Morgunblaðið - 14.02.1939, Page 5

JÞrSSuclairur 14. febr. 1939.
Útget.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Rltatjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgCarmaUur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjörn, auglýslngar og afgreiOsIa: Austurstrœtl S. — Slml 1800.
Áskriftargjald: kf. 8,00 á mánuBl.
f lausasölu: 16 aura elntakiO — 26 aura meB Lesbðk.
ÞGGNSKYLDAN
A
nýafstöðnum þing- og hjer-
aðsmálafundi V.ísafjarð-
.Rrsýslu var einróma samþykt
.•svohljóðandi ályktun:
„Þing- og hjeraðsmálafundur
'Vestur-ísafjarðarsýslu haldinn
á Flateyri í janúar 1939, er með
:mæltur þegnskylduvinnu á þeim
„grundvelli, að hún sje unnin
heima í því bygðarlagi, sem
iþegnamir eiga lögheimili í
(hreppi, kauptúni, kaupstað og
:sýslu) og að bygðarlagið eigi
vinnuna, enda beri það kostnað
þann, sem þetta hefir í för með
:sjer“.
Gott er til þess að vita, að
landsmenn eru nú farnir að
'gefa þessu máli gaum.En getur
:má ef duga skal. Væri því æski
ilegt að þegnskylduvinnan yrði
:rædd sem víðast, og ekki aðeins
-á þingmálafundum, heldur og
á fundum æskulýðsfjelaga
(ungmennafjelögunum o. fl.).
:Skemtilegast væri að æskulýð-
uirinn beitti sjer sjálfur fyrir
framgangi þessa nauðsynja-
•máls. Méð því sýndi hann sanna
aettjarðarást
★
Það getur vitanlega ve.rið
álitamál hvaða fyrirkomulag
ætti að hafa á þegnskyldu-
tvinnu hjer á landi, ef hún yrði
nipp' tékin.. Hvort heldur það
‘fyrirkomulag, sem stungið er
fupp á í ofangreindri ályktun,
að vinnan væri staðbundin og
acostuð af bæjar- og sveitar-
sjóðum éingöngu, eða þá hitt
l'yrirkomulagið, að unnið væri
fyrir ríki, bæjar- og sveitar-
fjelög í sameiningu.
JÞáð er ekkert aðalatriði
hvaða fyrirkomulag verður á
þessu haft. Aðalatriðið er, að
þegnskylduvinnan komist í
framkvæmd hið fyrsta og frá
henni verði þannig gengið, að
hún geti orðið sannur uppeldis-
skóli fyrir æskulýðinn í land-
inu. Yrði því að sjálfsögðu að
skipa þessum málum með alls
iherjar lögum og ríkíð að hafa
yfirstjórn framkvæmdanna. En
jeinmitt vegna þess, að þegn-
rskyldan á fyrst og fremst að
wera uppeldisskóli fyrir alla
æskumenn landsins, myndi
heppilegast að ríki-, bæjar- og
:svéitarfjelög hafi framkvæmd-
:ina í sameiningu, vinnan skift-
'ist niilli þeirra og einnig kostn-
aðurinn.
lEf ríkið hefir ekki fram-
Ikvæmd þegnskylduvinnunnar í
sinni hendi, þá er liættan sú,
að hún missi sitt uppeldisgildi.
(Geri hún það, er ekkert fyrir
hana gefandi.
Það er annað og meira en
•vinnan ein, sem hjer kemur til
■greina. Fyrst og fremst þarf að
kenna æskumönnunum. Það
þarf að kenna þeim að vinna;
kenna þeim stundvísi, reglu--
semi og hverskonar góða siði.
Kenna þeim að stjórna og
hlýða. Líkamsrækt verður að
sjálfsögðu einn mikilsverður
þáttur í kenslunni.
Hitler og Mr. Chamb-
erlain búa sig undir
„langvarandi frið“
M'
Danir eru að koma á fót hjá
sjer einskonar þegnskylduvinnu
fyrir atvinnulausa æskumenn.
Er þeirri vinnu haldið uppi af
ríki og bæjar- og sveitarfje-
lögum í sameiningu.
Fýrirkomulagið er þannig, að
vinnustöðvum er komið upp
víðsvegar um landið, þar sem
æskumennirnir dvelja í, meðan
þeir eru við vinnu.
Vinnan er aðeins ætluð þeim
æskumönnum (frá 18—22 ára)
sem hafa lengi verið atvinnu-
lausir, t. d. 4 mánuði samfleytt
eða alls 14 mánuði í tvö ár,
Þeim er þá vísað til vinnu í
vinnustöðvunum. Æskumenn-
irnir eru ekki beinlínis skyld-
aðir til þess að fara til vinn-
unnar.En fari þeir ekki til slíkr-
ar vinnu, þegar þeim er bent á
hana, missa þeir alla opinbera
styrki og verða að sjá fyrir
sjer sjálfir.
Æskumennirnir fá lítilsháttar
kaup 13—16 kr. á viku, og
fæðispeninga, 14—18 krónur á
viku. Kaupið er lítið eitt hærra
í bæjunum., Þriðjungi kaupsins
er haldið eftir og það lagt inn
í sparisjóðsbók, er æskumenn-
irnir fá afhenta að vinnunni
lokinni. Á þenna hátt á að
reyna að vekja hjá þeim löng-
un til að spara og safna spari-
fjár.
Enn er engin reynsla fengin
í Danmörku um það hvernig
þetta fyrirkomulag gefst. Sum-
ir vilja koma á almennri þegn-
skylduvinnu fyrir alla, sem ekki
gegna herskyldu. Er jafnvel
búist við, að það fyrirkomulag
verði upp tekið, og þessi vinna
fyrir unga atvinnuleysingja, sje
aðeins áfangi að því marki.
Gísla Sveinssyni
sýslumanni þökkuð
meðferð strandmála
ísli Sveinsson sýslumaður í
Vík í Mýrdal, hefir ný-
G
lega móttekið brjef með eigin-
handar undirskrift Halifax lá-
varðar, utanríkismálaráðherra
Hans Hátignar Bretakonungs,
með þakklæti bresku stjórnar-
innar fyrir meðferð strandmála
og skipbrotsmanna undanfar-
andi 20 ár, sem hann hefir ver-
ið sýslumaður Skaftafellssýslu.
Þá er og einnig Skaftfelling
um þakkað fyrir aðstoð þá og
umhyggju, sem þeir jafnan
hafa sýnt breskum strand-
mönnum, en eins og kunnugt
er hafa mörg bresk skip strand-
að þar við land á þessu tíma-
bili. (FB)
r. Chamberlain spáði
okkur síðastliðið haust,
þegar hann kom frá Miin-
chen, „friði á okkar tímum“
0£ Hitler spáði „langvarandi
fríði“ í ræðu sinni 30. janú-
ar síðastliðinn. Friðurinn
veltur á stjómspeki þessara
tvegfgja manna, meira en
nokkru öðru, svo að við ætt-
um að geta verið sæmil_e.aia
öruaigir um framtíð okkar,
a. m. k. að því leyti, sem
hún veltur á að friður hald-
ist.
Samt sem áður er ýmislegt, sem
við eigum örðugt með að fella
inn í þenna ramma góðra spá-
dóma og gerir okkur tortrygna.
I desember var t. d. frá því sagt,
að sendiherrar Bandaríkjanna í
París og London hefðu skýrt her-
mála- og utanríkismála sjerfræð-
ingum vestanhafs frá því, að
styrjöld væri nær óhjákvæmileg
í Evrópu í vor. Þegar Roosevelt
setti fram mótmæli sín, sem eng-
inn virðist reyndar taka alvar-
lega, gegn því að hann hafi nokk-
urntíma látið þau orð falla, að
varnarlandamæri Bandaríkjanna
væru við Rín, gat hann þess um
leið, að engin launung væri á því,
sem gert eða sagt væri á fundum
hermála- eða utanríkismálanefnda
Bandaríkjaþings, nema um nokkr-
ar leynilegar upplýsingar sem sjer
liefði borist eftir leiðmn, sem
hann vildi halda opnum áfram.
Um þessar leyndardómsfullu upp-
lýsingar veit almenningur ekkert
annað en að á þeim hefir verið
hygð á þriðja miljarð króna auka
fjárveiting til vígbúnaðar
Bandaríkjunum.
★
í Englandi virðast 18 hinir
nafnkunnustu menn Breta, þ. á.
m. Montague Norman, bankastjóri
Englandsbanka, markgreifinn af
Willingdon (áður vísikonungur
Indlandi), John Masefield lárvið
arskáld o. fl. hafa talið sig hafa
nokkrar „upplýsingar“ um það,
að ekki væri örugt um frið-
inn, áður en þeir stigu
liið óvenjulega spor, að gefa út
hvatningarávarp (í janúar) til
allra þjóða um að halda frið.
opinbera til landbúnaðarins um
helming, úr 330 milj. krónum í
660 miljón krónur. Þessum styrk
verður varið til þess að auka
landbúnaðarframleiðsluna innan-
lands, þó Bretar geti auðvitað
aldrei orðið sjálfum sjer nógir um
matvæli. Óhætt er að segja, að
breska stjórnin hafi lært vel af
stríðshættunni í september, og að
hún ætli ekki að láta koma sjer á
óvart aftur, ef vígblika kemst á
loft á ný. En hinn hamslausi víg-
búnaður á lítið sammerkt með frið
arspám Hitlers og Chamberlains.
★
Þjóðverjar hafa fyrir löngu
gert ráðstafanir til þess að ekki
lands og Belgíu) landamæri
sín. I fyrra vann þarna hálf milj-
ón manna við það að gera land-
varnarlínu úr stáli og steinsteypu,
Sigfried-línuna svokölluðu, sem
ætlað er að stöðva framsókn hins
öflugasta landhers. Takist að
rjúfa þessa línu er varnarherinn
þó ekki búinn að sigrast á Þjóð-
verjum, því að næst kemur loft-
varnabeltið, sem víggirt er bæði á
landi og í lofti. Loftið er varið
með ótal smáum og stórum loft-
varnabyssum, og hjer við bætast
stór kastljós. Loftið er „eitrað“,
eins og það er kallað, með því að
setja upp stálvíragirðingar, sem
bornar eru uppi af loftbelgjum.
verði hægt að svelta þá í næstu | Óvinaflugvjelarnar verða að
styrjöld. Þeir hafa gert það með fljúga yfir þessar girðingar, eða
því að auka innanlandsframleiðslu svo hátt, að flugmennirnir verða
sína. I haust síðastliðið var tal-
að um að þeir hefðu nægilegan
kornforða til rúmlega tveggja ára
og kjöt til sjö mánaða. Með því
að sigrast á Tjekkóslóvakíu opn-
uðu þeir sjer auk þess leið að
kjötgeymslum og kornforðabúrum
landbúnaðarþjóðanna í Suð-aust-
ur-Evrópu.
kömmu áður en Hitler spáði
„langvarandi friði“ fyrir-
I
Englandi er það líka athyglis-
vært að vígbúnaðarvakningin,
sem nú fer yfir þjóðina, er látin
ná jafnvel til matvæla. Verslunar-'
málaráðherran, Mr. Oliver Stan-
ley, tók upp í ræðu, sem hann
flutti nýlega, hvatningu, sem einn
af forvígismönnum borgaraland-
varna í landinu hafði sett fram
skömmu áður um það að breska
pjóðin safnaði matvælum, og sagði
að þessi matvælasöfnun ætti að
fara fram smátt og smátt, lítið í
einu, svo að hún hefði ekki hækk-
andi álirif á verðlag. Þá er líka
rætt um það, að hækka styrk þess
s
skipaði hann herskyldu allra
manna 17 ára og eldri. Herskyldu-
aldurinn var áður miðaður við 18
ár. Seytján ára unglingarnir
verða þó ekki þjálfaðir á sama
hátt og þeir sem eldri eru. Það
er látið heita svo, að hjer sje ekki
beinlínis um herskyldu að ræða,
heldur þjálfun æskulýðsins í
íþróttum, þ. á. m. í því, hvernig
kastað er liandsprengjum. Her-
1 skyldualdurinn er tvö ár.
Venjulega er það svo, að her-
skyldir menn geta hætt allri her-
þjálfun að herskyldutímanum
loknum. í Þýskalandi hefir þessu
nú verið breytt og allir herskyld-
ir menn skyldaðir til að halda við
líkamsþjálfun sinni í fjelögum,
sem sameinuð era S. A. sveitun-
um gömlu. Herstyrkur Þjóðverja
hefir vaxið líka á annan hátt síð-
ustu mánuðina. Talið var að Þjóð
verjar hafi liaft 30 hersveitir
(360 þús. manns) á austur-landa-
mærunum, auk ótal flugvjela, áð-
ur en Tjekkóslóvakía var troðin
undir fótum. Engin herþjóð á
borð við Tjekka hefir tekið við
af þeim í Mið- eða suð-austnr-
Evrópu, og er því lið þetta, eða
all-mikill hluti þess, kominn í nýj-
ar varðstöðvar. 44 miljóna þjóðin,
ítalir, segist geta með litlum fyr-
irvara kallað 10 miljón manna til
vopna. Hvað þá um 80 miljóna
manna herþjóðina Þóðvjerja?
að fá loft úr súrefnisgeymum. Nái
loftvarnabyssurnar og stálvíra-
girðingarnar ekki til þeirra, verða
ótal eltiflugvjelar, sem þarna eru
til varnar, sendar gegn þeim.
Loftvarnabeltið nær þúsundir
metra í loft upp, og líka tugi
metra í jörðu niður. Þarna eru
stór og rúmgóð, sprengjuheld
neðanjarðarbyrgi, þar sem vara-
liðið hefir örugga bækistöð, og
gnægðir vatns og matvæla, í skot-
og sprengjuheldum forðabúrum.
Þegar von er á loftárás berast
fregnir um það um þjettriðið net
útvarps- og loftskeytasendara, og
við hendina eru nóg flutninga-
tæki til þess að flytja varnarlið-
ið úr einum stað á annan. Það er
þessvegna ekki að undra þótt
þýska herforingjatímaritið „Die
Wehrmacht“ segi, að aldrei hafi
sjest annað eins varnarbelti.
Þetta er skerfur Hermanns Gör-
ings til hins „langvarandi friðar“.
Til þess að búa sig undir „frið-
lnn á meðan við lifum“, svo að
notuð sjeu orð Mr. Chamberlains
hafa Þjóðverjar gert kínverskan
flugmúr við vestmr- (Frakk-
Italir hafa aldrei spáð neinu um
langvarandi frið. Þvert á móti.
í ræðu og riti hafa Mussolini o.
fl. lýst yfir því, að þeir tryðu
ekki á það sem lcallað er „eilífur
friður“. í síðustu viku hjelt land-
varnaráð ítala hvern fundinn af
öðrum á svipaðan hátt og gert
var fyrir Abyssiníustyrjöldina.
Mælt er að til funda þessa hafi
verið boðað eftir að Mr. Cliamb-
erlain lýsti yfir afdráttarlaust
stuðningi við Frakka ef farið yrði
með hernað á hendur þeim.
Fregnir hafa Hka borist um liðs-
samdrátt Itala í Libyu, sama ráð-
stöfun og gerð var, þegar Bretar
voru í fararbroddi fyrir refsiað-
gerðaþjóðunum gegn Itölum á sín-
um tíma.
★
ítalir þykjast eiga rjettmætar
kröfur á hendur Frökkum; Frakk
ar telja þessar kröfur órjett-
mætar. En það er aftur annað
mál.
Ef til vill verður það hjer, sem
friðarblaðran á eftir að springa.
Pjetur Ólafsson.