Morgunblaðið - 31.05.1942, Blaðsíða 5

.SnnmidagTir 31. maí 1942.
Útg-ef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefá-nsson (ábyrgBaVm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiíSsla:
Austurstræti — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánuTSi
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
í lausasölu: 25 aura eintakiö,
30 aura metS Lesbók.
Reykjauíkurbrief
8 r
Spilling
Pví meiri þögn, sem væri
ríkjandi um Gufenbergs-
hneyksli fyrv. forsætisráðherra,
því betra fyrir hann. En þetta
skilur ekki Hermann Jónasson.
Hann er sí-skrifandi um málið.
Annaðhvort er, að maðurinn er
gersneyddur allri dómgreind á
það, sem rjett er og rangt, ellegar
þá hitt, að eitthvað er enn hulið
í sambandi við þetta mál, eitthvað
sem , snertir Ilermann persónu-
lega, og það reki harni út í að
verja þenna vonlausa málstað.
í Gutenbergs-málinu hefir þetta
sannast:
1. Að fyrv. forsætisráðherra
gerði leigumálann í algerðu
' heimildarleysi og ineð honum
framdi ráðherrann verknað,' sem
stjórnarskráin leggur skýlaust
bann við.
2. Svo herfilega var samið af
ríkinu, að ríkissjóður liefði áx--
' lega orðið að greiða tugi þxxs-
unda með leigumálanum, ef hann
hefði fengið að standa.
3. Svo mikil launung var við-
höfð við leigumála þenna, að
• samstarfsmenn forsætisráðherrans
í ríkisstjórninni fengix ekkert um
hann að vita og ekki heldur for-
■ stöðumaður prentsmiðjunnar. Var
rokið í að gera leigumálann síð-
ustu klukkustundirnar sem Her-
: mann sat í stjórnarráðinu.
4. Þegar fyi'v. forsætisráðherra
vildi fá Alþingi til þess að leggja
blessun sína á leigumálann,
fengu forsetar Framsóknarflokks-
ins því til leiðar kornið, að málið
var lagt til hliðar — í pappírs-
körfupa. Þetta gerðu þeir eftir
að núverandi stjórn hafði ógilt
' leigumálann óg þar með gert Her-
mann ómerkan verka sinna. Aug-
' Ijósari vanþóknun á vei’knaðinum
gátu flokksbræður Hermanns
■ ekki sýnt.
Þetta Gntenbergs-mál er annars
ágætt sýnishorn af taumlausri
frekju og yfirgangi forráða-
■ manna Framsóknarflokksins ,í
meðferð mála, er aiþjóð varðar.
Þeir telja sjer heimilt að ráð-
stafa eignum ríkisins sem þeirra
•eigin eign væiú. Svo takmarka-
laus er frekjan, að alveg er geng-
ið fram hjá Alþingi, sem þó situr
; á rökstólum meðan vei’knaðurinn
er framinn. Þessir herrar telja
sig upp yfir það hafna að bera
slík mál undir Alþingi! 8vo
gersamlega lítilsvirða þeir þingið,
senx þó hafði falið þeim trúnaðar-
störfin!
Hvað munu ekki þessir menn
Jeyfa sjer í því, sem smærra er
og auðveldara, að fela fyrir
almenningi ?
Gutenbergs-hneykslið er aðeins
sýnishorn af þeim „moral“, sem
ríkt hafði á hærri stöðum, eftir
15 ára valdasetu Framsóknar-
flokksins.
Hvítasunnu-
atburðurinn.
Hvað er hæft í þessari
fregn, sem maður er að
heyra, að liermaður hafi orðið 12
ára dreng að bana?“ Á þessa leið
voru blaðamenn spxxrðir hvíta-
sunnudagana. Fólk er orðið því
vant, að ýmsar siigixr berist, sem
lítill eða enginn fótxxr er fyrir.
Að sagan væri sönn, sú sem flaxxg
um bæinn að þessu sinni, áttu
menn erfitt með að trxxa.
Raunveruleikinn var að þessu
feinni ótrúlegri en maxin gat órað
fyrir. Sjónarvottar höfðu síixa
sögu að segja. Og almenningxxr
fjekk um það greinilegri vitneskju
en nQkkru sinni fyr, að rneðal
hins vopnaða herliðs, er nú dvel-
ur í landinu, geta verið menn,
sem að hugsunarhætti eða fram-
ferði erxx svo fjarskyldir því, sexxx
við eigum að venjast, að af þeirn
er hægt. að vænta liliita, er ís-
lenskt hugmyndaflug nær ekbi
til.
Fulltrúar Bandaríkjastjórnar
hjer á landi og foi’ingjar herliðs-
ins hafa í fullri einlægni lýst því
opinberlega, hvre mjög þeir liarma
atburð þenixa. En skeð er skeð.
Engum efa er það bundið, að
ameríska herstjórnin gerir það,
seixi í henuar valdi stendur, til
þess að koma í veg fvrir, að enn
endurtabi sig slík hi’yðjuverk,
sem Ixjer liafa kornið fyrir. Við
íslendingar verðum að vona, að
henni takist að koma því til leið-
ar.
Einn dagur.
C amúðarkveðja sú, sem ákveð-
^ in var til norsku þjóðarinn-
ar á þjóðhátíðardegi hennar 17.
rnaí, með því að efna til almennra
samskota, hefir hyarvetna mælst
vel fyrir.
Hefir þetta komið m. a. í Ijós
á þann hátt, að mei’kjasala þann
dag, til ágóða fyrir söfnunina,
varð meiri en dæmi eru til áður
hjer á landi, og í nokkrum stór-
gjöfum í söfnunarsjóðinn.
En gjöf þingmaimauna í sam-
skotasjóðinn er þess eðlis, að hxxn
mun vekja upp flest eftirdæmi.
Þingmenn xir öllum flokkum taka
sig saman nm að gefa eitt viku-
kaup sitt. Vinnudagar eru
nú fleiri hjá mörgum en áður
hefir tíðkast og afraksturinn
meiri eftir hvern daginn. Þó ekki
væri nema um afrakstur eins
dags að ræða. yrði sii. ein xxpp-
hæð, sem þar gæti komið saman,
allhá.
Fjárhæðin sem hjer safnast verð
ur að vísu ekki það há, að liina
norsku frændur okkar muni unx
hana. En samúðin og velvildar-
votturinn, sem samskotunum fylg-
ir, er verðmætari fyrir frændþjóð
vora. Enda mun vandfundinn sá
Islendingur, sem hugsar ekki líkt
og Tómas Gxxðmundsson, þar sein
hann segir í kveðju sinni til
Norðmanna:
„Og þó að milli ættjarða vorra
um aldir
úthaf gleymsku og þagnar á
stundnm flæddi,
sá spölur gerðist skemri er skyld-
leikans kendi,
sem skar oss í hjartað þann dag,
er Noregi blæddi“.
Meðal síðustu
frjetta.
Ijl in af síðustu fregnxrtium um
-*—■* ógnarstjórnina í Noregi er
xim meðferð Þjóðverja í kénnara-
liði landsins. 500 kennurum er
lióað saman og þeir fangelsaðir.
Þeir erxx sveltir, píndir og þjak-
aðir í fangelsxxm og fangabxiðum,
lamdir og meiddir.
Afbrot þeirra, sem verið er að
refsa þeiiii fvrir, eru þaxx, að þeir
neita að ganga í kennarafjelag
Quislinga, neita að haga kenslu
sinni og fræðslustarfsemi eft.ix’
fyrirmælum Nazista, en vilja
iiiýða norslrum lögum, halda
norskri memiingxx í heiðri og
fylgja sannfæring sinxxi.
Hungruðum, - þjáðum, sjúkum
er þeim skipað fram í flutninga-
skip og þeir fluttir eins og fjen-
aðxxr til nyrstu endimarka Nor-
egs, þar sem enu bíða þeirra ó-
skráðar hörmnngar og þjáningar.
Allar frjálshuga þjóðir, allir
frjálshxxga menn í heiminum líta
með skelfingxi og hryllingi á þess-
ar aðfarir ofbeldismannanna, sem
nxi eru öllxi ráðandi í Noregi.
Styrjöld og gull.
blaðaviðtali við Christmas
* Möller er birtist í enskxxm
blöðum eftir að hann konx til
Londou, kemst hann að orði á
þá leið, að þegar þreskir flugmenn
l.jetu sþrengjxxr falla yfir danskt
land, á þá staði sem Þjóðverjxim
væri sárt xxm, þá væri slíbt fyrir
Dani eins og yfir land þeirra.
rigndi gullpeningum.
Hjer hefir gulli rignt á annan
liátt á Islandi, 'enn sem komið
er. Eins og Árni Pálsson pró-
fessor komst að orði í ávarpi því
er hann flxxtti 17. maí, í tilefni af
Noregssöfnxuiinni, þar senx hann
sagði:
„Blóði rignir yfir aðrar þjóðir.
Yfir oss rignir gulli. Að vísix höi-
um við einnig orðið að færa mann-
fórnir. En þó að tjón vort s.je
tilfiixnanlegt, eiga þó aðrar þjóðir
um miklu fleiri sár að biuda.
Eix er víst að íslenska þjóðin.
gangi heilli til skógar xxm það er
ófriðnum lýkur, heldxxr en þær
þjóðir, er þjást nú mest ? Mxxn
virðing íslendinga f.vrir sjálfum
sjer hafa vaxið á þessum árxxm?
Munxx þeir verða betri, ósjerplægn-
ari og heilbrigðari menn í gull-
regnixiu *“.
Það eru áreiðanlega margir,
sem velta þessum spxirninguin fyr-
ir sjer. Og betur rætist úr fyrir
þ.jöð vorri. en lioi’fur éru á, ef
ekki eitthvað af þeim spám
rætast, sem gætnir menn varpa
frarn, um það, að gullregnið sem
Árni prófessor talar um í ávarpi
sínu, verði til þess að þjóð vor
bíði tjón á sálu sinni.
Undir smásjánni.
IA yrir tæplega ári síðan ratað-
ist fyrverandi forsætisráð-
lierra Hermanni Jónassyni þau
orð á munn, er hann lýsti því,
livernig aðstaða þþjóðarinnar
væri gagnvart umheiminum, að
land vort og þó einkum þjóðlíf
og þjóð væri undir smásjá tveggja
stórvelda. Lýsti hann með þessum
orðum, live aðstaðan væri breytt
eftir að stórþjóðir hefðu sent
hingað fjölment lið,svo og fulltrúa,
er hefðu vabandi auga á því, sem
gerðist í landinu.
Áður fyrri, ekki alls fyrir löngu,
var alt sem gerðist á landi hjer,
svo fjarlægt stórþjóðum og óvið-
komandi, að eigi voru það nerna
sárfáir menn, sem horfðu á ís-
lenska atburði xxr fjarlægðinni.
En nú er landið „í smásjánni“,
eins og Ilermann Jónasson komst
að orði.
Ætla. mætti, að höfundur sam-
líkingar þessarar hefði að ein-
hverju leyti liagað orðum "feínum
og gerðunx eftir þessari breytingu,
er orðin var. En eigi vei’ður sjeð
að svo hafi verið. Hringlandaskap-
ui' hans á haustþinginu benti ekki
til þess, ofstopi hans xxm áramót-
in ekki beldur, er hann boðaði1
þjóðinni hina liatramlegustu
kosningabaráttu livað sem tautaði
og hvað sem hver segði. Og hefir
þó síðasti þátturinn í stjórnmála-
starfi hans og flokksmanna hans
revnst öllu óhæfastur til þess að
vera leikinn undir smásjá.
Æsingar Fram-
sóknarmanna.
T7I ftir hinar þriggja daga xxt-
varpsumræður um van-
trauststillögn þeii’ra Framsóknar-
manna á dögunum setti menn
lxljóða um land alt yfir ofstopa,
frekju og óskammfeilni þeirra
Framsóknarmanna við umræður
þessar. Rólegir hlustendur
spurðu: Því láta mennirnir
svona! Oðrum blöskraði, að ein-
mitt þessir menn, sem gleymdu
rökxirn, gleymdu allri sanngirni,
gleymdu alvöru tímanna og „smá-
sjáiini“, glevmdu sjer í fúkyrða-
vaðlinum, skyldu hafa verið
valdamestu menn þjóðarinnar nú
um alllangt skeið.
Síðan hefir það komið í ljós,
að geðæsing þeirra Framsóknar-
manna hefir ekki verið neitt
stundarnppþot. í málgagni þeirra,
Tímanum, er rækilega spilað und-
ir. Þar eru Sjálfstæðismenn og
þó einkum fornxaður flokksins,
Ólafur Thors forsætisráðherra,
skammaður í sífellu fyrir að hafa
tekið að sjer stjórn landsins, þeg-
ar þeir Franxsóknarmenn höfðu
hlaupið frá allri ábyrgð'og neit-
að samvinnu við aðra flokka.
En átt.i landið að vera
stjórnlaust? Átti þjóðin að bregð-
ast. þannig við hinu tvíeflda her-
nárni, að enga stjórn væri hjer
liægt að mynda ? Átti það að vera
síðasti þátturinn í sjálfstæðisbar-
áttu vorri ? Eða hvernig lxefði
þá farið'? Geta menn ekki gert
sjer það í hugarlund ? Ræfilsskap-
ur þeirra Framsóknarmanna,
flótti þeirra frá allri ábyrgð á hin-
um alvarlegustu tímum verður
svartasti bletturinn 7 hinni flekk-
óttn sögu flokksins.
Þeir Tímamenn tala um að
upplausn sje að hefjast í þjóðfje-
laginu. Vjer skulum voua að sú
spá þeii’ra reynist hrakspá. En
aldrei verður því neitað fyrir
dómstóli sögunnar, að upphafs-
menn þeirrar upplausnar eru þeir
Framsóknarmenn, sem tóku þá
stefnu að meta meira að berjast
til þrautar fvrir sjerrjettindum
flokks síns, meta þau meira, á
hættunnar stund, en friðinn í
landinu og þjóðarheill.
HfflMlllttlttttlltlttHIHtHttMMtMM
30. maí
iiiiiiminmiitininiKtniaraiMr
Yfir landamærin.
C1 in af langlokugreinum Tím-
ans er auðkend með svo-
bljóðandi fyrirsögn: Undanhald
þingsins í sjálfstæðismálinn er
háskasamlegt fyrir álit þjóðarinn-
ar erlendis. Dönsku öflin hafa
sigrað í Sjálfstæðisflokknum, og
svikin í sjálfstæðismálinu eru á-
rjettuð með því að gera danskar*
mann að forsætisráðherra".
Oreinin er í samræmi við fyrír-
sögnina. Hin yfirvofandi hætta,
sem hlaðið útmálar að búið sje
nú sjálfstæði þjóðarinnar er það,
að frestað er til sumarþingsins að
ganga t'rá stofnun lýðveldis á 1»-
landi. Eftir baráttuskeið, sem
náð hefir yfir nokkrar aldir, eiga
þessii’ mánuðir að skifta mestu
rnáli. Og þetta „háskalega undan-
hald“ árjettað með því, að Ólaf-
ur Thors er forsætisráðherra.
M.eð slíkum rökum leggur
Framsóknarflokkurinn út í kosn-
ingabaráttu.
En fyrir því loka Tímamenn
augunum, hvaða álitshnekkir það
er fyrir þjóðina, að hún sknli
„undíi smásjánni“ reynast svo
illa á, vegi stödd, að ailfjölmenn-
ur stjórnmálaflokkur í landinn
skuli meta meira sjerrjettindi sín
en frelsi og framtíð þjóðarinnar,
og ]tessi flokkur, Framsóknar-
flokkurinu, skuli, í baráttu sinni
fyrir s.jerrjettindum sínum, varpa
allri ábyrgðartilfinning fyrir
borð.
Nokkrum dögum eftir að þessi
Tímagrein birtist sbrifaði rit-
stjói inn Þórariun grein um það,
að Framsóknarflokkurinn ætlaði
sjer ut fylgja hinum bestu fyrir-
myndum um stjórnarháttu. Þar
tekst Þórai’ni ritstjóra að ná há-
markS, sem lengi mun í minnum
haft. Þar segir hann, sem fylgis-
maður „fyrirmyndanna“, að Ólafi
Thors og fylgismönnum hans megi
vera nolt að liugleiða, að ef þeir
kunrii sig ekki í íslenákum stjórn-
málnm, þá knnni þeir að verða
leiddir niður í kjallara og drepn-
ir. eins og Rússakeisári á sínnm
tíma.
F
Flugfjelagið.
yrír nokkrum dögum hjelfe
Flugfjelag íslands aðalfnnd
sinn. Af reikningum fjelagsins
frá síðastliðnu ári verður ekki
mikið ráðið um f járhagslegau
grundvöll fyrir framtíðarrekstri
flngferða hjer á landi. Betri
reynsla fæst, eftir að hin nýja,
stóra landflugvjel er komin í
notkun.
FÍugfjelagið hefir nxi 450 þns-
und króna hlutafje. Hafa einstak-
ir menn lagt hjer fram meira f ja
og starf, en venjulegt er til ný-
unga. í samgöngumálum, saman-
boríð víð stuðning þann, sem hið
opinhera hefir lagt fram. En trú
þessara manna er óbilandi á
framtíð og nauðsyn flugferðanna.
Á áðalfundi fjelagsins kom þáð
fram, að stjórn fjelagsins legði
nú mikla áherslu á að auka póst-
flutninga loftleiðis. Fyrir brjefa-
póst milli Akureyrar og Reykja-
víkur eru nú greiddar 4 krónur
fyrir kg., en minna fyrir blaða-
póst. Landflugvjelin stóra fer
milli þessara tveggja staða. Eh*
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.