Morgunblaðið - 16.10.1936, Blaðsíða 2

2
MUKGÖN BLAÐIÐ
Föstudagur 16. okt. 1936.
eö
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Rltstjórar: Jón KJartansson og
\^altýr Stefánsson —
ábyrgðarmaöur.
Ritstjórn og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Auglýsingaskrifstof a:
Austurstræti 17. — Slmi 3700.
Heimasímar:
Jön Kjartansson, nr. 3742
Valtýr Stefánsson, nr. 4220.
Árni Óla, nr. 3045.
E. Hafberg, nr. 3770.
Áskrlftagjald: kr. 3.00 á mánuöi.
í láusasölU: 15 aura eintakiö.
25 áura meö Lesbök.
99
BELGIR LÝSA YFIR HLUTLEYSI.
Mesta rask í Evrópu
siöau Versailles“
— segfa Frakkar.
- Geigvænlegar afleiðingar fyrir varnarkerfi Frakka á austurlandamærunum.
Belgir óUuðusl vax«
andi áhrif komm-
únista I Frakkiandi.
Frakkar brigsla
Belgum um svik.
FRÖNSK blöð segja um yfirlýsingu, sem
. Leopold Belgakonungur gaf á ríkisráðs-
. fundi í Belgíu í fyrrakvöld að hún feli í
sjer hið stórfeldasta rask í Evrópu síðan Versa-
illes samningurinn var gerður.
Leopold konungur lýsti yfir því, að Belgar
myndu taka upp aftur stefnu sína, frá því fyrir
stríð, um algert hlutleysi, og standa algerlega
fyrir utan bandalög nágranna landa sinna. Fram-
vegis myndi stjórnmálastefna Belga vera belgísk
stefna. Konungur lýsti yfir því samtímis, að Belg-
ar neyddust til þessi&ð efla hervaítilr sínar. Hann
sagði m. a. að viðhorf Belga væri nú svipað og
fyrir stríð, þareð Þjóðverjar hefðu sent hersveitir
til Rín. H ,
Frakkar líta svo á, að hlutleysisyfirlýsing þessi muni
hafa í för með sjer, að Belgar segi upp fransk-belgíska
hernaðarbandalágssamningnum frá. árinu 1920. Voru
Frakkar ekkert látnir vita um yfirlýsingu konungs fyrir
fram og eru þeir því sem þrumu losttxir.
Tveim öðrum stórvægilegum samningum verður fórnað á
altari þessarar yfirlýsingar Belgakonungs:
(1) Locarnosamningnum um gagnkvæman stuðning
Vestur-Evrópuríkjanna í ófriði,
(2) Þjóðabandalagssáttmálanum, um sameiginlegt ör-
yggi þjóðanna. í Genf er óttast, að Belgía kunni að
segja sig úr Þjóðabandalaginu. Er vakin athygli á því,
að í ræðu sinni á ríkisráðsfundinum hafi konungur ekki
minst á Þjóðabandalagið nje á skyldur Belga gagn-
vart því.
„Barátta menn-
ingarinnar".
Hjer í blaðinu birtist síðast-
liðihn þriðjudag frásögn norskr-
ar konu, sem komist hafði und-
an frá Barcelona. Var greinin
þýdd úr norska stórblaðinu
„Tidens Tegn“. Það, sem borið
hafði fyrir augu þessarar kónu
suður þar, var þess eðlis, að
mönnum ranh kalt vatn milli
skinns og hprunds við lestur
frásagnannnar. Það var ekki
agaleysi, ekki stjórnleysi, það
var tryttasta og djöfullegasta
gdrád, svo hroðaleg og dýrsleg,
að íehgra verður ekki jafnað.
Konan var að segja frá að-
förum kommúnistanna í Barce-
4ona. Jafnvel þótt fallist væri á,
að frásögn þessarar konu væri
öfgum blandin, þá ber sjón-
arvottum frá mörgum löndum
svo saman í frásögnum sínum
utf gi’imdarverk spönsku kom-
múrástanna, 4ið 'þau verða ekki
vjefengd.
Með þessu er á engan hátt
verið að rjettlæta hermdarvprk
spönsku ■ uppreisnarmannanna*
Sannleikurinn er sá, að borg-
arastyrjöldin á*Spáni virðist á
báða bóga jlafe; &f svo ofboðs-
legu miskunarleysi, að menn
hafði ekki órað fyrir, að slíkt
gæti átt sjer stað nú á dögum.
En hjer á landi eru menn,
•setn loka augunúm alveg fyrir
grimdarverkum annars aðilj-
Jahsó'Og þeir gera meira. Þeir
■ láta sig hafa,.-að halda því
frará, að kommúnistarnir á
f8pani sjeu boðberar þess háleit-
ðastá’ í menningu vorra tíma. —
Halldór Kiljan Laxness sagði
fyrir nokkru. í Alþýðublaðinu,
að það væri ekki lengur rit-
undarnir, sem bæru uppi
heimsmenninguna, heldur væri
það ólæsir og óskrifandi sam-
fylkingai-mennirnir í götuvígj-
unum á Spáni.
Menn vita nú um Halldór
Kiljan, að^ hann hefir frá upp-
Jyifi haft nokkuð rfka tilhneig-
jng^tiL áð ganga fram af les-
endum sínum, og þessvegna fer
•margt, sem hann segir inn um
annað eyrað og út um hitt.
Það er aftur meira undrun-
arefni að maðpr eins og Ragn-
ar Kvaran skúh slá því föstu,
, að. samfylkingarmennirnir á
Spáni „berjist þaráttu menning-
arinnar fyrir gjörvalla Norður-
. rálfu“, Menn geta verið Ragn-
ari sammála um að forðast beri
fasismann. Hitt er torskilið
hvernig nokkur maður getur
sjeð menningarhugsjón síjna
hætast á Spáni, eins og þár
horfir við, hvort sem litið er
tíl hægri eða vinstri.
í Lundúnafregn FTJ segir, að
yfirlýsing konungs hafi valdið
alvarlegum truflunum á stjóm-
málasviði Vestur-Evrópu. Segir
að hún boði feigð allra vona
Frakka og Breta um að skapá
nýjan Locarnosáttmála pg að
hún bindi enda á hernaðar-
bandalagið miili Belga og
Fmkka.
Madame Tabois segir í „Oeu-
vre“, að Belgir hafi sagt sjuhð
við Genf-hugsjónina og svikið
tuttugu ára baráttu Frakka fyr-
ir öryggi.
Franskir hermálasjerfræð-
ingar telja að stefnubreyt-
ing Belga hafi í för með
sjer geigvænlegar afleið-
ingar fyrir virkiskerfi
Frakka á austurlandamær-
unum, Frakkar neyðist nú
til að fram.lengja hina öfl-
ugu Magnots-virkislínu
alla leið til hafs.
Það hefir vakið mikla athygli
að um leið og Belgir hafa eyði-
lagt vonir Frakka um nýjan Lo-
carnosáttmála, hafa Þjóðverjar
loks*v,i ff^arað fyrirspurnum
bresku stjórnarinnar, um það
hvort Þjóðverjar væru fúsir til
að taka þátt í umræðum um
slíktifií f!áttm4la. Svarið var af-
heiit breáífa utanríkisráðuneyt-
inú f ráorgun, en hefir ekki ver-
ið bhrt. i
ne'[t Sf'
3rsáfeff yfirlýsing-
arinnar.
Um orsakir hinnar skyndi-
legu stefnuhreytingar Belga,
segir Lundúnaútvarpið (FÚ),
að þess sje getið til að ástæðan
sje óttinn við það, að í Frakk-
landi kunni að koma til alvar-
legs áreksturs milli kommún-
ismans og fascismans, og að í
slíkum. árekstri kynni að felast
ófriðarhætta.:1
Þykir Belgíu kommúnisminn
r
Arásln hatftn.
Hersveitir Franco sækja
fram á 30 milna svæði
Þeim „miðar vel álram“
>vE
segja nppreisnai'mennl
FRÁ FRJETTARITARA VORUM.
KAUPMANNAHÖFN I GÆR.
UPFREISNARMENN tilkynna að árás-
. in á Madrid sje hafin. Sækja hersveit-
. ir Jjeirra fram á þrjátíu mílna svæði-
hjá St. Martin, og miðar vel áfram. Þeir telja
jbær vera komnar í 25 mílna f jarlægð frá Madrid.
Á norðurvígstöðvunum virðast hersveitir Mola
enn bíða eftir skipun að sækja fram.
Samtímís hermír fregn frá London, að Plymouth,
fófmáðúr hlútleýsisnéfndarinnár'' háfl'' nfeitað að vferða
við tiímælum Rússa um að kalla hlutleysisnefndina sam-
an að nýju. Segir Plymouth að ekkert nýtt hafi komið
fram, sem rjettlæti það, að nefndin sje kvödd saman.
, mc ,
Þá hefir portúgalska stjórp-
in tilkynt hlutleysisnefndinni að
hún hafi ekkert á móti því, að
eftirlitsnefnd sje send til landa
mæra Portúgals og Spánar, pf
svipað eftirlit verði stofnað við
hafnarborgir Spánar.
1 Moskva hafa verkamenn
haldið fundi, og krafist þess, að
stjórnin á Spáni sje látin fá
vopn og önnur hergögn, ef hlut-
leysásnefndin ekki tafarlaust
tryggi það, að hergagnaflutn-
ingur til uppreisnarmanna sje
stöðvaður. Tvær miljónir ster-
lingspunda hafa safnast í Rúss-
landi til hjálpar konum og
börnum stjórnarsinna á Spáni.
KVÓTARNIR MINKA,
TOLLARNIR LÆKKA.
Loiidon í gær. FU.
Rýmkanir Frakka á innflutn-
| ingsleyfum, ásamt tollalækkun-
itm þeim, sem gerðar hafa
verið, hafa þegar haft örfandi
áhrif á kolaiðnaðinn breska.
Hefir innflutningsleyfi fyrir
bresk kol verið aukið um 70
þús. smálestir á mánuði, frá 1.
október að telja. Tolluri,nn var
lækkaður um 20% 1. október,
en hefir nú verið lækkaður enn
frekar, úr 12 í 6 franka á
hverja smálest.
altommgur.
Kolaskip kom í gær með t
til Kol og Salt.
arm
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.