Morgunblaðið - 08.02.1940, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 8. febr. 1940.
4
Bækur
ShakespearesþýDingar
Matthíasar
William Shakespeare Leik-
rit. Macbeth, Hamlet, Ót-
helló, Rómeó og Jiilía. —
Matthías Jochumsson ís-
Jenskaði. Útgefandi Magn-
ii,s Matthíasson. Reykjavík
1939.
Jeg vil ekki láta það hjá líða
að geta nokkurum orðum þess-
urar merkisbókar. Iliuar ágætu
Shakespeares-þýðingar Matthíasar
skálds Jochumssonar liafa um
langan aldur verið ófáanlegar
nema einták og eintak, sem kom-
ið hefir fram hjá fornbókasölum
og verið seld fyrir okurverð. Þýð-
íngar þessar, sem var svo vel tek-
ið af eldri kynslóðinni, að þær
seldust upp á nokkrum árum, eiga
alveg sa'ma erindi til alls lesanda
fólks enn í dag. Þessi leikrit eru
sígild listaverk, fögur, djúpsæ og
áhrifamikil, og snildarlega þýdd
é. íslensku af einu af vorum and-
ríkustu skáldum. Þeir, sem unna
góðurn bókmentum, mega því
fagna því að eiga þess nú kost að
oignast allar Shakespeare-þýðing-
ar Matthíasar í nýrri, smekklegri
og fallegri útgáfu í einu hæfilega
stóru bindi.
Magnús Matthíasson, sonur
skáldsins, hefir gert minningu föð-
«r síns mikinn sóma og þjóð sinni
um leið gagn með hinum prýði-
legu útgáfum sínum af ritum föð-
«r síns. Fyrst með iitgáfu þýðing-
ar hans á Friðþjófssögu Tegnérs,
sem er vönduð skrautútgáfa (Rvík
1935). Þá með heildarútgáfu allra
Ijóðmæla skáldsins í einu stóru
bindi (Rvík 1936). Loks er bindi
það með leikritaþýðingunum, sem
að ofan getur.
;Shakespeares-þýðingar Matthías-
ar komu út í Reykjavík á árun-
um 1874—1887 (Macbeth 1874,
Hamlet 1878, Óthelló 1882 og
Rómeó og Júlía 1887). Macbeth
þýddi Matthías í Kaupmannahöfn
1871, en hin leikritin þrjú á prests-
skaparárum sínum í Móum á Kjal-
arnesi, að því er hann sjálfur
hermir í ævisögu sinni.
Það væri að bera í bakkafullan
lækinn að fara hjer að skrifa lof
«m skáldskap Shakespeares eða
þýðingar Matthíasar. Slíkt er öld-
ungis óþarft. Tilgangurinn með
línum þessum er einungis sá að
*vekja athygli á þessari mfirku bók.
MÍLAFLUTNÖiGSfflHFSTÖFi
Pjetur Magnúason.
Einar B. Guðmtmdsson.
Guðlaugur Þorláksson.
Símar 3602, 3202, 2002.
Austurstræti 7.
Skrifstofutími kl. 10—12 og 1—6.
KOLASALAN 81
Ingólfshvoli, 2. hæö.
Símar 4514 og 1845.
í bókaflaumi ársins, sem var að
líða, er hún eitt af gullkornpnum,
Guðni Jónsson.
Þjóðarheilsa og
heilsuvernd
á ísiandi
Allur þorri þeirra ritsmíða, sem
um íslands birtast í erlend-
um blöðum og tímaritum, fjalla
um íslenskar bókmentir, sögu þjóð
arinnar, náttúru landsins eða hina
öru tæknislegu framþróun síðari
ára. Þetta eru að vísu ótæmandi
frásagnarefni og íslendingum til
mikils gagns, að þeim sje haldið á
lofti á erlendum vettvangi, en
venjulega eru samt þær ritgerð-
irnar skemtilegastar, sem hafa að
geyma einhvern þann fróðleik,
sem ekki liggur við alfaraveg.
Þanngi er háttað um ritgerðina
„Om folkhálsa och hálsovárd pá
Island, förr och nu“, eftir sænska
sendikennarann hjer við Háskól-
ann, Frk. A. /. Ostermann. Rit-
gerðin birtist síðastliðið ár í
„Svenska Lákartidningen" (nr.
52).
í ritgerðinni er rakin að nokkru
saga þeirra kvilla og pesta, sem
þjáðu landslýðinn á umliðnum
öldum. Það má til sanns vegar
færa, að þessi raunaferill, sem
varðaður er líkköstum þeirra, sem
fjellu úr blóðsótt, holdsveiki, sulla-
veiki, skyrb.júg, svartadauða eða
stóru-bóln ,sje lítt til skemtilest-
urs fallinn, en þeir, sem, fræðast
vilja um orsakir og afléiðingar
hinna mannskæðu landplágna,
munu þó vafalaust hafa ánægju
(af að kynnast skoðunum Frk.
Ostermann.
í seinni hluta ritgerðarinnar er
drepið á nokkur atriði úr sögu ísl.
læknastjettar og gerð grein fyrir
baráttu hennar gegn þessum
erfðafjendum þjóðarinnar.
.Að lokum getnr Frk. Ostermann
um nýskipan ísl. heilbrigðismála
Höfundurinn styðst í ritgerð
sinni við prentaðar íslenskar og
erlendar lieimildir, virðist hann
gagnkunnugur þeiro ritum, sem
helst geta veitt upplýsingar um
nefnt efni, svo sem: Ferðabókum
Gaimards og Uno v. Troil, ritgerð-
um Hannesar Finnssonar í „Riti
LærdómslistafjeJagsins" o. s. frv.
Þegar tillit er tekið til þess hversu
viðamikið efni frk. Ostermann
tekur til meðferðar í jafil stuttri
ritgerð, þá mun óhætt að fullyrða,
að henni hefir tekist vel að stikla
á aðalatriðunum og halda frásagn-
arþræðingum óslitnum. Ekkert
skal fuDyrt um vísindalegt gildi
ritgerðarinnar, en frá sjónarmiði
leikmanns virðist það ekki orka
tvímælis, að hún hefir mikinn
fróðleik að geyma, sem frk. Oster-
mann á þakkir skilið fyrir að
hafa safnað saman. K. M.
„Ðrosanði lanð
4 { Operefla
eftlr Franz
' -Lehar
T byrjun þessarar aldar voru
T það einkum tveir menn, sem
vöktu á sjer athygli sem óper-
ettutónskáld, Berlínarbúinn Leo
Fall og Vínarbúinn Franz Le-
hár. Fall náði aldrei að upp-
fylla þau loforð sem hann hafði
gefið í ,,Die Dollarprinzessin",
og andaðist ungur, en hróður
Lehárs hefir farið stöðugt vax^
andi, og það enda þótt það sjeu
enn fyrstu verk hans „Káta
ekkjan“ og „Zigeunerliebe“,
sem eru þektust og vinsælust.
Lehár hefir óefað þroskast í list
sinni með árunum. En þroski
hans hefir orðið á þann veg, að
hann hefir vaxið að dramatisk-
um krafti og kunnáttu í að
semja leiksviðsmúsik, en við það
virðist hafa rýrnað hin upp-
runalega hlýja sönggleði hans,
sem olli því, að lögin úr „Kátu
ekkjunni" voru á hvers manns
vörum, og eru enn.
Það er ekki hlutverk óper-
ettutónskálda að semja nein
djúp eða sígild verk, en reynsl-
an hefir þó orðið sú, að furðu
mikið af þessari ljottu músik
lifir lengi, en skilyrðið er þá
auðvitað, að hún s.je samin af
viti og smekkvísi og feli ein-
hvern frumlegan neista í sjer.
Að þessu leyti virðist evrópeisk
óperettutónlist vera allvel sett
nú á dögum. Bori menn t. d.
tónskáld eins og Lehár, Kálman
o. fl. saman við amerísk óper-
ettutónskáld, Bomberg og Vict-
or Herbert, verður það fljótt
auðsætt, hvar mentun og smekk
vísi er að finna í ríkustum mæli.
„Brosandi land“, sem tónlist-
arfjelagið hafði frumsýningu á
í fyrrakvöld er vinsælasta óper-
etta Lehárs frá síðari tímum. Ef
til vill á hún vinsældir sínar
ejns mikið söngvaranum Ric-
hard Tauber að þakka, en fyrir
hann var hún samin, og var m.
a. kvikmynduð með honum í að-
alhlutverkinu. En hvað um það,
vinsældir sínar á óperettan skil-
ið, þetta er ljómandi vel samin
músik, áheyrileg og ísmeygileg,
á stöku stað ef til vill full ,ban-
al“, annars staðar máske full
dramatisk, svo að sumir kaflar
liggja á takmörkum þess, sem
vænta mætti í óperu. Textahöf-
undinum hefir tekist miklu síðj
ur. Textinn er frekar viðburða-
lítill og ekki auðugur að spenn.
andi atvikum.
Það er altaf erfitt hlutverk
hjer, að velja leikendur í óper-
ettu, þar sem örfáir eru þeim
hæfileikum gæddir, að geta
bæði leikið og sungið. I „Bros-
andi land“ er ekki nema um
fjögur sönghlutverk að ræða,
en þó virðist mjer að forráða-
mönnum óperettunnar hafi mis-
tekist, er þeir völdu frú Annie
Þórðarson í hlutverk Lísu, Og
að þegar af þeirri ástæðu, að
hlutverkið er samið fyrir allhá-
an sópran, en rödd frúarinnar
er mezzo-sópran með alt-hreim,
og hefir því þurft sumpart að
færa hæstu tónana niður og
sumpart að lækka lögin, sem
hún syngur. Þarf jeg ekki að
fjölyrða um það, hve mjög það
Frumsýning
i fyrrakvold
Annie Þórðarson og Pjetur Jónsson
breytir öllum svip hlutverksins
og jafnvel allrar óperettunnar
sem heild, að færa þannig ann-
að aðalhlutverkið yfir á annað
raddsvið. Annað er það, að
enda þótt frúin tali ágætlega
íslensku af útlending að vera,
sem hjer hefir haft skamma
dvöl, þarf hún þó, eins og eðli-
legt er, að vanda sig með hverja
setningu, og verða því tilsvörin
óeðlilega hæg. Annars fór frú
Þórðarson mjög vandvirknislega
með hlutverk sitt, og gerði sjer
í lagi söngnum góð skil, enda er
hún vel mentuð og smekkvís
söngkona. Ýmsir órólegir til-
burðir hennar við sönginn virt-
ust þó þurfa lagfæringar við.
Hlutverk Taubers, kínverska
prinsinn Sou-Chong Ijek Pjetur
Jónsson. Pjetur hefir ávalt ör-
ugga og myndarlega framkomu
á leiksviði, og prinsinn varð í
meðferð hans mjög svo fyrir-
mannlegur, en ef til vill hefði
verið hægt að gera meira úr
hlutverkinu frá .leiksjónarmiði
sjeð. Hvað sönginn snerti, þá
tókst Pjetri hjer upp, sjer í lagi
í dramatisku atriðunum, og
sannaði hann það, að hljóm-
fylling raddarinnar er ekki far-
in að rýrna. Það var hrein un-
un að sjá og heyra Sigrúnu
Magnúsdóttur í hlutverki Mi.
Sem litla kínverska prinsessan
var það Sigrúnu frekar til gagns
en tjóns, að hún er ekki mikil
vexti, og bæði leikur hennar og
söngur var svo fjörmikill, ljett-
ur og gáskafullur, með ósviknu
„soubrette“-sniði, að það má
hiklaust telja þessa frammi-
stöðu Sigrúnar með því besta,
sem sjest hefir hjer á leiksviði
af þessu tagi. Fjórða sönghlut-
verkið, Gústav liðsforingja
hafði Sveinbjörn Þorsteinsson
með höndum. Það leyndi sjer
auðvitað ekki, að hjer var á
ferðum nýliði á leiksviðinu, en
hann hefir þann kost, sem prýð-
ir best alla byrjendur í musteri
Thaliu, að hann Ijek og söng
af æskufjöri, og röddin er
hljómþýð, þó að hún sje ekki
mikil.
Önnur hlutverk voru minni.
Brynjólfur Jóhannesson, seiíl
greifinn, var fjörlegur en þó
virðulegur aðalsmaður. Harald-
ur Bjömsson, sem einnig var
leikstjóri, sýndi óvænta kýmni-
gáfu í hlutverki Tschangs og
Lárus Ingólfsson hafði úr yfir-
geldingnum búið til ágæta kóm-
iska fígúru, sem skemti áhorf-
endum mikið.
Dr. Urbantschitsch hafði á
hendi yfirstjórn á söng og mús-
is. Það gegnir furðu, hve vel
hafði tekist um samæfingu, þeg-
ar þess er gætt, að æfingar
höfðu verið mjög stopular, og
jafnvel legið niðri um tíma.
Hljómsveit eins og þessi, þó að
hún telji aðeins 15 merm,
stenst vel samanburð við sams-
konar hljómsveitir í smærri
leikhúsum erlendis bæði að
meðlimafjölda og gæðum, en
sjer í lagi hvað hinn síðar-
nefnda viðvíkur, hefir hljóm-
sveit Reykjavíkur fleygt mjög
fram á síðari árum, og er það
gleðilegur árangur af starfí
hennar, að hægt skuli vera að
koma hjer upp bæði óperettum
og veigameiri tónsmíðum í
frumbúningi. E. Th.
I Heilhveiti j:
| nýkomið j-
vmn
0 Laugavegi 1. o
X Útbú: Pjölnisveg 2. V
oooooooooooooooooo
Best að auglýsa
í Morgunblaðinu. ;