Morgunblaðið - 08.03.1939, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. mars 193!
6
3SBQE
I
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
5Q
0
3QB
00
il
I ár eiga Ijósmyndimar 100 ára af-
maali. Ljósmyndasmiðir um lönd öll
hálda þetta aldarafmæli hátíðlegt.
Hvenær voru teknar ljósmyndir hjer
á landi fyrst er mjer ekki kunnugt. En
gaman væri að sjá þær elstu. Eru ekki
einhverjir af lesendum blaðsins, sem
eiga myndir frá elstu tímum ljósmynd-
unum hjer á landi, er þeir vildu lána
blaðinu til að birta almenningi. Þó
ekki væri nema til þess að sjá Ijós-
lifandi hvemig búningarnir voru hjer
á þeim tímum.
*
Jón Amfinsson garðyrkjumaður
skrifar blaðinu:
Skordýrin gerðu mikinn usla í skrúð-
görðum bæjarbúa síðastliðiS sumar. Er
áríSandi að gera sem öflugasta herferð
gegn þeim, og það á rjettum tíma, áð-
ur en orðið er um seinan fyrir sum-
arið.
VíSa í bænum era t. d. gamlir ribs-
runnar, sem á hverju sumri eru út-
steyptir af rauSu skjaldlúsinni.
Skordýr þessi verpa eggjum tvisvar
á ári, vor og haust. En best kunna
þau við sig í gömlum ribsrunnum, sem
hafa hrufóttan börk. Þar verpa þau
helst og þar geymast eggin best yfir
40'
veturinn. Þessa gömlu ribsrunna, sem
eru aSalheimkynni skjaldlúsanna, ætti
áð uppræta, og gróðursetja nýja
runna í staðinn.
*
Allvíða sjest og sveppur í greinum
ribsrunnanna. Hinar sveppdauðu grein-
ar ætti aS höggva sem fyrst af runnun-
um, til þess sveppurinn magnist þar
ekki og breiðist út um runnann. Því
ekki er hægt að eyða sveppunum í
greinum þeim, sem sýktar eru.
*
Þingvísur eru nú orSnar mjög fátíS-
ar á Alþingi. Það er af sem áSur var,
þegar þing sat varla svo nokkurn dag,
að ekki kæmi þar á loft ein jjingvísa
eða fleiri.
En frá Búnaðarþinginu hafa heyrst
nokkrar þingvísur.
Ein þeirra er svona, og var tilefni
hennar það, aS Sveinn á Egilsstöðum
komst svo að orði um Norðfirðinga, aS
þeir ,,tottuðu“ ríkissjóðinn:
Sitja þeir allir sjúgandi,
sá er mestur gróðinn.
Til þess er þeim trúandi,
að totta ríkissjóðinn.
Tveir menn á Búnaðarþinginu þóttu
tala allmikið og taka furSu oft til máls.
XJm þá var þetta kveÖið:
Jeg er alveg orSinn mevr
lit af Dóra og Páli.
Tvisvar, þrisvar — telst mjer — þeir
tali í hverju máli.
Segja ef ætti sannleikann
sem er Ijótt aS heyra.
Þetta lengir þingtímann
um þriðjung — eða meira.
Jeg er að velta því fyrir mjer, hvort
fótgöngulið sje einskonar gang-stjetl.
U
érðbréfabankim
f Austurstr. 5 sími S652.0pió 51.11-120^-1
9
annast allskonar
ver ðbr j ef aviðskif ti.
Tilboð óskast
í 16—17 þús. kr. í Veðdeildar-
brjefum.
ÁRSÆLL JÓNASSON,
Hringbraut 163. Sími 2731.
Kristinn Björnsson læknir
In memoriam
( Reykjavík var vagga Kristins
Björnssonar. Hjer í bæ fædd-
ist hann 17. desember 1879. En
meiri hluta æfinnar dvaldi hann
fjarri fósturjarðar ströndum. Víða
fór hann, og nú var hann í hinni
síðustu för er dauðinn mætti hon-
um suður í Indlandshafi.
Þannig lauk æfi hins tápmikla
manns, Reykvíkingsins, sem lifði
hjer bernsku- og æskuárin.
Margir eru þeir, sem muna for-
eldra hans, hin góðkunnu heiðurs-
hjón Björn Guðmundsson kaup-
mann og frú Maríu Ólafsdóttur.
Atti Kristinn til góðra að telja
og naut ástríki sinna ágætu for-
eldra.
Stúdentsprófi lauk hann vorið
1899. Sigldi hann þá samsumars
til Kaupmannahafnar og stundaði
læknisnám við háskólann þar.
Varð hann kandidat í læknisfræði
í ársbyrjun 1907. Stundaði hann,
að loknu prófi, læknisstörf á
sjúkrahúsum í Kaupmannahöfn.
Var Kristinn námsmaður góður,
vel að sjer í sinni grein og í öllu
áhugasamur atorkumaður.
Hjá honum fór saman æfintýra-
löngun og starfsþrá. Svalaði hann
útþrá sinni með því að starfa sem
skipslæknir á skipum, er sigldu
milli Evrópu og Ameríku. Bauðst
honum þá lækn.isstarf á eyjunni
St. Thomas, og nokkru síðar gerð-
ist hann læknir í San Domingo á
Haiti. En til þess að geta öðlast
rjettindi til læknisembættis þar,
varð Kristinn að Ijúka læknisprófi
á ný og á spænslrri tungu. Lauk
hann því prófi með snild og gerð-
ist dugmikill læknir. Dvaldi hann
í Domingo um 10 ára skeið. En
árið 1921 fluttist hann alfarið til
Kaupmannahafnar. Var hann þar
praktiserandi læknir og hafði mik-
ið starf með höndum. En enn á
ný vaknaði ferðaþráin. Vildi hann
nú kanna ókunna stigu og rjeðist
skipslæknir á eitt hið stærsta skip
Austurasíufjelagsins. Var skipið
á leið frá eyjunni Ceylon, er dauð-
ann bar að 2. þ. m.
I byrjun starfsáranna kvæntist
Kristinn danskri hjúkrunarkonu,
Marie Jörgensen. Andaðist hún
vorið 1932. Eignuðust þau hjón 2
sonu og 1 dóttur. Synirnir dóu, en
einkadóttir þeirra hjóna, frk.
Grethe Björnsson, hefir ávalt ver-
ið með föður sínum. Fæddist hún
í San Domingo, en var skírð hjer
í Reykjavík, er hún var 2ja ára.
Kom hingað með íoreldrum sínum.
Kannast margir íslendingar við
hið fagra og gestrisna heimili hjón
anna, og nú hin síðari ár heimili
föður og dóttur, sem með frábærri
alúð og vináttu fögnuðu Islend-
ingum, sem í heimsókn komu.
Systur Kristins eru þær frú
Ragnheiður Zimsen og frk. Lilja
Petersen. Voru þau Kristinn og
Ragnheiður alsystkin. Er hans að
vonum sárt saknað af systrum og
dóttur, frændum og vinum.
Með atorku og dugnaði gekk
Kristinn að læknisstarfi. Öll fram-
koina hans einkendist af iðandi
lífsfjöri og hressandi blæ. En á
bak við kæti og gleði var djúp
alvara og sönn trygð.
Við fráfall Kristins rifjast upp
margar minningar frá æskuárun-
um, er vinir og fjelagar Kristins
áttu með honum ógleymanlegar
gleðistundir. Við erum nokkrir
vinir hans, sem átt höfum trygð
hans og trausta vináttu um ára-
tugi. Fram fyrir hugann koma
margar myndir frá stúdentaárun-
um í Khöfn, minnirigar um lífs-
gleði í góðra vina hóp. Jeg minn-
ist þeirra tíma, er við áttum heima
á Regensen (Garði) í Kaupmanna-
höfn. Jeg sje sólina skína á laufg-
aðar greinar linditrjánna, jeg
hlusta á samtal og kappræður
æskunnar. Þetta er alt svo skýrt
í birtu minninganna. En í sam-
bandi við alt þetta er minningin
um Kristinn Björnsson. Með hon-
um var jeg daglega og vissi svo
vel af náinni viðkynningu, að á
bak við hið lífgandi fjör var hið
trausta, sem hægt var að byggja á.
Kristinn unni ættlandi sínu og
fæðingarbæ. Kom hann hingað
nokkrum sinnum til þess að sjá
æskustöðvarnar og hitta vini sína
og kunningja, og altaf var fals-
lausum vini að mæta, er komið
var í heimsókn til hans í fjar-
lægu landi.
Kristinn er framarlega í röð
hinna góðu manna, sem jeg hefi
kynst.
Marksækin lund, brennandi þrá,
táp og þrek, drenglunduð góð-
vild. Alt þetta og rnargt fleira
hugsa jeg um, er jeg hugsa um
ágætan æskufjelaga, sem lífgaði
hug og gladdi. Jeg veit um þá
vini hans, sem minnast hans á
sama hátt. Við, sem þektum hann,
geymum bjarta mynd hans.
Geymd skal minning um góðan
dreng. Bj. J.
Seljum blómin
ódýrt í dag.
Blóm og Ávextir.
Lifla blómabúðin.
FI ó r a.
Grein Mr. Wrights
FRAMH AF ÞRIÐJU SÍÐU.
lagi, og hver hagnaður minstur.
Alt þetta þarf námusjerfræð-
ingur, sem hefir nauðsynleg
próf og framar öllu nauðsyn-
lega reynslu í námugreftri, að
rannsaka og gefa skýrslu um
til þess að geta látið heilbrigt
álit í ljósi um málið.
í öðru lagi verða fjármála-
mennirnir að vita um hvað
skattar eru háir til ríkis og
sveitar og hvort tollar muni
verða á vörum til námugraftr-
ar og að hve miklu leyti námu-
fjelaginu er frjálst skv. núgild-
andi og væntanlegum lögum, að
kaupa vörur, timbur, sement,
íVerkfæri o. s. frv. erlendis, vör-
ur, sem ekki er hægt að fram-
leiða á íslandi, og hvaða höml-
ur ríkisstjórnin mun setja á sölu
málmsins erlendis og gjaldeyri
þann, sem fæst fyrir þenna út-
flutning.
Jeg held að mönnum hljóti
að vera það ljóst, að seinni at-
riði þessa máls verði að vera á-
kveðin áður en farið verður að
athuga hin fyrri. Og hjer verð
jeg að taka það skýrt fram, að
jeg hef aldrei farið fram á, að
sjerleyfi yrði veitt, til námu-
graftrarins, en aðeins að Islend*
ingar skýrðu frá afstöðu sinni
til þeirra mála, sem talað er um
í seinni greininni.
Það kann að vera, að mis-
skilnings hafi gætt hjá grein-
arhöfundi að öðru leyti, því
aldrei var farið fram á sölu
málmsins eða sölu á rjettinum
til þess að skattleggja málminn,
fyrir ákveðna fjárhæð í eitt
skifti fyrir öll, heldur var að-
eins farið fram á að ákveðið
væri afgjald af hverju tonni,
sem framleitt yrði. Ef afgjaldið
er ákveðið, fær þjóðin hagnað-
inn, verði útflutningur mikill,
en vitaskuld ekkert, ef ókleift
reynist að vinna námurnar. Það
er ek,ki farið fram á, að íslend-
ingar afsali sjer neinu.
En ef ríkisstjórn ákveður
gjald af hverri smálest, og fyr-
irtækið hepnast vel, þá fær þjóð
in góðan arð af þessu, ekki að-*
eins í afgjöldunum, heldur af
því, sem margir gera sjer ekki
Ijóst, að langmesti hlutinn af
kostnaði við námugröft er
vinna. Ef vel tekst með járn-
vinsluna í Vestfjörðum, ætti
það að bæta að verulegu leyti
úr atvinnuleysinu hjer á landi
og fjeð til þessara atvinnubóta
fengist af sölu málmanna er-
.endis. Þjóðin myndi ekki þurfa
að taka það fje hjer innan-
lands, eins og nú verður að gera
til að draga úr atvinnuleysinu.
Það eina, sem farið hefir verið
fram á við foringja flokkanna
hjer á landi, er að þeir geri
sjer grein fyrir hvaða skilyrði
yrðu hjer sett fyrir námu-
rekstri. Þegar það er komið í
vring, þá munu þeir menn, sem
áhuga hafa á þessu máli geta
tekið ákvörðun um, hvort á-
ætlanir þær, eins og þær koma
fram í skýrslu Steins Emils-
sonar gefa tilefni til að senda
námusjerfræðing til rannsókna
og hvort leggja skuli fram nokk
ur þús. sterlingspund, sem notí
þarf á þessu fyrsta stigi rann
sóknarinnar. Ekki er hægt ac
taka ákvörðun um námuvinsl
una fyr en búið er að grafa víð:
í fjallið og ganga úr skugga urr
hvernig ,,þakið“ verður í námu-
göngunum, (basaltlögin næs!
ofan við málmana) og niður-
staða fengin í öðrum efnum,
sem kosta bæði tíma og eríiði.
Enginn fjármálamaður vill eyða
fje í þetta fyr en hann veit
hvaða ákvörðun stjórnarvöld
hjer taka um skattaálögur á
þessa væntanlegu starfrækslu.
Jeg vil líka taka það fram,
að mjer væri það kærkomið, ef
hægt væri að gera ráð fyrir, að
vinna járnið sjálft á Flateyri.
En það er ekki hægt: Þar sem
engar kolanámur eru á Islandi,
og enginn Kalksteinn getur það
ekki komið til greina. Öðru
máli gegnir aftur á móti um
„bauxitið". Þó að nauðsynlegt
yrði í fyrstu að finna fyrir það
markað erlendis, þá mun það
vitaskuld síðar, þegar búið er að
framkvæma hinar miklu vatns-
orkufyrirætlanir, verða ódýrar
að framleiða aluminium með ís-
lensku vatnsafli, heldur en að
vinna það erlendis. En þa$
vandamál leysist af sjálfu sjer,
þegar vatnsorkan fæst, og þótt
bauxitið verði fyrst flutt út, þá
mun það engin áhrif hafa á al-r
uminiumframleiðslu innanlands,
þegar þar að kemur.
Menn mega heldur ekki
gleyma því, að kunnugt hefir
verið um margra ára skeið, að
járn og bauxite væri fyrir hendi
á Flateyri, en fram til þessa hef
ir þjóðin als engan hagnað haft
af því. Skilyrðin fyrir járn og
bauxite vinslu, eru nú jafn
hagkvæm, og líklegt er að þau
nokkru sinni verði, og tæki-
færið til vinslunnar getur hæg-
lega gengið úr greipum manna..
Að lokum langar mig til þess
að votta Islendingum virðingu
mína. Jeg held ekki að hægt
myndi vera að gera í nokkru
landi í heiminum, það sem^gert
hefir verið á íslandi síðustu 25
árin. Heilbrigði þjóðarinnar og
hin heilbrigða skynsemi ríkis-
stjórnanna, sem hjer hafa setið
að völdum, hafa lyft Islandi,
þótt landið kunni að vera fá-
tækt af auðsuppsprettum nátt-*
úrunnar, í fylkingarbrjóst með-*
al menningarþjóða. Það er að-<
eins eitt sem hryggir mig, að
Island er svo lítt þekt, en þeir
tímar eru nú að líða, og fram*
tak íslendinga — sem eru
skyldari Englendingum en nokk
ur önnur þjóð — mun verða
okkur jafn kunnugt, eins og
saga okkar sjálfra.
Með kveðju, hr. ritstjóri.
Yðar einlægur
Newcome Wright.
Eimskip. Gullfoss fór frá Siglu-
firði í gær til ísafjarðar. Goða-
foss er á leið til Hull frá Vest-
mannaeyjum. Brúarfoss er'í Lond-
on. Dettifoss er á leið til Yest-
mannaeyja frá Kaupmannahöfn.
Lagarfoss er á Akureyri. Selfoss
fór frá Antwerpen í gærkvöldi
áleiðis til Hull.