Morgunblaðið - 09.05.1936, Page 2

il
2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardaginn 9. maí 1936.

Rltatjörar: Jön EJartamoon,
Valtýr Stef&nuon.
Rltatjörn og* afgrelBela:
Anatnratrœtl 8. — Slml 1800.
Anfflýaíagaltjörl: E. Hafber*.
AnKlýalngraakrlfatofa:
Auaturatrætl 17. — Slaal »700.
Hajtaaaaímar:
Jön . Kjartanaaon, nr. I74S
Vaítýr Stefánaaon, nr. 4280.
ÁrnlÓla, nr. 8048.
R> Hatberg, nr. 8770.
Áakrlftagjald: kr. 8.00 á. mAnuBL
I lauaaaöki: 10 anra aintaklB.
> , r .c, 80 anra aaeB L«abök.
rtanríkiimála-
■ ráðherra.
i. '■ .'.iit _
Fýrir"einuni 4 árum var Harald-
■ur Guðmundsson núverandi at-
vinnu- og utanríkismálaráðherra
óvenjulega stórorður á Alþingi.
Það kemrir'oft fyrir, að hann hot-
ar gifjirvrði í ræðum sínum. Bn
flest af þeim eru gleymd. Þau eru
svo hvert öðru lík.
'Ó'- \ ' 1 "
Hann var . að tala um við-
< . OO i
skiftasamningj þann er gerður
hafði yerið yið Norðmenn. Hann
helt því frajij, að í samningi þess-
um- farlist . afsal landsrjettinda,
hann myndi leiða til þess að ís-
ienski.r sjómenn og verkamenn
mistu atvinnu, en bændur lands-
ins liefðu af lionum sáralítið gagn.
■ "Samningurinn, sagði Har. 6uðm.
erí; rjettnefndur landráðasamning-
ur, og þeir menn, sem að honum
hafa Uiinið, með honum staðið,
voru í háhs -ftugum landráðamenn.
Tímarnir breytast.
líáraldur Guðmundsson er orð-
l V
inn ntaöríkismálaráðherra. Hanri
hefir haft >þftð embætti í nærfelt 2
ár. Norski*-1 'Sámningurinn er enn
við lýði. 'f'
1 En viðskiftahagur íslendinga af
Sámningnum hefir minkað um
helming frá því sem þá var. Og 20
'Siöiium fðlksfleiri þjóð hefir heimt-
áð og féngið sömu „landsrjéttindi“
hjer og Norðmenn fengu 1932 í
skjðii þes^á samnings.
Hafi verið ástæða til þess að ilsk-
ast ú.í af samningi þessum þá, er
sú ástæða o^ðin margföld síðan.
Haraldur Öuðmundsson er spuið
ri/i v. ■! r
ur hyað líði samningi þes.mm,
hvort honnm hafi ekki dottið í
hug þessa 20 mánuði sem hann
hefir farið með utanríkismálin, að
segja honum upp ? Hvort hann
vilji nú bera ábyrgð á þessu „af-
sali landsrjettinda“, þessum „land-
ráðum“?
Bitthvað hefir samningurinn
böglast fyrir brjósti hans. Svo
hann hefir grenslast eftir því
hvort Framsóknarmenn vilji að
samningnum yrði sagt upp.
En Hramsóknarmenn hafa verið
því andvígir.
Og> hvað á jeg þá að gera, seg-
ir þessi'i irJðherra, sem stundum er
svo stórorður. Ur því band'amenn-
irnir heínrta að jeg haldi áfram
uieðVþetta sem jeg kallaði „land-
ráð“, jfá verð jeg að láta mjer
það flýhda:‘-
'Réýúslan af þessu er því sú, að
þegar ‘ýöldiri eru í veði, er sann-
færing Háráldar Guðmundssonar
í láguf)verði.a'
-Tafn\íel það sem hann sjálfur
hefir kent við landráð, getur hann
tekið upp á arma sína, ef hann
með" því bjá'rgar sfnum eigin ráð-
herradómi.
VERÐUR „LOGUNUM GEFIÐ
FRÍ“ í FRAKKLANDI.
Herriot neitar að taka þátt í stjórn sósíalista.
Friðarmálin bíða
fram í júní.
Hitler fær spurn-
ingar frá Bretum.
UNGIN von er til þess að árangur náist af til-
raunum þeim, sem nú eru gerðar til þess að
koma nýju skipulagi á friðarmálin í Evrópu, fyr
en í júní. — Fundur Þjóðabandalagsráðsins á
mánudaginn verður aðeins áfangi á leiðinni. tíl
hins nýja skipulags.
Er gert ráS fyrir, að þýska stjómin verði jafn lengi að
semja svar sitt við spurningum Breta eins og breska stjórnin var
að ganga frá spumingunum. Hafa spumingarnar vesrið í deiglu
hjá Bretum síðan í aprílbyrjun, og voru afhentar Þjóðverjum
af sendiherra Breta í Berlin í gœr.
Þar við bætist að eng-
ar ákvarðanir er hægt að
taka fyr en ný stjórn hefir
tekið við völdum í Frakk-
landi, en hun er ekki vænt-
anleg fyr en í byrjun júní.
Þegar stjórnin er mynduð,
verður enn nokkur bið á meðan
umræður fara fram í franska
þinginu um stefnuskrá hennar
og þar til stjómin hefír fengið
traustsyfirlýsingu.
Kommúnistar ráða
stefnunni.
Margir óttast að kommúnist-
ar muni að nokkru leyti ráða
stefnu hinnar nýju stjórnar,
sem verður sósíalistastjórn, með
þátttöku róttæka hluta sósíal-
radikalaflokksins og stuðningi
kommúnista.
Talið er að Leon Blum verði
stjórnarforseti, eða aðstoðar-
maður hans M. Yincent Auriol, .
ef Blum skorast undan sjálfur ;
vegna heilsubrests.
Herriot hefir neitað að j
taka þátt í stjórninni. — i
Herriot er foringi borgara-
lega hluta sósíal radikala-
flokksins og fylgir honum
alt að því helmingur flokks
ins.
Óttinn við kommún-
ismann.
í einkaskeyti Mbl. í gær var
því lýst nokkuð, hvaða stefnu
hin nýja stjórn ætlar að taka í
innanríkismálum.
Óttinn við kröfur kommún-
ista hefir gert sparifjáreigend-
ur skelkaða og aukið gullflótt-
ann.
Margir eru farnir að
spyrja, bvort hin nýja
stjórn muni „gefa lögunum
frí“, eins og Blum hefir oft
boðað.
I utanríkismálum munu áhrif
kommúnista beina stefnunni
meir gegn Þjóðverjum en Itöl-
um. Athygli Frakka mun því
áfram beinast meir að Locarno
en Abyssiníu. ,
Spurnmgar Breta.
I spurningaskjali því, sem
Bretar afhentu Hitler í gær, um
friðarboð þýska foringjans frá
1. apríl, vekur það einna mesta
athygli, að þar er hvergi minst
á nýlendukröfur Þjóðverja.
Spurningarnar eru í aðalat-
riðum þessar:
1) Hvaða tryggingu geta
Þjóðverjar gefið fyrir því, að
þeir muni halda gerða samn-
inga?
2) Telja Þjóðverjar sig nú
hafa fengið jafnrjetti við aðrar
þjóðir?
3) Vilja Þjóðverjar halda í
heiðri núverandi ákvæði um
landamæri Evrópu, nema að svo
miklu leyti, sem þeim kann að
verða breytt með samkomu-
lagi?
4) Álítur þýska stjórnin að
í flugflotasáttmála Ve3tur-Ev-
rópuríkjanna, eigi að vera á-
kvæði um takmörkun vígbúnað-
ar í lofti?
5) Hvaða ríki eru það sem
Þjóðverjar telja sig vilja gera
við sáttmála um að hvorugur
skuli á annan í’áðast. Eru Rúss-
land, Lettland og Eistland þar
með, á sama hátt og nágranna-
ríki Þjóðverja?
6) Gerir þýska stjómin mun
á árás og að blanda sjer- ekki
í málefni annara ríkja?
7) Bretar spyrja um einstök
atriði í tillögum Hitlers um al-
þjóðagerðardómstól, og hvaða
afstöðu hann eigi að taka til
alþjóðadómstólsins í Haag.
8) Hvað eiga Þjóðverjar við
með tillögum sínum um að
leysa Þjóðbandalagssáttmálann
Forvígismenn í fronskum stjórnmálum.
Herriot,
t T.WJ ?g4BKT.I\T4 LkH
Leon Blum.
I
ABYSSINIUDEILAN i STUTTU MALI:
Rómverska keisaradæmið
verður endurreist!
Búist er við að Mussolini
lýsi því yfir á laugardaginn,
að rómverska keisararíkið
sje endurrisið. Konungar í
Ítalíu verði framvegis róm-
verskir keisarar!
*
Yfirlýsingu þessa mun
Mussolini gefa, að því er gert
er ráð fyrir, er stórráð fasc-
istafloksins kemur aaman kl.
22 annað kvöld.
Jafnframt mun Mussolini
skýra frá því, að hjeðan af
muni Abyssinía vera ítölsk
hjálenda.
*
Mussolini ætlar að vera
búinn að gera innlimun Abyss
iníu í ítalska ríkið óaftur-
kallanlega, þegar Þjóða-
bandalagsráðið kemur saman
á mánudaginn. Hann lítur
svo á að flótti keisarans r jett-
læti það, að hann ráði einn
friðarskilmálunum sem Abyss
iníumönnum verði settir, án
afskifta Þjóðabandalagsins.
Mussolini mun ekki fallast
á neina aðra skipun þessa
máls. Ennfremur lítur hann
svo á að allir samningar sem
Abyssiníumenn hafi gert
fram til þessa, sjeu úr gildi
gengnir.
*
En ef einræðisstefna Musso
lini sigrar, er talið að smá-
ríkin -— Litla-bandalagið,
Balkan-bandalagið, Norður-
lönd o. fl. — telji þýðingar-
laust að vera áfram í Þjóða-
bandalaginu.
Ríki þessi koma saman í
Genf á morgun. Bretar og
Frakkar eru hikandi við að
viðurkenna innlimun Abyss-
iníu, en eiga það aftur á móti
á hættu að hagsmunir þeirra
við Tanavatn (Breta) og
járnbrautina (Frakka) verði
fyrir borð bornir, ef þeir
neita.
*
Sendiherra Abyssiníu í
London hefir gefið út yfir-
lýsingu þess efnis, að hin
fyrri stjóm Abyssiníu sitji
enn að völdum í landinu.
*
Búist er við að refsiaðgerð-
um verði haldið áfram fram
* • r *
i juni.
Páll.
úr tengslum við Versalasamn-
inginn?
Breytinff á Þjóða-
bandalaginu.
Einn þátturinn í stjórnmála-
umræðunum næstu vikur, verð-
ur breyting sú, sem talin er
nauðsynlegt að gerð verði á
Þjóðabandalaginu.
Verður aðallega um það
deilt hvort efla eigi Þjóða-
bandalagið eða að draga
úr þýðingu þess, þannig að
það verði aðeins sátta-
nefnd, án refsiaðgerða.
Búist er við að
verði gerð um leið og Þjó
ar ganga — væntanlega -
ur í Þjóðabandalagið.
(Samkv. einkask. og