Morgunblaðið - 17.07.1943, Blaðsíða 7

Laugardagur 17. júlí 1943.
MOKGUNBLAÐIÐ
7
BARÁTTAN GEGN KAFBÁTUNUM
AIAÍAIÁNUÐUR síðastlið-
inn var fyrsti mánuðurinn,
síðan allri starfsorkú skipa-
sniíðastöðva Þýskalands og
hernumdu landanna var beint
að kafbátasmíði, sem fleiri
kafbátum var sökkt en srníð-
aðir voru. Alexander, flota-
málaráðherra, tilkynnti betta
snemma í júnímánuði, áður
en endanlegar skýrslur höfðu
borist um árangur s.jóhernað
araðgerðanna, og síðan voru
bessi tíðindi staðfest af for-
sætisráðherramnn, er hann á-
varpaði bingið eftir heimkom
una frá Washington, Gíbralt-
ar og Norður-Afríku viku
síðar. Þannig hafa orðið
merkileg str.aumhvörf, bví að
tæplega sex mánuðum áður
var álitið, að Þjóðverjar smíð
uðu mánaðarlega tíu kafbáta
umfram ]rd tölu, sem sökkt
væri. Þessi tala var raunar
ekki birt í Englandi, heldur
af canadiska flotamálaráð-
herranum, sem auðvitað hafði
aðgang að fullkomnum upp-
lýsingum um svo mikilvægan
bátt sjóhernaðarins. Straum-
hvörfin eru bó aðeins að
byrja, og enn er lítið farið
að renna í hina áttina. „Yið
verðum ennbá að gera ráð
fyrir bungum áföllum og
mikl'u tjóni“, sagði Alexand-
er. ,,Það væri heimskulegt að
ímynda sjer, að góður árang-
ing fyrir áframhaldandi vel-
gengni“, «sagði_ Churchijl.
ur í einum mánuði sje trygg-
„Enda . bótt jeg hafi alltaf
horft fram til bessa sumars
sem hagstæðs tímabils, bá
getur auðvitað svo farið að
við verðum fyrir áföllum“'.
Vissulega verða líka allir
að gera sjer bað ljóst. að
ekki er nóg, að áfram verði
sökkt fleiri kafbátum fyrir
Þjóðverjum en beir geta
smíðað og bó munu líða marg
ir mánuðir, unz alvarlegt
skarð fer að verða í kafbáta-
hópinn.
400—500 KAFBÁTAR
1 NOTKUN.
Þar sem í marga mánuði
undanfarið hafa verið smíð-
aðir fleiri kafbátar en sökkt
hefir verið, má telja víst, að
Þjóðverjar eigi nú á að skipa
4—500 kafbátum. Enn sem
komið er, hefir beim lítið
fækkað, brátt fyrir árangur-
inn í maímánuði. Ennbá verð
um við að fást við bennan
stóra hóp, og vjer skulum
muna bað, að beir verða ein-
ungis sigraðir með bví að
beita s.jer af alefli gegn béim
s.jálfum. Það hefir engin á-
hrif á bá, bótt varpað sje
sprengjum á skipasmíða-
stöðvar eða Diéselvjelasmiðj-
ur. Það verður að berjast
gegn beim og eyðileggja ]ui
á hafinu með áhafnir sínar
innanborðs, meðan beir eru
að vinna að bví að gera
„hafnbann" Ilitlers að raun-
veruleika. Á bann hátt einan
er hægt að bera, sigur af
hólmi í baráttunni við kaf-
bátana.
KAFBÁTARNIR MUNU
VERÐA SIGRAÐIR.
Það er að vísu áreiðanlegt,
að kafbátarnir verða eyðilagð
ir. Því takmarki mun verða
náð með bví að halda áfram
á sömu braut og í maí og
endurbæta enn betur bær að-
ferðir er bá var beitt með
svo góðum árangri. Hyersu
beim árangri var náð, má lesa
lit úr bví, er uppskátt hefir
verið látið á síðustu mánuð-
um, bæði í ræðum ráðherra
Eftir H. G. Thursfield aðmírál
Fyrri grein
1 grein bessarf er lýst baráttunni við kafbátana
og hversu Bandamönnum hefir smám saman tekist
að efla svo varnir skipalesta sinna, að mjög hefir
úr kafbátahættunni.
dregið
og á annan hátt. 1 síðastliðn-1 aprílmánaðar með
um febrúarmánuði skýrði árásum á skipalest,
Churchill binginu frá beirri1 staðar á
ákvörðun stjórnarinnar að
auka tölu fylgdarskipa með
skipalestum. „Að beina fram-
leiðslunni -meira að smíði
fylgdarskipa en gert hefú
verið“, voru orð hans.
Það virðist líklegt, að hann
muni ekki hafa opinberað
bessar ráðagerðir fyrr en bær
í raun og veru höfðu verii^
framkvæmdar, enda gaf hann
í skin, a-ð bessi ákvörðun
hefði verið tekin nokkrum
mánuðum áður. Það var aug-
sýnilega meiri fjöldi slíki’a
skipa á hafinu en áður, og
nokkrum
einhvers-
miðju Atlantshafi.
Um. bað bil átta kafbátar
gerðu bessar árásir. Ilin op-
inbera tilkynning, skýrði frá
]>ví, að flestum bessum árás-
úm hefði verið hrundið með
góðum árangri. Þetta orða-
lag gefur til kynna, að rfckk-
fjögurra kafbáta, er sökkt
hafði veriö, hefði að öllum
líkindum fjórir og sennilega
tveir bar að auki verið eyðj-
lagðir. Þarf ekki. að vera um
að ræða miklar skemdir, til
bess að kafbátur farist, ef
hann er langt frá bækistöðv-
um sínum og íendir í slæmu
veðri," enda liurftu bessir kaf-
bátar að komast til baka bvert
yfir Atlanshafið.
Það er eftirtektarvert, að
10 herskip eru nafngreind í
hinni opinberu tilkvnningu
um orustu bessa. Hefir bví
ski pn lest bessi verið óvenju
vel varin, bví að litlar líkur
uð ai bví tjóni, er skipalestin eru til bess, að í tilkynning-
varð fyrir, hafi orðið bá. — unni sje um að ræða tæmandi
1. maí skall á fárviðri, upptalningu. Þessari auknu
sem stóð í brjá daga og rót- herskipavernd er bað að
aði svo upp sjónum, að kaf- íniklu leyti að bakka, hversu
bátunum var ókleift að haf- vel gekk að sigrast á kafbát-
ast nokkuð að. En betta virð- unum, og ]>að er auðvelt.
ist einnig hafa seinkað ferð jafnvel fyrir bann, er ekk-
skipálestarinnar. bví að unt ert -bekkir til hernaðarað-
Þetta er ein besta Ijósmynd sem tekin hefir verið gcgnum sjónpípu kafbáts. —
Myndin var tekin úr ameriskmn kafbáti, eftir að hann hafði sökt japanska tundur-
spillinum, sem sjest vera aí) sökva.
beim fór fjölgandi. Ilvað
bessi aukning var mikilsverð
í baráttunni við kafbátana
sást greinilega í orustu, sem
háð var í Norður-Atlantshafi
í lok apríl og byrjun maí-
mánaðar. Gagnstætt venju
gaf flotamálaráðuneytið út
lýsingu á bessari viðureign,
stuttu eftir að kunnugt varð
um endalok hennar. Engin
lýsing var að vísu gefin á
hinum breyttu hernaðarað-
ferðum, en óhjákvæmilega
hlutu að seytlast út ýmsar
frásagnir af einstökum at-
riðum, bví að bað væri til of
rnikils ætlast af mannlegu
eðli, að menn sem eru sjón-
arvottar að slíkum árangri
í baráttu við óvin, sem áður
hafði oftast ráðið gangi mál-
anna, myndu ekki skýra. frá
neinu, er beir kæmu í land.
Af beim sökum var talið æski-
legra að gefa út áreiðanlega
frásögn af atburðinum. Það
er að minnsta kosti víst að
árangur bessatar orustu varð
mjög til bess að stappa í oss
stálinu og bá um leið draga
kjarkinu úr óvinunum.
SJÓORUSTAN Á
NORÐUR ATLANTSHAFI.
reyndist að safna sanian fleiri I ferða kafbátahna, að skilja,
kafbátum til árásanna, semjaf hverju ])að stafar.
hófust að nýju 4. maí, meðan
skipalestin enn var svo langt
undan landj, að canadiski
flugherinn var ekki fær um
að veita henni vernd í bví
illviðri, er enn geysaði. I
betta sinn voru kafbátarnir
um ]>að bil 25, og ]>eir gerðu,
brjátíu árásir á skipalestina,
bæði að degi og nóttu, en
gagnárásir fylgdarskipanna
báru góðan árangur. Gagn-
árásir bessar voru gerðar
hvíldarlaust <lag eftir dag, og
mörgum kafbátum sökt. —
Plugvjelar úr konunglega
canadiska flughenum voru nú
einnig komnar til skjalanna.
Einn kafbátanna sökk, eftir
að mikil sprenging heyiðist
neðaúsjávar, stuttu eftir að
hann hafði með djúpsprengju
kasti verið neyddur til bess
að koma upp á yfirborðið.
Tvö skot lentu í turningum á
öðrum kafbáti, og var hon-
um grandað með djúpsprengj
um, um leið og liann kafaði
Sumar loftárásirnar viríust
heppnast mjög vel. Opinbera
tilkynningin, sem bygðist á
mjög ófullkommun skeytum,
HVERNIG BARIST
ER VIÐ KAFBÁTA.
Þegar kafbátur _ræðs't á
einstakt skip eða skipalest,
)á opinberar hann nærveru
sína, með ]»ví að skjóta einu
eða fleiri tundurskeytum. -—
Jafnvel áður en hann gerir
árásina, er oft hægt að verða
var við hann, ef nægilega
margar flugvjelar fylgja skii>
unum, bví að ]>að er hlutverk
verndarflugvjelanna að kanna
leiðina, er skipalestin á að
fara, og sem kafbáturinn barf
að ná til að degi, ef honum
á að heppnast að gera árás
á skipin. Undir eins og kaf-
bótur er í augsýn, bá er um
að gera að ráðast á hann án
tafar, með skothi-íð, ef hann
er ofansjávar, en djúpsprengj
um, ef hann kafar. En betta
er ekki altaf unt að gera
nógir fljótt gagnárásir. Ef
skot hitta kafbátinn á slærn-
an stað undir eins, bá eru
dagar hans oftast begar tald
ir. en oftar getur bann bó
komist í kaf, áður en gagn-
árásarskipin eru komin á
vettvang, og bá verður með
leik- og beita hlustunartækj-
umun.
Margar frásagnir af slík-
um eltingaleikjiun hafa ver-
ið birtar af strjðsfrjettaritur-
um, blaðamönnum og öðrum,
sem hafa ]>að hlutverk með
höndum að segja almenningi
frá starfi flotans. Þessar frá-
sagnir upplýsa að vísu ekki
neitt um bær aðferðir, sem
eltingaskipin nota, og hversu
bau get.a staðsett kafbátana
og fundið bá með hlustunar-
tækjum sínum. En bessar frá-
sagnir sýna ljóslega, að betfa
er oft seinlegt verk, og ]>eg-
ar djúpsprengjuárás hefir
verið gerð, pr ekki sjaldan
árangurinn svo vafasamur, að
hefja verður eltingaleik og
árásir að nýju. Stundum hafa
margar árásir verið gerðar og
enn óvíst um árangur, ekki
er lengur unt að rekja slóð
kafbátsins og algerlega óvíst
hvort kafbátmnn' hefir verið
sökkt eða honum hefir heppn-
ast að komast undan, ef til
yill skaddaður en alveg jafn.
sennilega heill og ólaskaður.
Allan bann tíma, sem elt.iirg-
arleikur ]>essi stendur yfir,
heldur skipalestin auðvijtað
áfram og reynir að komast
burt úr nágrenni við kaf-
bátinn, bví að kafbátur neð-
ansjávar getur aldrei elt uppi
jafnvel gangminstu skip, sepi
stefna beint frá honuin. Skipa
lestin barf ]>ví eigi að óttast
árás kafbáas, sem er neðan-
sjávar og sem hún getur snú-
ið skutum símun að. En betta
býðir aftur bað, að eltinga-
skipin fjarlægjast skipalestina
meira og meira, og ]>au geta
ekki varið hana fyrir árás-
um, er kynnu að vera gerðar
annars staðar frá. Þetta ger-
ir að vísu ekki til, ef fylgd-
arskipin eru nægilega mörg
til bess að mæta einnig ]>ess-
um árásiun. Það er ]>ví aug-
ljóst, að til ]>ess að skipa-
lest sje nægilega varin, ]>á
burfa fylgdarskv>in að vera
bað mörg, að bau geti ekki
einungis veitt skipaleStina
vernd með ]>ví að gera gagn-
árásir á hana, heldur til ]>ess
að geta sent út rannsóknar-
skin. til bess að athuga, hvort
kafbátar liggja í leyni á næstu
grösum.
Mr. Churchill sagði í neðri
málstofunni í febrúar. „Ekk-
ert er auglióslegar sannað en
bað. að skipalestir, sem njóta
nægilegrar verndar herskipa
og ]>ó einkum langflevgra
flugvjela, geta sigrað kaf-
bátana. Vje;; höfum vart orð-
ið fyrir nokkru tjóni á hán-
um vel vörðu herflutninga-
skipalestum vorum. Líkurnar
fyrir ]>ví að ]>jer farist með
breskum herflutningaskipa-
lestum eru um ]>að bil 1 á
móti 2000 í bessu stríði“. —■
Reynt er nú. með eins mikl-
um hraða og auðið er, að efla
svo varnir venjulegra skipa-
lesta, að bær verði eins ör-
u.ggar og skipalestir bær, sem
annast herflutningana. *'
(National Review).
Orustan hófst síðustu daga'skýrði frá ]>ví, að auk beirra l>olinmæði að hefja eltinga-
ROBERT Á PUERTO
RICO.
SAN JUAN, Puerto Riei í
-gærkvöldi —■: Georges Ro-
bert. fyrverandi lan \ stjóri
Frakka á Martinique, kom
hingað í dag í fylgd með
fyrverandi skipstjóri beiti-
skipsins Emile Bértin og
flugvjelamóðurskipsins Bern.
- - Rcuter.