Morgunblaðið - 05.09.1937, Blaðsíða 5

Snnnudaginn 5. sept. 1937,
10RGUNBLAÐIÐ
5
éö4
oinpmMaftíð
tJtg-ef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgtSarmaBur).
Auglýsing-ar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreitSsla: Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuði.
í lausasölu: 15 aura eintakiö — 25 aura metS Lesbók.
HEILDSÖLUOKUR
SÍLDARVERSMIÐJANNA.
Fulltrúar bænda af óþurka-
svæðinu komu saman hjer
í Reykjavík í gær til þess að
gera tillögur um fyrirsjáanleg
fóðurvandræði, vegna óþurk-
anna í sumar. Meðal þeirra til-
lagna, sem þar voru samþyktar
yar áskorun til ríkisstjórnar-
innar, að hlutast til um að síld-
arverksmiðjur ríkisins hafi fyr-
irliggjandi nægar birgðir af
fóðurmjöli, er selt sje við kostn-
aðarverðí. Var það vitanlega
ekki á valdi þessa fundar að á-
kveða hvert kostnaðarverðið
yæri, en sá varnagli sleginn, að
yerðið mætti ekki fara yfir
200.00 krónur á tonn, eða 20
krónur á tunnu (100 kg.) fob.
Skömmu eftir miðjan ágúst
auglýstu síldarverksmiðjur rík-
isins mjölið á 22 krónur tunn-
una. Morgunblaðið hóf þegar
andmæli gegn þessu óhæfilega
yerði og sýndi fram á að verk-
smiðjurnar væri nú ems og að
undanförnu að fara kringum
skýlausan lagabókstaf, sem
kveður á um það, að verðið
megi ekki fara fram úr kostn-
.aðarverði. Dylst engum það, að
með þessum lagabókstaf er átt
við að mjölið sje selt innan-
lands án hagnaðar. En þetta
;22 króna verð verksmiðjanna,
er ekki einungis jafnhátt sölu-
yerði á erlendum markaði
heldur hærra. Hafa stjórnar-
blöðin gefið upp erlenda verð-
jð £ 9.10.0 fyrir tonn, en það
svarar, að frádregnu útflutn-
ingsgjaldi, hjerumbil nákvæm-
lega til þess, að innanlands-
verðið væri ákveðið 20.00 kr.,
«en ekki 22 krónur eins og síld-
.flrverksmiðjurnar hafa ákveðið
það. Með þessu hafa síldar-
verksmiðj urnar ekki einungis
farið í kringum skýlausan laga
bókstaf, heldur og gert tilraun
til þess að hafa af bændum 2
krónur á hverja tunnu fram-
jyfir útlenda markaðsverðið.
.Fóðurbætisþörfin er áætluð
3600 tonn af síldarmjöli, að því
lilskildu að innflutt fáist auk
þess 2000 tonn af maismjöli.
Síldarmjölsþörfin er þannig á-
ætluð minst 36.000 tunnur. —
„Heildsalaokur“ síldarverk-
smiðjanna fram yfir erienda
markaðsverðið er þess vegna
minst 72 — sjötíu og tvö —
þúsund krónur.
Morgunblaðið hefir vitanlega
ekki í höndum gögn til að sýna
raunverulegt kostnaðarverð
síldarverksmiðjanna. En það
verð á að gilda um innlenda
fóðurmjölið og annað ekki. En
með því að áætla hagnað verk-
smiðjanna aðeins 10%, getur
kostnaðarverðið ekki verið yfir
18 krónur á tunnu. Hefir ver-
ið sýnt fram á þetta áður hjer
:í blaðinu, án þess að verksmiðj-
urnar hafi mótmælt því. Það
virðist því óhætt að slá því
föstu, að síldarverksmiðjurnar
hafi með lögbroti sínu við á-
kvörðun verðsins ekki einungis
gert tilraun til að hafa af
bændum 2 krónur !á tunnu,
heldur 4 krónur. Miðað við
lágmarksþörf eru þetta 144
þúsund krónur, sem bændum
hefir þannig átt að blæða í
vasa verksmiðjanna fram yfir
það, sem lög heimila. Verði
ekkert úr hinum umtalaða mais
innflutningi, vex fóðurþörfin á
innlenda mjölinu að sama
skapi. Yrði skatturnin á bænd-
ur þá ekki undir 200 þúsund
krónum fram yfir það, sem lög
heimila.
Hinir aðþrengdu bændur
hafa nú snúið sjer til ríkis-
stjórnarinnar og farið mjög
vægt í sakirnar. V^rður að
krefjast þess, að ríkisstjórnin
taki til greina aðaltillöguna um
kostnaðarverðið. En eins og
ýnt hefir verið fram á, getur
að ekki verið yfir 18 krónur
tunnan. Stjórnarflokkarnir
láta sjer svo títt um „heild-
söluokur“, að óhugsandi er að
þeir láti sínar eigin heildsölur
komast upp með að brjóta lög
til þess að hafa 140—200 þús.
krónur ranglega af aðþrengd-
um bændum.
Farþegar með Dettifoss í gær
til útlanda: Ingólfur Asmundsson
og frú, Olafur Johnson og frú,
Asgeir Þorsteinsson, Valgerður
Guðmundsdóttir, Gerður Jónas-
dóttir, Broddi Jóhannesson, Ragn
ar Jónsson, Dr. Iwan og frú.
Sxt^LcT
L^-cXaA. £

CKý. hcjjajpJLnxclxjJisrúX
hxmxcL. bjújrruúL. cEcuC^
I BIL UM EVROPU.
Steingrímur Arason segir frá
uppeldismálaþingi, hjálp handa
heyrnardaufum og landkynningu.
C teingrímur Arason kenn-
ari kom með Gullfossi
síðast úr utanlandsferð
sinni. Hann fór m. a. á al-
þjóðafjelagsfund til and-
legrar heilsuverndar, er
haldinn var í París. Hann
fór, ásamt frú sinni, í bíl
frá Hamborg til Parísar
um Holland o*? Bel^íu 0£
aftur frá París til Hafnar.
Hann hefir frá ýmsu að
se^ja á ferð þeirra, og hef-
ir blaðið haft tal af honum.
— Þeir sem á annað borð eiga
bíl, sagði Steingrímur, og ætla að
ferðast um Evrópu, ættu að nota
bílinn til slíkra langferða. Á þann
hátt hafa menn mest gagn af
ferðinni. Og ferðin verður oftast
nær ódýrari en með járnbrautum.
Venjulega líta menn svo á, að
þegar þrír eru í bíl, þá fái þriðji
farþeginn ókeypiá fargjald, sam-
anborið við það, að menn taki
sjer far með járnbrautum.
— Urðu þið ekki fyrir neinum
óþægindum eða vandkvæðum í bíl-
ferðinni.
— Síður en svo. Alstaðar er tek
ið vel á móti ferðamönnum. Hvar
vetna mætir manni alúð og greið-
vikni. Þegar maður ferðast um
þessi lönd upp á eigin spýtur, og'
fær nokkur kynni af fólki, finst
manni þetta alt geta verið ein og
sama þjóðin. Svo líkt er fólkið
beggja vegna við landamerkjalín-
urnar. Það er ömurleg tilhugsun,
að ófriður skuli geta brotist út
milli þessara þjóða, sem eru skyld-
ar og svipaðar, og ættu sem best
að geta lifað í sátt og samlyndi.
— Fyrir 10 árum fórum við
hjónin í bíl um þvera og endi-
langa Ameríku. Þar er meira gert
fyrir bílferðafólk en í Evrópu.
Þar eru gististöðvar meðfram veg-
unum, þar sem menn geta fengið
eldað mat. sinn, gert við bíl sinn,
fengið bensín og aðrar nauðsynj-
ar sem menn þurfa, er þeir liggja
úti í bílum eða tjöldum. Þetta
eru mikil þægindi. Evrópuþjóðir
eru ekki farnar að koma því upp
enn. Sumstaðar þurftum við að
borga ofurlítið gjald fyrir þenna
greiða þar vestra. í skógarhjeruð-
unum er greiðinn veittur ókeypis.
Það þykir borga sig, því ef bíl-
ferðafólkið náttar sig út um alla
skóga, er hætt við að það valdi
íkveikju og skógareldum, þar sem
ekki er full varúð höfð um hönd.
Sjeu greiðastöðvar í skógunum, þá
gista tnenn þar. Og þar er sjeð um,
að farið sje varlega með eldinn.
ísland danskt í
meðvitund manna.
En við þyrftum að greiða betur
fyrir íslensku bílferðafólki erlend-
is, en gert; hefir verið. T. d. á
landamærum Hollands varð jeg að
greiða vegagjald, vegna þess að
landamæraverðir tóku það ekki í
mál að trúa því, að Island væri
sjálfstætt ríki.
— Ilvað kom það málinu viðf
— Þeir hjeldu því fram, að Is-
land væri danskt land og jeg
danskur þegn. Jeg neitaði því, og
sagðist vera íslenskur. En Island
var ekki skráð í þeirra bókum
sem sjálfstætt ríki. Þess vegna
varð jeg utanveltu í þeirra aug-
um og varð að greiða sjerstakt
bílvegagjald.
Er til Danmerkur kom, fekk jeg
líka nokkur óþægindi með bílinn,
sem ætti í framtíðinni að vera
hægt að losna við.
Þar þurfti jeg að greiða eina
krónu fyrir hvern dag sem bíllinn
átti að vera í landinu, og vá-
tryggingargjald, enda þótt jeg
hefði gögn í höndum, sem sýndu,
að bíllinn var vátrygður hjá
dönsku fjelagi.
Jeg spurði hvers vegna jeg væri
sknldbundinn til þessa. Mjer voru
sýnd lagaákvæði, sem þannig
mæltu fyrir. Jeg spurði þá hvers
vegna þetta væri ekki svo annars-
staðar. En mjer var þá sagt, að
samningar væru milli margra
landa um að ferðamenn þeirra
þjóða væru undanþegnir þessum
kvöðum. Slíkir samningar væru
t. d. milli Norðurlandaþjóða, en
íslendingar væru ekki þátttakend- ■
ur í þeim samningum.
í París.
Það er ákaflega leiðinlegt hve
kynning Islands er skamt komin
í umheiminum. Og því er sjerlega
tilfinnanlegt, þegar góð tækifæri
til slílcrar kynningar eru látin
ganga úr greipum okkar. T. d.
eins og heimssýningu í París. Þar
er ekkert frá íslandi, eins og ís-
land sje ekki til. Og þó gætum
við hæglega sýnt eitt og annað,
sem vel hefði sómt sjer innan um
það sem þar er. Þó ekki væru
nema myndir frá landinu. Marg-
ar þjóðir hafa lagt kapp á að
auglýsa lönd sín á þann hátt. T.
d. Norðmenn. Þeir hafa stórar
myndir og líkön er sýna landslag
og ýmsa istaðhætti í Noregi. Slíkt
vekur eftirtekt og festist í minni
manna.
Það er mánaðar verk að skoða
sýningu þessa svo til nokkurrar
hlítar sje. Við vorum þar aðeins
í fáa daga. Sumir sýningarsalirn-
ir eða hallirnar voru ekki enn
opnaðar er við vorum þarna í
ágústbyrjun. Svo seint gekk að
koma sýningunni upp. Nú er ráðið
að sýningunni verði haldið áfram
næsta ár. Væri ekki mögulegt að
við kæmum upp lítilli sýningar-
deild þar? Mjer er sagt ,að við
höfum fengið tilboð um að fá
þarna sýningarhús fyrir 60 þús.
j krónur. En því var ekki sint.
— Hvernig mun hafa staðið á
því, að ekki tókst að koma sýning
unni upp á tilsettum tíma?
— Frakkar eiga við ýmiskonar
erfiðleika að stríða. Hin sífeldu
verkföll hafa háð öllum fram-
kvæmdum þar. Gengi frankans fer
lækkandi. Bjuggust sumir jafnvel
við, að sterlingspundið myndi
fara upp í 160 franka með
haustinu. Vinnutíminn hefir ver-
ið styttur í landinu. Við það hafa
erfiðleikar þjóðarinnar vaxið út
á við. Erlendar skuldir aukast og
önnur vandræði.
Einkennilegt er það fyrir okkur
íslendinga að koma í heimsborg-
ina París, þar sem vín er borið
með mat við hverja máltíð og
maður borgar stundum jafnmikið
hvort vínið er drukkið eða látið
óhreyft, en enginn maður sjest
nokkursstaðar undir áhrifum
víns.
Fyrstu fjögur ár
mannsævinnar
hin örlagaríkustu.
— Getið þjer ekki sagt mjer
eitthvað frá fundi sálfræðing-
anna?
— Það yrði æði langt mál, ef
jeg færi út í þá sálma. En margt
kom þar fram fróðlegt og merki-
legt. Yfirleitt hallast margir nú
að þeirri skoðun, að það sjeu mikl-
um mun fleiri, sem eru andlega
veiklaðir, en menn hafa áður gert
sjer í liugarlund.
Og grundvöllurinn að andlegu
heilsufari manna telja sjerfræð-
ingar nú að lagður sje í bernsku,
■svo sem fram til 6 ára aldurs. Á
þeim ármn mótist að mjög miklu
leyti lyndiseinkenni manna fyrir
alla æfina.
Sálarfræðingur einn hefir kom-
ist þannig að orði, að fyrstu fjög-
ur ár æfinnar upplifi liver maður
þroskasögu mannkynsins hin síð-
ustu 100.000 ár. Á fyrstu bernsku-
árunum segir hann, verður hver
maður að þroskast af stigi villi-
menskunnar í siðaða menn. En á
þessum og næstu þroskaárunum
verði til sú undirvitund, sem í
manninum býr alla hans ævi,
hvort; sem hún verður löng eða
stutt.
Hundrað tegundir tækja
fyrir heyrnardaufa.
— Eitt af því, sagði Steingrím-
ur að lokum, sem jeg liafði einna
mesta ánægju af að kynnast í ferð
minni, voru samtök þau, sem nú
eru gerð í öllum menningarlönd-
um, er vinna að því að hjálpa
lieyrnardaufu fólki.
Slíkur fjelagsskapur rís jafnan
upp sltömmu á eftir blindravina-
fjelögum. í Færeyjum hafa menn
komið á fót slíkum fjelagsskap.
PRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.