Morgunblaðið - 22.08.1943, Blaðsíða 7

Sunnudagur 22. ágúst 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
7
lieiin um helgai’. En það stóð
ekki ietigur en í eitt og hálft
ár, síðan kom hann heim. Einn
kennaranna varð ástfanginn
af drengnum, hann gat ekki
losnað úr fjötrum ])eim, er
fegTirð Rolands hafði lagt á
hann. Málinu lyktaði með að
hann skaut sig. Þetta varð
auðvitað niikið hhevkslismál.
Roland talaði um það, eins og
það væri eitthvað, sem hann
hefði lesið í dagblaði, alveg
ópersónulega, hvorki snortinn
af viðbjóði nje meðaumkun.
Ræöuhöld á strætum úti.
Kommúnistar og þjóðernis-
sinnar. Gyðingaandúð var far-
in að gera töluvert vart við
sig. I fyrstu hafði aðeins ver-
ið hlegið að hinum fjarstæðu
kröfum áhahgenda., hennar, og
að foringja þeirra, sem marg-
ir álitu ekki með öllum mjalla.
En skyndilega var nýr flokk-
ur kominn fram á sjónarsvið-
ið, National sósíalista flokk-
urinn, með fulltrúa á þingi og
töluverð áiii’il' og fyl.vi í land-
inu. Flokkur, sem skipaður
var ævintýramönnum, og
hæfði þeim best. Þýska þjóð-
in var svo langt leidd, að hún
vonaði, að róttækustu bréyt-
ingarnar kynnu helst- að bæta
óstandið í landinu. Þessvegna
óx engum flokki örar fylgi en
National sósíalistunum.
Gyðinnarnir, sem voru orðn
3r rótgrónir í landinu á meira
en þúsund árum, og voru
tengdir þýsku þjóðinni með
böndum sameiginlegrar tungu,
menningar og þróunar, voru
sjer varla þess vitandi leng-
ur, að þeir voru Gyðing-
ar, lögðu við hlustirnar. Þá
ráma.ði eitthvað í, að langa-
langafi þeirra hafði gengið
um með poka á bakinu. Kyn-
þátturinn mundi eftir þján-
ingunum, sem einstaklingarn-
ir voru löngu búnir að
gleyma. Ilættan vofði yfir;
þeir skynjuðu hana af eðlis-
hvöt vonlausrar þ.jóðar, sem
ætíð hefir lifað í hættu.
Dr. flain skynjaði hættuna.
Sonur hans Roland var orð-
inn meðlimur Hitlersæskunn-
ar og gekk upp í að fullnægja
þeim kröfum, sem gerðar
voru til hennar. Ilið skáldlega
og hetjulega í kenningum
nazista hreif huga hans. Hann
kom heim frá fundum þeirra
og útilegum glaður og bjart-
svnn.
Orvæntinga rfulla r sam ræð-
ur áttu sjer stað milli læknis-
ins og ltonu hans á næturnar
í skjól.i myrkursins í svefn-
herbergi þeirra. „Þetta geng-
ur ekki lengur. Jeg verð að
segja drengnum, að það renn-
ur "■'Uðingablóð í æðum hans.
•Jeg hefði átt að vera búinn að
því Þn’ir löngu síðan. Nú verð
ur ekki lengur hjá því kom-
ist, hann verður að fá vitn-
eskju um það nú þegar“,
sagði læknirinn með ákefð.
„Ömögulegt. Bíddu dálítið
ennþá — jeg er hálfhrædd.
Drengurinn er fram úr hófi
viðkvæmur. Hann gæti jafn-
vel t'ramið sjálfsmorð’eða orð-
ið brjálaður. Setjum nú svo,
að áfallið riði honum að fullu?
Ilvað
myndirðU þa gera:
Bíddu þangað til hann er
eldri og þroskaðri og þekkir
lífið betur", svaraði Irene ör-
vingluð. Þau lágú hlið við
hlið, og höfuð hennar hvíldi
á Öxl hans. Hann andaði að
sjer ilminum úr hári hennar,
sem var ætíð jafn gljáandi og
fagurt í auö'um hans.
,(Yiltu standa með mjer, Ir-
ene?“ spurði hann ákafur.
Ilann sá gegnum myrkrið, að
hún brosti.
„Auðvitað“, sagði hún ást-
úðleca. „llvernig dettur þjer
antiað í hug?“ Alt var eins
og það átti að vera.
En bá var það, að Max Lili-
en var myrtur úti á götu. Það
var hið fvrsta af fjölda póli-
tískra morða, sem ráku hvert
annað. — Tilræðismaðurinn
skaitt kúlu í gegnum höfuð
sjer, áður en hann var hand-
samaður. Sjálfstnorð hans
fylti Roland tryltri aðdáun.
„Þetta. er sannur hetjuskap-
ur — hann ljet lífið í sölurn-
ar fyrir málstaðinn !‘ ‘ hrópaði
hann. „Nú skulum við svei
mjer sýna júðunum í tvo
heimana!“ Ilann stóð við
gluggann; að baki hans sást
út í snæviþakinn garðinn, og
hann fórnaði upp höndum af
geðshræringu. Emanúel, sem
var særður og dapur yfir
dauða besta vinar síns, hrökk
við og ískaldur hrollur fór um
hann. Roland, sem var sjálfur
viðkvæmur, sá föður sinn
fölna. „Fyrirgef ðu“, sagði
hann með kæruleysiskurteisi.
„Jeg gleymdi, að þjer geðjað-
ist vel að Max Lilien. Gat held
ur aldrei skilið það!“
Við erum Gvðingar sjálfir,
jeg að öllu leyti, en þú að
hálfu, langaði Emanúel til að
segja. Hann opnaði munninn,
en lokaði honum aftur. Irene
hafði komið aftan að honum
og lagt höndina á öxl hans,
eins og til að aftra honum frá
að tala af sjer. Tækifærið leið
hjá ónotað og kom aldrei aft-
ur. Frá kofa, bifreiðarstjórans
barst hljómurinn af Polonaise
Chopins; ástríðuþrunginn og
sigurhrósandi"; þannig ljet
það að minsta kosti í þetta
skifti í eyrum Emanúels. Kurt
var að æfa sig.
„Þú átt, eftir að læra fyr-
it* mbrgundaginn, Roland“,
sagði Irene. Roland fór út úr
stofunni og flautaði glaðlega
á leiðinni uT"1 stigann.
Dr. Hain sagði upn stöðu
sinni sem aðalskurðlæknir við
Charlotten-spítalann skömmu
eftir að Ilitler kom til valda;
hann beið ekki eftir, að sjer
yrði skipað að gera það. Engu
að síður hafði hann nóa að
gera; margir sjúklingar leit-
uðu til hans, og hann var
stundum sóttur til að fram-
kvæma vandasama uppskurði
á spítalanum, þótt hann væri
ekki lengur fastur starfsmað-
ur hans. Á heimili hans var
einnig mjög breytt andrúms-
loft. Roland ^ekk um eins og
maður, sem gengur í svefni,
alt of upptekinn af sjálfum
sjer og hugsunum sínum til
að taka eftir nokkru. Á stræt-
unum kvað við hávært fóta-
tak óróaseggja, sem gengu
fylktu liði rrm borgina; í út-
varpinu glumdi hin ofstækis-
fulla hrópandi rödd foringj-
ans, og í blöðunum endurróm-
uðu slagorð þriðja ríkisins.
Ðr. Hain var innanbrjósts
eins og línudansara á örmjó-
um kaðli, þegar hann saf and-
spænis syni sínum við borðið.
í fyrsta skifti á ævinni hafði
Roland áhuga fyrir nokkru.
Foringi deildar Rolands,
Erhard Gerhardt, hár og hoi’-
aður náungi með sítt hár, kom
stundum heim til þeirra.
„Þessi Gerhardt eltir dreng
inn okkar eins og tryggur
hundur“, saaði Irene.
„Ilvað áttu við?“ spurði
Emanúel órólega; það þurfti
lítið nú orðið til að gera hann
órólegan. __
„Jeg veit ekki — hann er
eitthvað svo hundslegur á
svipinn, þegar hann horfir á
Roland' ‘.
| „Við skulum vona, að það
endurtaki sig ekki, þetta með
skólakennarann“, sagði Em-
anúel áhyggjufullur.
Irene strauk hár hans.
„Gamli kjarkleysinginn
ininn“, sagði hún og brosti
'að svartsýni hans.
Kvöld eitt í júní kom Ro-
land ekki heim til miðdegis-
verðar. „Ilvar er drengur-
inn?“ spurði læknirinn.
svaraði, að hann hefði
út með þremur öðrum
ingum. „Ilvenær kemur
heim?“ spurði hann
Einkennilegur drungi grúfði
yfir húsinu þennan dag.
„Jeg veit
hafa eflaust
fund. Ilaltu
Mani minn
„Roland er
það ekki. Þeir
farið á einhvern
áfram að borða,
“, sagði Irene.
orðinn fullorðinn
maður. Við megum ekki vera
of afskiftasöm við hann“.
Það er hverju orði sannara,
hugsaði Emanúel. „Mjer sýn-
ist vera að hvessa“, sagði
hann. Hann ýtti diskinum frá
sjer og kveikti sjer í vindling.
Ilönd hans skalf lítið eitt. Ro-
land kom ekki heim. Tvisvar
Höllin fyrir austan
sól og vestan mána
Æfintýri eftir P. Chr. Asbjörnsen-
4.
„Jú, þú mátt koma og finna mig, en þangað sem jeg er,
er enginn vegur; höllin er fyrir austan sól og vestan mána
og þangað ratarðu aldrei“.
Um morguninn, þegar hún vaknaði, var bæði kóngs-
sonurinn og höllin horfin, hún lá á litlum grænum gras-
bletti og pokasnigillinn hennar hjá henni, en allt í kring
var þjettur, dimmur skógur. Þegar hún hafði þurrkað
stýrurnar úr augunum og grátið sig þreytta, þá lagði hún
af stað, og þegar hún hafði gengið marga, marga daga,
kom hún að háu standbergi.
Hún grjet sig þreytta.
Undir berginu sat gömul kerling og ljek sjer að gull-
epli. Hana spurði stúlkan, hvort hún vissi, hvernig kom-
ast ætti til kóngsonarins, sem væri hjá stjúpu sinni í höll,
sem væri fyrir austan sól og vestan mána, og sem ætti
að fá fyrir kóngsdóttur, sem hefði þriggja álna langt nef.
„Hvaðan þekkir þú hann?“ spurði kerling. „Kannske
þú hafir ætlað að giftast honum?“
Ójú, svo var nú það.
„Nú, já, það ert þú“, sagði kerlingin. „Ja, jeg veit ekk-
ert meira um hann, svei mjer þá, en það, að hann býr í
höllinni fyrir austan sól og vestan mána, og þangað
kemstu seint eða aldrei, en hestinn minn skaltu fá lán-
aðan, og á honum geturðu riðið til grannkonu minnar,

Myndasmi'ður uokkur í
Ohio mætti fyrir rjetti. fyrir
að hafa neitað að taka ljós-
mynd af konu nokkurri. Kon-
an spurði hann, hverju það
sætti. Ilann svaraði:
„Frú! Minn listræni smekk-
ur gefur mjer alls ekki leyfi
til að taka mynd af slíku and-
Iit.i“.
Konan náði í mann sinn og
málið fjekk skjótan enda.
Hann neitaði sem sagt fyrir
rjettinum að styðja ákæru
konu sinnar og' krefjast að
ljósmyndaranum yrði hegnt
en starði aftur á móti mjög
mikið á konu sína, er þau
gengu út úr rjettarsalnum.
(Um hvað skyldi hann hafa
verið að hugsat).
i*r
Frambjóðandi í einu sveita-
kjördæmi í Bandaríkjunum
þreyttist aldrei á því að brýna
fvrir kjósendunum, að hann
væri alger bóndi og þessyegna
ættu þeir — þændurnir — að
sjá sóma sinn í því að senda
hann á þing.
„Jeg er bóndi í þess orðs
fylstu merkingu“, sagði hann
eitt sinn á framboðsfundi,
„jeg get plægt, slegið, sáð,
mjólkað kýr, járnað hesta og
: í raun og veru gert alt, sem
*að búskap lýtur. Jeg hefði
' sanna ánægju af því, ef ein-
liver gæti bent mjer á eitt-
hvað, sem þarf að gerast á
f lióndabæ og jeg get eltki
! gert‘ ‘.
Eftir langa þögn heyrðist
sagt með veikum rómi aftar-
lega í fundarsalnum:
„Geturðu verpt eggjurn V ‘
Móðirin var að kenna
fjögra ára dóttur sinni og
benti á einn stafinn í stóra
stafrófskverinu hennar og
spurði:
„Hvað heitir þessi stafur?“
„Hvað, veistu það ekki
sjálf?“ svaraði barnið.
„Jú, auðvitað veit jeg
það“, svaraði rnóðirin, „eu
jeg ætlaði að vita, hvort þú
veist það“.
„Nú“, svaraði litla stúlkan,
„já, jeg veit hvað hann heit-
ir“.
„Viltu þá ekki segja mjer
það, gera svo vel“, bað móð-
irin.
„I1 versvegna þá það“. svar
aði barnið. „Þú veist það og
jeg veit það líka, og þá finst
mjer, að við þurfum ekki að
tala neitt meira um það“.