Morgunblaðið - 03.09.1938, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. sept. 1938.
20.000
Gyðingar
reknir f rá
Ifalíu
„Miðaidaaðferðir
Mussolinis"
Talið er að alt að 20 bús-
uud Gyðingar verði að
taka sig upp frá Ítalíu, sam-
kvæmt tilskipun Mussolinis
um að Gyðingar, sem sest
hafa að í Ítalíu síðan 1919,
verði að hafa sig á burt inn-
an séx mánaða.
Sumar fregnir giska á, að
hjer sje um alt að 80.000
Gyðinga að ræða, skv. Lund-
únaútvarpin FÚ.
Samkvæmt einu Rómaborgar-
blaðanna í morgun, er talið að
aðeins frá Milano verði 5000
Gyðingar að fara úr landi.
Þessi ráðstöfun Mussolini er harðlega
fordæmd í breskum blö'ðum. — ,,The
Times“ segir að hjer sje beitt miðalda-
aðferðum og segir ,,að timans hjól hafi
verið fært aftur ó bak“.
NÝJAR TIL-
SKIPANIR
London í gær'F.Ú.
Italska stjórnin gerði nýjar sam-
þyktir andvígar Gyðingum í morgun.
Meðal annars var ákveðið að flæma
Gyðínga frá öllum skólum, sem ítalska
ríkið stendur að. Er álitið að 1500
kennarar verði sviftir atvinnu samkv.
hinum nýju fyrirmælum og 8000 böm
skólavist.
Meðal þeirra, sem falla uhdir þessi
lög, eru margir heimskunnir vísinda-
menn.
Stórráð fascista hefir verið boðað á
fund 1. okt til þess að ákveða stöðu
Gyðinga í ítalska ríkinu.
Er óttast að nýjar ofsóknarráðstaf-
amr verði þá gerðar á heridur Gyðing-
um.
Ottast að aðstaða
Frakkalveikist vegna
nýrrar verkfallsóidu
London í gær. FÚ.
Ný verkfallsalda út af launa
deilum er ai$ rísa í Frakk-
landi. Vekur það nokkurn kvíða
vegna hins alvarlega ástands,
sem nú ríkir í Mið-Evrópu.
Horfurnar eru all-óvænlegar
um að takast muni að koma 1
veg fyrir, að verkföllin breiðist
út.
Það tókst þó að koma í veg fyrir,
að víðtækt verkfall í kolanámum bryt-
ist út í dag, og var það fyrir röggsam-
lega íhlutun Daladiers, að ekki varð
af verkfallinu. Sámkomulag náðist á
þeim grundvelli, að vinnulaun hækka
uffl 6% og að kolaframleiðslan verði
aukin um 2 miljónir smálesta þar til í
marsmánuði nasstkomandi.
14 þúsund verkamenn í vefnaðar-
verksmiðjunum í Sorame, hafa hafið
verkfall.
Franska ríkisstjórnin kom saman á
fund árdegis í morgun og var Lebrun
ríkisforseti í forsæti, Fundurinn stóð'
í hálfa þriðju klukkustund og var um-
ræðuefnið horfur í alþjóðamálum.
Henlein á heimleið: Samn-
ingar halda
Tryggvi Sveinbjörnsson.
Dómarum leikrit
Tryggva Svein-
bjðrnssonar
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Tryggvi Sveinbjörnsson skáld,
höfundur leikritsins ,,Den
lille Verden“, var af áheyrend-
um kallaður fram á leiksviðið
að leikslokum í Konunglega leik
húsinu á fimtudag'skvöld, en
leikhúsið endurómaði af fagn-
aðarlátum. Hvert sæti var skip
að í húsinu.
Leikritagagnrýnandi Berlinga-
tíðinda Svend Borbjerg skrifar
um leikritið:
Það hefir verið venja, að
Konunglega leikhúsið byrjaði
leikárið með lágfleygum leikrit-
um úr daglega lífinú.
J)
Leikrit Tryggva Sveinbjörns-
sonar hefir meiri tiifinningar og
dramatiska viðburði en leikrit
það eftir Inger Benzon, er leik-
árið byrjaði með í fyiTa. Það
er djúp meining í samtölum
leiksins. Lýsingin á lífi manna,
eins og hún er í fyrsta þætti, er
góð, samtölin 'eðlileg og bera
vótt um, að höfundúrinn er mik-
ill mannþekkjári.Höfundur flyt-
ur ýms lífssannindi afdráttar-
laust, en með skemtilegum og
viðfeldnum hætti.
Aðrir blaðadómar eru lakari.
í Politiken segir, að leikárið
sje látið byrja óheppilega. —
Leikritið sje ekki ómerkilegt,
fjörug samtöl, og viðburðir sjeu
þar, sem sjeu vel fallnir til á-
hrifamikils skemtiieiks. En ó-
samræmi sje í hinni dramatisku
bygging leikritsins, og sje skap-
gerð ieíkendanna þannig, að
menn geti ekki fallist á, að hún
sje eðiileg. Dómur National-
tidende fer í svipaða átt.
TJÓN JAPANA.
Oslo 2. sept.
Japanska flotamáiaráðuneytið
tilkynnir, að ein af flugvjel-
um japanska flotans'hafi hrap-
að til jarðar við Anking í Kína
og Kato vara-aðmíáll og þrír
aðrir háttsettir flotaforingjar
farist. NRP—FB.
„Styrjaldir—
hræðileg mistök"
— segir Iltller
Frá frjet Uyitara vorum.
Khöfn í gær.
í s&mtali, sem Hitler hefir
átt við frjettáritara franska
bla'ðsins *,Le Joumal“ minnist
hann m. a. á Tjekkóslóvak-
íu og segir að Þj'óðVerjar geti
ekki**lokað augunum fyrir
moldvörpustarfi bolsjevikka,
sem eigi sjer stað þar.
i. 4 tÚJ' * 'ijt
ÞJÖÐVERJAR
FRAKKAR OG
London í gær. FÚ.
Hann segir um Frakka og
'Þjóðverja, að þrátt fyrir erf-
rðleika í sambúð þeirra, væri
r-^átW*léikurinn sá, að þeir
væru bræður og bæru gagn-
kvæma aðdáun í brjósti.
Hvátti Hitler mjög til auk-
innar viðskiftalegrar sam-
vinnu þjóða í milli og ræðir
um hinn nýja anda samvinn-
unnar, sem þurfi að verða
ríkjandi, til þess að erfiði
þjóðanna mætti koma að sem
mestum notum.
Styrjaldir talaði hahn um
sem hræðileg mistök.
„PARADÍS“ GARÐ-
YRK.ÍUFJELAGSINS.
Eftir að ’hai'd síkoðað gárð-
yrkjusýningh Hin’sr’isl. gárð-
yrkjufjeÍagS í Markaðsská lanum
kæmi mjer 'eftki a óvart þó húú
ætti eftir áð vehðá éift aðal tím-
ræðuéfni bæjai%ítá næst#f 1 dágáí
Sýning þessi sannfærir okkur
ekki aðeius um hvað hægt er að
rækta lijetí á lamli af grffinmeti.
altiíiinii) 'og skraútjurturn, hún
ber þess eiimig glöggan vott, á
hve^tg meniuugarstig garðyrkja
vor. að lcymast.. Það £e,r að
verða^j,^ínt‘‘ , að vera garðyrkjn-
maður.
Það er auðsjeð á sýningu þfss
ari, að þeir menii, sem að henni
standa, hafa lagt á sig mikið erf
íð'i'^tíg'úið þeir hafa verið starfi
síiiu 'váxniv.
Gátíðyrkjusýningumii er prýði
lega. fyrir komið; þó má en til vill
eitthvað að henni finna, sje vel
leitað. Til dæmis býst jeg við, að
flestir (og þá einkum ktíeiiþjóð'
inj hefði heídur kosið að nafri-
Spjáld Váéri' við hverja tegund, a.
m. ki b’íórfiánná. Ur þessu má bæta
ennþá. Einnig vantar tilfinnan-
legá of margar grænmetistegund
ir; gat jeg hvergi komið auga á
gulrófur, grænkál . o. fl. kálteg-
undir. Salat og .spinat mun etírn-
ig hafa vantað.
Jeg er auk þess dálítið hissa á
því, að ekki skuli vera seldir að-
göngumiðar, er gílda fyrir allan
sýningartímann, þannig að menn
geti komið þegar þeir viija.
Annars á 1 sýningin fyililega
skilið að ’lienni sje gaumur gef
inn og það mun engari iðra þess
að hafa komið í þessa „Paradís“
garðyrkjufjelagsins.
Stefán Þorsteinsson,
áfram eftir
helgina
FÖSTUDAGSKV ÖLD.
HENLEIN, foringi Sudeten-Þjóðverja, er lagður af
stað heimleiðis frá Berchtesgaden til Prag, eftir
að hafa rætt við Hitler í nokkrar klukkustundir
í morgun. Gekk Henlein á fund Hitlers klukkan IV/2 '1
morgun, borðaði með honum árdegisverð og hjelt heim-
leiðis laust fyrir klukkan þrjú. Engir þýskir stjórn-
málamenn voru viðstaddir viðræður þeirra, nema von
Ribbentrop, utanríkismálaráðherra.
í hinni opinberu tilkynningu, sem gefin var út að fundin-
um loknum, segir ekkert annað, en að Henlein hafi gef-
ið Hitler skýrslu um viðræður Sudeten-Þjóðverja og
stjórnarinnar í Prag, og að báðir hafi verið fullkom-
lega sammála.
I London er opinberlega látið í Ijós, að Henlein hafi farið
á fund Hitlers að undirlagi Runcimans lávarðar, tií
þess að hvetja hann til þess að samþykkja kantónu-
tillögur tjekknesku stjórnarinnar. Er fullyrt (skV.
Lundúnafregn FÚ), að Runciman hafi sannfærst um
að Henlein hafi einlægan áhuga á því, að deilan verði
leyst friðsamlega.
í fylgd með Heniein þegar hann kom til Berchtesgaden var að
eins aðstoðarmaður hans (Skv. FÚ), og dvöldu þeir I gisti-
húsi einu, en ekki í bústað Hitlers. Skömmu eftir komu Hen-
leins, til gistihússins, fekk hann boð um það, að heimsækja
Hitler í bústað hans. En þó er fullyrt, að Henlein hafi ekki
tekið þátt í ráðstefhu þeirri, er-þar Var haldín í gærkvöldi, að
viðstöddum auk Hitler, Göring, Göbbels og Hess.
Þýsk blöð skýra öll á einn veg frá viðræðunum í Berchtesgaden,
og segja að þær geti ekki haft neina úrslitaþýðingu, heldur
sje h.jer aðeins um að ræða éinn lið i samningtím þeim, sem
fara fram í Prag. Fara þau hörðum orðum um það, sém þau
kalla áróður franskra og breskra 1 Ablaða fyrir því, að
flytja þungamiðju atburðarásarinnar til Berchtesgadén,,!ti,l
þess að geta gert Þjóðverja ábyrga fyrir því, er á $ftir,kann
að fara. Þungamiðjan er auðvitað .í Prag, þar sem samnþi^-
arnir fara fram, segja þau.
Sama óvissa ríkir í dag og undanfarna daga, þar sem ekícért er
vitað hvað þeim Hitler og Henlein fór á milli. I Ptíág er litið
á það, sem góðs vita, að Benes forseti tilkynti siðdegis í dag,'
eftir að hann hafði rætt ítariega við tvo fulltrúa Sudetenn
Þjóðverja, að safnningar yrðu látnir falia niður í bili, en
myndu verða teknir upp aftur á mánudaginn. Lundúnaút-
varpið skýrir frá því (skv. FÚ), að Kundt hafi skýrt forset-1
anum nákvæmlega frá fundi þeim, sem ieiðtogar Sudeten-
Þjóðverja hjeldu í gær, til þess að ræða síðustu tillögur stjórn-
arinnar.
Það hefir vakið mikla athygli, að voh Ribbentrop utanríkismála-1
ráðherra, flaug til Berlín, strax eftir fundinn í Berchtesgad-
en, en áður hafði verið gefið í skyn, að hann myndi dvelja1
um kyrt í nokkra daga. Hitler verður um kyrt á sveitaheimili
sínu, þar til hann fer á flokksþing nazista í Núrnberg á
mánudaginn.
Nokkurs ótta hefir gætt í
Prag, við það að Hitler ætlaði
að láta til skarar skríða áður
en flokksþingið í Núrnberg
hefst. í því sambandi hefir verið
rætt um að Hitler ætlaði enn
einu sinni ,,að koma heiminum
á óvart á laugardegi“. Þessi
ótti virðist þó ástæðulaus.
ÁRÓÐUR GEGN
TJEKKUM
Nokkurji ugg hefir það þó vakið, aó
því eT „Paily Te!egraph“ skýrir frá,
hafa hafið aftur eftir sutt hlje ákafa
h.ríð að Tjekkum. Segja þau að kom-
múnistar og Tjekkar beiti Sudeten-
Þjóðverja ofbeldi og að stjórtíin í
I’rag sje þess ekki megnug að halda
uppi lögum og reglu. Svipaðar ákærur
komu fram á hendur dr. Schussnigg,
áður en Austurríki var sameinað Þýska-
landi. í dag hefir þýska frjettastofan
getað komist yfir nýjan árekstur, sem
hún kallar, á landamærunum. Segir hún
að skotið hafi verið úr launsátri á
þýskan tolleftirlitsmann.
„STRÍÐ
UNDIRBÚIГ
Parísarblaðið „Journal“ skýrir frá
þvi, að miklir herflutningar og her-
gagriaflútningar fari nú fram í Þýska-
FRAMH. Á SJÖUNDU SIÐU.