Morgunblaðið - 12.06.1943, Blaðsíða 4
4
MOEGUNBLADIÐ
Laugardagur 12. júní 1943.
GARÐYRKJUSKOLINN A REYKJUM
í SKILNAÐARRÆÐU til
skólasystkina minna, hvatti
jeg þau til að vinna ötul-
lega að því að gera garð-
yrkjuskólann sem bestan
og mestan, svo að hann
gæ'ti fyllilega verið sam-
kepnisfær við hliðstæða
skóla hjá nágranna þjóð-
um okkar. Síðan eru nú
liðnir tveir mánuðir og hef
jeg á þeim tíma mikið brot
ið heilann um, á hvern hátt
jeg mætti koma framtíð
skólans að sem mestu
gagni. Niðurstaðan varð sú
að taka til pennans og
reyna eftir mætti að vekja
athygli manna á skólanum
í einhverju víðlesnu dag-
blaði, ef ske kynni, að eim
hver lesendanna gæti veitt
þe.ssari mikilsverðu stofnun
hjálp sína. En hver sá, er
kynnir sjer mál hennar,
mun fljótle;ra þ'á, að hún
þarf mikillaa^ hjálpar við,
ef hún á að geta verið það
sem henni er ætlað að vera
þ. e., að veita mönnum
fræðslu um alt það, er að
garðyrkju lýtur.
Það gekk nokkuð erfið-
leða, eða öllu heldur sein-
lega, hjá mjer að komast
inn í skólann. Skildi jeg
þær ástæður mjög fljótlega
eftir áð jeg var kominn
þangað og farinn að kynn-
ast rekstri skólans.
Rjett eftir að skólinn tók
til starfa, sendi jeg um-
sóknarbeiðni mína, en fekk
ekkert svar við henni, og
var farinn að óttast að hún
yrði ekki tekin til greina.
En jeg hafði mikinn áhuga
fyrir því, að kynnast öllu,
er við kæmi skrúðgörðum
og hafði meiri trú á því
læra til þeirra starfa á
garðyrkjuskólanum en ein-
hverstaðar á garðyrkju-
stöðvum. ítrekaði jeg því
umsókn mína. Fyrst með
því að fá kunningja minn
til þess að tala máli mínu
við skólastjóra (sjálfur gat
jeg ekki komið því við,
vegna þess að jeg var vest-
ur á fjörðum). Þegar það
dugði ekki heldur, skrifaði
jeg nýtt umsóknarbrjef. —
Liðu svo margir mánuðir og
loks kom hið langþráða
brjef, sem veitti mjer ósk
mína uppfylta.
En jeg varð fljótlega fyr
ir vonbrigðum. Það var
engin verkleg kensla við
skrúðgarða. Aðeins gefin
loforð, sem ekki voru hald-
in. Meira að segja var garð
holan fyrir utan sjálft
skólahúsið í hinni skamm-
arlegustu vanhirðu. Og það
eina, sem mjer auðnaðist
að vinna við skúðgarða á
garðyrkjuskólanum, var að
lagfæra þann garð í frí-
stundum mínum, og vissi
•jeg þó aldrei hvort skóla-
stjóra mínum líkaði það
betur eða ver. Nú er jeg
þegar farinn að súpa seyð-
ið af því, hversu lítið var
skeytt um að kenna verk-
legt við skrúðgarða á
Reykjum. Jeg er búinn að
vinna hjer í bænum í tæpa
tvo mánuði og mjer finst
mjög leiðinlegt' að geta
sagt frá því, að jeg hefi á
þeim stutta tíma lært fult
eins mikið til þeirra verka
og jeg lærði á tveim árum
austur á garðyrkjuskóla. .—
Er það ekki skylda okkar
sem fyrir slíkum prettum
verðum, að reyna að koma
í veg fyrir að þeir, sem á
eftir okkur koma verði
ekki fyrir hinu sama.
Nú hefir reynslan sýnt
þeim mönnum, sem skipu-
lögðu skólann í upphafi. að
hugmynd þeirra hefir ekki
staðist. Skólinn virðist als
ekki ætla að fylgja því tak
marki, sem honum var ætl
að að fylgja. Og nú verð-
ur annaðhvort að setja á
stofn nýjan skóla, eða ger-
breyta rekstri skólans á
Reykjum. 1
Öllum mun það ljóst a.ð
full þörf er á því fyrir
okkur íslendinga að eiga
góðan garðyrkjuskóla, —
sem stendur í engu að baki
skólum annara þjóða.
Hjer á eftir vil jeg leyfa
mjer að benda á nokkur
atriði, sem nauðsynlegt er
að tekin sjeu til greina nú
i þegar. Er mjer óhætt að
' fullyrða um það, að skóla-
systkini mín, munu mjer í
því öll sammála.
Það er ekki hægt, og má
ekki kapkosta það eins og
gert hefir verið, að skólinn
beri sig fjárhagslega. Við
það bíður nemandinn tjón
sem honum getur komið
illa síðar, að hafa orðið
fyrir. Ríkið verður að veita
þessum skóla eins ríflegan
styrk og hann þarf méð,
til þess að geta starfað á
rjettum grundvelli.
Rjæktunin þarf að vera
eins fjölbreytileg eins og
frekast getur verið, og má
alls ekki hugsa eingöngu
! um það, að hafa sem mest
! af þeim jurtum til ræktun-
! ar, sem mest verð er fyrir
! á hverjum tíma.
Nemendur verða .að eiga
kost á því að kynnast öll-
um hliðum garðyrkjunnar
og fá tækifæri til þess að
kynnast einhverri ákveð-
i inni grein sjerstaklega, ef
j hann hefir áhuga á því, t.
J d. skrúðgörðum, matjurta-
rækt, ræktun á einhverju
sjerstöku í garðyrkjuhús-
um eða sólreitum og yl-
reitum.
Það má ekki viðgangast
að garðyrkjustöðin sje
skipulögð eins og gert hef-
ir verið. Það eru bygð gróð
urhús af ófaglærðum smið-
um, án þess að til sjeu
teikningar að húsunum og
því síður, hvar það eigi að
standa. Getur það orðið, að
byggingar standi þar, sem
ótækt þykir að hafa þær.
Síðasta gróðurhúsabygging
in á Reykjum ætti að vera
nógu dýrkeypt reynsla til
þess að ifýrirmyndif annará
gróðurhúsa á íslandi verði
ekki bygðar, eftir því, sem
einum manni dettur í hug
að hafa þær, eftir teikn-
ingum, sem hann í mesta
lagi rissar upp á blað.
Nei, það verður að gera
heildarteikningu yfir gróðr
arstöðina og hinn væntan-
lega skrúðgarð og byggja
ekki hús nema að fara eftir
nákvæmri teikningu.
Það er eitt, sem gæti
mjög komið garðyrkjumál-
um þjóðarinnar að gagni,
og það er, að nemendur
sjeu æfðir undir það, að
fara fyrirlestraferðir út um
sveitirnar og leiðbeina fólki
um garðyrkjumál. Þyrfti þá
sennilega að lengja skóla-
tímann að minsta kosti um
eitt ár, en það ár ættu nem
endur að geta unnið fyrir
meiru en fæði. Slíkar sendi
ferðir gætu orðið nemend-
um mjög lærdómsríkar og
komið þeim til þess að
vinna þýðingarmikið verk
áður en þeir ákveða sjálf-
ir starfsvið sitt. Jafnvel þó
ekki væri nema að svara
fyrirspurnum frá fólki varð
andi garðyrkjumál, gæti
það orðið nemendum mikils
virði og þjóðinni að ómet-
anlegu gagni.
Það ætti ekki að lána
ngmendur í burtu af skól-
anum á aðrar garðyrkju-
stöðvar, svo lengi sem næg
verkefni eru fyrir hendi á
skólanum sjálfum. Skólinn
á að vera svo fullkominn
að nemendur geti lært alt,
sem hægt er að læra á öðr-
um garðyrkjustöðvum. Auk
þess er það órjettmætt gagn
vart hinum, sem vilja öðl-
ast full rjettindi, méð því
að vera hinn lögboðna tíma
á skólanum.
Kjör nemenda verður að
miða við þá tíma, sem ríkja
hvert starfsár. Og vinnu-
tíminn skal vera hinn sami
sem á öðrum garðyrkju-
stöðvum. Um þetta er ekk-
ert í reglugerð skólans og
hefir það komið á stað óá-
nægju hjá nemendum.
Það þarf að bæta því við
næstu reglugerð sem samin
verður, auk margs annars,
sem sýnt hefir, að lagfæra
þarf.
Þá er eitt, sem jeg get
ekki hlaupið fram hjá. en
það er að aðskilja skólann
og búið. Það er tvent, og
verður að vera það. Það er
engin ástæða til þess að
skólinn greiði tap sem kann
að verða á búinu, ef gróði
er á rekstri garðyrkjustöðv
arinnar.
Aftur á móti er sjálfsagt
að skólinn gangi fyrir öll-
um afurðum búsins. — Það
kom ekki ósjaldan fyrir,
þann tíma sem jeg var á
skólanum, að allir nemend-
ur voru teknir frá verkefn-
um sínum til heyanna á
engjum og aðeink tveir
menn skildir eftir, til að
sjá um heyið, er heima fyr
ir var og svo gróðurhúsin
milli tíu og fimtán, sem
ekki mátti af sjá í sólar-
hitanum. En nú virtist samt
oft engu líkar, en að aðrir
væifu j látþir , ga,nga |yrir
mjólkinni og nemendum
skamtaður sopinn til þess
að fastir kaupendur gætu
fengið þá mjólk sem þeir
þurftu með. Var slíkt ekki
að skapi okkar nemend-
anna, sem töldum okkur
fyllilega eíga forgángsrjett
inn á mjólkinni, engu síð-
ur en aníiari fæðu, í stað
vinnu okkar.
Það verður ekki komist
hjá því, að minnast lítils-
háttar á skólastjórann sjer
staklega. Hann virðist ekki
gera sjer það fyllilega ljóst
hver er skylda hans gagn-
vart nemendum sínutn.
Hann verður að hafa vak
andi auga á .öllu, jafnt
smáu sem stóru. Og hann
ætti aldrei að gefa loforð
sem hann ekki heldur, því
með því skapar hann sjer
lítið traust nemenda sinna.
En traust þeirra hlýtur hon
um að vera nauðsynlegt,
svo alt megi vel fara.
Á heimavistarskóla verð-
ur að vera gott fjelagslíf
og álít jeg það skyldu skóla
stjórans að ganga þar
fremstur í flokki til að svo
megi vera. En því miður
gerði skólastjóri minn á
Reykjum sjer altof lítið far
um að gera það.
Þá ber honum einnig að
sjá um að fram fari lækn-
isskoðun að minsta kosti
einu sinni til tvisvar ,á ári,
bæði á nemendum og starfs
fólki skólans, en það var
aldrei gert þau tvö ár sem
jeg var á skólanum, og þó
efa jeg ekki að honum hafi
verið vel kunnugt um að
tveir nemenda hans höfðu
áður dvalið á Reykjum,
meðan heilsuhælið starfaði
þar.
Það er líka í verkahring
skólastjórans að sjá um að
regla sje á öllu í skólanum
og að alt sje sem vistlegast
og með sem mestum heirn-
ilisbrag. Að svo væri, skorti
mikið á frá hans hendi. T.
d. vissi jeg ekki til þess að
hann kæmi upp í skóla yfir
alt jólafríið okkar í vet-
ur, og auðvitað kunni eng-
inn við það að fara heim
til hans, nje hlaupa hann
upp, sæist hann úti, aðeins
til þess að óska honum
gleðilegra jóla.
Þá ,var það eitt, er öllum
nemendum var full Ijóst, og
það var, að lítið eða ekk-
ert samstarf var milli skóla
stjórans og kennaranna og
sennilega mun eitthvað
hafa valdið því, að aðeins
einn af fjórum kennurum,
sem ráðnir voru við skól-
ann í byrjun, er nú eftir.
Að lokum vil jeg nefna
þá sjálfsögðu skyldu skóla
stjóra að vera stundvís, en
óstundvísari kennari hefi
jeg aldrei átt, en skóla-
stjóra minn á garðyrkju-
skólanum.
Jeg vil svo enda þessar
línur með því að senda
þeim sem les þær, ósk mína
um, áð hann geri alt sem
hann geti til þess að hjálpa
til við endurreisn skólans á
Reykjum í Ölfusi. Og þá
mun það fljótlega sýna sig
hversu slík stofnun er þýð-
ingarhiikil • fytfir3 íslenSku
þjóðina.
Reykjavík 30 maí 1943.
Hafliði Jónsson.
Bókin um Indriða miðil er
sagnfræSilegt snildarverk og
um leið saga mcrkilcgustu dul
rænna fyrirbrigða, sem hjer
hafa gerst.
Bókin er brátt uppseld.
Hjúskapur. 1 dag verða
gefin, , saman í, hjónaband,
ungfrú Ingibjörg Jóelsdóttír,
StrandgÖtu 31' jlafnarfirði og
cánd. 'tfieöl. 'Astr'áoúr Sigiff-
steindórsson, Reykjavík. —
Heimili ungu hjónanna verð-
ur á Strandgötu 21, Ilafnar-
firði.
Ferðin á
heimsendfa
er tvímælalaust skemtilegasta
barna- og unglingabók sem
nú fæst hjer. Fullkomið lista-
verk, og málsnild Jóns Ólafs-
sonar skálds þarf ekki að lýsa.
Öll börn þurfa að fá þá bók.
Sundnámsskei
hefst í Sundlaugunum mið-
vikudaginn 16. júní n.k. —-
Sundkennari Ólafur Pálsson.
Upplýsingar í Sundlaugunum.
MILO
> mmm •f/*'
iniMitMitioti Abni jOnsjom. aiiNAsiit I
Einar Ásmundsson
Eggert Cíaessen
; hæStarjettarmálaflutningsmenn,
Oddfellowhúsið. — Sími 1171.
Allskonar lÖRfræðistörf.