Morgunblaðið - 04.10.1935, Qupperneq 5

Föstudaginn 4. okt. 1935,
MORGUNBLAÐIÐ
Islensk viðskiffi og
*
Vestnr-Islendingar.
Frá högum landa vorra vestra.
Asmundur P. Jóhannsson seglr frá.
Ásmundur P. Jóhannsson
fasteignasali frá Winnipeg hef-
ir verið hjer á landi síðan í
-vor. Hann fór heimleiðis í gær
aneð Goðafoss.
I gær hitti tíðindamaður
'blaðsins hann að máli á hótel
Skjaldbreið, þar sem hann var
að týgja sig til ferðar.
— Mjer er ekki mikið um
jþað gefið, segir Ásmundur, að
skrifað sje um mig í blöð, en ór
því við hittumst vil jeg nota
tækifærið til þess að biðja
Morgunblaðið að flytja mínar
alúðarfylstu þakkir til allra
'jþeirra mörgu, sem sýnt hafa
:mjer frábæra gestrisni á þessu
sumri. Oft hefi jeg haft ánægju
af heimsóknum mínum til
gamla landsins, en mjer er nær
að halda, að jeg hafi aldrei
mætt annaxn eins gestrisni og
í þetta skifti.
Síðan barst talið að starf-
semi Þjóðræknisfjelagsins, en
Ásmundur er, sem kunnugt er
meðal helstu forgöngumanna
þessa stórmerka fjelagsskapar.
Bókakostur Vestur-Is-
lendinga.
Þjóðræknisfjelagið á íslenskt
ibókasafn, og eru bækur þess
lánaðar fjelagsdeildunum.
— En við fáum of lítið af
’þeim bókum, sem korna út hjer
heima, segir Ásmundur.Á þessu
,þarf að ráða bót. Hefi jeg
hreyft því máli, og vona að leið-
ir verði fundnar til þess að því
verði kipt í lag. Bókasafn Þjóð-
ræknisfjelagsins þarf að geta
>eignast allar þær bækur, sem
koma hjer út, og nokkuð er
varið í.
Hvert eintak sem safnið fær
af nýtum bókum, fær marga
lesendur. Og með því móti
kynnast Vestur-íslendingar ís-
ienskum bókakosti. Gæti þetta
orðið til þess að auka sölu ís-
lenskra bóka vestra.
Fjelagið hefir lítið fje til
bókakaupa. Stafar þetta m. a.
af því, að við höfum á síðustu
árum lagt megináherslu á, að
auka kenslu bama og unglinga
í íslensku.
Við höfum t. d. sett upp
námsskeið í íslensku í Winni-
peg, og fengið bestu kennara
til kenslunnar. Kensla þessi
fer fram á laugardögum í Jóns
Bjarnasonar-skóla. Hefir að-
sókn að námsskeiði þessu vei'ið
;mjög mikil.
Órannsakaðir markaðs-
möguleikar.
— Mjer finst stundum, held-
ur Ásmundur áfram, að þið
hjer heima gefið því ekki nægi-
lega mikinn gaum, hve mikils-
virði það er, eða getur verið
fyrir ykkur, að svo margir Is-
lendingar eru vestanhafs, sem
hafa hinn mesta áhuga á því,
að greiða götu allra þeirra mál-
efna, sem íslensku þjóðinni
mætti að gagni verða.
Það mun t. d. mega rekja
■* Ásm. P. Jóhannsson.
til starfsemi Vestui'-íslendinga,
að nú skuli vera haldið uppi
kenslu í íslenskum fræðum í
31 háskóla vestra.
En svo vikið sje að öðru efni.
Það er, að því er jeg best
veit mjög órannsakað mál
ennþá, hvern markað er hægt
að fá í Ameríku fyrir íslensk-
ar afurðir.
Meðan heimsstyrjöldin stóð
yfir, komust allmikil verslun-
arsambönd á milli íslands og
Ameríku. En því miður lögð-
ust þau viðskifti niður er styrj-
öldinni lauk.
Til þess að rannsaka þetta
mál að nýju, þarf ísland að fá
sinn verslunarerindreka í
Vesturheimi. Hann þarf að vera
starfhæfur maður í besta lagi,
með mikla og góða sjerþekk-
ingu í viðskiftamálum þjóðar-
innar.
Það yrði ekki heppilegt að
fela þetta starf Vestur-íslend-
ingi, því hann yrði þar vestra
ekki skoðaður að öllu leyti sem
erindreki Islands, þareð hann
yrði amerískur ríkisborgai'i.
En það megið þið vera vissir
um, að íslendingar búsettir
vestra, myndu styðja mjög
starfsemi þessa manns og
greiða götu hans.
— Hvaða vörur íslenskar
myndi helst vera hægt að selja
vestra ?
— Um það er ekki mikið
hægt að segja í fljótu bragði.
Á síðustu árum hafið þið feng-
in góðan markað fyrir lýsi ykk-
ar þar. Hver veit hve mikið
væri t. d. hægt að selja þar af
síld, þegar þið næst hafið síld
aflögu. Og jafnvel saltfisk. —
Norðmenn selja bæði ,,lút“-fisk
og harðfisk til Ameríku.
E!f um framtíðarviðskifti yrði
að ræða í stórum stíl, þá er og
þess að gæta, að í Ameríku
er hægt að kaupa á móti, þær
vörutegundir, sem ísland þarf,
og þjóðinni eru hentugar.
Og þegar markaður á annað
borð er fenginn fyrir einhvei'ja
vörutegund í Amei'íku, þá er sá
markaður tryggur.
Hvað um Roosevelt?
Talið barst síðan að núver-
andi stjórn í Bandaríkjunum
og stjórnarháttum Roosevelts.
5 1
— Hvað haldið þjer um
stjórnarstetfnu hans, verður
hún framtíðarstefna Bandaiikj-
anna?
— Það er víst enginn spá-
maður fæddur enn, sem getur
um það sagt, hvort Roosevelt
forseti er maður, sem er að
koma eða fai'a; segir Ásmund-
ur.
Hann er maður vandaður og
drenglyndur og öllum velvilj-
aður.
En það er þungt bákn að
stjórna 115 miljóna þjóð, á
þessum tímum, með þeim milj-
ónum atvinnuleysingja, sem nú
eru í Bandaríkjunum.
Er íslenskan að hverfa?
— Þjer vikuð áðan að ís-
lensku kenslunni vestra. Á ís-
lenskan erfitt uppdráttar meðal
ungu kynslóðarinnar?
— Það vil jeg ekki segja,
enda er það mjög mismunandi
eftir því, hvar fólkið elst upp.
I borgunum er henni meiri
hætta búin en úti um sveitir.
Enn eru íslensku landnámssveit-
irnar alíslenskar. Eins og t. d.
í Norður-Dakota.
Þar var jeg í vor á einhverri
þeirri skemtilegustu Islendinga
samkomu, sem jeg hefi þekt.
Það var 75 ára afmæli hins
víðfræga og góðkunna kímni-
skálds okkar, sem allir þekkja
undir nafninu Káinn.
Samkoman var haldin í sam-
komuhúsi í Mountana. Þar
var á 6. hundrað manns.
Samkoman stóð yfir í 7Vsi
klst. frá kl. 7V4 um kvöldið
tjl kl. 3 um nóttina. — Svo
þröngt var í húsinu að 80—90
manns gátu ekki fengið sæti.
Alt þetta fólk varð að standa
allan þenna tíma, nema hvað
setið var undir borðum í eina
klukkustund. Allan tímann fóru
fram ræðuhöld og kvæðaflutn-
ingur. Enginn hreyfði sig til
brottferðar fyr en að samkom-
unni var lokið.
Hið aldraða skáld var vitan-
lega krókur alls fagnaðar þarna
og ljek við hvern sinn fingur.
Á þessum slóðum tala ungir
og gamlir ekki annað en ís-
lensku.
íslensk tunga breiðist út!
I sambandi við íslenskuna
get jeg sagt yður skrítna sögu,
heldur Ásmundur áfram.
Eins og kunnugt er, eru mikl-
ar fiskiveiðar í Winnipegvatni.
Þar sem þær eru stundaðar af
mestu kappi hafa íslendingar
alveg yfirhöndina.
— Greinargóður íslenskur
Winnipeg búi fór nýlega norður
í þessar verstöðvar. Hann sagði
mjer, að ekki einasta íslend-
ingar töluðu þar íslensku, held-
ur og Galizíumenn, Portúgalar
og Indíánakynblendingar, er
vinna þarna með íslendingum.
Menn af þessum þjóðflokkum
hefðu lært íslensku í samver-
unni við hina íslensku fiski-
menn þarna.
Nú er öldin önnur.
Nú er líka öðru máli að
gegna, en á fyrstu árum Is-
lendinga vestra. Þá þótti eng-
in upphefð að því að vera Is-
lendingur.
íslendingar komu þangað
flestir fátækir og umkomulaus-
ir. Þeir byrjuðu oftast sem erf-
Sveskjur! fást nú aftur í verslunum okkar.
Góð vara, því miður eru hirgðirnar ekki miklar
(UUiUaldi,
Okkar ágæla
Rágmjðl
frá Aalborg Ny-Dampsmölle,
kemur nú með e.s. Brúarfossi. Geta því allir viðskiftavinir
okkar, sem hafa pantað það, fengið það eftir daginn á
morgun. !
ETii:%kkishólms
alla fimtudaga og laugardaga.
Frá Stykkishólmi alla þriðjudaga og fösturlaga.
Afgreiðsla í Reykjavík:
Bifreiðastöð íslands Sími 1540.
BifreftðastöH Sftykkftsliólnis.
Saumastofa mfn
er flutt á Óðinsgötu 4.
Sauma eins og að undanförnu, samkvæmiskjóla,
dömukápur og kjóla.
ÞÓRUNN VIGFÚSDÓTTIR.
ÓlafsvíkurbíUinn
fer frá Borgarnesi til Ólafsvíkur hvern föstudag og til
baka hvern laugardag meðan bílfært er.
Upplýsingar á afgreiðslu Laxfoss.
..
HELGI PJETURSSON.
iðismenn. En brátt reyndist sá
töggur í þeim, að þeir urðu
margir verkstjórar. Jafnframt
jukust þeir að áliti og mann-
virðingum. Margir klufu þrí-
tugan hamarinn til þess að
koma börnum sínum til menta.
Enda sýnir það sig, a$ fram-
sækni landa vestra, hefir komið
því til leiðar, að tiltölulega
margir menn af íslensku bergi
brotnir, hafa fengið virðuleg-
ar og vandamiklar stöður í þjóð
fjelaginu.
Enda er það nú orðið svo
vestra, að íslendingar eru tald-
ir meðal bestu innflytjendenda
í Canada; talið að þeir standi
þar jafnfætis Bretum. Lengra
verður ekki komist.