Morgunblaðið - 13.11.1937, Blaðsíða 3

Laugardagur 13. nóv. 1937.
MORGUNBLAÐIÐ
8
A AÐ VEITA RAÐHERRA EINRÆÐISVALD
-O .O .1
Fjármálastjórn i rauðu i
flokkanna hefir leitt tií
I 9JALDEYRISMALUM?
VarhugaverD stefna
f frumvarpi fjármálaréOherra
Úr nefndaráliti Ólafs Thors
ITARLEG gagnrýni á frumvarpi til laga
um breytingar á gjaldeyrisverslunarlög-
unum, sem flutt er að tilhlutan fjár-
málaráðherra og rætt var á alþingi í gær, birtist
í nefndaráliti minnihluta fjárhagsnefndar neðri
deildar, Ólafs Thors.
Um það nýmæli í frumvarpinu, sem bannar mönnum að
fara utan án skírteinis „gjaldeyris og innflutningsnefndar fyr-
ir því, að þeir hafi aflað sjer nægilegs gjaldeyris á löglegan
hátt“, segir í nefndarálitinu:
Ekki er ólíklegt, að finna megi svipuð ákvæði í löggjöf ein-
hverra einræðislanda, — en annarsstaðar tæplega. Á Norður-
löndum er hvergi neitt útflutningsbann á fólki. í Danmörku er
bönkum og öllum gjaldeyrissölum frjálst að selja hverjum, sem
þess óskar, erlendan gjaldeyri til ferðaþarfa, að því einu til-
skildu, að kaupandi undirriti æru- og samviskuyfirlýsingu um,
að hann ætli ekki að verja gjaldeyrinum til annars en ferða-
kostnaðar, og hafi eigi fengið annarsstaðar gjaldeyri til ferð-
arinnar.
Þrjú slys:
í Reykjavík
og Eyjum
Pað slys vildi til í ú'ær-
morgun í Slippnum, að
vinnupallur brotnaði og fell
maðurinn, sem á honum var,
til jarðar, um 2—3 mann-
hæðir.
Maður þessi heitir Kristvin
Þórðarson, verkstjóri í Stálsmiðj-
unni, til heimilis á Hverfisgötu
16.
Klukkan 11 í gærmorgun var
Kristvin að „spenna plötur“ á
botnvörþungnum Ólafi, sem ligg-
ur til viðgerðar í Slippnum. Stóð
Kristvin á vinnupalli rjett upp
við borðstokk skipsins. Alt í einu
brotnaði pallurinn og maðurinri
fjell til jarðar. Kom hann niður
á bakið. Kristvin var strax
fluttur á Landakotsspítala. Var
þar tekin röntgenmynd af honum,
en síðan fekk hann leyfi til að
fara heim til sín og liggja þar.
Kristvin hefir ekki beinbrotn-
að við fallið, en hann er mjög
marinn á baki.
Slys við höfnina.
Pyrir nokkrum dögum vildi það
slys til hjer við höfnina, að ung-
ur verkamaður, sem var að vinna
við uppskipun á timbri, varð fyr
ir planka og meiddist mikið á
höfði.
Var hann fluttur á Landsspít-
alann og liggur þar ennþá.
Maður þessi heitir Ingimundur
Guðmundsson, á Völlum á Sel-
tjarnarnesi.
í EYJUM.
erkstjórinn við byggingu
olíugeymisins nýja í
Yestmannaeyjum, Halldór
Magnússon, stórslasaðist í
fyrradag.
Pjell Halldór ofan af palli þar
sem hann var að vinna í 10 metra
hæð.
Fótbrotnaði hann á báðum fót-
um og hlaut fleiri meiðsli.
Slysið vildi til klukkan 2 e.
h. Var Halldór fluttur á sjúkra-
húsið og líður honum eftir at-
vikum.
15. SKÁKIN JAFNTEFLI.
Khöfn í gær. FÚ.
Þeir doktor Aljechin og dokt-
or Euwe hafa nú teflt 15. skák
sína og varð jafntefli eftir 62
leiki.
Hefir Aljechin þá 9 vinninga
en Euwe 6.
K. F. U. M. og K. Bænavikan
hefst á morgun með samkomu kl.
8%.
Lagaákvæði sem þetta eru
gagnslítil, vekja andúð og
munu áður en varir geta orðið
beinlínis skaðlega. Má að vísu
vera að einhverjir lendi í banni
gjaldeyrisnefndar, en varla til
verulegs sparnaðar, enda er
með því alls ekki sett undir
versta lekann, og munu menn
hjer eftir sem hingað til finna
ýms ráð til að afla sjer erlends
gjaldeyris, og eyða í utanferð-
um, langt umfram það, sem
gjaldeyrisnefnd hefir veitt leyfi
til, en einmitt sú eyðsla skiftir
miklu meira máli en þótt eitt-
hvað hafi eyðst í siglingu efna-
lítrls og oft ungs fólks, er farið
hefir utan meira til frama en
af beinni nauðsyn.
En skaðlegt getur þetta út-
flutningsbann orðið með þeim
hætti, að aðrar þjóðir beiti okk-
ur sama bragði og setji sínum
þegnum samskonar reglur um
gjaldeyri til íslandsferða og
hjer gilda. Myndi þá taka fyrir
tekjuvonir af ferðamensku hing
að, en þær tekjur ættu auðvit-
að að verða margfaldar við ut-
anfararkostnað íslendinga.
*
Veigamesta breytingin frá
gildandi lögum felst í 2 gr. frv.
Þar segir, að úthluta skuli
gjaldeyrinum og innflutnings-
leyfum eftir reglum, sem fjár-
málaráðherra setur, að „fengn-
um tillögum beirra banka, sem
fulltrúa eiga í gjaldeyris og inn
flutningsnefnd". en í gildandi
lögum stendur „samþyktum af
bönkum þeim, er fulitrúa eiga
í gjaldeyrisnefnd'". Breytingin
er m. ö. o. í þvi fólgir, að vald
bankanna í þessum efnum verði
einskorðað við tillögurjett, í
stað neitunarvaldsins, er þeir
til þessa hafa haft, og gildir
því um að gera sjer ljóst, hvort
þessi tilfærsla valdsins frá
bönkunum yfir í hendur ráð-
herra er til bóta.
Minnihl. hefir aflað sjer
nokkurra gagna um löggjöf
nágrannaþjóðanna og reglu-
gerðir um gjaldeyrisverslunina.
Er af þeim auðsætt, að þess
eru engin dæmi, að ráðherra
sje ætlað svipað vald yfir gjald
eyrisversluninni og frv. þetta
gerir ráð fyrir. Mun vald ráð-
herra í þessum efnum vera
hvað mest í Danmörku, en er
þó þar háð samningum við þjóð
bankann, en auk þess í hönd-
um gjaldeyrisráðsins (Valuta-
raadet) og gjaldeyrisnefndar
(Valutacentralen), sem hvort-
tveggja eru mannmargar nefnd-
ir, skipaðar fulltrúum framleið-
enda, verslunar, iðnaðar o. fl.
Hefir gjaldeyrisnefndin með
höndum úthlutun gjaldeyris-
leyfa, þó þannig, að þar sem
því verður við komið skal út-
hluta eftir tillögum frá fjelög-
FRAMK. Á FJÓRÐU SÍÐU.
Pirola er hárgreiðslu- og snyrti-
stofa, sem þær ungfrúrnar Þóra
Borg, Margrjet Hrómundsdóttir
og Laufey Bjarnadóttir hafa ný-
lega opnað á Vesturgötu 2. Stof-
an er búin hverskonar nýtísku
tækjum til snyrtingar. Ungfrú
Margrjet sjer um hárgreiðslu og
hárþvott, ungfrú Laufey leysir af
hendi hverskonar andlits- og hand
snyrtingu og ungfrú Borg sjer um
fótsnyrtingu og fótaaðgerðir fyr-
ir stofuna. Snyrtistofan Pirola er
hin skemtilegasta og húsakynni
góð.
bessa: uíf m u rqme r
51.t .DI
Lausaskuldir ‘J-S
rikissjoðs yfir 4->
miljónir króna
Innanlands lántaka liármálaráðherrans
rædd I efri deild
FRUMVARPIÐ um 3 miljón króna lánsheimild
fyrir ríkisstjórnina var til 2. umr. í efri deíld
í gær. Á að bjóða lánið út innan lands og nota
það til þess að greiða lausaskuldir þær, sem safnast hafa.
Fjárhagsnefnd mælti með frumvarpinu, en Magnús Jónsson
hafði þó skrifað undir með fyrirvara. Urðu talsverðar umræður í
deildinni.
Magnús Jónsson kvað ekki unt
að vera móti þessari lántökuheim-
ild, þar sem lausaskuldirnar í
Landsbankanum væru komnar
langt fram úr því, sem leyfilegt
væri samkvæmt Landsbankalög-
unum. En hann hafði gert fyrir-
vara til þess að lýsa vanþóknun
á þeirri fjármálastefnu, sem leiddi
til þess, að sífeldur halli væri á
ríkisbúskapnum. Fyrir fáum ár-
um hefði verið tekið lán erlend-
is meðfram til þess að greiða
lausaskuldir, og þá hefði ásetn-
ingurinn verið að forðast slíkt
framvegis. Þá hefði og verið far-
ið framhjá ákvæðum Landsbanka
laganna með því að láta Búnaðar-
bankann lána í orði kveðnu, en
Landsbankinn hefði endurkeypt
þann víxil. Og nú væri komið í
sama horf enn.
Þessi lántaka myndi tæplega
nægja. Lausaskuldir í Landsbank
anum ednum væru talsvert á 4.
miljón, auk Búnaðarbankavíxils-
ins, sem væri 600 þús., og skuld-
ar við Landhelgissjóð hátt á ann-
að hundrað þús. Alls mundu lausa
skuldir því vera um eða yfir 4
miljónir króna. Að vísu mundi
þetta lækka eitthvað.
Þá taldi M. J. varhugavert hve
mikið af liinu takmarkaða láns-
fje ríkissjóður byndi með þessu.
Þó að erlent lán væri ekki heppi-
legt nema það færi til arðbærra
fyrirtækja, þá væri það þó að því
leyti skárra, að það takmarkaði
ekki lánsfjeð til atvinnuveganna.
Fjármálaráðherra staðfesti það
sem M. J. sagði um lausaskuld-
irnar, en gerði lítið úr því, þó að
ríkissjóður notaði Landsbankann
um lög fram. Það væri eðlilegt,
að eigandi bankans hefði þar
greiðan aðgang. En M. J. sýndi
fram á, að einmitt af því að rík-
ið væri eigandi og húsbóndi þessa
banka þyrfti að vernda hann sjer
staklega vel gegn misbrúkun af
hálfu ríkisvaldsins.
Magnús Guðmundsson kvað upp
lýsingar vanta um margt í þessu
máli, svo sem lengd lánsins, vaxta
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍ»U
Hátíðahöldin á Garði
á áttræðisafmæli
Magnúsar Helgasonar
Kl. III/2 í gærmorgun hóf-
ust hátíðahöld í Stúdenta-
garðinum í tilefni af áttræðis-
afmæli hins þjóðkunna ágætis-
manns sr. Magnúsar Helgason-
ar. Athöfnin hófst með því, að
sungin voru afmælisljóð eftir
Fr. G. og sem birt eru á öðrum
stað hjer í blaðinu.
Þá hjelt Ásgeir Ásgeirsson
fræðslumálastjóri form. Stú-
dentagarðsstjórnar ræðu fyrir
minni þeirra hjóna frú Stein-
unnar Skúladóttur og sr. Magn-
úsar. Þakkaði hann sr. Magn-
úsi hina höfðinglegu gjöf, bóka
safn hans, og kvaðst vænta þess
að þeir, sem læsu þessar bæk-
ur í framtíðinni, mintust jafn-
an gefandans að verðleikum.
Því næst afhjúpaði hann eir-
mynd af þeim hjónum, sem er
á austurvegg hátíðasals Stú-
dentagarðsins.
Næst flutti prófessor Ásm.
Guðmundsson ræðu, sem sr.
Magnús hafði samið og birtist
hún hjer orðrjett:
RÆÐA MAGN-
ÚSAR HELGASONAR
Háttvirtir Háskólamenn.
Kennarar og námsmenn. Jeg
nýt þeirrar sæmdar, að mega
ávarpa ykkur hjer og nota
mjer það til þéss að þakka ykk-
ur hvorutveggja. Og þá fyrst
og fremst það, er Garður þáði
gjöf mína, bókasafn mitt, þrátt
fyrir það, að eigi væri afhent
nema nokkur hluti þess í bráð-
ina, og margar bækurnar í
verra standi en skyldi, keyptar
á uppboðum uppi í sveit, með-
an jeg átti þar heima, ljeðar
óspart til lestrar, bæði þar og
hjer. En mjer þótti vænt um
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.