Morgunblaðið - 01.02.1940, Síða 6

1
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 1. febrúar 1940.
NM«iiiNiuiuiiimiiiiiiiiiiuimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiim
TILKYNNING
Vegna sívaxandi útgáfukostnaðar dagblaðanna
hafa útgáfustjórnir eftirtaldra blaða, Morgunblaðs-
ins, ísafoldar og Varðar, Vísis og Alþýðublaðsins
komið sjer saman um, að grunntaxti auglýsinga í
blöðunum hækki með deginum á morgun, 2. febrúar,
úr kr. 1.50 sentimeter í kr. 2.00„sentimetrinn.
Afsláttur á auglýsingaverði tif fastra viðskifta-
manna verður með sama hætti og áður hefir verið.
Morgunblaðiö
Isafold og Vörður
Vísir
Alþýðublaðið
mmmmuiuuiiffliiiuHiHiiiuuiiuiiiuuimiiiiiiiuuiuuiiuiiluilllllliiuinilliiiiiilluilllluiluilllllllUllllUllllllnilllliilii
Átlræður: Einar
i Bjólu
Ræða Ghamberlains
tið var
.nn íoir ekki
Pað hygg jeg að vart muní sá
fultíða maður á Suðurlandi
aem ekki kannist við Einar bónda
á Bjólu, því verk hans hafa talað,
þótt hann hafi ekkert gert til að
auglýsa þau.
Hann hefir alla ævi verið hin
mesta höfuðkempa að þreki og
dngnaði. Engrar mentunar naut
hann í æsku, en hann hafði annan
xkóla sem mörgu þrekmenni-hefir
reynst happadrjúgur, en það voru
hamramir erfiðleikar. Hann ólst
nþp í Lándáveit og Rangárvöllum
á því tímabili sem báðum þessum
sveitum lá við landauðn af sand-
foki og harðæri.
Einar fluttist um fermingarald-
ar að Kornbrekkum á Rangárvöll-
jrm. Jörð þessi var fyrrum höfuð-
bó 1, en hefir verið í eyði síðan
Einar flutti þaðan fellisárið 1882.
Kvæðið fagra, „Komstu að
Kombrekkum , eftir Matthías
Jochumsson, geymir söguna um
eyðing jarðarinnar.
% I>að mátti um Einar segja, að
meðan sætt var, því
frá Kornbrekkum
jferr en' jörðit^ var sandkafin ger-
aþmTega og búpeningur nærfelt all-
P fallinn.
g| I>að hafa verið daprir dagar hjá
jllinari fyrnefnt fellisvor. I tvo
djólaThringa á’rtóddi hann ekki út
'j|r bænum, svo var sandkófið og
grjótflugið niannsUætt. Þegar
hann svo á þriðja degi brýst út
pá. er aðkpman sú, að búpening-
er ýmist dauður eða hálf-
!fur *í húsunum sandorpnum.
J>um húsin voru þannig leikin eft-
fárviðrið að gaddfreðnar þekj-
nrnar höfðu flest af veðurmegin.
Einar flutti frá Kornbrekkum
áð Rífshalakoti í Holtahreppi hin-
nm forna. í>að var þá niðurnýtt
■árreytiskot með hálfföllnum hús-
úm og óræktartúni. Slægjur voru
nins vegar góðar, þótt langt væri
í þær; jörðin átti land að Safa-
mýri.
Nú var Einar kominn úr sand-
inum á gras og bar þá táp hans
og dugnaður meira úr býtum.
Eftir nokkurár var Einar, þrátt
fyxir ómegð, orðinn stórbóndi á
SSfshalakoti, hafði húsað jörðina
og aukim túnið að miklum mun.
Auk þess þurkaði hann upp stórt
Einar í Bjólu.
stöðuvatn fyrir neðan túnið og
gerði úr því afbragðs engi.
Árið 1909! keypti Einar 5/8 úr
jörðinni Bjólu í sömu sveit. Jörð-
in á einnig slægjur í Safamýri,
en þær eru miklu nærtækari og
auðminari en í Rifshalakoti. Þar
varð Einar brátt auðmaður á
bændavísu, átti jafnán fyrningar
af öllu, en þó sjerstaklega af heyj-
um. Hann varð næstum árlega
mönnum að liði með hey og oft í
stórum stíl.
Því tók snemma eftir hve ó-
venjulega ráðhollur og'-' traustur
greiðanjaður Hinar var vinum sín-
um. Hins vegar var hann. ekki
öllurn cfæll. Hann gat verið kald-
rifjaður og þeim þungur í skauti
sem vantréystu hónum eða gerðu
á hlut hans. Þar kennir hjá honum
sem fleirum fornrar skapgerðar.
'Kltinnt"fekuv Kirutr með karJ-
mennsku pins. og öllu. öðfu. Hapn
er ándlegá/'h eiíí ’með öllu og hefir
fram að þiséfeú sint almennum bú-
störfumc
Það feyskast óðum og falla þeir
fornu stofnar, sem sjálfala hafa
borið hita og þunga íslenskrar
náttúru og sogið J sig þróttinn
í skauti hennar, en nýgræðingur-
inn skipulagður með hálfmentun
og bíómenningu tekur við.
Reynslan sker úr hvernig þau
skifti reynast.
Svo að endingu flyt jeg Einari
hlýar afmæliskveðjur, ekki frá
mjer einum heldur einum af mörg-
um sem kunnað hafa að meta það
að eiga hann að vini.
Gunnar Signrðsson.
FRAMH. AP ANNASI SÍÐU
sem komið hefði úr þessari átt.
Það væri satt að vísu, að Þjóð-
verjar beittu vopnum í viður-
eigninni við vopnlausa fiski-
menn, og gerði loftárásir á skip
þeirra og vistaskip og þótt þeir
flýttu sjer heim eftir hverja
slíka sókn, tækist þeim þó að
valda nokkru tjóni með þessari
bardagaaðferð.Chamberlain fór
viðurkenningarorðum um fiski-
menn þá, sem orðið hafa fyrir
slíkum árásum, og áhafnir flutn-
ingaskipa.
Þegar Chambérlain hafði
þannig gert grein fyrir herpað-
arlegum mætti Bretlands nú og
aðstöðu allri, sagði hann, að
engin þjóð, sem ekki víg’byggist
nem í öryggisskyni, teldi sjer
ógnað af herveldi Breta. Bret-
ar, sagði Chamberl., vjefengja
ekki rjett hlutlausra þjóða til
þess að ákveða cjálfar hvort
þær fara í stríð eða ekki, og
ef þær eru ekki þátttakandi í
styrjöld hafaþær rjett til þess
að ákvarða sjálfar hvernig þær
framfylgja hlutleysisstefnu sinni
en undir núverandi kringum-
stæðum kynni Bretland sem
styrjaldaraðili, að taka skerf,
sem af leiddi, að yrði hlutlaus-
um þjóðum til nokkurra óþæg-
inda. En Bretar, bætti hann við,
hafa aldrei sökt skipi hlutlausr.
ar þjóðar eða komið þannig
fram á nokkurn hátt, að menn
hlutlausra þjóða ljeti lífið af
þeim sökum.
Chamberlain mintist á Asana
Maru-málið og ræddi um þá
deilu sem skoðanamun milli
Bretlands og hins „vinsamlega
og hlutlausa Japan“. Hið jap-
anska skip kvað hann ekki hafa
verið stöðvað í þeim tilgangi
að sýna Japönum ágengni, held-
ur hefði verið um það eitt að
ræða, að neyta rjettar síns að
alþjóðalögum. (Skv. FÚ)
„CLEARING“-VIÐSKIFTI
SVÍA OG BRETA.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
þeir þurfa að nota til greiðslu
í Englandi, til þess að greiða
með þeim vörur frá Þýskalandi.
Sú skýring er gefin á því,
að sjerstöðu-pundið er ekki
hægt að nota til gréíðslu í Kan-
ada, Nýfundnalandi og Hong-,
Kong, að í þessum löndum er;
ekki pund-mynt, heldur dollar-
mynt.
Það virðist augljóst, að þetta
nýja greiðslufyrirkomulag er
Bretum í hag og mun stuðla að
því — einkum ef fleiri samil-
ingar koma í kjölfarið—e- að
festa gengi sterlingspundsins,
þar sem þá mun minna verða
í umferð af frjálsum pundum,
en áður. Kaupgeta Breta í Sví-i
þjóð eykst líka og njóta út-
flytjendur og útgerðarmenn í
Svíþjóð auðvitað góðs af því,
en hinsvegar verða innflytjend-
ur í Svíþjóð að greiða hærra
verð fyrir þær vörur, sem þeir
kaupa í Englandi, þar sem þeir
hafa fram að þessu getað greitt
þær með frjálsum pundum, sem
þeir hafa getað keypt með
gengi kr. 16.50.
PYGMALION Efllr G. B. Shaw
kemur i Nýja Bíó
Reykvíkingar fá á næstunni
tækifæri að sjá eitt fræg-
aata leikrit enska snillingsins
Bemhards Shaw á kvikmynd.
Nýja Bíó hefiy fengið myndina
og sýndi hana nýlega fjrrir
blaðamenn. Þetta er kvikmynd-
in „Pygmalion“, sem Leslie Ho-
ward leikur aðalhlutverkið í.
Flestir, sem fylgjast með
kvikmyndum muny vita, að
Bernhard Shaw hefir jafnan
verið mótfallinn því, að leikrit
hans væru kvikmynduð og Pyg-
malion er einasta leikritið, sem
hann hingað til hefir gefið leyfi
til að yrði kvikmyndað. Það er
breskt kvikmyndafjelag, sem
kvikmyndaði leikritið undir
stjórn G. Pascal.
★
Nafnið Pygmalion er úr grísku
goðafræðinni. Ungur listamað-
ur, Pygmalion, gerði konulík-
neski, sem var svo undursam-
legt, að það hafði alla kosti
konunnar til að bera. Pygmali-
on varð ástfanginn af listaverki
sínu og bað guðina um að gefa
líkneskinu líf. Guðirnir bæn-
heyrðu hann.
*
Bernh. Shaw samdi Pygmali-
on árið 1912 og síðan hefir það
farið sigurför um allan heim,
sem mesta og vinsælasta verk
þessa mikla snillings. Pygmalion
hefir verið leikið svo að segja
um allan heim við vaxandi vin-
sældir.
Bernh. Shaw er nú 82 ára.
Hann var á móti kvikmyndum
þangað til hann ljet tilleiðast
að láta kv.ikmynda Pygmalion.
Sjálfur samdi hann öll samtöl
fyrir kvikmyndina, jafnvel til-
svör aukaleikaranna, kvað þá
annað.
★
Shaw valdi einnig leikarann
í aðalhlutverkið, Leslie Howard,
sem fyrir utan að hann er af-
burðaleikari, þykir tala hrein-
asta og fallegasta enska tungu,
sem nú heyrist í kvikmyndum.
Leikur hans sem próf. Higgins
mun seint gleymast, þeim, er
hann sjá. Wendy Hiller heitir
leikkonan, sem leikur Doolittle
af frábærri snild. Hún er 26 ára
og hefir starfað að leiklist síð-
an- 1930, aðallega á leikhúsum
í Londotl’. i'in-x ð.iðio i..:- i
Strax eftir áð Pygmaliott kom
á markaðinn fekk hún tilboð
frá Hollywood, en hún vildi
heldur vera í London. Ungfrú
Hiller var valin í þetta hlutverk
vegna þess að hún hefir sjer-
staklega næmt eyra fyrir mál-
lýskum. Enda fer hún snildar-
lega með hlutverk sitt.
önnur hlutverk,- sem kveður
að í myndinni eru öskukarlinn
Doolittle, og Pickering ofursti,
Sem leikinn er af snild.
G. B. Shaw.
Hjer skal ekki rakið efn|
þessa leikrits að öðru leyti en.
því, að það er um sjervitraa
piálfræðing, sem vegna veðmál#
tekur að sjer unga stúlku úr fá-
tækrahverfi Lundúnaborgar —
kennir henni að tala mál ment-
aðra Englendinga og klæðir
hana dýrindis klæðum. Eftir 6
m,ánaða nám fer hann með
hana í boð til aðalfólks, þar
sem allir halda að hún sje kon-
ungborinnar ættar, sakir tignar-
legrar framkomu sinnar og
slípaðs málfæris.
Þessi kvikmynd mun verða
viðburður í skemtanalífi bæjar-
ins, því skrumlaust má segja.
að þetta sje e.in besta kvikmynd*.
sem hingað hefir komið.
Skjaldarglíma
Ármanns
í kvöld
kvöld verður hin árleg*@L
skjaldarglíma Ármanns háð
í Iðnó. Eru keppendur að þessu
sinni 10, alt ágætir glímumenn.
og eru þeir allir úr glímuf jelag-
inu Ármann.
Kept er um hinn fagra Ár-
mannsskjöld og er handhafi
hans nú Ingimundur Guðmunds-
son glímukóngur Islands. Skild-
irmm fylgir nafnbótin „Glímu-
kóngur Reykjavíkur“.
Jón Þorsteinssonn, hinn á-
gæti íþróttakennari hefir haft.
á hendi glímukenslu hjá Ár-
manni.
Meðal keppenda nú, eru::
Skúli Þorleifsson glímusnilling-
ur og fyrverandi glímukóngur
íslands, Sigurður Brynjólfsson,
glúmukappi Rangæingav Sig-
■urður Hallbjörnsson fyrverandi
glímusnillingur, Stefán Guð-
mundsson, Þorkell Þorkelsson,
Guðm. Hjálmarsson, Gunnar
Sveinsson, Haraldur Kristjáns-
son, Guðni Kristjánsson. Auk
glímuskjaldarins er kept um 55
verðlaunapeninga fyrir fagra
glímu.
Leikfjelag Reykjavíkur biður
blaðið að vekja athygli á því, að
frumsýningin á Fjalla-Eyvindl
verður á morgun en ekki í! kvöld.
Nokkrar slúlkur
vanar fiskflökun, óskast til Innri-Njarðvíkur fram að ver-
tíðarlokum. Upplýsingar á Vesturgötu 9 kl. 4r-6 í dag.,
EGGERT JÓNSSON.