Morgunblaðið - 01.11.1936, Qupperneq 6

T.
6
MORGUNBLAÐIÐ
Snnnudagur 1. nóv. 1936.
HVÍTI DAUÐINN
— vamir gegn honum.
Þar sem stríðið er háð.
Fyrstu dagana á heilsuhælinu
átti jeg erfitt meS a'ð tala
þegar yrt var á mig. Það sat ein-
hver óþægilegur kökkur í hálsin-
um á mjer.
Hvíti dauðinn! Svona leit hann
þá út. Jeg hafði lesið og lært um
hann og mætt honum við og við
— en aldrei svona nálægt.
Langar hvítar raðir af rúmum.
Það var svo undarleg kyrð yfir
öllu. Engin hreyfing sást önnur
en hendin, sem seildist á milli
rúmanna, til þess að rjetta ná-
grannanum blÖð eða hæklinga.
Þarua voru saman komnir menn
af öllum kynflokkum. Ljóshærðir
skandinavar (Iíka íslendingar),
Sem höfðu stundað fiskiveiðar
ii'orður í Alaska, írskir, enskir,
ítalskir og aðrar Evrópuþjóðir,
gulir menn frá Kína og Japan,
rauðir menn frá frumskógum
'Ameríku, svartir menn frá Afríku.
Hvíti dauðinn gerir ekki manna
mun. Öann heimsækir alla jafnt.
*
Seinna þegar jeg kyntíst betur,
sá jeg að þarna var heill heimur
útaf fyrir sig þar sem barist var
með þrautseigju og þolinmæði við
þessa litlu ósýnilegu bakteríu
(nema í smásjá), sem við köllum
T. B. Sumir gengu svo langt að
yrkja um hana kvæði. Það er það,
sem maður kallar að kunna að
tapa.
Löngu seinna gekk jeg í síðasta
sinn fram hjá kofanum þar sem
jeg hyrjaði. Mjer varð litið upp í
einn gluggann. Það sást engin
hreyfing önnur en nokkrar hend-
ur, sem rjettu blöð og bæklinga
á milli rúmanna. Vinstúlka mín
yrti á mig. Jeg stansaði í miðri
setningunni. Það var einhver ó-
þægilegur kökkur í hálsinum á
mjer.
*
Unga stúlkan.
Hún var bara 17 ára, með Ijóst
hrokkið hár og hlá augu.
Bróðir hénnar kom með hana á
heilsuhælið. Hann var sjómaður.
Það var auðsjeð að systkinunum
þótti mjög vænt hvoru um annað.
Bróðirinn hað svo vel fyrir syst-
irina þegar hann kvaddi. Sjó-
HVERS VEGNA BERKLAVARNIR?
S
AMKVÆMT heilbrigðisskýrslum landlæknis deyja ^
fleiri úr herklum hjer á landi, en úr nokkurum
öðrum einstökum sjúkdóm. Á árunum 1924—1933 í
y (í 10 ár) hafa þannig dáið úr berklaveiki einni saman 2057
manns. Árið 1932 var kostnaður til berklaveikra frá ríkissjóði |
kr. 1.036 700.00. Engar skýrslur eru til um kostnað til f jölskyldna Y
O 1 • 1_. ii n / ♦, ■» • -i ♦• »*«
hinna berklaveiku frá sveitar- og bæjarfjelögum. Ekki er held- !|
ur hægt að segja með sanni hve marga aðra hver einstakur
. . . ♦*♦
sjúklingur hefir smitað.
*
ILGANGUR berklavarna er eins og allir vita
reyna að finna smitberann og gera ráðstafanir til |
þess að hann hafi ekki tækifæri til að smita út frá
sjer. Líka að hjálpa ættingjum hins óhamingjusama sjúka
(manns eða konu) svo að þau falli ekki fyrir veikinni, en þeim
er meiri hætta búin en öðrum.
T
Þessu til sönnunar vil jeg leyfa mjer að setja fram þrjú !£
eftirfarandi dæmi, frá reynslu minni, tekin af handahófi úr !*.
sjálfu lífinu: *
❖
Veggfóðuu'
margar tegundir og gerðir
fyrirliggjandi.
Guðm, Ásbjörnsson.
Laugavegi 1. Sími 4700.
Munið,
ran 1-eið og þjer greiðið ið-
gjöld yðar til Sjúkrasam-
lagsins, að tilkynna bús+^ða-
skifti.
mennirnir hugsa oft til ástvinanna
í landi. Kanske oftar en þeir,
sem eiga þar aðsetur sitt og koma
heim á hverju kvöldi.
Þegar bróðirinn var farinn kom
jeg inn til stúlkunnar. Hún var
að gráta út af skilnaðinum.
Svo leið nokkur tími. Stúlkan
var á fótum. Þegar maður er 17
ára, þá er lífið fagurt og lokk-
andi, og jafnvel á heilsuhæli er
dauðinn eitthvað óþekt — langt
í burtu.
*
En svo einn góðan veðurdag
kom blóðspýtingurinn. Það var
hræðsla í bláu augunum. Gat þetta
verið satt með dauðann ? Yar hann
svona nálægt? Bróðirinn, sem var
í landi, kom í heimsókn.
Enn var stundarbið; en svo var
auðsjeð að hverju dró. Litla stúlk-
an varð óróleg. Hún vildi helst
láta einhvern sitja við rúmstokk-
inn og halda í hendina á sjer. |
Dauðinn var rjett hjá.
Síðustu stundimar sat jeg hjá
henni. Náttúran er miskunsöm.
Hún sendir oftast nær þungan)
svefn á undan manninum með ljá-
inn. Á meðan lágt lag hljómaði í
útvarpinu við höfðalagið, sveif
andi litlu stúlkunnar til óþekta
landsins.
Daginn eftir kom bróðirinn ut-
an af sjónum. .Jeg lyfti blæjunni
frá fölva andlitinu — hvíti daúð-
inn.
„Svona er lífið“, sagði bróðir-
inn. Sjómennirnir horfast líka í
augu við dauðann í öldunum.
En hún var bara 17 ára, með
Ijóst hrokkið hár og blá augu.
*
Hjá ekkjunni.
Litla barnið ekkjunnar var
veikt. Það var aðeins nokk-
urra mánáða. Ekkjan bjó í kjall-
ara, 2 herbergi og eldhús. Kjall-1
arinn var lítið niðurgrafinn og
herbergin fremur björt (jeg hefi
komið inn í kjallaraíbúðir, þar
sem húsmóðirin hefir verið veik
og þar sem rykið af götunni sóp-
aðist inn, þegar glugginn var opn-
aður, en það var hjá fólki, sem
var að reyna að bjarga sjer sjálft
án þess að fá opinberan styrk).
Ekkjan á 3 börn. Elsta barnið
er 8 ára. Maðurinn dó á heilsu-
hæli fyrir hálfu ári. Tvær eldri
telpurnar hafa líka verið á heilsu-
hæli. Onnur 1 y2 ár. Hin 1 ár.
Báðar eru þær óhraustlegar og
heilsutæpar að sjá. — Og nú —
litla barnið.
Kostnaður fyrir þessa litlu fjöl-
skyldu af opinberu fje í undan-
farin 6 ár, lauslega útreiknaður
eftir upplýsingum frá konunni,
sem hjer segir:
Hælisvist fyrir mann í 6 ár (kr.
150.00 pr. mán.) kr. 10.800.00.
Hælisvist fyrir börn í 21/2 ár
(kr. 150.00 pr. mán.) kr. 4.500.00.
Styrkur til konu í 5 ár kr. 100.-
00 pr. mán. kr. 6.080.00. (Hækk-
aði upp í kr. 140.00 nokkru eftir
að litla barnið fæddist).
Húsaleiga borguð af bænum kr.
50.00 pr. mán. kr. $000.00. (í 5
ár — áætlað mánaðargjald).
Samtals kr. 24.380.00.
Fyrsta árið, sem maðurinn
dvaldi á hæli, þáði konan engan
styrk.
*
Af þessu litla dæmi má sjá
hvernig einn maður gat smitað út
frá sjer, líka er það gott sýnis-
horn uppá fjárhagslegu hliðina og
sýnir að kostnaðurinn til fjöl-
skyldunnar getur verið a. m. k.
jafnhár kostnaðinum við sjálfan
sjúkdóminn, þó að tilfellin sjeu
auðvitað ekki öll eins, en fjöl-
skyldukostnaðurinn nær yfir
lengra tímabil en kostnaðurinn til
sjúklingsins, eins og gefur að
skilja.
¥
Af dæini nr. 2 má sjá sorgina,
sem fylgir ástvinamissinum. — Af
dæmi nr. 1 hve mikla þrautseigju
þarf til þess að geta yfirunnið
sjúkdóminn. \
Þess vegna berklavarnir.
Þorbjörg Ámadóttir,
heilsuverndarhjúkrunarkona.
Sven B. F. Jansson.
„Meira talað um
ísland í Stokk-
hólmi en í
margar aldir“.
Með Dettifossi kom hingað
sænskur sendikennari til Háskól-
ans, Sven B. F. Jansson* Hefir
blaðamaður frá Morgunbl. hitt
hann að máli og sagði hann svo
frá fyrirhuguðu starfi sínu við
Háskólann:
— Fyrirlestra held jeg einu
sinni í viku, kl. 8 á miðvikudags-
kvöldum. Fer það eftir því hve
vel þeir verða sóttir, hvort þeir
verða haldnir í kenslustofum Há-
skólans, eða annars staðar þar sem
stærra húsrúm er.
Fyrstu fyrirlestrarnir 6 fjalla
um nýjustu bókmentir Svía, frá
aldamótum og fram til 1932.
Næsti fyrirlestraflokkur verður
svo um vísindi, „Götiska Strömn-
ingar“, sem eiga margt skylt við
ísland, og einnig verður dregið
fram hvað þær eiga skylt við
Þýskaland. Er ekki enn ráðið hve
margir þeir fyrirlestrar verða, því
að um þetta efni má segja, að það
er nær ótæmandi.
Svo kenni jeg einnig sænsku í
Háskólanum og eru kenslutímar
tvisvar í viku, á miðvikudögum
og föstudögum kl. 6—7.
—x—
Jansson sendikennari er ungur
maður, aðeins 29 ára að aldri.
Hann stundaði nám við háskólann
í Stokkhólmi, en síðar varð hann
lektor við háskólann í Greifswald
í Þýskalandi 1933—34. Hann var
með í stúdentaförinni hingað í
sumar. Og þegar talið berst að
því, segir hann:
— Mjer þýkir vænt um að vera
kominn til íslands aftur, því að
aldri á ævi minni hefir jeg tekið
þátt í jafn dásamlegu ferðalagi og
með stúdentunum í sumar. Jeg
ferðaðist þá til ísafjarðar og Norð
urlands, og ísland heillaði mig
eins og alla aðra, sem tóku þátt
í förinni. Og þjer megið vera viss
um það, að síðan hefir verið meira
talað um ísland í Stokkhólmi
heldur en í margar aldir áður.
Fulltrúarnir, sem komu á
sænsku vikuna“, voru líka mjög
hrifnir af dvöl sinni hjer, sjer-
staklega Sven Thunberg, sem var
foringi þeirra. Hann bað mig að
bera sínar bestu kveðjur til allra
þeirra, sem hann hefði kynst hjer
— og vegna þess að jeg þekki þá
ekki alla bið jeg Morgunblaðið að
bera þeim kveðju hans fyrir mig,
og eins kveðju hinna fulltrúanna.
Málverkasýning
frú Agnete og Sveina
Þórarinssonar í Góð-
tem.p 1 arah úsinu.
Igær opnuðu þau málara-
hjónin frú Karen Agnete
og Sveinn Þórarinsson mál-
verkasýningu í Góðtemplara-
húsinu uppi. Eru þar 60 mynd-
ir, flestar nýmálaðar, aðallega
olíumálverk, en þó nokkrar
vatnslitamyndir. Eru þar fjöl-
breytt viðfangsefni. Fjórar
myndir eru af heyskap og eru
þær einna stærstar. Sú fimta
er úr baðstofu í sveita, ein úr
fjósi, ein af mönnum, sem
draga sleða í vetrarófærð, ein
af hrossarekstri. Margar mynd-
ir eru af landslagi fyrir norð-
an, ýmsar vetrarmyndir frá
Húsavík og myndir úr Keldu-
hverfi (frá Hljóðaklettum,
Vígabjargafoss, (Hafragilsfoss
o. s. frv.) Þá eru þarna einnig
nokkrar myndir frá Reykjavík.
Enn fremur mannamyndir:
Benedikt frá Auðnum í bóka-
safni Þingeyinga, Guðmundur
skáld á Sandi, Vilhjálmur Guð-
mundsson í Hliðskjalf á Húsa-
vík, Jóhann Eggertsson og tvær
konur í Reykjavík.
Það borgar sig fyrir fólk að
skoða sýningu þessa. Hún er
opin alla daga kl. 10—7.
Gunnlaugur Blöndal opnaði í
gær sýningu á 40 málverkum,
flestum frá Islandi, í Arnbachs
Kunsthandel í Kauprnarmahöfn.
Meðal þeirra, er viðstaddir voru,
er sýningin var opnuð, voru
Stauning forsætisráðherra, sendi-
herrafrú Björnsson, Jón Svein-
björnsson konungsritari, Hansen
stjórnarráðsritari, Tryggvi Svein-
björnsson sendiráðsritari, Jón
Krabbe, fulltrúi í íslandsmálum,
Helgi Jacobsen, forstjóri frá
Carlsberg-söfnunum, Oddur Rafn-
ar og fjöldi annara þektra fs-
lendinga og Dana. (FU.)
*
Jón Engilberts. Listamannasam-
tök, sem heita ,Kameraterne‘ og
sem hafa kosið Jón Engilberts
einan erlendra manna sem fjelaga,
hefir opnað sýningu í „Den Frie-
Udstilling" í Kaupmannahöfn. Yf-
ir 2000 manns voru viðstaddir
opnunina og var forstjóri danska
listasafnsins meðal þeirra. Jónt
Engilberts er sá, sem á flestar
myndir á sýningunni, og hafa
myndir hans hlotið þar heiðurs-
sess. Á mánudaginn kemur opnar
Jón Engilberts málara- og teikni-
skóla í Kaupmannahöfn. (FÚ.)
*
Berlingske Tidende fluttu í gæqf
fyrsta ritdóminn, sem birtist í
dönsku blaði um síðari hluta af
bók Halldórs Kiljan Laxness,
Sjálfstætt fólk. TTmmæli blaðsins
eru m. a. á þá leið, að hjer sje á
ferðinni aðdáanlegt skáld, og sje
þetta bók fyrir greinda lesendur.
Segir blaðið, að Laxness leiti að
mannssálum með skarpleik og
dugnaði, sem, beri á sjer íslenskt
ættarmót. (FÚ.)
*
Berlínarborg hefir gefið Göring
hershöfðingja landsetur, í viður-
kenningarskyni fyrir starf hans í
þágu nazistaflokksins. Var hann
sæmdur þessari gjöf í sambandi
við 10 ára afmæli flokksins. (FÚ->