Morgunblaðið - 18.06.1939, Qupperneq 5

iSnnnudagur 18. júní 1939.
Útg’ef.: H.f. Árvakur. Keykjavlk.
Rltstjórar: Jón KJartanaaon og Valtýr Stefán»»on (ábyrgrtllartnaWur).
Aug'lýsingar: Árut Óla.
Ritstjórn, autflýsintfar o* af«rre1b»la- A unturvt rnpti K. — Sfmi 1«O0.
Áskriftargíjald: kr. 3,00 á mánutM
í lausasölu: 15 aura elntakfb — 25 aura meQ I/eabók.
NYJA SKIPID i
Tj^ yrir þrem árum var það al-
viðurkent, að Eim&kipaf je-
Jag íslands þyrfti að fá smíðað
mýtt skip. Þá var samþykt ná-
_3ega í einu hljóði á aðalfundi
.íjelagsins að fela stjórninni að
iáta bygg-ja skip stærra og hrað
wskreiðara en skip þau, sem fje-
lagið á.
Skömmu síðar hækkaði
rskipaverð. Þessvegna lá málið
aiiðri um hríð.
En fjelagsstjórnin hugsaði
'Sitt mál. Hún komst að fastri
aiiðurstöðu um það, hvernig hið
mýja skip ætti að vera. Hún á-
vað að stærð þess skyldi vera
-3300 tonn. Að það fengi svo
■mikið farþegarúm, að farþega-
fjöldinn sem Eimskipafjelagið
flytti til íslands á hverju sumri
:yrði 1100 manns umfram það
sem skipin rúma nú.
Fjelagsstjórnin ákvað. að
þetta skip skyldi marka stórfelt
rframfaraspor í samgöngum
landsins. Það yrði svo hrað-
skreitt. Með þessu mikla far-
jþegarými kæmist skipið á þriðj-
mngi styttri tíma en núverandi
íslensk skip milli íslands og
.annara landa. Fjarlægðin mink-
.aði, að kalla má, um þriðjung
fyrir þá, sem fara með þessu
.skipi.
★
Að visai þótti fjelagsstjórn-
'»nni I ibyrjun sem í mikið væri
ráðist með því að stíga svo stórt
;spor fram á við í hinu mikla
hlutverki sínu að greiða götu
:samgangna vorra á sjónum.
Það þótti kaldranalegt, að tekið
yrði á móti þessu skipi, með því
að ríkissjóður tæki af því gjöld
;sem næmu 130 þúsund krónum
.á ári. Því búist var við, að menn
yrðu að reikna með því, að
reksturshalli yrði talsverður
fyrstu árin.
Farið var fram á það við rík-
lisstjórnina, að hún legði til við
. Alþingi, að skip þetta yrði gjald
rfrjálst til ríkissjóðs, og styrkur-
:inn til fjelagsins auk þess hækk-
aður um 88 þúsund krónur. En
jþessi málaleitun fekk þar dauf-
.an byr, en fyrv. ríkisstjórn hjet
;þá gjaldfrelsi og 20 þús. kr.
styrk.
★
Næst gerist það í málinu, að
‘Guðmundur Vilhjálmsson fram-
kvæmdastjóri fer til útlanda og
rfær svo góð kjör á lánum til
skipsins, svo hagstæða vaxta-
■ og afborganaskilmála og fyrir-
heit um svo mikinn afslátt á
vátryggingargjöldum, að sjeð
•er, að rekstur hins stóra skips
verður ekki eins dýr og ætlað
var í upphafi. Alt lítur betur út
fyrir fjelaginu með þetta nýja
: skip sitt, en menn gerðu sjer í
hugarlund í byrjun.
Reksturshallinn jafnvel ekki
áætl. meiri en sem svaraði gjöld-
' unum tíl ríkissjóðs. Með öðrum
■ orðum. Til þess að þetta mikla
skip kæmist á flot og gæti bor-
ið sig, þurfti ekki annað en rík-
issjóður neitaði sjer um að hafa
það að fjeþúfu.
★
Þegar málið er komið í þetta
horf, þá f ara að heyrast radd-!
ir um það, að smíði þessa skips
sje einhver ráðleysa. Því við
þurfum ekki þetta farþegaskip.
Við þurfum ekki að keppa við
útlendinga um farþegaflutning.
Við getum látið Eimskipafje-
lagið dragast aftur úr. Við þurf
um ekki að auka hraðann,
minka fjarlægðina milli íslands
og annara landa.
En við þurfum að fá Eim-;
skipafjelagið til að láta smíða
flutningaskip, sem ekki er hrað-
skreitt, til að fá sjer nýjan dall,
seinan, með litlu farþegarúmi,
sem fjelagið, er hefir gert okk-
ur óháða siglingum erlendra,
gæti gert sjer vonir um að tapa
á því um 290 þúsundum á ári,
★
Öðrumegin er framfaraskip,
sem getur borið sig. En hitt, sem
íáeinir menn óska eftir, er skip,
sem að eðli og formi er van-
skapaður, kallað „Ameríku-
skip“ af því það ætti að vera í
ferðum yfir Atlantshaf, í skipa-<
leið, þar sem ekki enn er nein
veruleg eftirspurn eftir flutn-
ingi.
Allir sjá, að á nýjum verslun-
arleiðum hafa stór'skip ekkert
erindi. Þau eru dæmd til tap-
rekstrar. Því flutningaþörfina,
eftirspurnina vantar. Þá er byrj
að með hinum litlu skipum, svo
skiprúm samsvari flutningaþörf.
Á þann hátt hefir Eimskipafje-
lag íslands lagt inn á nýjar sigl-
ingaleiðir, lagt nýjar verslunar-
leiðir, til ómetanlegs gagns fyr-
ir þjóðina, með þeirri farsæld,
að það er þess megnugt, að
stefna hærra, auka hraðann,
gera út nýtt og betra skip.
Ef ófriður skellur á, þá þuxT-
um við að flytja verslun okkar
vestur um haf. Þá þurfum við á
,,Ameríkuskipi“ að halda. En til
þess að hafa slíkan farkost við
hendina þann dag, sem ófriður
brytist út, þurfum við að eiga
skip, sem gæti borið sig, þeg-1
ar ekki er ófriður í álfunni, en
væri auk þess líentugt til Ame-
ríkuferða, þegar þar að kemur
og aðrar leiðir lokast.
Það skip, sem Eimskipafje-
lagsstjórnin vill láta byggja, er
einmitt svona. Á friðartímum
er það farþegaskipið, sem við
þxurfum. Á ófriðartímum er það
Ameríkuskipið sem við þurfúm.
Og hvað þarf þá frekar að
orðlengja um þetta.
Allir unnendur Eimskipafje-i
lagsins og þeir eru mai'gír, sem
betur fer, geta óskað stjórn fje-
lagsins til hamingju með það,
hve góða lausn hún hefir fund-
ið á þessu máli.
Kvöldsamtal í Landakoti.
Klaustrið sem bygt
verður á Jófríðar-
staðahæð
- og 40 ára^starfsafmæli
Meulenbergs biskups
Líkan af fyrirhuguðu klaustri á Jófríðarstaðahæð.
Landakoti er snemma
gengið til hvílu. Samt
áræddi jeg að, hringja þang-
að á föstudagskvöld kl. 5
mínútur yfir níu. Síra Jó-
hannes kom í símann. Er
biskupinn við?, spyr jeg.
— Það er of seint að tala við
biskupinn. Hann er búinn að
loka að sjer.
— Á hann ekki fjörutíu ára
prestskaparafmæli á sunnudag-
inn?
— Jú.
— Þá þarf jeg að tala við
hann, og það núna.
— Jeg skal reyna að vita,
hvort hann svarar mjer.
— Ef hann svarar skal jeg
koma eins og skot.
Þögn.
Síra Jóhannes í símanum:
— Biskupinn hefir svarað
mjer. En þá verðið þjer líka að
koma eins og skot.
Þegar jeg kom upp í gang-
inn í biskupsíbúðinni í Landa-
koti er hurðin inn í skrifstofu
Meulenbergs biskups í hálfa
gátt. Og hann sat við skrifborð-
ið sitt í sólbyi'ginu undir aust
urveggnum í biskupskápunni
með breiða rauða borðann um
g miðjann og rauðu kollhúf-
una, kátur og brosandi, eins og
honum hefði adlrei dottið kvöld
svefn í hug á æfi sinni.
— Og jeg sem er búinn að
banna öllum að gera mjer ó-
næði eftir klukkan níu á kvöld-
in og nú eruð þjer komin hing-
að inn á mitt gólf á þessum tíma
sólarhringsins, segir hann með
sínu elskulega glensi.
En úr því þér eruð hingað
komnir, þá er best þjer sjáið
þetta.
Og biskupinn lyftir fortjaldi
frá dyrum inn í næsta herbergi.
— Þetta er klaustrið, segir
■ hann.
Klaustrið? Hvaða uppátæki
er nú þetta í biskupnum, hugs-
aði jeg. Er hann farinn að kalla
bókhlöðu sína klaustur?
En þá varð mjer litið á stórt
líkan af byggingu er stóð þar
á borði, húsi, sem bygt er í
ferhyi'ning umhverfis lokaðan
garð, og er kirkjubygging feld
inn í eina álmuna.
— Er þetta klaustrið, spyr
jeg.
— Já, svona á það að vera.
— Og hvenær á að byggja
það?
— Núna.
— Hvar?
— Á Jófríðarstaðahæðinni í
Hafnarfirði. Og svo verður vit-
anlega bygður mikill múr utan
um alt saman og það alllangt
frá. Því þær þurfa að' geta
hreyft sig undir beru lofti.
— Þær?
— Nunnurnar.
Þá fór að renna upp fyrir
mjer, að hjer væri um að ræða
klaustrið sem talað var um
fyrir nokkrum árum að byggja
ætti í Hafnarfirði, handa nunn-
unum, sem lokaðar ei*u inni alla
æfi. Og nú fór jeg að spyi'ja
frekar.
— Eru það nunnurnar, sem
aldrei mega koma út fyi'ir
klausturmúrinn ?
— Já. Þegar þær einu sinni
eru þangað komnar, fara þær
þaðan aldrei aftur.
— Má enginn koma í klaustr
ið?
— Enginn, nema jeg, er get
komið þangað sem „visitator“.
— Segið mjer eitthvað nán-
ar af þessari nunnureglu. Hvað
heitir hún.
— Hún er mjög gömul. Hún
dregur nafn sitt af fjallinu
Carmel í Sýrlandi. Þar var
fyrsta klaustur hennar. En nú
eru þessi klaustur víða um all-
an heim.
— Einkennilegt að velja sjer
Island að slíkum æfidvalarstað.
— Nei. Því þá það. Það er
ekki verra að vera hjer en t. d.
suður í ofsahitum Afríku, elleg-
ar í Kína, eins og þar er nú. En
um alt eru slík klaustur. 1 Hol-
landi t. d. eru þau mörg. Nunn-
urnar sem hingað koma eru hol-
lenskar. Þær geta flestar verið
20 í klaustrinu á Jófríðarstaða-
hæð. En fyrst verða' þær ekki
nema 11, sem þangað fara. Því
klaustrið verður ekki alt bygt í
einu.
— En þó eigi verði lokið við
alla klausturbvgginguna, þarf að
ljúka við varnarmúrinn ?
— Já, vitanlega. Það verður
dýrt, segir biskupinn. Og það var
eklri alveg laust við að maður sæi
ofurlitla kímni í öðrum augna-
króknum. — Það er dýrt að kom-
ast í svona klaustur. Hver sem
þangað fer þarf að gefa með sjer
mikla fjárhæð. Enda eru klaustxin
alveg sjálfstæð, hvert með sinni
priorissu. Þær eru komnar hingað
þrjár, sem þarna eiga að vera.
Þær komu hingað með Lym, pri-
orissan og tvær aðrar. Þær verða
hjer hjá okkur í Landakoti í eiit
ár, svo langan tíma tekur það að
fullgera nokkurn hluta af klaustr-
inu.
—- Og múrinn?
— Já, líka.
— Hvað hafa nunnurnar fyrir
stafni í klaustrinu?
— Þær vaka og biðja. Altaf er
vaxandi aðsókn að þessari nunnu-
reglu. Altaf fleiri og fleiri sem
sækja um inntöku þangað.
★
— En það var alls ekki til þess-
að tala um þetta klaustur, sem
jeg kom lijer, til að tala við yðnr,
heldur af því að jeg hefi frjett
að á sunnudaginn væru liðin 40
ár síðan þjer tókuð prestsvígslu.
— Já, þá eru liðin 40 ár síðaB,
segir biskupinn. Svo þarf ekki að
segja meira um það.
— Við gætum þó minst á það
hve mörg af þessum 40 árum þjer
hafið verið hjer á íslandi.
— Jeg kom hingað 1903. Hvern-
ig var það með hann Matthías
okkar Einarsson um daginn, er
þjer hittuð hann á spítalagang-
inum? Hann er ekki sjerlega
mælskur þegar maður fer að tala
við liann. En það tollir í manni
það sem hann segir.
— Hvað getið þjer sagt mjer
í fáxn orðum um 36 ára veru á
íslandi ?
— Jeg get ekki sagt að jeg hafi
Verið hjer í 36 ár. Því á ófriðarár-*
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.