Morgunblaðið - 08.05.1940, Blaðsíða 6

Miðvikudagur 8. maí 1940,
6
MORGUNBLAÐIÐ
-----------1
Deilan í kaopskipa-
fiotanum leyst
mHH. AT ÞRmiU SÍÐD.
daga þá að þeim fresti liönum að segja
bonum npp með 14 daga fyrirvara að
því er snertir þau svið, þar sem nefndin
telur að veruleg breyting hafi orðið.
Ef hvorugur aðili hefir sagt upp samn-
ingi þessum fyrir 15. desember næst-
komandi heldur hann áfram að gilda
þar til honum er sagt upp með 14 daga
fyrirvara.
4. gr. Ákvæði samnings þessa skulu
gilda frá og með 21. apríl s.l. Að öðru
leyti en hjer er fram tekið framlengist
aamningurinn frá 7. okt. 1939 óbreytt-
ar“.
Til skýring-ar þykir rjett að
taka þetta fram:
1 1. gr. er tekinn hluti af
áhættusvæðinu, sem ákveðið var
í samningnum 7. október og
lítilsháttar auknaáhættuþóknun
greidd á því svæði. Þetta auka-
áhættusvæði hefst skamt fyrir
sunnan Vestmannaeyjar og hef-
ir raunverulega þýðingu fyrir
siglingar til Englands. Auka-
þóknunin á þessu svæði er kr.
4.00 á sólarhring til allra skips-
manna. Greiðist auka-þóknunin
aðeins meðan skipið er á sigl-
ingu og mun láta nærri, að hún
nái til 6 daga siglingu, til og
frá Englandi. Ef skip er mánuð
í ferðinni, verður uppbótin um
24 kr. á mánuði til hvers skip-
verja. — Engin breyting var
gerð á áhættuþóknuninni í
Ameríkuferðunum.
í 2. gr. er nýtt ákvæði, sem
snertir siglingar við strendur
norður Noregs. Þetta ákvæði
hefir ekki raunhæfa þýðingu
eins og stendur, en ef siglingar
tækjust til hafna í Norður-
Noregi, kæmu ákvæði 2. gr.
til framkvæmda. Hinsvegar þarf
ekki að fara inn á þetta áhættu-
svæði þótt siglt sje til hafna
í Norður.Finnlandi eða til Rúss-
lands að norðan; þá má fara
fyrir norðan áhættusvæðið, sem
aðeins fylgir strandlengju Nor-
egs.
Það nýmæli er í 3. grein,
að verði breytingar á áhætt-
unni, má taka til endurskoðun-
ar viss svið áhættunnar, án þess
að samningurinn í heild raskist.
Nefnd, sem báðir aðilar til-
nefna, ákveður hvort breyting
hafi orðið á áhættunni.
Snæfellsnesförin
FRAMH. AF ÞRIÐJU EÍÐD.
gjögrin hjá Stapa og vestur að
Hellnum, gjárnar í Stapatún-
inu, Sönghellir, vikumáman,
Bárðarlaug, Baðstofuhelli, Sval-
þúfu, Lóndranga, Malarrif og
verstöðvarnar gömlu Djúpalón
og Dritvík að vestan. Svo má
farainn í Breiðuvík, koma að
Knerri, þar sem Björn Breið-
víkingakappi bjó, fara yfir
Fróðárheiði til Ólafsvíkur og
koma við í leiðinni hjá Fróðá,
þar sem undrin gerðust forðum.
Enn má og fara í Búðahraun
og að Hraunhöfn. En ekki verð-
ur þetta alt skoðað á tveimur
dögum.
Þeir, sem kunnugir eru, munu
aftur á móti fara þangað til að
heilsa upp á vin sinn Snæfells-
jökul, og leika sjer á skíðum á
kolli hans.
Varnarræða Chamberlaiiis
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
Bandamenn hefðu eflt flota sinn
í Miðjarðarhafi, hefði verið
þjóðunum í Norður-Afríku og
Litlu-Asíu hvatning og uppörv-
un. En í Svíþjóð hefðu dómar
manna verið harðari en annars
staðar, og kvaðst Mr. Cham-
berlain skilja, hvað valdið hefði
vonbrigðum Svía. En hann
kvaðst harma nokkur ummæli,
sem komið hefðu fram í Sví-
þjóð, og sagði að þau myndu
hvorki geta komið Svíum eða
Bandamönnum að gagni. Mr.
Chamberlain sagði, að ef
sænska þjóðin og sænska stjórn-
in ætluðu vegna ógnana að
halda áfram hlutleysisstefnu
sinni, þá kvaðst hann vona, að
hlutleysis yrði gætt jafnt gagn-
vart báðum ófriðaraðilum, svo
að á hvorugan yrði hallað.
Mr. Chamberlain sagði, að
engin gagnrýni hefði komið
fram á hendur stjóminni fyrir
að hafa sent herlið til Narvik,
og lokað hliðinu að jármálms.
svæðinu, svo að sjer skildist að
menn fellust á þessa ráðstöfun
stjórnarinnar.
NIÐARÓS
Því næst hóf hann að ræða
um hvers vegna tilraunin var
gerð til þess að ná Niðarósi úr
höndum Þjóðverja, þrátt fyrir
að um mikla áhættu hefði verið
að ræða, vegna betri lofthern-
aðarlegrar aðstöðu Þjóðverja í
Noregi, og að búast mætti við
að Þjóðverjar sendú herlið til
sóknar upp dalina í áttina til
Niðaróss. Hann sagði, að hann
ætlaði sjer ekki þá dul, að telja
sig hafa sjeð alt fyrir sem ger-
ast kynni, en það hefði enginn
getað gert.
Mr. Chamberlain sagði, að
það myndi hafa orðið örðugt
að neita hinum eindregnu og
ítrekuðu beiðnum, sem komið
hefðu frá yfirhershöfðingja
Norðmanna um að reyna að
taka Niðarós. Hershöfðinginn
hefði bent á að nauðsynlegt
væri að taka þessa borg til
þess að fá þar höfn og flugvöll
og aðsetur fyrir konung og rík-
isstjórn.
Hershöfðinginn hefði auk þess
látið í veðri vaka, að ef engin
hjálp kæmi frá Bandamönnum
þá myndi norski herinn ekki
geta • varist, og afleiðingin
myndi þá hafa orðið, að Þjóð-
verjar hefðu náð öllum Noregi
á sitt vald þegar í stað.
Mr. Chamberlain vakti enn-
fremur athygli á, að ef breska
stjórnin hefði neitað um hjálp-
ina, þá myndi hún hafa verið
sökuð um að láta sig eingöngu
varða að ná málmnámunum í
Svíþjóð á sitt vald, en hirða
ekki um þótt smáþjóð yrði svift
sjálfstæði sínu og frelsi.
Hann vjek síðan að því, að
áætlun hefði verið gerð um að
ráðast á Þrándheim beint, af |
sjó. En um tíma hefði litið svoj
út, sem sóknin að norðan og
sunnan myndi bera árangur, ef
tekist hefði að eyðileggja brýr
og vegi í tæka tíð til að hindra
framsókn Þjóðverja að sunnan.
En engar brýr væru sprengdar
nje skemdar, nema tvær, sem
breskir hermenn sprengdu í loft
upp.
FINNLANDS
HERLIÐIÐ
En vegna þess, að þessi tilraun
hefði ekki verið gerð, myndi ald-
rei sannast, hvað rjett hefðí ver-
ið að gera.
Mr. Chamberlain vjek þvínæst
að þeirri gagnrýni, sem fram
hefði komið vegna þess að liði
því, sem senda átti til Finnlands,
hefði verið dreift.
Hversu mikið lið sem Banda-
menn hefðu haft til taks, hefði
ekki verið unt að senda það til
Noregs, fyr en Nörðmenn báðu
um það. Sagðist Chamberlain ekki
búast við, að nokkur mundi halda \
því fram, að Bandamenn hefðu
átt að ráðast inn í Noreg á und-
an Þjóðverjum, sem hefðu komið
sjer þar fyrir með svikabrögðum,
og sent þangað herlið í skipum,
sem enginn hefði ætlað að væri
annað en venjuleg flutningaskip.
Liðið, sem fara átti til Finn-
landr, var í tveim flokku'm. Ann-
ar flokkurinn var lítill og átti að
fara á undan, en meginherinn síð-
ar. Þegar ekki varð af því, að
hera.flinn yrði sendur til Finn-
lands, var meginherinn sendur til
Frakklands, en hinn flokkurinn
hafður til taks. Þegar ákveðið
var að senda herafla til Noregs,
var það gert 'rneð eins miklum'
hraða og auðið var, í von um, að
það lið, sem fyrst færi, gæti kom-
ið sjer þar vel fyrir, en tvent
yhefði aðallega gengið í móti.
Það hefði ekki verið auðið að
láta þessu liði í tje nægilega
vernd, þar sem Bandamenn höfðu
enga flugvelli í Noregi og gátu
Þjóðverjar því haldið uppi stöð- i
ugum loftárásum á lið Banda-
manna, og ekki var auðið að koma
i veg fyrir, að Þjóðverjum bær-
jst liðsauki.
Mr. Chamberlain kvað það sína
skoðun, að rjett hefði verið að
gera tilraun til þess að hertaka
Niðarós, en einnig rjett, að fyrir-
skipa brottflutninginn, þegar það
var gert, því að það hefði komið
í ljós, að til þess að taka Niðar-
ós og halda honum hefði þurft
svo mikinn her og lofther, að það
hefði veikt Bandamenn hernaðar-
lega annarsstaðar.
Mr. Chamberlain bað menn að
vera ekki of fljóta á sjer að draga
ályktanir af því, sem gerst hefði.
Þjóðverjar befðu að vísu unnið
,á, en þeir hefðu orðið að leggja
mikið í sölurnar til þess, og mik^
ill hluti Noregs væri enn í hönd-
um Norðmanna. Konungur lands-
jns væri enn í Noregi og ríkis-
stjórnin og þjóðin hefði samein-
ast í baráttunni og Bandamenn
myndu hjálpa henni eins og þeir
gætu. En þeir mættu ekki gleyma
því, að þeir yrðu altaf að vera
viðbúnir á mörgum. öðrum stöð-
♦
um.
Þá vjek Chamberlain að þeirri
gagnrýni, að of mikil bjartsv \
hefði komið fram í ræðum hu
og annara ráðherra, og sagði, ad-
fáðherrarnir hefðu jafnan reynt
^að draga úr þeim. ýktu fregnum,
sem búnar hefðu verið til. En það
væri örðugt að setja ritskoðun á
allan orðróm, sagði Mr. Chamber-
lain.
A meðan Chamberlain var að
flytja ræðu sína var hvað eftir
annað hrópað af bekkjum stjórn-
arandstæðinga: „Hitler varð af
strætisvagninum“. Mr. Chamber-
lain tók nú upp þenna þráð, og
sagði, að hann hefði notað þessi
orð í ræðu, sem hann flutti þrem
dögum áður en innrásin í Noreg
hófst. Ilann hefði þá átt við, að
Hitler hefði látið ganga úr greip
um sjer tækifæri til að ráðast á
Bandatnenn, strax í haust, er
þeir voru óviðbúnir. En þetta
! hefði aldrei átt við Noreg.
Við getum lært eitt af hinum
síðustu atburðum, sagði Mr.
Chamberlain, að í styrjöldum ger-
ast nú hraðar breytingar, og því
hættulegt að dreifa kröftunum.
Nú er kominn tími til að við snú-
nm bökum saman. Hann sagði, að
herforingjarnir í Bretlandi hefðu
varað við að láta umræður nm.
þessi mál fara fram í þinginu. En
í lýðræðislandi verður að vera
gagnrýni og þeir sem gagnrýnd-
ir eru verða að hafa rjett til að
verja sig.
Allir ráðherrarnir vinna ein-
huga saman, sagði hann. Þeirra
meginhugsun^er að vinna að því,
að sigur vinnist. Uppástungur
hefðu komið fram um annað fyr-
irkomulag innan stjórnarinnar,
sagði hann, og þótt hann gæti
ekki fallist á tillögur, sem fram
hefðu komið, væri hann fús til
að gera breytingar í einstökum
ráðuneytum. Boðaði hann síðan
hið nýja fyrirkomulag, að því er
störf Winstons Churchills snerti.
Leikfjelag Reykjavíkur sýnir
skopleikinn „Stundum og stund-
um ekki“ kl. 8 í kvöld.
Húseigendur
á núverandi hitaveituhverfi (Laugarvatnshitun).
Fundur verður í Kaupþingssalnum í dag, miðviku-
dag 8. apríl kl. &/2. NEFNDIN.
Pípur
svartar og galvaniseraðar fyrir vatnsleiðslur og hita-
lagnir nýkomnar.
J. Þorláksson & Norðmann
Tilkynning frá bæjarslmanum.
Þeir talsímanotendur, sem ætla að láta flytja síma
sinn 14. maí, eru vinsamlegast beðnir að tilkynna það á
skrifstofu Bæjarsímans, sem allra fyrst.
dómkirkjusafnaðarins í Reykjavík verður sunnudaginn
19. þ. m. kl. 5 í dómkirkjunni.
Dagskrá auglýst síðar.
SÓKNARNEFNDIN.
Borgarnes — Dalir
Ferðir í maí verða frá Borgarnesi alla föstudaga.
Afgreiðsla Bifreiðastöð íslands. Sími 1540.
ANDRJES MAGNÚSSON.