Morgunblaðið - 25.05.1939, Qupperneq 5

IFimtudagur 25. maí 1939.
5
JHorgíttiMaijíð--------------------------
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgTSarmaOur-).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýslngar og afgreiTSsla: Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuöi.
í lausasölu: 15 aura eintakitS — 25 aura meTS Lesbók.
Dragnófaveiðarnar
VIÐREISN FJÁRMÁLANNA
katt-og útsvarsskrá Reykja manna stæði nær að krefjast
bæjar-
víkur er komin út. Verð-j útgjaldalækkunar hjá
sur þetta án efa mest umtalaða sjóði Reykjavíkur.
V
við Vestmannaeyjar
etrarvertíSin er nú end-
bókin næstu daga og vikur.
Stjórnmálaflokkarnir hafa
Jöngum deilt um beinu skatt-
-ana. Sjálfstæðismenn hafa jafn
an haldið því fram, að beinu
skattarnir væru hjer of háir.
Þegar fyrverandi stjórnarflokk-
ar voru stöðugt að hækka tekju
skattinn, á þingunum 1935 og
síðar, bentu Sjálfstæðismenn —
bæði utan þings og innan —
á þá alvarlegu hættu, sem af
því stafaði fyrir bæjar- og sveit
.arfjelögin, ef sömu skatta-
stefnu yrði haldið áfram; töldu,
að þetta myndi fyr eða síðar
gereyðileggja f járhagsafkomu
þeirra.
Þetta er nú komið á daginn.
Fjárhagur allra bæjarfjelaga
hjer á landi og fjölmargra sveit
arfjelaga er í kaldakoli. Byrð-
.arnar á almenningi eru orðnar
svo þungar, að menn standa
;gersamlega úrræðalausir.
★
'Til þess að sýna, hve langt
er gengið í skattaálögu í okkar
fátæka og fjármagnssnauða
landi, skulu hjer nefnd dæmi.
Samkvæmt álagningarstiga
/niðurjöfnunarnefndar Reykja-
wíkur greiðir maður, sem hefir
;yfir 21 þús. kr. nettó tekjur
■ 59,4% af tekjunum í útsvar til
bæjarsjóðs. Samkvæmt tekju-
skattslögunum greiðir maður
með 28 þús.kr. skattskyldar tekj
ur og yfir 49,3% af tekjunum
í skatt til ríkissjóðs. Nemur því
mtsvars- og skattgreiðsla manns,
sem hefir 28 þús. kr. tekjur og
yfir, samanlagt 108,7%. Með
•öðrum orðum: Honum ber að
greiða hærri beina skatta en
allar skattskyldar tekjur hans
nema!
Það hefir stundum verið
sagt í spaugi, að ef íslending-
ur yrði einhverntíma svo fræg-
ur að fá Nóbelsverðlaun, yrði
hann ekki aðeins að greiða alla
fúlguna í skatt, heldur yrði
hann að greiða miklu meira.
En þetta eru fylstu sannindi.
Er nokkurt vit í svona skatta-
álögu? Er yfirleitt hægt að
tala um skatta-álögu í sambandi
við slíkar aðfarir? Er ekki
rjetta nafnið eignarnám?
Blöð Sjálfstæðisflokksins
hafa margsinnis bent á þessa
háskalegu braut, sem þjóðin er
komin út á í skattaálögu sinni.
Þau hafa gert kröfu til þess að
alger stefnubreyting yrði upp
tekin og fundinn grundvöllur
fyrir skattalækkun.
Þótt undarlegt megi virðast,,
hefir Tíminn því nær altaf tek
ið illa þessum skrifum. Einkum
hefir hann snúist illa við kröf-
unni um útgjaldalækkun hjá
ríkinu. Hefir þá Tíminn oftast
uð í Vestmannaeyjum.
— Afrakstur hennar hefir í
heild sinni verið heldur rýr
og ber þar margt til.
Um 30 bátar eru nú komn-
ir á draRnótaveiðar og hafa
Vitanlega þarf hvorttveggja margjr af]ag sæmileg’a, en
Ffásðgn Þoisteins
i Laufasi
að fylgjast að, lækkun útgjalda
hjá ríki og bæjar- og sveitar-
best þeir, Sem byrjuðu veiðar
þegar í apríl. Öll dragnóta-
fjelogum. Það mun ekki standa ,veiðjn er Qs? hefir verið ísuð
á Sjalfstæðismönnum, að gera gend tij Englandgt eftir
þær raðstafamr, sem nauðsyn- byí gem ferðir hafa fallið.
legar eru til þess að koma út- galan $ ^
gjoldum bæjarsjoðs mður. En
þar verður litlu um þokað, án
aðstoðar löggjafarvaldsins. Þess
vegna verður ríkisstjórnin að
hafa forystuna á þessu sviði.
★
Margar og miklar vonir eru
tengdar við þjóðstjórnina, sem
nú situr að völdum, og er við-
reisn fjármálanna áreiðanlega
ofarlega í hugum flestra.
Það skal viðurkent, að ekki
verður það erfiðleikalaust, að
fá lækkuð útgjöld ríkis, bæjar-'
og sveitarfjelaga. Það verður
heldur ekki gert sársauka-
laust.
En það er hinsvegar ekki til
neins, að ætla sjer að loka aug
unum fyrir staðreyndunum. Út-
gjöldin eru of há. Byrðarnar
of þungar. Þetta verður að lag
íæra, enda þótt það kosti fórn-
ir í bili.
Þjóðstjórnin verður að beita
sjer fyrir viðreisn fjármálanna
og leggja grundvöllinn að þeirri
viðreisn við afgreiðslu fjárlag-
anna á haustþinginu. Ef stjórn
in er einhuga og samtaka, ætti
henni að verða mikið ágengt.
Hún stendur miklu betur að
vígi en einlit flokksstjórn, ef
hún á annað borð beitir sjer
fyrir umbótunum. Hún hefir ó-
skift fylgi nálega allrar þjóð
arinnar að baki sjer. Flokka-
rígur og togstreita um sjerhags
muni stjetta og einstaklinga á
ekki að koma til greina í henn-i
ar starfi.
★
Að síðustu fáein orð til okk-
ar, sem stýrum blöðunum. Við
skulum hætta öllum metingi um
það, hvort betur hafi tek-
ist stjórnin á fjármálum ríkis
eða Reykjavíkurbæjar. Við
skulum styðja ríkisstjórnina og
ráðamenn bæjarins í því mikla
starfi, sem framundan er og
gera alt sem í okkar valdi stend
ur til þess, að góður árangur
náist. Við skulum vona að á-
standið eigi brátt eftir að batna
og að þeir tímar komi, að við
getum leyft okkur að takast
aftur á um dægurmálin fi'á
sjónarmiði flokkanna. Hugsum
í augnablikinu aðeins um hætt-
una, sem vofir yfir.
Súðin var í Búðardal í gær.
Leikf jelag Reykjavíkur ætlar að
sýna hinn vinsæla gamanleik
„Tengdapabba" annað kvöld til
ágóða fyrir mæðrastyrksnefndina.
Gefst hjer gott tækifæri til að sjá
bráðskemtilegt leikrit og um leið
Sil nýlunda hefir borið við, að
fiskur liefir veiðst í dragnót, sem
ekki þykir rjett að ísa, en það er
langa. Hafa dragnótabátar í Eyj-
um komið með mikinn lönguafla
undanfarið og á sunnudagskvöldið
setti Benóný Friðriksson, formað-
ur á m.b. Gulltopp met, er liann
kom úr -róðri með 2000 löngur.
Tíðindamaður vor í Eyjum átti
tal við Þorstein Jónsson útvegs-
bónda í Laufási um þessi nýju
aflabrögð í dragnót og fleira þar
að lútandi. Þorsteinn er einn með
elstu og merkustu fiskimönnum
þessa lands. Haun hefir um nær
40 ára skeið verið formaður á
opnum skipum og vjelbátum og
fylgst með þróuninni, og gengið
þar helst í fararbroddi. Handfæra-
veiðar, lóðarveiðar, síldveiðar,
þorskveiðar í net og dragnótaveið-
ar. Allar þessar veiðiaðferðir hef-
ir Þorsteinn stundað.
Hin tvö síðusta árin hefir Þor-
steinn nær eingöngu stundað
dragnótaveiðar, nema um miðsum-
arið hefir hann stundað skötu og
lúðuveiðar.
— Hvað getið þjer sagt um
lönguaflann á undanförnum ár-
um? spyr tíðindamaður blaðsins
— Á árunum 1900 til 1904 var
óvenjulegur lönguafli á hverri
vertíð í Eyjum, segir Þorsteinn.
Veiðar þessar stunduðu þá um 40
fjór- og sexrónir bátar á hverju
vori, frá vetrarvertíðarlokum til
Þorsteinn Jónsson.
un, að dragnótaveiðin spilli fyrir
þorskveiðunum.
— Hvað segið þjer um hið nýja
fyrirbæri, hina miklu lönguveiði
í dragnót?
—- Hún er nýr vottur þess, að
langan er að aukast hjer við
Eyjar og bendir til þess, að í
dragnót megi veiða fleiri tegund-
ir af fiski en flatfisk eða botn-
fisk. Sást það og í fyrra, að bæði
þorskur og ýsa fengust í drag-
nót; var þorskaflinn talsvert mik-
ill.
-— Hverju spáið þjer um það,
hvort þessi lönguveiði, sem nú er,
muni eitthvað haldast fram eftir
vori ?
— Eftir gamalli reynslu var
veiðin best um ynánaðamótin maí
,og júní, en heist vanalega til
Jónsmessu.
— Er ekki venjulega litið svo
á, að dragnótin sje eingöngu botn-
veiðarfæri?
— Að vísu er það svo. En með
því að auka flotmagn á efri teini
voðarinnar, t. d. með kúlum, og
þungann hlutfallslega, t. d. með
keðjum á neðri tein, má þenja
voðina hærra frá botni en venju-
lega. Eftir því sem voðin er djúp-
hnýttari nær hún og hærra frá
botni. Enn er samt ekki reynt tií
fullijustu, hvort ekki má draga
voðina þannig, að hún sje laus
við botn, en nái til fiskjar, sein
veður upp í sjó
— Hvaða veiðarfæri er skemti-
legast af því sem þjer hafið_not-
að?
— Þorskanetin, þegar vel geng-
ur, svarar Þorsteinn.
— En hvað er ódýrast í rekstri ?
— Dragnótin óefað, en við hana
þarf mikla þolmmæði og ná-
kvæmni. Það er yfir höfuð miklu
meiri vandi að veiða í dragnót
heldur en í önnur veiðarfæri. Jeg
hefi stundað þessa veiði í 2 ár
og tel mig enn vera byrjanda. —-
Veiðarfærið hefir yfirleitt marga
möguleika og marga kosti, þó
það sje ekki gallalaust frekar en
annað. En við þeirri liöfuð mót-
báru gegn notkun dragnóta, sem
sje að hún gangi um of á fisk-
stofninn, vil jeg. að því er snert-
ir nágrenni Eyja, segja það, að
þau svæði, sem hffegt er að fiska
á með dragnót, eru svo lítil sam-
anborin við hin, sem ekki er hægt
að koma nálægt með dragnót, sök
um botnslagsins, að jeg tel, að
þorskstofninum að minsta kosti
stafi ekki nokkur hætta af drag-
nótaveiðum hjer við Eyjar.
B. S.
Fimtugur: Kristján Jónsson, aðalfjehirðir
.4
bent á,, að blöðum Sjálfstæðis-' styrkja gott málefni.
Jónsmessu. Gaf vorvertíð þá oft
mikið meira af sjer en vetrarver-
tíð. T. d. hafði jeg 900 í hlut af
löngu 1904, sem var mikið meira
en vetrarvertíðarlilutur það ár, á
mínu skipi.
Smátt og smátt dró úr þessum
veiðum og fjellu þær að lokum
alveg niður og má heita, að lang-
an hafi alveg liorfið frá Eyjum
urn langt skeið, þar til fyrir 4—5
árum að hún. fór að gera vart við
sig aftur svo um munaði. En í
dragnót hefir hún aldrei fengist,
svo nokkru nemi, fyr en nú.
★
— Hvað haldið þjer um hina
svokölluðu rányrkju, sem sumir
nefna dragnótaveiðarnar, og
hvaða áhrif haldið þjer að drag-
nótaveiðarnar hafi á þorskstofn-
inn ?
— Jeg hefi undanfarin 2 ár
stundað dragnótavéiðar svo að
segja eingöngu. Aðrir hafa þar
farið á stað löngu á undan mjer.
Er jeg þess fullviss, að dragnóta-
veiðin geti ekki haft nema svo
lítil áhrif á þorskveiðar með öðr-
um veiðarfærum, að eklti kemur til
greina að halda fram þeirri skoð-
Idag á fimtugsafmæli einn af
mætustu og vinsælustu borg-
urum höfuðstaðarins, Kristján
Jónsson, aðalfjehirðir Útvegs-
banka íslands.
Hann er fæddur að Teigi í
Fljótshlíð 25. maí 1889 og fluttist
alkominn til Reykjavíkur árið
1914. Sama ár útskrifaðist hann
úr Verslunarskóla Islands, en gerð-
ist tveim árum seinna starfsmaður
Islandsbanka og aðalfjehirðir
bankans 1. jan. 1925. Hefir hann
gegnt því vandasama og ábyrgðar-
mikla starfi síðan með miklum á-
gætum.
Kristján Jónsson er mjög í þjóð-
braut, þar sem hann leysir dag
hvern erindi fólks, svo að hundr- ] varðar, er þó vafalaust góðvild
Kristján Jónsson.
uðum skiftir, í einni helstu pen-
ingastofnun lands vors. Hann er
þar vafalaust rjettur maður á
rjettum stað. En allir, sem þekkja
hann vel, vita, að hann á sjer
miklu víðara svið áliugamála en
innan vjebanda þeirrar stofnunar,
sem nýtur höfuðstarfskrafta hans.
Hann er áhugamaður um þjóðmál
öll, dáir mjög liina fögru náttúru
lands vors, ann hverskonar tón-
list og bókmentum og á sjer prýði-
Íegt bókasafn. En það, sem mestu
hans, frábært drenglyndi og vin-
festa. Hana munu margir þakka
honum af alhug á þessum zierkis-
degi í lífi hans, um leið og þeir
senda honum og hinni ágætu konu
hans, frú Hólmfríði Valdimars-
dóttur, hugheilar hamingjuóskir.
Lif heill, góði vinur.
S. Sk.
Íslandsglíman fer fram næstk.
miðvikudag, 31. maí, í stað þess,
sem áður var ákveðið, 8. júní.