Morgunblaðið - 30.04.1935, Blaðsíða 6

ORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagiitn 30. april 1935.
Húsmæð raffelagið og
mjólkurmálið.
Konsúlsfrúin frá Siglufirði I
heldur áfram að helga mjer j
hugleiðingar sínar, og Nýja!
Dagblaðið var svo hugulsamt
að birta síðustu „hugleiðing-
ar‘t hennar á sjálfan páska-
daginn, sem nokkurs konar
páskahugvekju, vinum sínum
líklega til sálubóta. En fátæk-
leg var sú ,,hugvekja“, já, svo
fátæk að almennri kurteisi, að
hún er eiginlega ekki svara
verð.
Nafna mín lýsir því sem sje
yfir umsvifalaust að hún trúi
hvorki því sem jeg sagði í fyrri
grein minni um lasleika smá-
barna vegna mjólkurbreyting-
arinnar, nje muni trúa því, þótt
„vottorð" um það kæmi frá
Húsmæðrafjelagi Reykjavíkur.
Jeg vænti að henni sje það
Ijóst, að með þessu víkur hún
því að hartnær 700 húsmæðr-
um í Reykjavík, að þær muni
ekki hika við að fara með vís-
vitandi ósannindi?
Jeg man ekki til að nokkur
kona hafi áður birt aðra eins
aðdróttun í garð yeykvískra
húsmæðra, og mun engan furða
þótt slíkt sje talin fremur köld
páskakveðja, — alveg fjarri öll
um kurteisum umræðum.
Hvað ætli yrði nú sagt, ef
einhver úr hópi Húsmæðrafje-
lagsins rjeðist í blaðagrein gegn
fjölmennu kvenfjelagi á Siglu-
firði eða í einhverjum öðrum
kaupstað, út af innanhjeraðs-
áhugamáli þess og segðist
hvorki muni leggja trúnað á
það sem forstöðukona fjelags-
ins segði um atriði viðvíkjandi
málinu eða ætlaði sjer að trúa,
þótt fjelagskonur alment
styddu orð hennar?
Jeg held minsta kosti að frú
Guðrún Bjömsdóttir tæki því
ekki með þegjandi þögninni.
Þar á ofan er blessuð frúin
furðanlega ókunnug hjer í bæ,
sem sjá má meðal annars á því
að hún talar um „tiltölulega
meinlausa inflúensu“.
Jeg er hrædd um að sumum
finnist nú eitthvað annað. Svo
margir hafa orðið hart úti í við-
ureign sinni við inflúensufar-
aldur þann, er geysað hefir hjer
um alllanga hríð.
En það væri svo sem ekki
vitlausara en sumt annað, þótt
Nýja Dagblaðið reyndi til að
gera það að flokksmáli, að in-
flúensan, sem hjer hefir verið
og er enn, sje „tiltölulega mein
laus“, úr því konsúlfrúnni frá
Siglufirði þóknast að segja það!
Um ráðstafanir lækna hjer í
bæ til vamar inflúensunni, ætla
jeg mjer ekki að ræða við
frúna, hún legði fráleitt meira
upp úr þeim orðum mínum, en
sumum éðrum; og hugsanlegt
er að hún eigi eftir að kynnast
,meinleysi‘ inflúensunnar, komi
Veikin til Siglufjarðar og verði
með svipuðum hætti og hún
hefir verið hjer í Reykjavík.
Mjer þýkir sennilegt að æði-
mörgum finnist rjettast að
svara alls ekki annari eins tor-
trygni og ókunnugleika, eins
og fram kemur í grein frú Guð-
rúnar Björnsdóttur, en vegna
sanngjamra lesenda tel jeg
samt sem áður rjett að nota
þetta tilefni^ til þess að benda
ennþá einu sinni á nokkur meg-
inatriði í þessu margumrædda
mjólkurmáli.
Húsmæðraf jelag Reykjavík-
ur var alls ekki stofnað af
neinni pólitík, nje til hnekkis
nokkrum pólitískum flokki,
heldur vegna almennrar gremju
hjer í bæ, út af ýmsum ráð-
stöfunum stjómamefndar Sam-
sölunnar, sem voru svo óviðun-
andi að jafnvel Alþýðublaðið
flutti harðorðar aðfinslur, þeg-
ar samsalan var nýhyrjuð.
Hefði Húsmæðrafjelagið
mætt samningalipurð og sann-
gimi hjá meirihluta forráða-
manna mjólkursölunnar, hefði
sú gremja þó fljótlega þverrað,
og viðskiftin orðið greið og góð
á báðar hliðar.
En því var nu ekki að heilsa.
Ekkert var gert af bví sem far-
ið var fram á, en nýrri ósann-
gimi bætt við, þegar bannað
var að sjermerkja mjólk, sem
margir kusu helst. Og jafn-
framt gekst Nýja Dagblaðið, og
Alþýðublaðið um tíma, fyrir því
að gera það að pólitísku kaþps-
máli, að engar breytingar fengj
ust til batnaðar á mjólkursöl-
unni. Blaðaskömmum rigndi yf-
ir konur Húsmæðraf jelagsins,
og málsókn var hafíh gegn
þrem konum í f jelagsstjórninni.
Minna mátti það ekki kosta að
krefjast lagfæringar á gjörsam-
lega óviðunandi ástandi-
Leiðtogum Framsóknarflokks
ins var það sýnilegt kappsmál
að kúga Reykvíkinga í þessum
efnum, og berja niður allar að-
finnslur, hvað rjettmætar sem
væru. Og teiðtogar Alþýðufl.
höfðu vissra hagsmuna að gæta,
sem urðu þyngri á metaskál-
unum heldur en hagsmunir al-
mennings.
Þegar þannig var ástatt var
eðlilegt að Húsmæðrafjelagið
leitaði styrks hjá andstæðinga-
blöðunum, og ,,pólitíkin“ slædd
ist þá stundum inn í umræð-
urnar, t. d. í útvarpi og á Al-
þingi. En það er eingöngu sök
stjómarflokkanna. Frá Hús-
mæðraf jelagsins hálfu, hefir
verið unnið algerlega ópólitískt
að málinu.
Því síður var Húsmæðraf je-
lagið stofnað „til að spilla fyrir
bændum“, eða til að koma í
veg fyrir að mjólkurframleið-
endur fengju fult verð fyrir
vörur sínar.
Þvert á móti var það skoðun
fjelagskvenna og er það enn, að
sumar óvinsælustu ráðstafanir
mjólkursölunefndar mundu
verða kúaeigendum ærið kostn-
aðarsamar, og bændum, sem
skifta við Reykjavík, yrði stór-
hagur að því að aðrir menn
tækju við stjóm Samsölunnar,
menn, sem líta með sanngirni
á óskir kaupenda jafnt og selj-
enda.
Allur þorri bænda á mjólk-
ursölusvæði Reykjavíkur virðist
vera svipaðrar skoðunar, minsta
kosti hafa þar verið gerðar
margar fundarsamþyktir, er
fara í svipaða átt og óskir Hús-
mæðrafjelagsins. Aðstandendur
Flóabúsins eru þeir einu, sem
engu vilja breyta, og fyrirlíta
óskir Húsmæðrafjelagsins, rjett
eins og þeir vilji engin við-
skifti hafa við húsmæður í
Reykjavík.
Hátt á þriðja þúsund hús-
mæður hjer í bæ, sendu áskor-
un til Alþingis í vetur, um að
greiða vel fyrir mjólkurmálinu,
svo að allir gætu vel við unað.
Þm. Árnesinga, Bjami skóla-
stjóri, gat þess að þar hefði
hann sjeð nöfn margra sunn-
lenskra bændadætra.
Hann virtist furða sig á því,
en það er öldungis óþarfi.
Meirihluti húsmæðra hjer í
bæ eru ýmist ættaðar úr sveit
eða aldar þar upp. Þær þekkja
því vel flestar örðugleika og
baráttu sveitalífsins, hafa fylstu
samúð með húsmæðrum sveit-
anna, og mundu sístar allra
manna vilja bæta við erfiðleika
þeirra eða vinna þeim tjón,
enda held jeg að það sje óhætt
að segjá að viðskifti sveita-
bænda við Reykjavíkurheimilin
eins og þau hafa gerst og geng-
ið til þessa, beri vott um það,
því samkomulagið hefir verið
gott. Þrátt fyrir pólitískan und-
irróður, sem stöðugt er alið á,
hefir góð samvinna átt sjer stað
á milli sveitaheimilanna og
heimila hjer í bænum og alla-
vega viðskifti, sem báðum að-
ilum hefir komið jHfn vel.
Þegar eftih áð Húsmæðrafje-
lagið hóf göngu sína á s.l. vetri,
og sýnt var að stofnun þess og
verkefni átti að nota til þess
að spilla á milli seljenda og
neytenda, reyndu fjelagskonur
til þess að koma í veg fyrir
misskilning í þessu efni, með
því að kynna utanbæjarkonum
málavöxtu, var því kvenfjelög-
um í nærsveitunum sent svo-
látandi ávarp:
„Háttvirtu konur!
Eins og yður sjálfsagt er
kunnugt um, hefir síðastliðnar
vikur verið mikið rætt og ritað
um hið svonefnda mjólkurmál
í Reykjavík og óánægju þá sem
framkvæmdir nefndar þeirrar,
sem skipuð hefir verið til að
sjá um mjólkursöluna, hafa vak
ið manna á meðal.
Þar sem vjer álítum það sam-
eiginlegt hagsmunamál fram-
leiðenda og neytenda, að full
samvinna og vinátta geti hald-
ist með þessum aðilum og þar
sem bæði í stuðningsblöðum nú-
verandi stjórnar og í umræðum
í útvarpi þar sem konum var
ekki gefinn kostur á að svara
fyrir sig, hefir verið ráðist á
oss með ósvífni og ókurteisi í
orðum, var það samþykt á
fundi sem haldinn var í Nýja
Bíó þ. 13. þ. m., að send'a kven-
fjelögum í nærsveitum Reykja-
víkur, helstu samþyktir og á-
kvarðanir þessa fjel. og tveggja
kvennafunda, er haldnir voru á
undan stofnun Húsmæðrafje-
lags Reykjavíkur. Þetta er gert
til þess að gefa konum í nær-
sveitum Reykjavíkur tækifæri
til þess að kynnast máli þessu,
eins og það liggur fyrir, frá
fyrstu hendi.
í trausti þess að þjer munuð
skilja afstöðu voi’a í þessu máli
og í von um stuðning yðar og
góðan hug.
Kveðjum vjer yður með vin-
semd og virðingu.
Reykjavík, 16. febr. 1935.
Stjóm Húsmæðrafjel. Rvíkur“.
Jeg tel rjett að láta þess get-
ið í sambandi við þetta ávarp,
að er útvarpsráð sá ekki ástæðu
til að leyfa oss konum þátttöku
í útvarpsumræðum um mjólk-
urmálið, sneri jeg mjer per-
sónulega til forráðamanna Sjálf
stæðisflokksins, sem voru þó
það miklir kvenrjettindamenn,
að þeir miðluðu mjer nokkrum
mínútum af sínum takmarkaða
tímaskamti, svo að jeg gæti
lítilsháttar borið hönd fyrir
höfuð reykvískra húsmæðra, er
gerst höfðu svo djarfar að
krefjast umbóta á fyrirkomu-
lagi, sem olli heimilum þeirra
ýmiskonar vandræða.
Gerði jeg þá um leið lítils-
háttar grein fyrir gerðum hús-
mæðra í máli þessu, sem vissu-
lega hefir kostað óþarflega
mörg og stór orð.
Húsmæðrafjelagið hefir vilj-
að vinna með hagsmuni og þæg
indi fjöldans fyrir augum, en
hvorki af illkvitni í garð bænda
eða hlutdrægni vegna sjer-
stakra framleiðenda, eins og
andstæðingar þess hafa þrá-
sinnis oft brigslað því um, en
slík brigslyrði falla um sjálf
sig, er í ljós kemur að kröfur
húsmæðra eru svo sanngjamar
að þær koma sjer jafn vel fyrir
þá, sem vöruna selja, og þá
sem kaupa.
Að þeir tveir aðiljar mætist
í innbyrðis sátt og samlyndi, er
fyrsta skilyrði til góðrar úr-
lausnar á málum. Fyrir því seg-
ir Húsmæðrafjelagið hiklaust:
Burt með alla kúgun, tor-
trygni og pólitíska hlutdrægni
í viðskiftum kaupstaða og
sveita, en fram með sanngimi
og víðsýni, sem lítur jafnt á
allra hag.
Tölum saman í hreinskilni
og bróðurhug um vandamál og
ágreiningsmál, en hlustum ekki
á æsingamenn, sem ala á ill-
deilum, til framdráttar pólitísk-
um flokkum.
Þökk sje þeim öllum, hvar
sem þeir búa, sem þegar hafa
sjeð að það er leiðin út úr ó-
göngunum.
En húsmæður sveita og kaup
staða þyrftu að hittast oftar,
kynnast betur og ræða saman
um áhugamál sín, til þess að
kuldahret tortrygninnar hverfi,
ef nokkur eru, en fullkomin
samúð og skilningur á lífskjör-
unum komi í staðinn.
Að svo mæltu óska jeg öll-
um húsmæðrum er lesa þessi
orð mín gleðilegs sumars.
Á sumardaginn fyrsta 1935.
Guðrún Lárusdóttir.
Hagsýnar stúlkur.
Silkisokkar í París af nýjustu
tísku, eru stungnir með gull-
þræði kringum mjóalegginn,
þannig að eins lítur út og mjó
gullkeðja sje undir þunnum
sokknum. Stúlkurnar í París
eru hagsýnar. Gullsaumur er
töluvert ódýrari en gullkeðja.
Rrossaregn
i Moskva.
Berlín 29. apríl. FlJ.
Ýmsir hershöfðingjar og
háttsettir embættismenn í Rúss
landi voru í gær sæmdir heið-
ursmerkjum. Kalinin, forseti
miðstjórnar kommúnista út-
býtti heiðursmerkjunum —
„Rauðustjörnunni", og „Rauða-
fána-orðunni“ og „Leninorð-
unni“ meðal þeirra, sem sæmd-
ir voru.
Mannarán Þjóðverja.
Bertold Jacob ekki
skííað til Svíss.
London, 29. apríl. FÚ.
Þýsk yfirvöld hafa nú entt
neitað því að verða við kröfö.
Svissnesku stjórnarinnar, um það
að framselja Bertold Jakob, serai
Svisslendingar segja að Þjóðverj-
ar hafi rænt frá Sviss. Svissnesk
stjómarvöld krefjast þess nú, að
málið verði lagt í gerð.
Annað áþekt tilfelli varð opin-
bert í dag í Tjekkoslóvakíu. Yfir-
völdin halda því fram, að maður
einn, sem var að ganga út úr
jámbrautarstöð í Tjekkóslóvakíu,
skamt frá landamærunum, hafi
verið hrifsaður af þýskri leyni-
lögreglu og fluttur yfir landa-
mærin til Þýskalands.
Flotaæfingar Banda-
ríkjamanna byrjaðar.
Hverníg geta þeír
varíð vestarströnd-
ína?
London, 29. apríl. FÚ. ,
Flotaæfingar Bandaríkjanna hóf
ust í Kyrrahafinu í dag, og muntt
standa yfir í sex vikur. 153 skip
fóru með leynd frá San Pedro í
myrkrinu í nótt sem leið.
Tilgangur þessara flotaæfingá
er sá, að fá leyst úr hinu svo-
nefnda 16. úrlausnarefni, sem sje
því hvernig verja megi vestur-
ströndina gegn hernaðarárásum.
Þær eiga meðal annars að sýna
það, hver mundi verða afstaða og
'horfur óvinaflota ef til árása
kæmi. Nokkur hundruð flugvjelar
taka einnig þátt í æfingunum.
Franskar flugvjelar
gæta landamæranna.
London, 29. apríl. FÚ.
Sex franskar lögregluflugvjelar
hafa, verið sendar til Strassburg,
til þess að vera á verði við Austur-
landamærin og varna þýskum flug
vjelum að fljúga yfir frönsk
landamærasvæði.
Þegar erlend flugvjel sjest, fará
lögregluflugvjelararnar af stað,
fljúga framfyrir hina flugvjelina,
taka mynd og géfa henni merki
um að snúa við. Lögregluflugvjel-
arnar geta flogið með 250 mílna
hraða á klukkustund.
— Ertu búinn að gleyma, að
þú skuldar mjer tíu krónur?
— Nei, nei, ekki enn. En
vertu bara rólegur, jeg gleymi
því brátt.