Morgunblaðið - 15.08.1942, Qupperneq 4

4
MORGUtfBLAÐIÐ
Laugardagur 15. águst 1942»
Jón Björnsson,
skólastjóri, sextugur
7ón Björnsson, skólastjóri á
Sauðárkróki, á sextugsaf-
:mæli í dag. Jón frá Veðramóti
var hann lengi nefndur. Hann
er einn þeirra 10 Veðramóts-
ávstkina, er náðu fullorðins-
aldri, en bú reistu þau fyrst for-
•eldrar hans Björn Jónsson og
ÞorbjörgStefánsdóttir frá Heiði
að Háagerði á Skagaströnd og
þar er Jón fæddur. Þau fluttu
síðan að Heiði í Gönguskörðum
og síðar að Veðramóti.
Haustið 1897 fór Jón í Möðru-
■vallaskólann og útskrifaðist það
an 1899.Var hann meðal.yngstu
nemenda þess skóla, en þar
'.Tcomu þó í ljós þau höfueinkenni
skapgerðar hans, sem mótað
hafa líf hans síðar, framúrskar-
Jón Björnsson.
stjórnarmála lagði Jón mikla
áherslu á ræktunarmál staðar-
ins, kaupin á hinu grasgefna
andi samviskusemi, trygglyndi {Jandi Sauðár. Sjálfur hóf hann
•og alúð við hvert það starf, er ræktun öðrum til fyrirmyndar,
en nú er búskapur kauptúnsins
orðin hin mesta stoð Sauðár-
hann vinnur að.
Næstu árin stundaði Jón far-
.kenslu í sveit sinni, en sigldi til króksbúa. Mörgum öðrum fram
Danmerkur 1905 og gekk í faramálum beitti hann sjer fyr-
kennaraskólann að Johnstrup á jr
Sjálandi. Þar lauk hann góðu jón er tvíkvæntur. Árið 1912
prófi að afloknum þriggja ára gjftist hann Geirlaugu Jóhann-
námstíma. Er hann sneri heim, esdóttur, en misti hana frá 10
settist hann að á Sauðárkróki börnum eítir 20 ára sambúð.
•og hefir verið þar síðan. Þá var yar yngsta barn þeirra þá á 1.
bygður þar barnaskóli og tók aldursári. Fyrir tveim árum
-Jón við forstöðu skólans. giftist hann Rósu Stefánsdóttur.
Unglingaskóla stofnaði hann
í sambandi við barnaskólann,
til þess að sleppi ekki hendinni
af nemendunum að loknu barna
skólanámi.
Jón er að eðlisfari ágætur
kennari, er lætur sjer ant um
Tiemendur sína. Hann leggur
•aldrei áherslu á þululærdóm,
jheldur á hitt að leiða börn og
unglinga til umhugsunar,
þroska og skyldurækni.
En í hinu vaxandi kauptúni
urðu fyrir honum fleiri verk-
efni en kensla og skólastjórn.
Alt frá því að hann hafði kom-
ið skóla sínum vel á stað, hafa
Llaðist á hann margvísleg störf.
í 21 ár, frá 1913-1934, hafði
jhann á hendi formensku sveita-
stjórnarinnar, í 24 ár var hann í
hreppsnefnd og formaður sókn
arnefndar hefir hann verið frá
því 1908 og fram á þenna dag.
-Auk þess starfaði hann um
skeið mikið að ungmennaf jelags
iskap og bindindisfjelögum hef-
ir hann veitt forstöðu, barna-
og unnglingastúku. Og er hjer
ekki nema fátt eitt talið af störf
um þeim, er hann hefir
.gegnt—en launin, eins og oft vill
■verða, hafa stundum lítil verið
önnur en ánægja hins óeigin-
gfjarna eljumanns af því að gera
samborgurunum gagn með öllu
þ)ví móti, sem hann best gat.
Sem forgöngumaður sveitar-
Síðari grein Bjarna Guð-
mundssonar: FRA HULL
Guðmundur M. Jörgenson
Uppkomin börn Jóns eru Stef-
án, teiknari í Rvík, Jóhanna
vefnaðarkona, Þorbjörg við
hjúkrunarnám, Sigurgeir, út-
skrifaðist úr Verslunarskólan-
um s.l. vor og Björn, er stundar
læknisfræðinám Við Háskólann.
Alla sína æfi, að undantekn-
um námsárunum, hefir Jón
starfað í sama bygðarlagi. Ber
það eitt vott um trygglyndi
hans. Er hann hafði lokið kenn-
araprófi, var fátt manna í land-
inu með sömu kennaramentun
og hann. En þó honum gæti
boðist betri stöður, ljet hann
sjer aldrei til hugar að koma
að hverfa á brott frá æskustöðV
um sínum.
Síðan hann hóf kenslustarf
sitt, hefir íbúum mjög fjölgað
á Sauðárkróki. í skóla hans
voru fyrst 40 börn, nú eru þar
160 nemendur.
Ungir og gamlir Sauðárkróks
búar munnu í dag renna hug-
anum yfir hin margþættu störf
Jóns Björnssonar og minnast
með þakklæti áhuga hans, elju
og ósjerplægni; minnast hlý-
leikans, sem frá honum streym-
ir til allra, sem hann umgeng-
ust. En hlýleiki hugans er að-
alsmerki hans, hvar sem hann
fer, og umönnun hans fyrir
þeim, sem á einhvern hátt hafa
lent forsælumegin í lífinu.
V. St.
Verslun
á góðum stað í bænum óskast. Tilboð merkt „Gott |
plássu sendist blaðinu fyrir 18. þ. m.
^miHmiiiiiHiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiinniiiitiniiiimiiiiiiimiiiiniiiiiiniiiiuiitmimtiiiiiiiiiiuniiiiimuuuimaiiiniiiiii
P yrir tæpum tuttuyu ár-
um ákvað Eimskipafje-
lag íslands að opna skrif-
stofu í Hull í því skyni að
greiða fyrir skipaferðum
þangað og annast afgreiðslu
þeirra. Jón Guðbrandsson
var ráðinn til að veita skrif-
stofunni forstöðu, en ungur
íslendingur var sendur að
heiman, honum til aðstoðar.
Þessi maður er nú vel metinn
borgari í Hull, togaraeigand-
inn Guðmundur M. Jörgens-
son.
Hann hafði ráðist til Eimskipa-
fjelagsins árið 1917, þá aðeins 14
ára að aldri, sem lærlingur og
sendisveinn. Þegar hann fór frá
íslandi um áramótin 1922—23
hafði hann víst litla hugmynd um
að hann færi alfarinn og að hann
ætti ekki eftir að koma til Is-
lands næstu tuttugu árin nema
snöggar ferðir, þegar hann tæki
sjer frí frá örðugu og umsvifa-
miklu starfi.
★
Guðmundur, eða Malli, eins og
hann er venjulega kallaður
(seinna nafn hans er Marinó),
hefir sannarlega unnið mikið starf
á þessum tíma. Eimskip lagði nið-
ur skrifstofu sína í Hull árið 1924,
og var Jón Guðbrandsson þá send-
ur til Kaupmannahafnar til að
veita skrifstofunni þar forstöðu.
En Guðmundur var kyr í Hull,
og vann upp frá þessu á skrif-
stofu skipamiðlarafirmans MrGre-
gor, Gow & Holland, sem þá gerð-
ust umboðsmenn Eimskips. Ferð-
ir til Hull jukust jafnt og þjett,
bæði ferðir Eimskipafjelagsskip-
anna og leiguskipa fjelagsins, að
sama skapi sem viðskiftin við Eng
land jukust.
En Malii hafði tíma til alls.
Ilann stundaði íþróttir af kappi,
ljek bæði „cricket" knattleik og
knattspyrnu. En í frístundum sín-
um stundaði hann fjárrækt og
átti bæði saúðfjenað og svín, auk
ýmissa annara aukastarfa.
En þar með er ekki alt upp
talið. Hann fjekk firmað McGre-
gor, Gow and Ilolland til að færa
út kvíarnar. Árið 1931 lá við
sjálft að sala á íslenskum fiski
yrði stöðvuð í Hull. Togaraeig-
endur þar höfðu gert með sjer sam
tök gegn íslenskum togurum og
neituðu að selja eða greiða fyrir
fiski þeirra. Þetta kom eins og
reiðarslag og svo óvænt, að margir
togarar voru að veiðum, og vissu
eigendur þeirra ekki, hveft ætti
að senda þá, því að Hull hafði
þá um langan tíma verið aðal-
sölumiðstöð íslensks fiskjar, ásamt
Grimsby, sem liggur hinumegin
Ilumber-fljóts.
Guðmundur skarst þá í leikinn
ogí taldi flrma sitt á að takast
á hendur sölu fiskjarins, og var
hann sjálfur auðvitað settur yfir
þessa starfsemi, og innan skams
voru McGregor, Gow & Holland
orðnir í fremstu röð fiskseljenda.
En óbeinu áhrifin voru samt víð-
tækari, því að með þessu skrefi
Guðmundur M. Jörgensson.
voru samtök togaraeigenda að
engu gerð og viðskiftin hjeldu
áfram eins og áður. Frá þessum
tíma og fram í stríðsbyrjun af-
greiddi þetta firma marga ísl.
togara, þar á meðal Kveldúlfs-
togarana, en auk þess mikið magn
af ísuðum e«ða frystum kassafiski,
sem sendur var með öðrum skip-
um.
Það er alkunna, að íslendingar
eru oftastnær í hálfgerðum vand-
ræðum, þegar þeir eru utanlands,
og hefir þetta oft kostað Gúð-
mund hina mestu vinnu. Meðan
hann var fulltrúi Eimskipaf jelags
ins, þurfti hann að vera vakinn
og sofinn við að greiða göt-u far-
þeganna á allan hátt. En þetta
verk jókst um allan helming,
þegar hann byrjaði að afgreiða
togara, því að þá bættust allar
skipshafnirnar í hóp þeirra, sem
þurfti að greiða fyrir, hjálpa til
með innkaup og þessháttar. En
Malli gekk að þessu verki með
sínum venjulega dugnaði, og hann
gat gefið sjertíma til alls. Jeg ef-
ast um að nokkur íslendingur
hafi ferðast svo um Hull, að hann
hafi ekki þegið einhvern greiða
af Malla.
Þegar stríðið braust út, mink-
uðu að sjálfsögðu ferðir íslensku
skipanna til Hull, því að höfnin
þar varð brátt ein hættulegasta
höfn Englands. Vorið 1940 var
það orðið bersýnilegt, að skip Eim
skipafjelagsins myndu ekki sigla
aftur til Hull meðan á ófriðnum
stæði. Þar með var aðalstarfi
Guðmundar sem fulltrúa Eimskips
lokið í bili. Þar að auki var það
sýnilegt, að skjótt myndi taka
fyrir sölu togara í Hull. En Guð-
mundur er ekki sá maður að hon-
um láti það að sitja auðum hönd-
um. Hann sagði því upp starfi
sínu hjá McGregor, Gow & Hol-
land og gekk í fjelag við annan
velmetinn Islending í Hull, Jón
Oddsson skipstjóra og togaraeig-
anda. Firma þeirra, sem nefndist
Oddsson & Co. tók brátt að sjer
fisksölu fyrir íslenska togara, auk
þess sem þeir gerðu út sína eigin
togara undir bresku flaggi. Firma
þetta starfar nú að afgreiðslu ís-
lenskra togara með aðstoð um-
boðsmanna sinna í höfn einni á
vesturströndinni, en þar eru nú
flestir íslenskra togara afgreiddir.
Auk þess reka þeir fjelagar um-
boðsverslun í Hull og senda út-
gerðarvörur o. fl. sem að útgerð-
lýtur til íslands.
★
Það er einstaklega skemtilegt
að labba með Malla um göturnar
í Hulj. Það er eins og hann þekki
hvern einasta mann þar, og allir
heilsa honum með uppnefni hans,
„Hello, Skip!“ En uppnefnið
„skip“ er stytting úr „Eimlskip“,
og fjekk hann þetta nafn þegar
hann var ungur piltur, af því að
Englendingum gekk illa að muna
íslenska nafníð hans.
Hann er þektur og afhaldinn,
hvar sem hann kemur. Framkoma
hans er alúðleg og óbrotin og
Englendingum mjög að skapi, og
hann er jafnóþreytandi við aS
skemta fólki, eins og hann er við
vinnu. En umfram alt er hann
Islendingur, gæddur öllum hestu
kostum þjóðar sinnar. Þess vegna
er hann fyrirtaks fulltrúi fyrir
Island, enda hefir hann verið hálf-
opinber konsúll fyrir Islendinga í
Hull síðustu tuttugu árin. Löndum
sínum hefir hann hjálpað betur en
nokkur annar og land sitt hefir
hann kynt með framkomu sinni og
persónuleika betur en nokkrar
bækur eða blaðagreinar hafa getað
gert.
AUGAÐ hvíliít
me6 flerangnm frá
TYLIf
KIPAUTC ERfi
RIMISINS
m.b. Þormúður
hleður í dag til Patreksfjarðar,
Tálknafjarðar, Bfldudals, Þing-
eyrar, Flateyrar, Súgandafjarðar,
Bolungarvíkur og fsafjarðar. —
Flutningi veitt móttaka fram tíi
hádegis í dag.
8.$. Þór
hleður á mánudag n.k. til Vest-
mannaeyja. Flutningi veitt mót-
taka til hádegis gamdægurs.
99
LÍ¥
éé
hleður á mánudag n.k. til Sands,
Stykkishólms og Búðardals. —
Flutningi veítt móttaka til há-
degis sama dag.
Vörumóttaka á auglýstum tíma er
í öllum tilfellum undir því koroiip,
að rúm leyfi.