Morgunblaðið - 03.04.1935, Side 3

3.
Uiðvikudaginn 3. apríl 1935_________
•(■V
Hin þjóðlega fæða
er hollust.
Lærið af reynslu kynslóð-
anna, segir frk. Johanne
Christiansen, læknir.
Óholt mataræði spillir lífi
og heilsu þjóðanna.
Hingað kom um helgina frk.
Johanne Christiansen læknir frá
Höfn til þess að halda hjer 5 fyrir-
lestra við Háskölann.
H.jelt. hún fyrsta fyrirlestur sinn
í fyrradag, og annan í gær. Þann
3. heldur hún í dag. Fvrirlestrarn-
ir eru haldnir í einni af kenslu-
stofum Háskólans I þinghúsinu frá
ltl. 6—7.
f gær hitti tíðindamaður blaðs-
ins frk. Christiansen að máli, til
þess að fá í nokkrum dráttum að
vita um efni þessara fyrirlestra
og hvaða áhugamál hún aðallega
ber fyrir brjósti. Bn aðalvísinda-
gvein hennar er matefnafræði og
mataræði alment. Hefir hún ritað
þessi efni nokkrar bækur, en
ank þess skrifað aragrúa af blaða-
greinum.
Hin þjóðlega fæða er
hollust.
Jeg légg fyrst og fremst áherslu
á, segir frlc. Christiansen, að hver
þjóð haldi sjer sem mest að hinum
þjóðlegu fæðutegundum, borði
fyrst og fremst þann mat, sem
ktndsmenn sjálfir framíeiða og
kafa. framleitf, og aldagömul
jwynsia hefir kent kynslóðunum,
a.ð veitir ungum og gömlum holla
Mæringu.
Jeg er t. d. sannfærð um, að
þið íslendingar megið ekki hverfa
frá því að borða skyr.
Landið ykkar er fátækt af kalk-
efnum. Kalkefni eru nauðsynleg
fyrir líkamsþroskann. Bf kalkið
vantar fá menn hryggskeklcju og
•eðlilega beinabyggingu. En kalk-
ið í mjólkinni nægir líkamanum.
Þó jeg hafi ekki verið hjer
lengi, sje jeg, að mataræði er ekki
í því lagi, sem skyldi, Það sjest
strax á tönnum fólks. Skemdar,
teunur sýna að ekki er alt með
feldu í fæðu manná. Eitthvað
vantar.
Danir „selja“ heilsu
þjóðarinnar.
En þetta .er ekki einstakt hjer á
landi. í Danmörku er það víst
ekki betra. Bændurnir selja smjör-
ið nt úr landinu. Sveitafólkið fær
ekki nema undanrennu og varla
einu sinni liana, því mestu af henni
er helt í svínin, fóikið drekkur te
og kaffi í staðinn.
Smjörsalan er tokjniind bænd-
anna. Þeir kaupa smjörlíkið. —
Smjörlíkisverksmiðjurnar eru vold
ngur iðnaður í Danmörku.
Nálega 1/5 af ölium hitaeining-
nm í fæðu dönsku þjóðarinnar
fær hún úr smjörlíki.
Heilsufar almennings versnar.
Barnadauði er í Danmörkú 7%.
! Þ. e. a. 7% af öllum bönmm, sem
| fæðast deyja á fyrsta ári.
| Af þeim mönnum sem koma til
herþjónustu er 41% að einhverju
leyti heilsubilaður eða með líkams-
lýti, t. d. með hryggskekkju, svo
þeir eru ekki blutgengir í Iierinn.
Þannig selja Danir heilsu þjóð-
arinnar.
Á þessu er altaf hætta þegar
vershin og fjárhagsástæður grípa
inn í mataræði þjóðanna.
Þá er ekki fvrst spurt um lioll-
ustuna. Þá er spur.t um pyngjuna.
og hún látin ráða.
Falsspámenn eru
hættulegir.
En verst er þegar þeir menn,
sem græða á því að þjóðin lifi á
óhollri fæðu, taka í þjónustu sína
ménn, sém líampa villúkénningum
óg béinlínis ýta undir, að liiti ó-
holla fæða sje tekin fram yfir þá
hoílú.
j Slíka menn hefi jeg orðið að
"berjiást, ,við. Það er ekki vért að
nefna nöfn í því sambandi. En í
Danmörku t. d. eru þess dæmi að
smjörlíkisverksmiðjur og korn-
myllur hafa menn í þjónustu sinnij
sem beinlínis vinna að því að telja
fólki trú um, að menn geti lifað
Og' haldið heilsii, sinni óspiltri með
j smjörlíki og grautum.
j 'TTpp á síðkástið hafa smjörlíkis-
verksmiðjur að vísu tekið upp þær
, umbætur að blanda f jörefnum í
smjörlíkið. Það er vitaskuld til
bóta. En hvér er tryggingin fyrír
i því, að f jörefnin sjeu alsstaðar
þar sein sagt er að þau sjeu?
Og kornið, sem malað er til
manneldis getm- verið gott í sínu
heimalandi.
En hvernig er það orðið eftir
. ineðferð þá sem það hefir fengið
frá því það var nýtt og þangað ril
það er notað ? Hvernig hefir það
þolað geymsluna?
Óholl fæða er seig-
drepandi.
Við umbætur á mataræði nianna
j er þess að gæta, að heilsan spill-
! ist ekki f I jótt, þó eitthvað af nauð-
! synlegum efnum vanti í fæðuna.
Síður en svo. Menn geta lifað
sæmilegu lífi í mörg ár, þó fæð-
unni sje ábótavant.
En með tímanum veikist mót-
stöðuafl líkamans, menn verða
gamlir og slitnir fyrir aldur fram,
geta ekki á heilum sjer tekið.
Þá er að finna hvað vantar í
fæðuna — og hvað liefir vantað.
Það getur verið mjög erfilt við-
fangsefni.
MORGUNBLAÐIÐ
Jeg þekki svo otal inörg riífélli
slíks. Menn leita læknis, eru vreik-
ir, geta ekki á heilura sjer tekið.
En engan sjúkdóm ér að finna,
sem hægt er að „festa hönd,á“, ef
1» I• ' • ! * ’
svo mætti að orði komasf,.
Það er öholt mataræði í mörg ár,
sem hefir spilt heilsu mannariiía,
eytt starfsþreki þeirra.
Fjörefnin geta ver-
ið mörg.
Menn verða að atlmgii, heldur
frk. Chrisriansen áfram. að fjcr-
efnarannsðknir eru ný visinda-
grein.
Fyrir einum 10 árpm vissu
menn lítið sem ekkert um þap.
Nú eru "þau orðln 6 f jorefnin • sem
menn þekkja. Síðasta sem -fanst
— E-fjörefnið — fanst, fyrir ein-
um þrem árum.
Hver getur talið víst, eða talið
líklegt, að hjer verði staðar ninnið.
Að fjörefnin sjeu ekki fleiri, geti
eins verið 20. Hver veit? Því er
best að fullyrða sem minst.
Lífsreynsla þjóðanna
er lærdómsrík.
Því er best að forsmá ekki þær
lífsreglur, sem þjóðirnar höfðu
áður en næringarefnavísindin voru
til, meðan ekkert var fyrir hendi
annað en reynslan.
Það er dásamlegt að liugsa sjer
hyernig frumþjóðir og villiþjóðir
hafa lært að lifa á því, sem þær
höfðu að leggja sjer tiI munns,
liver í sínu landi.
Bskimöar, t. d„ þeir hafa ekki
mjólk. En þeir jeta liráa lifur,
drekka blóðsúpur. og tygg.ja spik-
lag hvalanna, sem héfir jafnan
mikið að geyma af fjötefni, eins
óg súðræii aldin. 1’■
Hver kendi þeitit ? Heynálitfi.
Þeir,: sem hafa lágí ■sjér'méát af
fjöréfnaríkri 'íæðú til mú'niis, þeir
hafa orðið „hæfásrir í lífsbarátt-
unni“. Þar kemrtr Dárwinskénn-
iUgin ti1 "gréiri'á.
'Lífsvenjúr frumþjóðá géta kent
okkur milrið í þessurii efnum.
0g þær kenna okkur það. sem
mest er um vert, að hver þjóð’a í
lengstu lög' að búa að sínu, njöta
sinnar þjóðlegu fæðu, sem lengst
— er kynslóðirnar hafa lifað af
og fengið úr þrótt sinn og lífs-
möguleika.
Ignaz Friedman.
Hingað kemur með Guflfossi þ.
26. þ. m. hinn heimsfrægi pólski
píanósnillingnr, Ignaz Fried'man.
Það er stórviðburðtjr í músikljfi
voru að slí.kur maður leggur lejð
sína lringað og gefur mönnjim
kost á að heyra liSt sína, Margir
Islendingar, sem dvalið hafa er-
lendis, t. d. í Khöfn, mnnu hafa
Verðuppbótin á kjötið.
Stjórnlo fær ekkft ftieimild
ftil að draga úr framlagi
- ■ •• ‘ i
ftil nýrra akvega.
Eins og skýrt liefir verið frá
hjer í blaðinu, flutti landbúnaðar-
ráðherra þingsályktunartillögn um
að heimila stjóminni að greiða
150 þú.s. kr. úr ríkissjóði ril verð-
uppbótar á útflutt kjöt 1934.
Þetta örlæti stjórnarinnar staf-
aði þó ekki af því, að neitt hand-
bært fje væri til í rílrissjóði
til þessara hluta. Síður en svo, því
öllum er það vitanlegt, að útgjöld-
in á fjárlögnm yfirstandandi árs
eru 5-—6 milj# kr. of há.
En það þótti engn að síður nauð-
synlegt, að þingmennirnir, sem
hjer hafa setið í 50 daga til þess
að ráða fram úr vandamálnm þjóð
arinnar, en bókstaflega ekkert
nýtilegt verk haia unnið, hefðu
plagg þetta til þess að veifa fram-
an í þá bændnr, sem óánægðir’
kynnu að verða.
Þess vegna lagði stjórnin ril, að
henni yrði heimilað að draga úr
Útgjöldum á öðrum liðum fjárlag-
anna, til þess að vega á móti þess-
um 150 þús. kr. Hún lagði til, að
dregið yrði úr framlagi ril nýrra
akvega, sem svaraði 10% og að
ekki yrðu greiddar til Búnaðar-
hankans þær 50 þús. kr., sem verja
skyldi til byggingu samvinnu-
bygða.
Þannig ætlaði stjórnin að taka
af bændum með annari hendi það,
sem gefa átti með hinni.
Fjárveitinganefnd fekk þings-
ályktunartillögú stjórnarinnar til
athugunar_ Hún lagði einróma til,
að heimila stjórninni að greiða
þessa uppbót á kjötið. En nefndar-
menn voru ekki sammála um, hvar
skyldi draga úr gjöldum á móti.
Sjálfstæðism. í nefndinni liigðu
til, að í stað þess að draga úr
framlagi til nýrra akvega, þá yrðl
frestað prentun umræðuparts Al-
þingistíðinda. Fluttu þeir tillögu
um þetta, en ekki stóð flokkurinn
óskiftur að henni. Þessi tillaga
kom þó ekki tril atkvæða, því for-
seti (J. Bald.) úrskurðaði hana.
frá, þar er lögákveðið væri að
prenta skyldi umræðupartinn og
það verkefni heyrði undir forseta
þingsins, en ekki ríbisstjórnina.
Sigurður Kristjánsson Iagði til,
að þessum 150 þús. kr. yrði varið
til þess að bæta hændum tjón af
óþurkunum s. 1. sumar. Hann benti
á, að sá styrknr myndi yfirleitt
falla ril þeirra hjeraða, er erlenda
markaðinn hefðu orðið að nota,
en þessi leið myndi koma rjettlát-
ara niður. Tillaga hans var feld
með 25 : 10 at.kv.
Fleiri tillögur lágu fyrir. En
niðurstaðan varð sú, að feld var
burtu heimildin til þess, að draga
úr framlagi til akveganna.
Sjálfstæðismenn og sósíalistar
feldu þetta burtn. Eina sparnaðar-
heimildin. sem stjórnin fekk ril
þess að mæta þessnm útgjöldnm,
var því sú, að fella megi niðnr 50
þús. kr. ril samvinnubygðn.
heyrt' til hans, og mun það verá
þeim svo minnisstætt að þeir fagni ]
því að fá að lieyra til hans aftur. !
Friedman er fæddur Irakau og
stnndað: píanó-nám í Wien hjá j
Léfschetitzby, einliverjuin snjall-
asta pípnókennara sem uppi liefir
verið. Einnig stundaði hann tón- ]
fræði hjá Hugo Riemann í Leipzig.
Mjög uiigur férðaðist hann um
Evrópu og Ámeríku og varð fræg-
astur fyrir' Chopin-leik sinn, enda
ei’ hann af mörgnm talinn snjall-
ásti Cliopín-Íeikari síðari tíma og
liéfir Ii ánn gefið út öll píanóverk
Chopins í mjög vandaðri útgáfu 1
hjá Breitkopf & Hörtel í Leipzig. ]
Friedmann mun dvelja hjer að 1
eins skamma stund og spilar þrisv- !
ar á stóran köneertflygi] er hann
kemur sjálfur með. ^1
Observator. j
Skýst þótt skír þyki.
1 ameríska tímaritinu „Scienne
News Letter“, sem stjórnað er af
mörgum háskólagengnum mönn-
um, birtist nýlega mynd af Litla-!
beltisbrúnni og fvlgja eftirfar-
andi npplýsingar:
— Sámgöngúbót, sem sameinar
Þýskaland og Danmörk er nú ver-1
ið að gæra þar sem er tmnn yfir
hið stormasamg Eystrasált, milli
Fjóns og Jótlands. Yegna erfið-
leika í sjónum var hyrjað að
smíða brúna á stöplum í miðju ^
sundimi og síðan haldið áfram til
beggja landa, Þýskalandsmegin er •
Bifreiðaslys í
gærkvöldi.
Um kl. 7% varð bifreiðar-
slys í Austurstræti, móts við
ísafoldarprentsmiðju.
Maður nokkur, Pálmi Ingi-
mundarson frá Vestmannaeyj-
um gekk fyrir bíl og meiddist
töluvert. Bifreiðarstjórinn á
bílnum, Vilhjálmur Jóhannes-
son, segir svo frá, að hann hafi
ekið bílnum RE 649, sem er
eign Jóns Símonarsomar bak-
ara, eftir Austurstræti, með
litlum hraða. Vissi hann ekki
fyr en maður hljóp fyrir bíl-
inn og datt á grúfu. Hemlaði
hann þegar vagninn og stöðv-
aði hann samstuftdis. Vinstra
framhjól bílsins fór yfir axlir
mannsins. Fjell hann í öngvit
og var þegiar fluttur á Lands-
spítalann. Honum leið frekar
vel í gærkvöldi og var eki hægt
að sjá neinn ytri áverka á hon-
um.
Sjónarvottur segir lögregl-
unni svo frá að engu líkara
hiafi verið en maðurinn hafi
fleygt sjer fyrir bílinn.
— Lögreglan reyndi hemla
vagnsins í gærkvöldi, og reynd-
ust þeir í besta lagi.
brúin nú landföst, en danski hlvit-
inn af henni verður væntanlega
fullgerður 1935.