Alþýðublaðið - 10.04.1929, Blaðsíða 2

r
*ALI» tÐHBLAÐif
r»r*r

Verzlnn Ben. S. MraHnssonar
hefir margt gott og fallegt að bjóða, eins og: Rykkápur. Lífstykkl
(Corselets og Corsets) 50 tegundir. Silki- og léreftsnáttkjólar. Silkisam-
fellingar. Silkiundirkjólar, Silki-, uliar- og baðmuliarbuxur. Náttfðt.
Morgunkjólar. Svuntur. Silkislæður. Borðdúkar. Pentudúkar. Kaffi-
og tedúkar og margt og margt fleira. Alit nýtizkuvörur i lítum og
sniði. — Verðið er afbragð. „Reynzlan er sannleikr."
ALEnÝÐUBLAÐIs]
j Jremur út á hverjum virkumdegi. j
I 4?greiðsla í Alpýöuhúsinu víð :
• Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. :
: til kl. 7 siðd.
; Skrffstofa á sama stað opin kl. :
'Ot/i—I0*/i árd. og kl. 8-9 síðd. j
j Slmar: 988 (algreiðslan) og 2394 ;
(skrifstofan). j
j VerBiag: Áskriftarverö kr. 1,50 á ;
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 j
j hver mm. eindálka.
: Prentsmið]a: Alpýðuprentsmiðjan j
; (í sama húsi, simi 1294).
Búnaðarbankiim
Ágrip af ræðu Haraids Gnð-
manðssoiiar.
Við 3, umræðu um frumvarpið
um Búnaðarban.kann átaldi Har-
feilduT Guðmundsson pað, að rík-
isstjórnin hefði ekki gefið ping-
mönnutn yfirlit yíir, hve stórt
fjármállafyrirtæki banlcanum er
ætlaö að verða. Séu pó snnáa't-
riði mála oft skýrð rækilega, en
nú hefði engin tilraun verið gerð
tíl að skýxa þetta stóratriði fyr-
ir þingi og þjóð. Teldi hann því
Tétt að benda á hieildartölurnar,
út því að stjórnin hefði látið
það lundir höfuð leggjast. Tillag
af almannafé í stofnfé til bank-
ans í heild, að meðtöldu því, sem
RæktunaTsjóður og Byggángar-
og landnáms-sjóðuT fá eftir lög-
ium, sem um þá gilda, nemi 5—6
milijón.um fcr. og lántöfcur rík-
ísihs og ábyrgðir vegna bankan.s
aUs um 13 miilj. fcr. Auk þefss
ber svo rikissjóður ábyrgð á öll-
um skuldbrindingum banfcans.
Teljist sér svo til, að alls munii
fjóxar deildiir banfcans, aðrar en
spaiisjóðs- og rekstrarlána-deild-
in,, geta haft í veltu innan
skamms ’um 37 millj. kr., og ef
gert er ráð' fyrix, að spaxisjóðls'-
deildin nái til innlána hjá sér í
ium 20 milljónum kr. af sparifé
landsmanna, og einnig verði not-
uð heimild sú, sem rikisstjórnin
hefir samkvæmt frv. til að á-
byigjast fyrir deildina alt að
þriggja milljóna kr. lán, þá er
veltufé bankans orðið um að 60
inilljónum kx. og hann þar með
fjárfrekasti baraki landsins. Þetta
þuifi þingmenn að gera sér Ijóst
að hér er ekki um smáræðisfé
að ræða, sem beint er til sveit-
anna með þessari bankastofnun
og engir smáræðis baggar, sem
Tíkissjóði væru bundnir með frv,
ef að lögum yrði. Hins vegar
væri sér svo lj.ós þörf landbún-
aðarins á starfsfé, að hann myndi
greiða banikastofnuninni atkvæði
sitt, jafnvel þótt hann hefði talið
heppilegra, að málið væri leyst
með nokkuð öðrum hætti. Kvaöst
hann hyggja, að örúggara hefði
verið að hafa einn ríkisveðbanika’,
sem annaðist alla fasteignalána-
'starfsemi í landinu, hieldur en að
kljúfa þá starfsemi. Nú verði
biáðlega. 5 tegundir bankavaxta-
jbréfa í Janidinu með mismunandi
kjörum, sem verði boðin út frá
þremur stofniunum. Aðallega
verði að leita þeim markaðar er-
lendis.. Með því að hafa margs
kionar veðbréf og marga seljend-
ut er meiri hætta á, að salan
gangi erfiðlega, heldur en ef ein
stofnun gefur bréfin út og ann-
ast söluna.
Annar stórgalli væri á frum-
varpinu, sem nauðsyn sé að ráðá
bót á, ef bankinn eigi að geta
fcomiö að þeim notum, seim
stjórnin og aðrir brautryðjendur
hans muni vænta. Það gerir emg-
áa greinarmun á lánskjörum til
búsikapar, sem stundaður er til
lífsatvinmu og búskapar, sem
rekinn er að gróðafyriTtæki, þeg-
ar einn eigandi leggur margar
jarðir undir sig og hefir eingöngu
aðkeypt verkafólk til að vinna
að búskapnum, rétt eins og er
gert í stóratvinnurekstri í kaup-
stöðum. Nú er þessi tvenris fcon-
ar búskapur óskyldur, og lands-
fólkinu varðar miklu, hwort
margir búa sjálfstætt eða stór-
iðjan gleypir búskapinn. Til
þessa þurfi. að taka tillit þegar
lög eru sett um landbúnaðar-
banka,
Haraldur kvaðst vilja vona, að
stjórnin kynni líka að sjá hag
fleiri landsmanna en sveitafólkis-
in.s. Minti hann forsætisráðherxa
á yfirlýsingu þá, sem hann gaf
við 2, umræðu um frv. þetta, að
hann sé því hlyntur, að þau á-
kvæði verði sett í lögim, að kaup-
staðabúum, verkamörinuim og
öðrum, sem jafnframt annari at-
vinnu stunda jarðrækt, verði
veittur aðgangur að hiagkvæm-
um lánium til hennar úr bankan-
um.
Lesendurnir muna, að Héðinn
Valdimarssion lýisti yfir þvi við
2. umræðu frumvarpsins, að sök-
um þess, að Alþýðufliofckurinn á
engam fulltrúa í landbúnaðar-
nefnd neðri deildar, myndu bœyt-
-ingatilliögur frá fliofcknum verða
látnar bíða þangað til frv. kemur
til efri deildar, þar sem Jón Bald-
vinsson er í landbúnaðarnefnd.
Með því að hverfa frá hug-
myndinni um einn rikisveðbanka,
virðist vera komið inn á þá braut,
að hvor meginatvinnuvieganna fái
iánsstofnun uí af fyrir sfg. Har-
aldur kvað því vonandi, áð
stjórnin sjá einnig þiörf sjávarút-
vegsins á sérstakri, fullkomdnni
lánsstofnun.
Þá endurtók Haraldur fyrir-
spurnir þær, sem hann gerði, þeg-
ar gengismálið var rætt, bvort
stjórnin hafi notað lánsheimildir
þær, sem þingið veitti hienni í
fyrra. Benti hann á, að miklu
máli skiftir, hvort hún hefir trygt
Landsbankanum það framlag,
sem til er ætlast í Landsbanka-
lögunum frá í fyrra, því að méð
stofnun Búnaðarbankans verði
dregið ekki lMð af sparifé Larids-
bankans frá hoinum. — Lands-
bankinn er seðlabarikinn og þarf
að vera sterkastur banikanna, og
má á engan hátt draga úr þroska
hans. —
Tryggvi ráðherra kvað stjórn-
ina ekki hafa notað lánsheimiM-
ina enn þá. —■
Loks kvaðst Haraldur vona, að
stjórnin og aðrir þingmenn, sem
sæi þiörfina á aukmu starfsfé í
sveiturium, fé til bættxa húsa-
kynna og lífskjara sveitafólkisiins,
sæi líka þörf verkalýðsins á
sams konar nauðsynjum, og að
sú sjónarvídd komi í ljós, þeg-
ar til atkvæðagreiðslu kemur um
Mttiiil æska.
Afíurhaldið snýr baki
við framtíðinni.
Á fundi þeim, er ungir jafnað-
armenn og ungir íhaldsmenn
héldu s. 1. sunnudag kom það
berlega i ljós, að það er að eins
tiiviljun, em. ekki ávöxtur ranin-
sókna á núverandi þjóðskipulagi-
sem valdið hefir þvf, að þeir
unglingar, sem „Heimdall“ skipa.
skuli hafa gerst meðlimir í þvi
. félagi.
Þegar forsvarsmenn aftuxhalds-
ins á þeim fundi þóttust vera
að .„rffa í sundur socialiismann“,
eins og þeir komust svo skemtí-
lega að orði, þá voru þeir alt af
að fœra rök fyrix því, hversu
núveramdi auðvaldsskipulag eír ó-
hæft og ómögulegt, og hversu
mikil nauðsyn beri til að b'reyta
skipulaginu, ef kjör fólksius eigi
að vera nokkurn veginn vi'ðun-
andi og kröfur timans uppfyltar.
— Þeir töluðu um það, að sveita-
styrkur væri lífsins balsam, ekk-
ert gerði til þótt vinnan yrði
verðlaus, þvf að alt af væri hægt
að leggja svo há útswör á stórlax-
ana, sem framleiðslutækin ætituv
að nægja myndi til að .greiðai
sveitaxstyrk handa öllum vmnamdi
lýð.
Einn ræðumanna „Heimdalls“
sagði: „Við getum lífct þjóbskipu-
laginu við hús,. Jafnaðarmenn
vilja rífa það að grunni, en við
svo fcallaðir íhaMsmenn1 viljum
lappa upp á það-“
Ungur jafmaðarmaður svaraði
þessari samlíkingu þainnig: „Það
er rétt að lífcja auðvaidsþjóð'-
skipulagiinu við hús. Húisið er
gamalt og fúið. Stoðirnar
sprungnar. Bitarnir bilaðir. Súð-
irnar svignaðar að gólfi. Mæniás-
inn sligaður og þakið riöbrunnið.
Undir súðunum liggur hin v.ntw
andi alþýða á hnjánum og stritx
ast við að halda hxeysirtu úppt
En uppi á mæniásnum klófvega
máttarstoðir þjóðskipulagsins,
eigendur hiússins, og dingla fót-
unum. Ef aö alþýðan vill brjótast
út í sölskimið, rétta sig úr beygj-
unni, þá hriktir í skriflinu1, 'ögi
ef alþýðan réttir alveg úr
sér, þá sprengir hún súðirnar og
máttarstoðir þjóðskipulagsina
falla úr hásætinu. Yfirráða&téttiiri
finnur að það brakar og brestur
i húsinu. Hún veit að það er
orðið hrörlegt, en henni dettuii
ekki í hug aö rífa það, ekki að
setja undir það stoðir. Hún málar
að eins ofan á riðblettina, máfer
hússkriokkinn með steTkari ogi
sterkari litum og sithr sem fast-
ast a!f öllum þeim þunga, sem
hún á.
Þetta eru umbótaverk áftur-
haldsins. Þetta eru „bætingar“ í-
haldsiíts. Þarna sjáið þið einstak-
lingsframtakið, svona er forsjálni
Mammons útvöldu; slík er af-
leiðing hinnar margprísuðts
frjálsu samkepp:ni.“
An.n,ar ungur íhaldsmaöur
sagði, að það væri ósatt, að allir,
sem vildu gætu ekki eignast
vél eða framleiðslutæki. „Meim
geta t d. eignasit bíl,“ sagðí
hann. — „Og skilvindu, rakvél
og saumamaskinu,“ kallaði ung-
ur jajfnaðarmabur fram L „Já, ein-
kallaði ungi ihaldsmaðtirw
inn. En þegar honum var sýnt
}fram á að þetta væru léleg fram-
leiðslutæki og að enginn gæti
safnaÖ auði með skilvindu sauma-
maskínu eða rakvél, og enginn
gæti orð-ð auðmaður þótt hann
ætti einn bíl. Þá hrópaði hann:
„Jú, víst!“ — Þessi ungi íhalds-
maður stundar nám við Háskól--
ann!
Þetta. sem hér hefir verið drep-
ið á, sem dæmi upp á svo nefnd
„rök“ íhaldsmánna gegn jaínaöar-
stefnunni, sýnir, að hugur fylgir
ekki máli. Þeir eru nú einu sinni
farnlr að kalla sig ihaldsmenn og
reyna því, sem vonlegt er, að'
verja sitt hjartans mál, en af því
að málsstaðuTinn er rakaleysa þá
ferst þeim vömin svona illa. Þeir
finna það líka sjálfir, því að þeri’
viðurkendu það á fundinum, að
aðstaðá ungra jafnaðarmanna
væri miklu betri.
Hvernig í ósköpunum er líka
hægt að búsast við JjvL að ungir
menn geti yarið ihaldið með ölJ-
um þess gífurlega syndabagga.