Morgunblaðið - 12.02.1943, Qupperneq 7

Föstudagur 12. febr. 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
AFREKSMENN
Aöllum tímum hefir það
verið ríkt eðli íslendinga
að dást að afreksmönnum. Ber
það meðal annars til að tnargir
okkar landnámsmanna voru af-
reksmenn sem eigi þoldu kúgun
og yfirgaftg. Á þeirri miklu víg-
öld, sem yfir gekk hjer á landi
fram yfir Sturlunga tímabilið,
koma líka við sögu margir af-
reksmenn, sem stóðu öllum fjöld
anum framar að hugprýði og
hreysti. Allir þessir menn voru
virtir langt umfram aðra og það
að vonum. Hitt mátti fremur
reikna meðai undantekninga að
menn væru sjeflega dáðir fyrir
afburða vitsmuni, en þó voru
þess nokkur dæmi og sum all
fræg. Á síðari öldum hefir það
verið miklu almennara að vits-
munamenn, fræðimenn og skáld,
Hafa verið virtir svo sem vera
bar, enda þó stundum hafi rauna-
lega út af því brugðið. Hitt hefir
frani á síðustu tíma altaf gilt
að þeir sem hafa skarað fram úr
öðrum áð líkamlegri hreysti og
afburða afköstum við einhverja
vinnu, þeir hafa nótið þess í
auknu áliti og aukinni aðdáun.
★
Þegar við hugsum til þessa og
virðum fýrir okkur hvemig nú
yr ástatt 1 landi voru, þá er vert
áð gerá sjer grein fyrir því
‘tvennu, hvört nú muni vera
friihna um afreksmenn on áður
yar? og hvefsu vel ef að þeirri
buið? Hinni fym' spurningu eri
eigi hægt að svara ákveðið því
það er ránnsöknarefni sem öfð-
ugt er til' úrláusnar. Það er þÖ
víst að í Öílum stjettum og á
ollum sviðum eigum við fleiri og
færri afreksmenn og á þeim
hvílir meira í okkar þjóðlífi en
flestir gera sjer gréin fyrir. 1
öllum Stófnunum er það einn
maður eða fáir, sem skara fram
úr að skyldui'íekni og afköstum.
Á þéim veltur Tiagúr stofnunar-
.inriar, og þar sem slíkir menn
eru erigir, þar er alt í óreiðu og
kalda koli fyr en varir. Meðal;
þærida Ög sveitamanna efu márg
ir sem bera langt af öllum f jöld-
•anum og áfkastá verkum, sem ó-
kunnugum mundi þykja ótrúleg.
Meðal verkamanna á öllum svið-
um eru líka fjölda margir sem
skara langt fram úr öllum al-
menningi að dugnaði og skyldu-
rækni. Að öllum þessum mönnum,
er illa búið, hvar sem er. Skyldu-
rækni þeirrá og yfirburðir er að
litlu og oft engu virt og hvötin
til að gera sitt besta og skara
fram. úr meira og meira dregin
ofan í skítinn. Þeir, sem skara
fram úr í starfsemi við stofnanir
þess opinbera fá ekki borgun um
fram slóða og svikara. t sveit-
unum fá afburðamenn nú á tím
um ekki að njóta sín nema aði
takmörkuðu leyti. Þeir eru í
böndum þess ófrelsis, siem tak-
markalausar annir og fjelagsleg-
ir örðugleikar valda. Meðal verka
manna er þó ástandið að þessu.
leyti verst. Þar gildir alment
reglan að tjóðra alla við sömu
snúru.Letingjar, svikarar og alls
konar annmarkamenn fá gjarna
sama kaup og þeir afreksmenn.
riein vinna á við marga þeirra.
Það skal fram tekið að það sem
hjer er sagt gildir jöfnum hönd-
um hvort sem karlar eða konur
eiga í hlut.
★
Um þessi efni hefi jeg oft
hugsað eins og líkum lætur og
mjer blöskrar ástandið því meira
sem jeg hugsa það betur. En það
sem er ástæðan til þess að jeg
skrifa núna þessar línur er sjer-
stákt tilefni sem knýr til um-
hugsuna/r fyrir hveni sem hefir
opin augun.
Það var næstum af tilviljun að
jeg las í Sjómannablaðinu
skýrslu um aflasölur togaranna
1942, en það er á margan hátt
athyglisverð skýrsla. Hún gefur
í fyrsta lagi það til kynna hvað
þessi stórtæki atvinnuvegur hef-
ir lagt til þjóðarbúsins á árinu
og það er hvorki meira nje minna
en 82 miljónir króna. Þetta er
þó eigi alt, því eitthvað af skip-
unum mun um tíma hafa stund-
að síldveiðar.
Annað, sem er mjög athyglis-
vert er sá mikli mismunur sem
er á afla skipanna. Eitt skipið
togarinn „Júpiter" skarar svo
langt fram úr öllum hinum að
hann hefir selt fyrir rúmlega 1
miljón króna fram yfir þann sem
næstur er ,en það er togarinn'
„Júní“ sem hefir þó farið einni
ferð fleiri eða 15 söluferðir alls.
Samtals hefir „Júpiter“ selt fyr-
il' 134 061 sterlingsjiund eða 4.8
miljónir króna.
Það er nú víst að síðan stríðið
hofst þá hafa sjómennirnir á
togaraflotanum staðið í fremstu
ýíglínu fyrir íslénsku þjóðina. Á
öllum tímum hafa þeir við að
etja þann háska sem hin mis-
jjlynda íslenska veðrátta skapar á
opnu hafi. En nú hefir sá háski
leynst lítils háttaf hjá hinum
stærri, sem er sprottinn af víg?
vjelum og árásum hinna stríð-
andi stórvelda. Sá háski hefir
þegar valdið hörmulegi'i blóð-
töku í okkar hrausta sjómanna-
liði, og hinir allir eru í stöðugri
og jafnvel vaxandi hættu. En
þessir menn taka því, sem að
höndum -ber með hugprýði og
hreysti. Þeir sýna öll bestu ein-
kenni þess að véra frjálsir menn
með sama þrótt og vaskleik eins
og forfeður þeirra, víkingarnir
fornu. — Hjá þessum mönnum
koma yfirburðirnir betur í ljós
en alment gerist um aðra lands-
menn. Yfirleitt eru þeir afreks-
menn þegár borið er saman við
þúsundir annars liðs. En því
meiri eru afrek þeirra sem í
slíkum hóp skara langt fram úr
öllum hinum að afköstum. Árið
1942 hafa það verið mennimir á
Júpiter. Það ár hafa þeir reynst
happasælastir í hinum hrausta
hóp. Þeir hafa unnið til fyrstu
verðlauna í hinni hörðu glímu
í þetta sinn. Og 4.8 miljóna inn-
legg er mikið búsílag.
★
Ef að vitsmunir, kapp og
hreysti gætu alls' staðar í þjóð-
lífinu fengið að sýna sig eins og
í sjómannahópnum, þá mundi
margt koma í ljós sem er og
verður hulið. Ef að svo gengur
áfram þá eru allir yfirburðir ís-
lensku þjóðarinnar í hættu. —
Það er líka alvarlegt umhugsunar
efni hver er algengasta ályktun-
in sem dregin. er af frjettunum
um þann mikla hagnað sem af-
rek sjómannanna og útgerðar-
mannanna hafa skapað síðan
stríðið hófst. Það liggur við að
þetta hafi valdið óánægju hjá
sumum angurgöpum, sem engan
skilning hafa á íslensku atvinnu-
lífi. Þessi óánægja hefir að vísui
ekki komið fram í beinum harm-
tölum, heldur í stöðugum upp-
hrópunum og yfirlýsingum um
það hvílík þjóðamauðsyn það
sje að forða almenrringi frá
háska með því að taka stríðs-
gróða útgerðarinnar með Iögum.
Og þetta hefir verið ,og verðuri
vafalaust frjamkvæmt á þann
hátt að eftir því sem afköstin
eru méiri, eftir því eru hlutað-
eigandi menn sviftir meiru. Það
virðist ekki vera beinlínis hvetj-
andi til að gera sitt ítrasta. Hins
vegar er talið um stríðsgróða,
og nauðsyn þess að taka hann tU
opinberra þarfa, alls ekki á-
stæðulaust. Það á við og er rjett-
mætt þegar um er að ræða alls-
konar brall, sem ekkert á skylt
við framleiðslu og styður ekki
neina almenna hagsmuni, heldur
þvert á móti, Þar eiga yfirlýs-
ingamar heima og viðeigandi
framkvæmdir. En það er allt
öðru máli að; gegna með fram-
leiðslu alla og er togaraútgerðin
þar ljósasta dæmið.
Það eru að vísu nokkrir svo
heimskir menn til í okkar landi
sem halda að það sje best að
þjóðin eigi enga togara, en fái
báta í staðinn, Tillit til slíkra á
þó ekki að taka og þegar þess er
gætt hve togaramir em flestir
gamlir, hve mikil hætta liggur
alt af fyrir þeim, og hve ægilega
dýrt er að endurnýja þá, mætti
það verahverjum meðalgreindum
máririi ljóst, að peningunum sem
þeir afla er best varið til að
tryggja endurnýjun þeirra. —
Raunar dettur engum annað í
hug en að þeir, sem þennan at-
vinnuveg stunda greiði eðlilega
skatta. — En. ef svo langt er
gengið að hindra með skatta-
kröfum nauðsynlega endurnýjun
skipastólsins, þá er stefnan niður
á við. — Það er helstefna. En sjó
mönnunum verða eigi önnur
hagfeldari verðlaun veitt en þau
að tryggja þeim fullkomnari og
öruggari skip. Það er þeirra á-
hugamál, eirrá framtíðardraum-
ur. Þeim er það lífsnauðsyn og
það er líka þjóðarnauðsyn.
Jón Pálmason.
Næturvörður er í Reykjavíkur
Apóteki.
Gjafir og áheit til Borgames-
kirkju. Gjafir: Jónas 50 kr. Þór-
dís Sigurðsson 100 kr. Unnur 25
kr. Hjörtur 50 kr. Jón 50 kr.
Tlelgi og Elísabet 50 kr. II. J.
(nýársgjöf) 100 kr. María 10
kr. Áheit: Halldóra 10 kr. R.
10 kr. >Frá Rvík 10 kr. M. J. 20
kr. M. G. S. 10 kr. Gógó o kr.
Adda 5 kr. Didda 10 kr. Gógó
10 kr. Adda 10 kr. Áður augl.
kr. 647.57. Vextir 1942 kr. 11.00.
Samtals kr. 1193.59.
Ræða Churchills
PRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
mundi ekki verða neinn barna-
leikur, að reka möndulherina
úr Tunis. Hann sagði, að Tri-<
polihöfn hefði verið eyðilögð
mjög mikið af þeim, og yrði
lengi verið að koma h^nni í
lag aftur. Síðan tilkynti Churc
hill skipan Eisenhowers sém
yfirhershöfðingja í Norður-Af-<
ríku allri. Sagðist Churchill
vart hafa sjeð ágætari mann
en Eisenhower.
Henry Maitland Wilson tek-<
ur við af Alexander, sem for-
ingi breska hersins í hinum ná
lægari Austurlöndum, en ekki
hefir enn verið skipaður mað-<
ur í hans stað.
ASfURÁÐSTEFNA
Þá var tilkynt, að Sir John
Dill og Arnold hershöfðingjar
hefðu farið til Kína og Ind-<
lands, til þess að ræða ákvarð
anir Casablancafundarins við
Chiang Kai Shek og við Wav-
ell í Indlandi. Var besta samé
komulag á ráðstefnum þeirra,
qg allir sammála um hernaðr
inn í Asíu á komandi tírnum, .
Næturlæknir I Ialldór Stefáns-
son, Ránargötu 12. Sími 2234.

Dagbóh
□ Edda 5943226 — Systra-
kvöld, Listi í □ og hjá S.-. M.-.
til 17. febr.
Lágafellskirkja. Messað verð-
ur n,k. sunnudag 14. febr. kl.
12.30, síra Hálfdán Helgason. '
Sjálfstæðiskvennaf jelagið Hvöf
heldur afmælisfagnað í Oddfell-
owhúsinu næstkomandi miinu-
dagskvöld. ]
Útvarpið í dag : 4
12.10—-13.00 Hádegisútvarp. ;
15.30—16.00 Miðdegisútvarp. i
18:30 íslenskukensla, 2. flokkUTw
19.00 Þýskukensla, 1. flokkur. ;\r;
19.25 Þingfrjettir.
20.00 Frjettir. 'ð-
20.30 Útvarpssagan: Kristöot
Svíadrotning, IV (Sigurður
Grímsson lögfræðingur). i
21.00 Strokkvartett útvarpsins;
Kvartett, Op. 54, nr. 1, G-dúr„
eftir Haydn.
21.15 Erindi: Iðnaðurinn og þjóð
arbú Islendinga (dr. Björtt
BjÖmsSon hagfræðingur), 4
21.40 Hljómplötur: Valsar.
21.50 Prjéttir. '
22.00 Symfóníutónléikar Kptötx
ur): Tónverk eftir Brahms.
a) Symfóma nr. 2, D-dúr, b)
Sorgarforleikurinn.
Getum útvegað með stuttum fyrirvara ef samið er rí
$ strax fullkomm nýtísku hraðfrystikerfi fyrir 10
£ tonna flakaaflíöst á sólarhring. v,
Gisll Halldórsson i».f.
V.Oj, <
l
X
i
X . . , *
W*4*é*lé&*4*
Það tilkynnist hjer með vinujn og vandamönnum. að
konan mín V
ÞÖRUNN oddsdóttir
andaðist á spítala fimtudaginn þann 11. þ. m.
Fyrir hönd mína, barna minna og annara aðstandenda
Guðmundur Jónsson skósmiður,
Grettisgötu 23.
Jarðarför
ÁSGEIRS BJARNASONAR
frá Knarrarnesi fer fram áð Lágafelli í Mosfellssveit laug-
ardaginn 13. þ. mán. og hefst með húskveðju að Reykjum
í Mosfellssveit kl. iy2 e. hád. Athöfnin í kirkjunni mun
hef jast um kl. 3*4 e. hád-
Fyrir hönd vandamanna
Bjami Ásgeirsson.
Litli sonur okkar verður jarðsunginn laugardaginn 13.
þ. m. Athöfnin hefst með bæn að heimili okkar, Klappar-
stíg 6, Keflavík, kl. 1 e. h.
Klara Ásgeirsdóttir. Sigtryggur Kjartansson.
Hjartans þakklæti fyrir auðsýnda samúð við andlát
og jarðarför
GUÐMUNDAR HELGA PJETURSSONAR
PRENTARA.
Aðstandendur.