Morgunblaðið - 02.05.1942, Síða 4

4
^ MORGUNBLAÐIÐ
ÚR
DAGLEGA LÍFINU
Einu sinni þegar jeg var unglingur
átti jeg tal við gamlan bónda. í’að
3barst í tal hvað það væri, sem honum
J>ætti merkilegast í nútímanum. Hann
sagði óhikað, að það vekti sjer mesta
rundrun, að samgöngur og viðskifti
væru komnin í það horf, að maður
:gæti holað sjer niður á Langanesströnd
jim og fengið þangað heim til sín til
‘f'æðis og klæða og hvers sem væri alls-
konar vörur úr öllum heimsins álfum
og afkimum.
★
í brjefi ungrar Reykjavíkurstúlku,
«r skrifaði foreldrum sínum frá Höfn
S febrúar siðastliðnum, segir hún frá
kuldunum þar í vetur og eldiviðar-
skortinum. Á skrifstofu, þar sem hún
vann, sat starfsfólkið við vinnu sína í
skíðafötum með skíðastígvjel á fótun-
um, búið eins og það væri úti í frosti
á fjöllum uppi. í íbúðum manna var
hitað eitt herbergi með brenni eða mó.
En í eldhúsinu t. d. var svo mikill
kuldi, að þangað var ekki farandi
nema í hinum hlýjustu skjólfötum.
f útvarpi frá Danmörku var nokkru
fyrir páska sagt frá því, hve klaki
næði djúpt í jörð úti á bersvæði. Var
sagt að eftir veturinn væri jörð frosin
1 90 sentimetra dýpi, og væri það meiri
Jculdi en verið hefir tvo undanfarna
fiostavetur. f>á náði frostið ekki nema
70—80 sentimetra í jörð.
Svona er þar, og geta menn svo bor-
íð saman veðráttuna hjer og þar. En
hjer er ekki skrifað i blöð um veðr-
áttufar, eins og kunnugt er.
★
Út af umtali um það, hve erfitt er
oft að nóttu til að fá bíl til mannflutn-
ínga innanbæjar, t. d. þegar sjúkdóm
ber skyndilega að höndum, sýnist mjer
að hægt kunni að vera að leysa það
mál mjög auðveldlega.
Lögreglan hefir allar nætur bíla til
taks, sem að vísu eru ekki ætlaðir til
sjúkraflutninga, en vel má hugsa sjer,
að hægt sje að komast að því samkomu
lagi, að þegar t. d. læknar biðja lög-
regluna um að flytja veikt fólk að næt-
urþeli, þá yrðu bilar þeir, sem hún hef-
ír rrieð höndum, notaðir til þeirra hluta.
Vitanlega yrði að koma því þannig fyr
ír, að um enga misnotkun gæti verið að
ræða. Að lögreglumenn hlypu ekki hjer
undir bagga, nema þegar brýn þörf
er á.
★
Jón Ásbjörnsson hæstarjettarmála-
flutningsmaður hefir sagt mjer, að
hann efaðist um að sú tilgáta hefði
við rök að styðjast, að skip Ólafs
Tryggvasonar, Ormurinn langi, hafi
verið 60 metrar að lengd, en svo var
sagt hjer í blaðinu nýlega, eftir gam-
alli heimild. Hann hefir lofað að rann-
saka málið eftir bestu heimildum. Hann
segir að sjerfræðingar á sviði siglinga
sjeu á þeirri skoðun, að hið nafntog-
aða skip hafi ekki verið nema 40—50
jmetrar.
★
Út af frásögninni, sem hjer var i
gær og tekin var úr Póstmannablað-
inu, um vinnu brjeíberanna, hefi jeg
átt tal við Sigurð Baldvinsson, póst-
meistara. Hann segir, að komið hafi
til orða, að hætt verði útburði brjefa
í bæinn á sunnudögum. Eða a. m. k.
verkinu hagað þannig, að brjefberar
fái sunnudagafrí eins og aðrir starfs-
menn, þann tima árs, sem búðum er
Jokað snemma á laugardögum.
★
Jeg er að velta því fyrir mjer, hvort
xiteygðir menn sjeu útsjónarsamir, eða
hvort sköllóttir menn geti verið lubba-
Jegþr.
★
Spuroingar,
1. Hvénær voru kreindýr fyrat flutt
til fslands og kvar var þeim kleypt
á land?
2. Hvar er Maríuköfn?
3. Hvaí er Tintron?
4. HvaÖa grískur konungur var
frœgur fyrir þaS eitt, a% eiga óþrifa-
legt fjós?
5. Eftir kverjum eru þessi orí:
,,England væntir þess, atS kver matSur
geri skyldu sína“?
Afmælisfagnað-
ur Húsmæðra-
fjelags Reykja-
vfkur
Húsmæðrafjelag Reykjavíku:-
hjelt 7 ára afmælisfagnað
sinn í Vonarstræti 4 þ. 15. apríl.
og var hvert sæti þar skipað.
Form. fjelagsins, frú Jónína
Guðmundsdóttir bauð konur vel-
komnar og sagði, að þareð nokkuð
væri umliðið síðan hægt hefði ver-
ið að halda fund í fjelaginu vegna
húsnæðisskorts, yrði þetta eins-
konar fundur jafnframt. Vildi
hún þá skýra frá því, að á stjórn-
arfundi hefði sú breyting orðið
á verkaskiftingu innan stjórnar-
innar, að frú María Thoroddsen
hefði þar tekið við gjaldkerastöri'-
um í stað frk. Maríu Maack, er
eindregið hefir béðist lausnar
eftir sjö ára starf. Varaform. væri
eins og áður frú Ingibjörg Hjart-
ardóttir, ritari Soffía Olafsdóttir,
meðstj.: frú Kristín Sigurðard.,
frk. María Maack og frú Guðrún
Pjetursd.
Þá skýrði hún frá hinum góða
árangri, er hlutavelta fjelagsins
hefði haft í för með sjer og þakk-
aði konum þann mikla áhuga, er
þær hefðu þar sýnt.
Þvínæst mintist hún fjelagsins
á umliðnum sjö árum, þeirra verk-
efna, er það hefði stutt eftir
mætti og myndi þar betur gert
strax og utanaðkomandi ástæðu'-
levfðu þar betur.
Margt væri samt, er fjelagskon-
ur gætu haft sín miklu áhrif á
einmitt í því sambandi, og hún
vildi leggja mikia áherslu á, en
það væri að vera vel á verði gagn-
vart móðurmálinu á heimilinu og
utan þess.
Þá fór liún nokkrum orðúm um
]>að, hversu mikiJl voði æskunni
væri nú búinii, ekki síst hvað ungu
stúlkurnar snerti, er þó flestar
hugsuðu sjer að verða mæður og
mynda heimili. Væri því afar áríð-
andi að gera sitt í þeim efnum,
vildi hún beina því til umhugsun-
ar, að fjelagið beitti sjer fyrir
heimili eða skóla í því augnamiði.
því aldrei væri þess meiri þörf en
nú. Var gerður góður romur að
ræðu formaims.
Soffía Olafsdóttir fór með tvö
kvæði. Kristín Sigurðardóttir las
kafla úr sögu. Söngur og hljóð-1
færasláttur hófst og kaffidrykkja.
Að lokum var stiginn dans og var
glatt á hjalía.
Laugardagur 2. maí 1942.
Nýr stúdentagarður
Nú er í ráði að reisa nýjan
stúdentagarð. Fyrstu stung
urnar að grunni hans verða
stungnar í dag sunnan til á há-
skólalóðinni. Þar á Suðurgarður
að rísa, öndvert Norðurgarði,
með íbúðarherbergjum fyrir 63
stúdenta, eftir teikningum Sig-
urðar Guðmundssonar arkitekts,
sem einnig reisti gamla garð.
Hinn eldri garður, sem nú er
hernuminn, eins og kunnugt er,
gat aðeins hýst 35—37 stúdenta.
Verður því rúm fyrir alt að því
100 stúdenta, er báðir þessir
garðar koma til afnota. Á þessu
er hin fylsta þörf, þar sem nú
þegar á 4. hundrað stúdentar
stunda nám í háskólanum og
fæstir þeirra úr Reykjavík.
Þegar stofnað var til -hins
eldra stúdentagarðs mátti segja,
að það væri í trássi við guð og
menn og raunar líka heilbrigða
skynsemi. Vjer stóðum þá með
tvær hendur tómar, og einskis
styrks var að vænta neins stað-
ar að.
Það var á fimmtugsafmæli
Stúdentafjelags Reykjavíkur, að
mig minnir 14. nóv. 1921, að jeg
eggjaði stúdenta lögeggjan að
hefjast nú handa og koma upp
stúdentagarði í stað garðvistar-
innar í Kaupmannahöfn, er þeir
höfðu mist með sambandslög-
unum 30. nóv. 1918. Þá gekk
Lúðvíg Guðmundsson skólastj.,
þá nemandi í háskólanum, fram
fyrir skjöldu. Stúdentagarðs-
nefnd var sett á laggirnar, —
1. desember var helgaður átúd-
entum til fjáröflunar og hátíða-
halda, — Selskinna komst á
kreik og skilaði drjúgum seytli
ár hvert. Ríkisstyrk var heitið
og garðurinn reis, kostaði með
innanhússmunum um miljón
og var fullbygður 1934. Svo
stóð hann þar og var rekinn
með rausn og prýði fram í maí-
mánuð 1940, að hann var her-
numinn, og hafa stúdentar ekki
haft nein not af honum síðan.
Þá urðu stúdentar aftur með
öllu heimilislausir, nema hvað
þeir hafa átt innhlaup í kjallara
hygð háskólans, og er ekki sýnt,
að þeir njóti garðs síns aftur,
fyr en hernáminu lýkur.
En hvað er þá til úrræða? —
Að reisa nýjan garð! Og það ráð
höfum vjer tekið, þótt það kunni
nú að sýnast enn glæfralegra en
hið fyrra sinn. Sá garður á að
vera því nær helmingi rýmri fyr
ir stúdentana sjálfa en hinn
fyrri var, og þó aðeins lítið eitt
stærri að innanmáli. Þetta kann
að þykja lýgilegt, en er þó satt.
I þessum nýja garði eiga að vera
tómar stúdentaíbúðir, en hvorki
samkomusalur, leikfimissalur
nje mötuneyti. Það á að verða
eftir sem áður á gamla garði.
Og nú stöndum vjer þó nokkuð
betur að vígi en áður, þótt tím-
arnir sjeu örðugir.
Fyrir atbeina ríkisstjórnarinn
ar og annara góðra manna er
erlenda efnið — sement, járn
og timbur — að mestu trygt,
sumt komið og sumt aðeins
ókomið til landsins. Stúdentar
eiga nú sjálfir um 70,000 kr. í
sjóði frá gamla garði og um
100,000 kr. undir áramót. Tveir
Eftir Ágúst H. Bjarnason
prófessor
ráðherrar, þeir Hermann Jónas-
son og Jakob Möller, bera fram
sem óbreyttir þingmenn þings-
ályktunartillögu um 150,000 kr.
ríkisstyrk og 150,000 kr. ríkis-
ábyrgð, en þá eru enn eftir
350,000 kr., sem fá verður ann-
ars staðar að, því að áætlað er,
að húsið kosti upp komið alt að
750,000 króna.
1 því peningaflóði, sem nú
flæðir inn yfir þetta land, gæti
einn maður eða fáir gefið þessa
upphæð. En við svo mikilli rausn
eins eða fárra manna getum vjer
tæplega búist, þótt það sje ekki
með öllu ótítt annars staðar, að
menn reisi heila stúdentagarða
og gefi þeim álitlega fúlgu í of-
análag. En sá eða þeir menn,
sem það kynnu að gera, myndu
skrá nafn sitt gullnum stöfum í
sögu háskólans.
Hins getum vjer vænst, að
bankar og sparisjóðir, einstök
sýslu- og bæjarf jelög, svo og ein
stakir, þjóðhollir menn, þeir er
unna gengi háskólans og fram-
tíð þessá lands, skrifi sig fyrir
10,000 kr. hlutum — því að nú
kostar herbergið 10,000 kr., en
5,000 kx'. áður — gegn því, að
eitt herbergi í þessum nýja garði
fáist ánafnað stúdentum úr
ákveðnu bygðarlagi eða þeim,
sem stunda ákveðið nám við há-
skólann, um aldur og æfi, eða
svo lengi sem húsið stendur,
gegn aðeins smávægilegri húsa-
leigu. En nafn og mynd gefenda
fylgi herbergi hverju.
Þessi eru nú útboðskjörin af
hálfu bygginganefndar. En vilji
einhverjir gefa minna, þá er
nafn hans ritað í Selskinnu og
með þökkum þegið. Selskinna
mun nú aftur komast á kreik og
eigra um land alt eða að minsta
kosti koma við í helstu kaup-
stöðum og kauptúnum landsins.
Væntum vjer, að henni verði þar
vel tekið, jafnt af háum sem lág
um, og skerfur ekkjunnar mun
þar jafn þakksamlega meðtek-
inn og fórn ríkismannsins.
Þá höfum vjer hugsað oss
nokkurs konar happdrætti, þó
ekki um heil hús eða bíla, nje
heldur um Þorgeii'sbola eða ann
að slíkt, heldur um eitthvað það,
er ráðsvinnum mönnum kann að
detta í hug, svo sem þetta:
Jeg hefi stöku sinnum verið
spurður að því af f jesýslumönn-
um, hvað gefa myndi bestan arð.
Og jeg hefi jafnan svai'að því
svo, að það væri mikið og gott
mannsefni. Því að þó ekki nema
einn maður af hverju hundraði
þeirra, er styrks njóta á u’pp-
vaxtarárum sínum, skari fram
úi', þá hefir hann það til að lyfta
heilli þjóð og varpa ljóma yfir
hana bæði í nútíð og fraintíð.
Hjer er því um raunverulegt
happdi'ætti að ræða, sem öll
þjóðin ætti að taka þátt í. Því að
hver vildi ekki nú hafa skotið
skjólshúsi yfir menn eins og
Hallgrím Pjetursson, Eggert
Ölafsson, Baldvin Einarsson,
Jónas Hallgrímsson, Jón Sig-
urðsson og svo óteljandi marga
aðra á æskuárum þeirra? Eít
þessu eiga menn nú einmitt kost
á með því að taka þátt í þessu
nýja happdrætti háskólans, a8
vísu án sýnilegs ávinnings fyr-
ir sjálfan sig, en í þeirri von, að
þeir hýsi einhverntíma Islend-
ing, sem verði til ómetanlegs
gagns eða sæmdar fyrir Iand
sitt og þjóð. Þetta nýja happ-
drætti háskólans er í raun rjettri
þjóðarhappdi-ætti, og þess vegna
ætti þjóðin öll að taka þátt x því.
Hver vill gefa stein eða stoð i
vegginn? Hver gefur stúkurnar
jnnan veggja? —
★
Oss er það bæði kappsmál og
metnaðarmál, að srníði hins nýja
stúdentagarðs verði að mest»
lokið um áramót, svo að stúdent-
ar geti flutt inn í ársbyrjun
1943; því að vist sú, er þeir n«
hafa í kjöllurum háskólans og
víðar, er þeim ekki holl, þótt
grípa hafi orðið til þessa í ney8.
Og mátulegt svar vort við her-
námi gamla garðs er það, að
vjer komum nýja gar@i upp sem
allra fyrst!
Með þegnskaparvinnu eru n»
stúdentarnir sjálfir farnir að-
grafa fyrir grunni hins nýja
garðs; og af þegnskap og hotl-
ustu við það, sem íslenskt er,
kjósa þeir, sem eru þess umkomn
ir og geta það, að vinna að bygg
ingu hans í sumar fremur en að
fara í svonefnda Bretavinnu. —
Treystum vjer þá líka því, að
þjóðhollir íslendingar, sem hafa
eitthvað aflögum, leggi stein í
vegg þessarar byggingar, sem
verður nokkurskonar minnis-
varði þess, að fyrsti stúdenta-
garðurinn á íslandi var hernum
inn, og að vjer svöruðum því á
vioeigandi hátt — með því aS
byggja annan stærri!
Ágúst H. Bjarnason.
Þakkir
Asuixiardaginn fyrsta, þessart
fagnaðai’hátíð okkar ís-
lendinga, fjeklt jeg óvænta heiia-
sókn, er gladdi xnig harla xnjög.
Tveir ganxlir, valinkunnir starfs-
bræður nxínir, færðu xnjer fagur-
lega orðaða sunxarkveðju, xmdir-
ritaða af átta járnsmíðameisturutn
í Reykjavík, sem vilja þó ekki
láta nefna nöfn sín. Ilverjxi nafni
fylgdi peningaupphæð, er samtals
varð 620 krónur. Þessari mikht
gjöf fylgdu þau ummæli, að hmt
mætti ekki skoðast sem ölmusa,
heldur vinarkveðja til rnanns, sent
örlögin hafa svift getunni til að
vinna fyrir sjer, frá hetur stödd-
um starfsbræðrum hans. Ileim-
sóknina, ávarpið fagra og gjöfina
þakka jeg þessum góðu, gömhi
starfsbræðrum mínum af hrærðn
hjarta og bið algóðan guð að
launa þeinx og gleðja þá, eins og
þeir leitast við að gleðja aðra.
Með kærri kveðju.
Ellihæli Hafnarfj., 16 apr. 1942.
Páll Jónsson járnsmiður.