Morgunblaðið - 22.05.1942, Blaðsíða 5

Fostudagur 22. maí 1942.
8
JptargmsHa&ð
Útgref.: H.f. Árvakur, Heykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftarg-jald: kr. 4,00 á mánutSi
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
f lausasölu: 25 aura eintakið,
30 aura með Lesbók.
imiiiiiiiiiiiiiuni
uuiHiiHiiimmNinimiiiinr
Frá Murmansk
„H
BRJEF
i&iiiimHmniminniHniimiiimmiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir
Sjómannaheimiii
í Fleetwood
VERGI heyrist ein ein-
asta rödd, sem möglaði;
^allir lögðu glaðir fram starfs-
Jkrafta sína til hins ítrasta".
Þannig segir ,,Þjóðvi^'inn“
^frá verkafólki Rússlands í
fregnum blaðsins frá Mur-
anansk. Þar vinnur fólkið allan
sólarhringinn ,,í vöktum“ af
mesta kappi og dugnaði, fyrir
J)að kaup, sem fólkinu er skamt-
að. Því í Rússlandi er tilgangs-
laust fyrir nokkurn mann að
anögla.
Sá er draumur hinna íslensku
Jkommúnista að ,eins verði hjer,
að þjóðin öll og ekki síst verka-
fólkið, verði lagt í fjötra, því
'kennt að vinna samkvæmt fyr-
írskipun valdhafanna að þeim
verkum, sem valdhöfunum sýn-
ist en í þeirri trú, að verkalýð-
urinn ráði gerðum sínum, enda
þótt hann í raun rjettri sje svift-
:ur öllu frelsi.
En íslenska þjóðin lætur
-ekki blekkjast. íslenska þjóðin
er alin upp við einstaklings-
frelsi og metur það að verð-
leikum. íslenska þjóðin vill jafn
rjetti, milli manna, milli stjetta
þjóðfjelagsins, að hver einstakl-
jngur fái notið sín sem best, til
hagsbóta fyrir sjálfan sig og þá
um leið fyrir þjóðarheildina.
Þegar talað er hjer í blaðinu
am þessa grundvallarstefnu Is-
lendinga, þá halda hinir þý-
lyndu kommúnistar, eða látast
halda, að hjer sje verið að
•sveigja inn á hina rússnesku
braut kommúnismans. En það
er hinn mesti misskilningur. Við
Islendingar þurfum ekki að leita
þangað, höfum ekkert þangað
að sækja. Jafnrjettishugsjón og
frelsisþrá einstaklingsins eru
eldri hugtök hjer á íslandi, en
;allar fræðibækur þær, sem þjón
ar Rússlands lepja í sig eins og
páfagaukar. Allir íslendingar,
sem hafa haft tækifæri til þess
að kynnast sögu þjóðarinnar, ogt
'hafa getað eygt þau grundvall-J
arsjónarmið, sem þar koma j
fram, fyrir moldviðri því, sem1
innlendir og erlendir áróðurs-
menn hafa þyrlað hjer upp hin
síðari ár, vita sem er, að við:
"þurfum ekkert að sækja til!
neinnar þjóðar, hvorki í Evrópu
«ða Asíu, til þess að tryggja
rjettlátt þjóðskipulag á íslandi.
Áróðursmenn kommúnista
*tala mikið um jöfnuð. Jafnrjett-
ishugsjón þeirra, er einskonar
pólitísk flagsljettu aðferð þar
sem alt á að taka af þeim, sem
•«itthvað mega sín og eru aflögu
færir, svo allir verði jafn fátæk-
'ír og vanmegnugir. En upp rísi
salræði ríkisvaldsins sem leyfir
«engum að mögla — frekar en
mú í Murmansk.
Hr. ritstj.
Þegar sendiherra íslands í
London, hr. Pjetur Benedikts
son, kom til landsins í vetur, vakti
hann máls á þingi Piskif jelags ís-
lands, að þörf væri á því, að sett
yrði á stofn íesstofa fyrir íslenska.
fiskimenn í Fleetwood. Var þess-
ari uppástungu vel tekið af þing-
mönnum, eins og vænta mátti og
söfnuðust kr. 2000.00 á þinginu
til styrktar þessu máli.
Síðan þetta var, liefir verið
hljótt um málið. Enn sem komið
er bólar ekki á framkvæmdum,
ekki einu sinni verið stungið nið-
ur penna til að ræða heppilegustu
tilhögun þessarar lesstofuhug-
myndar.
Það skiftir máli, að hjer sje
vel á haldið, ef að gagni á að
koma fyrir sjómennina. Jeg tel,
að það komi ekki að fullum notum
að leigð verði stofa þar sem ein-
göngu liggi innlend og. erlend blöð
til lestrar, þó það bæti að nokkru
úr því ástandi, sem nú er. Það sem
þarf að auki, til þess að stofan
veki athygli og vegi upp á móti
troðnum leiðum sjómannanna, þeg
ar þeir eyða frístundum sínum í,
(því til þess á' hún að verða) er
að hún hafi eitthvað vina- eða
heimilislegt við sig, eitthvað sem
laðar að og að menn finni að það
sje betra að vera þar en víða
annarsstaðar í bænum. Þar þarf
ar vera íitvarpstæki, tafl, grammo
fónn með íslenskum hljómplötum,
spil, domino og síðast en ekki
síst, að menn geti fengið keypt
kaffi, lagað á íslenskan máta.
Yrði tilhögun lesstofunnar svipuð
þessu, myndu margir eyða kvöld-
nnum þar, því menn findu að þar
væri besti dvalarstaðurinn. Þegar
þessu væri komið á laggirnar, væri
ekki loku fyrir það skotið, að
einhverjir vinveittir lánuðu mynd
ii á veggi, af íslensku landslagi og
eitthvað annað þjóðlegt til prýðis,
svo þetta gæti orðið fyrirmyndar
heimili. Jeg tel víst að margir
myndu leggja hönd á að gera
þetta væntanlega heimili sjómann
anna vistlegt, þegar fyrir alvöru
verður hafist handa með stofnun
þess. Jeg tel, að ekki sje heppi-
legt að hafa trúmálasvip á þessari
stofnun. Sjómenn eru trúmenn á
sína vísu, þeir eru lítið fyrir það
gefnir að sýna trú sína hverjum
sem vill sjá, en tilgerð í trúar-
efnum -hefir einkent sjómanna-
stofurnar um of, og af því hafa
þær ekki náð tilætluðum árangri
hjá íslenskum sjómönnum.
Kaffiveitingar tel jeg sjálfsagt
að hafa, því ógjarnan sitja menn
í heimahúsum eða á veitingastöð-
um yfir tómum borðum; myndi
það laða menn meira þangað en
ella. Það er ekki ætlast til þess
að viðhafður sje neinn „lúxus“,
heldur þokkalegt, vistlegt og vina-
legt umliverfi fyrir þá sem að
garði koma, sem um leið minnir
þá á að „heima er best“, þrátt
fyrir það marga nauðsynlega.
Eitt er það enn sem skiftir
máli, en það er að valinn verði
góður maður til þess að hafa for-
ustu heimilisins á hendi. Það verð-
nr að vera bindindismaður, stjórn-
samur og lipurmenni í hvívetna.
Þetta heimili verður m. a. að geta
laðað menn sem eru með ýmsa
skapgerðargalla til háttsemi heima
fyrir. Þess vegna er brýn þörf á
að enga siðferðisveilu verði að
finna á heimilinu.
Að lokum óska jeg þess að
þessari heimilishugmynd verði’
hraðað sem mest og hún fram-
kvæmd. Þess er meiri þörf en
ahnenningur gerir sjer grein fyrir,
það sýna meðal annars slysin og
ránin sem framan hafa verið á ís-
lenskum sjómönnum úti, og sem
farið liafa ískyggilega mikið í vöxi
á síðari tímum, en þáð eru mál,
seiU verða að athugast nánar en
gert hefir verið til þessa.
Sjómaður.
Samgöngur til
Hornafjarðar
tlr. ritstj.
TjI nginn staður á landinu hefir
um langan aldur verið eins
illa settur með samgöngur og
Ilornafjörður. Og eftir því sem
annarsstaðar hefir batnað, hefir
versnað hjer. Þetta er að sumu
leyti skiljanlegt, en að sumu leyti
ekki.
Strandferðaskipin hafa altaf orð
ið stærri og eftir því hafa menn
orðið ófúsari að sigla þeim inn
hina þröngu leið, sem hjer er.
Smábátar hafa því verið fengnir
til að sækja þann flutning hefir
átt að fara og settur hefir verið
upp á aðrar hafnir.
Altaf hefir meira og meira ver-
ið treyst á smábátana.
Aldrei höfum við verið eins hárt
leiknir og síðastliðinn vetur. T. d.
var ekki gerð tilraun með að
setja hjer á land póst.og farþega,
þótt farið væri hjer hjá um há-
bjartan dag og sjór væri sýnilega
að ganga niður, í síðustu ferð,
heldur umsvifalaust drifið austur
á Djúpavog og var þó þar með
3 ára viti sem engan átti þar að
sjer nákominn. Nú er þriðji dag-
urinn síðan þetta var og báturinu
ókominn. Oft hefir liðið svo vikan
að pósturinn hefir ekki komið með
þessu móti. Er lítill fengur í að
fá svo gamlan og oft ennþá eldri
póst og þó enn bagalegra að koma
frá sjer því, sem á liggur. Það er
að vísu munur á að hafa útvarp,
en það hafa ekki allir. Og svo
bætir það ekki úr nema með
frjettirnar.
HAFNSÖGUMAÐUR-
INN HJER
Enginn þarf að kvíða að bili
hendur eða öryyggi Björns hafn-
sögumanns, þess trausta manns, þó
hniginn sje að aldri, því hann mun
nú vera um sjötugt. Mun mörgum
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.
Kvennaskólinn
í Reykjavík
O kólinn á nú að baki sjer 68
^ starfsár. Yar honum sagt
upp laugardaginn 16. þ. m. Við
þá athöfn voru staddir, auk skóla-
nefndar, kennara og nemenda
ársins, allmargir fyrri nemendur
skólans, þar á meðal þeir sem
tóku burtfararpróf árið 1922 og
dvelja hjer í bæ eða nærlendis.
Skólauppsögnin hófst með því
að vígslubiskup, dr. Bjarni Jóns-
son, sem sæti á í stjórnarnefnd
skólans, mintist þeirra tímamóta,
er nú væri í sögu hans, þar sem
skólinn á þessu skólaári hefði
átt á bak að sjá hinni mikilhæfu
forstöðukonu sinni, Ingibjörgu H.
Bjarnason, er um 36 ára 'skeið
veitti skólanum forstöðu, og sá
hann vaxa og eflast undir hand-
leiðslu sinni, enda alla stund
óþreytandi í því að auka álit og
vinsældir hans. Bað hann þá, er
viðstaddir voru, að rísa úr sæturn
sínum í þakklætisskyni við minn-
ingu hinnar látnu forstöðukonu.
Því næst gat vígslubiskup þess,
að nú tæki við stjórn skólans
fröken Ragnheiður Jónsdóttir, sem
með margra ára starfi sínu sem
kennari skólans hefði, flestum
framar, látið sjer ant um hag
hans í hvívetna og haft á hendi
stjórn hans síðasta skólaár. Árn-
aði hann hinni nýkjörnu forstöðu-
konu heilla í starfinu og tóku
þeir, er viðstaddir voru, undir það,
með því að rísa úr sætum.
Þá tók forstöðukona skólans til
máls; rakti hún starfsemi skólans
á liðnu ári og mintist með hlýjum
orðum hinnar látnu forstöðukonu;
árnaði nemendum alldra heilla á
hinu nýbyrjaða sumri, og kvaddi
þá, er nú hverfa xir skólanum
fyrir fult og alt, en það eru þær
stúlkur, er burtfararprófi luku úr
4. bekk. Námsmeyjar hinna bekkj-
anna hafa, nálega allar, sótt um
skólavist næsta vetur. Þakkaði
kennurum skólans starf þeirra og
hinum skipaða prófdómara, Einari
Jónssyni, magister, alúð hans í
starfinu.
Því næst var úthlutað verð-
launum og hlutu þau þessir nem-
endur:
Unnur Benediktsdóttir, nemendi
, í 4. bekk, verðlaun úr minning-
arsjóði frú Thoru Melsted, sem
veitt eru fyrir góða frammistöðu
í hvívetna, og Guðrún Halldórs-
dóttir, nemandi í 3. bekk, verð-
laun úr sjóði H. Th. A. Thomsen,
fyrir vel unnar hannyrðir. Verð-
la\xn þessi eru silfurgripir. Auka-
verðlaun voru veitt Sigurlaugu
Gröndal, 3. bekk, fvrir ágæta
frammistöðu í ensku, var það ensk
íslensk orðabók, gjöf frá velunn-
ara skólans í því skyni.
Þá voru afhent prófskírteini
þeim 15 námsmeyjum, er prófi
luku úr 4. bekk. Þær eru :
Elísabet 'Guðmundsdóttir, Rvík,
Guðrún Gísladóttir, Rvík, 'Gúð-
rún Marteinsdóttir, Rvík, Hall-
dóra Einarsdóttir, Bolungarvík,
Helga Lárusdóttir, Gröf, Grund-
arfirði, Helga Áberg, Rvík, Inga
Lilly Bjarnadóttir, Rvík, Inga
Guðmundsdóttir, Rvík, Margrjet
Árnadóttir, Rvík, Sigríður JónasF-
dóttir, Rvík, Sigríður Jónsdóttir,
Vatnsnesí, Keflavik, Sigrún Sig-
urðardóttir, Rvík, Sigurbjörg
Hreiðarsdóttir, Engi, Mosfelssveit,
Soffía Oddsdóttir, Rvík, Unnur
Benediktsdóttir, Ilellissandi.
Hæsta einkunn í bóklegum náms
greinum í fjórða bekk hafði Unn-
ur Benediktsdóttir, 6,74, en hæst
í verklegum greinum, 7,84, Inga
L. Bjarnadóttir, en hæsta einkunn
skólans í bóklegum greinum, 7.04,
hafði Anna Bjarnadóttir í 1. bekk.
Einkunnir þessar eru meðaltal
vetrar- og prófeinkunna, stiga-
talan 8.
124 stúlkur stunduðu nám í skól
anum. Luku þær prófi allar nema
þrjár, tvær þeii’ra hættu námi’
sakir veikinda, en ein, sem er ut-
anbæjarstúlka, varð að hverfa
heim áður en prófi væri lokið.
Auk þess starfaði hxismæðradeild
í tveim námskeiðum. Inntökupróf
í skólann tóku 61 stúlka, 3 ■ í 2.
bekk, 58 í 1. bekk; af þeim náðu
11 ekki þeirri einkunn er þarf til
þess að fá aðgang að skólanum.
•Sýning handavinnu og teikninga
skólans var haldin 13. og 14. maí
og var mjög vel sótt. Ljetu þeir,
sem þangað komu, í ljós aðdáuu
á því, hve þar var margt að sjá,
fallegt og vel unnið, er námsmeyj-
ar höfðu leyst af hendi samhliða
hinu bóklega námi. Unnið var
sem lijer segir: Fatasaumur 270
flíkur, prjónles 28 flíkur, útsaum-
ur 225 munir og voru margír
þeirra mjög seinunnir. Auk þess
var nemendum 4. bekkjar kent að
taka mál og sníða.
Námsmeyjarnar frá 1922, sem
mættar voru, voru þessar: Ágústa
Bjarnadóttir, Guðriin Einarsson,
Helga Kristjánsdóttir, Kristín
Kress, Sigríður Guðjónsdóttir og
Þuríður Vigfúsdóttir, og afhentu
þær forstöðukonxx skólans fyrir
sína hönd og fjarstaddra bekkj-
arsystra rausnarlega gjöf, 400.00
kr., í leikfimishússjóð skólans.
Að skólauppsögn lokinni var
sest að veitingum í borðstofu hús-
stjórnardeildar. Undir boi’ðum tal-
aði gjaldkeri skólans, præp. hon.
sjera Kristinn Daníelsson, fyrir
hönd. skólanefndar, frú Steinunn
H. Bjarnason, forstöðukonan,
Einar Jónsson magister og Hall-
dóra Einarsdóttir, er mælti fyrir
hönd námsmeyjanna er nú kvöddu
skólann, flestar eftir fjögurra ára
skólavist.
Inga Lárusdóttir.
Knattspyrnumót III. fl. Úrslita-
leikir í III. fl. mótinu fara fram
í kvöld. Kl. 8 keppa Valur og
Víkingur og verður Friðþjófur
Thorsteinsson dómari. Kl. 9 er úr-
slitaleikurinn milli Fram og KR
og dæmir Jóhannes Bergsteina-
son. — Knattspyrnumótið, sem
lialdið er í tilefni af afmæli Í.S.Í.,
hefst á sunnudag klukkan 8 e. h.
Fyrst keppa meistaraflokkar KR
og Vals og verður Guðjón Ein-
arsson dómari. Kl. 9 keppa Fram
og Víkingur og verður Þorsteinn
Einarsson dómari.