Morgunblaðið - 22.01.1936, Blaðsíða 5

JMTðvikudaginn 22. jan. 1936.
MORGUNBLAÐIÐ
KONUNGUR BRETA, GEORG V
Hann rjeði ríkjum í 25 ár og
var ástsæll og mikils virtur.
(Q.EORG V., konungur Stóra-
Bretlands og írlands, og
. samveldisríkjanna, og keisari í
Indlandi, er látinn. Nýr kon-
ungur tekur við breska heims-
veldinu.
Georg V. talaði síðast til
þegna sinna síðastl. jóladag.
Hann hvarf þá úr samkvæmi
nánustu vandamanna sinna í
Sandringhamhöllinni í annað
herbergi, þar sem útvarpshljóð-
nemi beið hans, og ávarpaði
með stuttri ræðu „bresku fjöl-
skylduna“, þegna sína í breska
heimsveldinu.
Þetta var í síðasta sinn sem
hinir konunghollu Bretar
heyrðu konung sinn, föður
bresku fjölskyldunnar.
Miðvikudaginn 15. janúar
veiktist hann af lungnakvefi og
þótti brátt sýnt, að dagar hans
væru taldir. Hjartað var bilað.
Breska útvarpið stöðvaði allar
útsendingar sínar síðari hluta
dags í fyrradag og var þá til-
kynt að líf konungs væri að
fjara út. Var síðan tilkynt í út-
varpinu um líðan konungs á
stundarfjórðungsfresti, en á
undan tilkynningunum var
klukkum í Big Ben í London
hringt. Beðið var fyrir konungi
»um gjörvalt breska heimsveldið.!
Úr því klukkan var orðin $1/2
um kvöldið voru tilkynningar
breska útvarpsins altaf eins:
The Kings life moves peace-
fully to its close.
Klukkan tæplega 11 andaðist
Georg V., tæplega sjötugur að
aldri.
*
Lát konungs hefir lostið
bresku þjóðina harmi. Bretar
elskuðu konung sinn og kon-
ungshollusta þeirra er hrein og
falslaus, enda viðbrugðið.
Georg V. var konungur
Breta í rúml. 25 ár. Hann tók
við ríkjum 6. jan. 1910.
Georg var næst-elsti sonur
Edward VII. Elsti sonur Ed-
wards, Albert Victor, hertogi
; af Clarence, Ijest árið 1892 og
stóð Georg þá næstur til ríkis-
erfða. !
Árið 1893 gekk hann að.
eiga Mary prinsessu af Teck. j
Árið 1901 er Edward faðir
hans tók við ríkjum fekk hann
titilinn prinsinn af Wales. Og
1910 tók hann við ríkjum.
*
Georg V. varð brátt ástsæll
af þjóð sinni. Á stríðsárunum
hvatti hann til samheldni m. a.
með því að ferðast um meðal
þegna sinna. Kom hann þá í
margar verksmiðjur víða um
landið og sótti heim mörg
sjúkrahús. Son sinn Edward,
sendi hann til Frakklands í her-
þjónustu og sjálfur fór hann
• oft til vígstöðvanna.
Ástsældir konungs fóru sífelt
vaxandi. Hann var ekki glæsi-
menni nje neinn afburða vit-
maður, en atorkusamur, ákveð-
inn og skýr. Þessa kosti mat
þjóð hans mikils. Smekkur kon-
ungs var einnig þjóðlegur. —
Hann var t. d. ákafur frí-
merkjasafnari og átti fullkomn
asta frímerkjasafn í heimi.
Ástsæld konungs kom skýrt í
Ijós, er hann lá þungt haldinn
af lungnakvefi mánuðum sam-
an í lok árs 1928, og framan af
ári 1929. Öll breska þjóðin, já,
alt breska heimsveldið, stóð þá
við sjúkrabeð hans og fyldgist
áhyggjufult með öllum breyt-
ingum í veikindum hans.
*
Þegnum Georgs V. gafst síð-
asta tækifærið til að votta kon-
ungi sínum og drottningu hans
hollustu á stórkostlegan hátt
s.l. vor . Þá voru liðin 25 ár
frá því að þau tóku við ríkjum.
E. t. v. hefir aldrei komið
greinilegar fram en þá, hversu
sönn orð konungs voru, er
hann mælti nú um jólin, er
hann ávarpaði breska heims-
veldið sem eina stóra fjöl-
skyldu, sem vildi lifa í friði við
alla, en í ófriði við enga.
Georg V. var faðir þessarar
fjölskyldu.
Georg V. konungur, var í
augum þegna sinna sú þunga-
miðja, sem var hafin upp yfir
sjerhagsmuni stjetta og flokka.
Sem maður var hann elskað-
ur og virtur fyrir störf sín, al-
vörugefni og mannkosti.
Þess vegna grætur breska
heimsveldið iát hans.
#
Hin síðari ár er talið að meir
hafi gætt áhrifa frá konungi í
breksum stjórnmálum, en í upp
hafi ríkisstjórnar hans.
Tvisvar mistókst konungi að
miðla málum. Hið síðara skiftið
var, er hann reyndi sumarið
1914 að koma á sættum milli
Breta og íra. Hið fyrra gerðist
1910, er hann ætlaði að koma
á sættum í stjórnarskrárdeil-
unni. Hvorttveggja málamiðl-
unartilraunirnar mistókust.
Á stríðsárunum gætti áhrifa
konungs meir, og vann hann
þá að því sleitulaust að halda
uppi einingu bresku þjóðarinn-
ar.—
En meiriháttar áhrifa frá
konungi gætti fyrst 1931, er
glundroði var kominn á fjárhag
breska ríkisins og nauðsyn bar
til þess, að þjóðstjórn yrði
mynduð. Það var þá, sem Eng-
land hvarf frá gullinnlausn
seðla sinna, í fyrsta skifti á
friðartímum, og var það gert
m. a. að ráðum konungs.
Georg V. konungur gat nú
síðastl. ár., sjeð ávöxt þessarar
Þrfár mysíilir aí
konungi.
Nýleg mynd af konungi.
f riddaraklæðum lífvarðarliðsins.

.ovg'mtWabtð
með morgunkaffinu
Nýir kaupendur
fá blaðið ókeypis
til næstkomandi
mánaðamóta.
Hrlngið^í síma 1600
og [gerist
kaupendnr
Nokkur
falleg
Silfurrefa-
Höggmynd af konungi
og listamaðurinn.
ráðstöfunar. — Velmegun ríkir
nú í Englandi, meiri en nokk-
urs staðar annarsstaðar.
#
Af börnum Georgs konungs
og Mary drotningar, er ein
dóttir, Mary, nú gift og fjórir
synir: Edward, prins af Wales,
Albert hertogi af York, Her-
bert hertogi af Gloucester og
Georg hertogi af Kent. — Eru
allir kvæntir nema ríkiserfing-
inn Edward, prinsinn af Wales,
nú Edward VIII.
skinn,
til sýnis og sölu í
Matardeildinni,
Hafnarstræti 5.
r og vfxlspor
Japana.
Vegurinn til bolvunar.
"pITT vígslspor og úti er
um þjóðina“, sagði
flotamálaráðherra Japana, er
hann var að verja fjárlaga-
áætlunina um útgjöld til
hers 0£ flota. Útgjöldin nema
62 milj. sterlingspundum.
Kvíði lians er eðlilegur. Árið
1922—’23 nam kostnaður af lier
og flota 604,000,000 jen. Árið
1932—’33 nam hann 648 milj. jen.
Nú er liann 1.059.000.000 je'n.
Skýringin á þessari aukningu er
auðsæ.
i Ltgjöld til flotans minkuðu
þegar Japanir skrifuðu undir
! Whasingtonsamninginn 1922, nm
takmörkun víghúnaðar á sjó. Þeg-
ar -Japanir sögðu upp samningn-
eun síðastl. ár fóru útgjöldin að
aukast. En þá fyrst keyrði um
þverbak, er Japanir rjeðust inn
í Manshuriu. Og eftir því sem
Japanir he'ldu lengra inn í. Kína,
iþeim mun meir uxu hernaðarút-
gjöldin og þeim mun veikari varð
sú von, að hægt yrði að venda
seglum fyrst um sinn.
Vandi Japana er ekki fyrst og
l fremst í því fólginn að forðást
víxlspor í framtíðinni, lieldur
miklu fremur í því að hverta af
l>eirri braut víxlspora, sem þeir
;hafa gengið á undanfarin ár.
j Útgjöld Japana til vígbúnaðar
1 varða veginn til bölvunar fyrir
Japana sjálfa og þær þjóðir sem
þeir lenda í höggi við. Þessar
þjóðir eru fyrst og fremst Kín-'
verjar og Rússar.
Rússar munu á þc'ssu ári verja
19% af iitgjöldum ríkisins -|il
landvarna. Upphæðin er 14,8 milj-
arðar rúbla. Síðastliðið ár vörðu
þeir 8 miljörðum rvibla til hers og
flota, eða 10% af ríkisútgjöldun-
um.