Morgunblaðið - 10.09.1938, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 10. sept. 1938.
HREIHS
SflPUSPfENIR
Hljota eindreg-
iö lof allra sem
reyna þá
í'yririiggjandi:
Rúgmjöl
I 50 kg. pokum.
5ig. Þ. 5fcjalðberg.
(HEILDSALAN).
Norðurlerðir
til og frá Akureyri
alla mánudaga, þriðjudaga og fimtudaga. Afgreiðsla á
Bifreiðastöð Oddeyrar, Akureyri.
Sfimi 1580. Steindór.
BESTAR ERU BIFREIÐAR STEINDÓRS.
HVERS VEGNA EKKI AÐ NOTA ÞAÐ BESTA?
Á V AXT ADR YKKIRNIR:
APPELSÍN og GRAPE-FRUIT
eru framleiddir úr safa og merg
nýrra ávaxta.
Reynið þá, og látið dóm yðar sjálfra
skera úr, hvort þeir sjeu ekki bestir.
H,í. ðlgerDin Egill Skallagrímsson
Sími 1390.
MORGUNBLAÐIÐ MEÐ MORGUNKAFFINU.

5
I
cJ
j

Leikir
Fróðleiksþrá íslenskrar al-
þýðu hefir oft verið
rómuð mjög. Er hún af
mörgum talin undirstaða
þjóðmenningar vorrar. Þessi
skoðun er að nokkru rjett-
mæt, en því furðulegri virð-
ist vanþekking almennings í
uppeldismálum.
Sú staðreynd er óræk, að fróð
leiksþrá foreldra hefir enn ei»i
snúist að því viðfangsefni, sem
þeim ætti að vera hjartfólgnast:
bamið og þróun þess. Bókaskort-
ur hefir að vísu valdið nokkru í
þessu efni, en þó er hann ekki full
gild afsökun þeim, sem lesa eitt
erlent mál eða fleiri.
Sannleikurinn er sá, að þekk-
ingarvilji fólksins hefir ekki heinst
í þessa átt. .Jafnvel bókhneigðir
foreldrar, sem afia sjer allmikill
ar þekkingar á ýmsum málum,
sem fjarri liggja daglegu starfs
sviði þeirra, finst það ekki ó-
maksins vert, að lesa bók um sál-
arlíf barna sinna. Sökum þessar-
ar fáskiftni hefir uppeldi íslenskr
ar bernsku jafnan orðið mjög af
handahófi, en engin arfgeng upp-
eldismenning hefir náð að mynd-
ast með þjóð vorri. En hefðgróinn
uppeldisandi, samfara þrá eftir
uppeldisþekkingu, er einmitt
tryggastur grundvöllur að menn-
mgu þeirra þjóða, sem vjer dáum
mest. Hinar sterku uppeldisliefð
ir Englendinga og Þjóðverja t. d.
eru vaxnar upp af sálfræðilegri
þekkmgu, eru leiðandi kenning
uppeldisfrömuða, sem lifir í vit-
und fólksins. Visku fylgir jafnan
þekkingarþorsti, en fáviskan ei
sæl í sinni blindni.
Þjóðlíf vort hefir breyst ört á
skömmum tíma; það er orðið flókn
ara en áður, en að sama skapi
verður lífsferill einstaklingsins
vandrataðri. Krafan til þekking
ar vex með hverju ári, en þjóð
l.ífi voru er hætta búin, ef kröf
ur tii manndóms og siðferðiþroskt
vaxa ekki að sama skapi. í raui
og veru verður uppeldisstarf for
eldra vandasamara með hverjun
áratug. Foreldrum er það því brýr
nauðsyn, að þjálfa og auðga upp
eldisvitund sína við lestur góðri
rita um sálarlíf barnsins og ein
földustu uppeldisaðferðir. Brjóst
vitið eitt nægir ekki lengur. Raun
ar ætti að vera óþarft að brýiu
þekkingarvilja foreldra með því
að benda á þessa nauðsyn. Barna
sálfræði nútímans opnar þein
fagran og töfrandi heim, sen
stendur þeim nær en alt annað
sálarlíf barnsins þeirra. Barnasál
fræðin er það sjóngler, sem glegs
sýnir foreldrum ráðandi lineigð
ir og hugðir í skapferli barn?
ins; en heillavænlegt uppeldi e
í því fólgið, að taka hneigði
barnsins rjettum tökum þegar fr.
byrjun.
f bók sinni Leikir og leikfönj
sýnir dr. >Símon foreldrum þam
þátt sálarlífsins, sem einna mes
hrífur oss iijá barninu: leikhneigf
ina. Leikir barnsins eru elcki þýð
ingarlaus dægradvöl, heldur þjálf
O BÆKUR O
og leikföng
Ný bók eftir dr. Símon
Jóh. Ágústsson
þeir hæfileika barnsins og efla
þrek þess fyrir starfið. Þýðing
leiksins fyrir uppeldi og þroska
barnsins er nii löngu viðurkend
af öllum dómbærum mönnum.
Nú skal efnis bókarinnar getið
í stórum dráttum.
Höfundur drepur á helstu kenn
ingar sálfræðinga um leiki barna,
en hallast sjálfur að kenningu
Þjóðverjans Karl Groos’. En Groos
skýrir leiki dýra og mauna (unga,
barna) sem tilgangsbundinn und-
irbúning undir lífsbaráttuna og
ævistarfið. „Dýrið leikur sjer ekki
vegna þess, að það er ungt, held-
ur er æskan því gefin vegna
þess, að því er þörf á að leika
sjer“. Iljer er auðvitað aðeins um
örstutt ágrip þessara kenninga að
ræða, sem þó gefur lesendum fulla
hugmynd um mikilvægi leiksins
og þýðingu fyrir þroska barnsins.
Sjálfur sakna jeg þess, að höf-
undur getur ekki hinnar merku
kenningar Buytendijks um eðli
leikja, nje gagnrýni hans á kenn-
ingu Groos’. Og e. t. v. skýrðist
viðfangsefni höfundar enn betur
við það, að bera saman tvær svo
gerliyglar kenningar sem þeirra
Groos’ og Buytendijks en að drepa
lauslega á margar. En um slíkt
má vitanlega lengi deila.
Leikhneigðin þróast út frá eðl-
isrænum hvötum barnsins, en um-
hverfið veldur miklu um það, að
hvers konar leikjum og leikföng-
um hún beinist helst. Kaupstaða
börn eiga aðrar leikhneigðir en
sveitabÖrn, sonur útvegsbóndans
iðkar aðra leiki en afdalabarnið.
Leikhneigðin er með ýmsu móti,
eins og eðli einstaklinganna, og
birtist þessi mismunur greinilega
í eftirlætisleikjum drengja og
telpna. Leikir telpunnar líkjast
því, sem hún sjer gerast inn-
anhýiss, hjá móður Sinni. En
drengurinn sækir leikefni sín oft
til fyrirmynda utan heimilisins.
„Heimur telpunnar er húsið, hús
drengsins er heimurinn“, segir
þýskt máltæki. En hversu ólíkt
sem ehistaklingseðli og umhverfi
barnanna er, leikhneigðin brýst
fram, krefst viðfangsefna, kynn
ir barninu hlutina og eðli þeirra,
knýr það til að æfa í leik athafn-
ir, sem því eni ofvaxnar í al-
vöru veruleikans, þroskar skyn
þess og handlagni, hugkvæmni
og hugdirfð. Þannig knýr leik
hneigðin barnið beinlínis til und
irbúnings undir alvöru ævistarfs-
ins.
Höfundur sýnir vel fram á þró
un leikhneigðarinnar, með því að
athuga, hversu hugur barnsins
beinist að æ flóknari viðfangs-
efnum. Barnið þroskar jöfnum
höndum verkhygni sína og fje-
lagsvitund ’í einleikjum og sam-
leikjum. Þessi fræðilegi hluti bók
arínnar endar með kafla um sál-
arástand hins leikandi barns.
Hjer virðist mjar sálarlíf barns-
ins sjeð nokkuð einhliða og við-
fangsefnið gert allmiklu einfald-
ara en það er í raun og veru. Bn
þar mun takmarkað rúm hafa
neytt höfund til að vera sem stutt-
orðastan.
En úr því að leikhneigðin er
svona rík í eðli barnsins, er hverj-
um auðsæ nauðsyn þess, að veita
barninu skilyrði til leikja, bæði
að því er leikrými, leikföng og
leikfjelaga snertir. Það er því
mikilvægur þáttur í uppeldis-
st.arfi foreldra, að sjá barninu
fyrir hæfilegum leikföngum. í
þessu efni hafa foreldrar oft
syndgað mjög og látið fánýtan
glysvarning spilla barninu, í stað
þess að gefa því leikföng, sem
orðið gætu því viðfangsefni. Dr.
Símon leiðir Ijós rök að því, að
uauðsynlegt sje og auðvelt að
velja barninu þroskandi leikföng.
Nefnir hann fjölda slíkra leik-
fanga og gefur almennar reglur
um, hversu velja skuli handa
hverju aldursskeiði. — Margur
kynni að ætla, að þessi leikföng
væru of dýr fyrir almenning. En
svo er ekki. Fram til þessa gilti á
voru landi sú regla, að því „fínna“
sem leikfangið var, því dýrara var
það. En framvegis má segja: Því
betra sem leikfangið er, því ódýr-
ara er það.
Enn er ógetið eins þáttar í þess-
ari bók, sem lesendur ættu að veita
nákvæma athygli. Það eru mynd-
irnar. Bókin er ekki „prýdd mynd-
um“, heldur eru myndirnar mikil-
vægur kafli í bókinni, sem lesa
verður gaumgæfilega.
Bókin er prýðileg að öllum frá-
gangi og fremur ódýr, miðað við
bókaverð á íslandi. Hún á erindi
til allra foreldra og kennara. Hún
hefir sannleika að segja og þekk-
ingu að veita, sem mikilvæg geta
orðið fyrir uppvaxandi kynslóðir.
Dr. Símon á óskorað þakklæti
skilið fyrir bók sína.
Dr. Matthías Jónasson.
Amatörar.
Framköllun
Kopiering — Stækkun.
Fljót afgreiðsla. - Góð vinna.
Aðeins notaðar hinar þektn
AGFA-vömr.
F. A. THIELE h 1.
Ansturstræti 20.
Bifreiðastððin Geysir
símar 1633 og 1216
opin allan sólarhringinn.
Munið það!