Morgunblaðið - 03.11.1943, Side 7

Miðvikudagur 3. nóv. 1943
MORGUNBLAÐIÐ
7
Þegar nasisminn hrynur i Þýskalandi
ÞAÐ FER eftir vorum eig
in gjörðum, hvaða vanda-
mál bíða vor, eftir að nas-
istaskipulagið hrynur til
grunna í Þýskalandi.
Vjer höfum sett fram
þrjár ófrávíkjanlegar kröf-
ur, varðandi Ítalíu og Þýska
land: Skilyrðisíaus uppgjöf
herjanna, afnám fasista- og
nasistaskipulagsins og að
haldið verði uppi lögum og
rjetti.
Þessar þrjár kröfur stang
ast á. Hrun ríkisstjórnarinn
ar hefir í för með sjer af-
nám allrar löggæslu. Upp-
gjöf herjanna leiðir af sjer
hrun alls hernaðarlegs
valds. Þar sem er hvorki
hernaðarlegt nje borgara-
legt vald, híýtur að ríkja
öngþveiti.
Svarið er oftast þetta: —
Hersveitir vorar munu taka
að sjer íílutverk þessara
valdhafa og þannig koma
í veg fyrir upplausn. Þessu
geta aðeins þeir trúað, sem
ekki bera nokkurt skyn á
þýska þjóðfjelagsbyggingu
og ekki taka tillit til tímans.
Það tekur sinn túna að láta
her bandamanna taka við
hlutverki þýska hersins, auk
þess, sem það er nokkurn-
veginn víst, að í Þýskalandi
mun verða hrtrn heima fyr-
ir áður en herinn gefst upp.
Stjórnmálaástandið í
Þýskalandi hefir smám sam
an verið að fá á sig aukin
upplausnareinkenni síðustu
mánuði. Stjórnskipulagið er
rotið og óvinsælt. Fjöldi
þýskra borgara hefir verið
hrakinn frá heimkynnum
sínum vegna loftárásanna,
og dreift hefir verið um land
ið tíu miljónum erlendra
verkamanna, og eru það
ekki nema um það bil helm
ingi færri menn en öíl þýska
verkamannastjettin.
Þjóðin mun gefast upp
á undan hernum.
SIÐFERÐISÞREK þýska
hersins er aftur á móti all-
gott. Allar líkur benda því
til þess, að þjóðin heima fyr
ir muni bresta á undan hern
um.
Öll þýska þjóðin veit —
og öll vor stjórnmálastefna
hefir sannað henní það ljós-
legæ — að hún er að berj-
ast fyrir tilveru sinni, að
minsta kosti gagnvart vest-
urveldunum. Öðru máli
gegnir um ftali, enda er ótti
þeirra um hefnd mun minni
en Þjóðverja.
Rússar hafa aftur á móti
sett fram þrjár ófrávíkjan-
legar kröfur eins og vjer. —
Rússar hafa ekki bundið
hendur sínar. Stalin hefir
einungis krafíst þess, að
nazistastjórnin verði rekin
frá völdum. Aðeins einu
sinni hefir hann — og það
hikandi — notað Casa-
blancasetninguna i,skilyrð-
ilaus uppgjöf", en úr því er
EFTIR DOROTHY THOMPSON
í grein þessari er rætt um, hvað verða muni í
Þýskalandi, eftir að nasistum hefir verið stevpt af
stóli. Greinin birtist fyrir skömmu í mánaðarritinu
„The American Mercury“.
dregið bæði í fyrri og síð-
ari ræðum hans. Hann hef-
ir sagt, að eyðileggja þyrfti
ríki Hitlers og her Hitlers,
en ekki þýska ríkið og
þýska herinn. Nú síðast
hefir Stalin boðið þjóð-
nefnd frjálsra Þjóðverja, er
sett hefir verið á laggirnar
í Moskva með þýskum út,-
lögum og stríðsföngum,
þar á meðal sonarsyni Bis-
marcks, tiltölulega góða frið
arskilmála 'fyrir Þjóðverja,
þar sem hann í rauninni
krefst þess eins, að þýski
herinn hörfi inn fyrir fvrri
landamæri Þýskalands.
Það er hægt að sjá,
hvað verða mun.
ÞAÐ er barnalegt að
halda því fram, að vjer get-'
um ekki sjeð, hver verði rás
viðburðanna í Þýskalandi
eftir uppgjöfina. Vjer get-
um að vísu ekki sjeð fyrir
allan gang málanna, en vjei
getum að minsta kosti kom-
ist að raun um, hvaða flokk
ar manna munu verða þar
að verki, samsetningu
þeirra og báráttuaðferðir.
Ef vjer gerum ráð fyrir,
að sá tími komi, er herinn
og meiri hluti þýsku þjóðar-
innar geri sjer ljóst, að stríð
ið er tapað, koma upp á yf-
irborðið hagsmuna- og hug-
sjónamál hinna ýmsu
stjetta, er legið hafa í dvala
heilan áratug kúgunar og
harðstjórnar. — Árekstur
þeirra mun verða það, sem
vjer köllum ringulreið, en
það mun brátt verða skipu-
lögð ringulreið. Ef vjer ekki
getum ákveðið, hvaða hópa
þessarar „ringulreiðar“ vjer
ætlum að hafa skifti við, get
ur það skapað oss óyfirstíg-
anlega örðugleika.
Tvent er það, sem allir
flokkar munu verða andvíg-
ir: Sundurlimun Þýska-
lands og langvinnu her-
námi landsins af hálfu
bandamanna, einkum ef til-
raunir verða gerðar til þess
að hafa afskifti af lifnaðar-
háttum borgaranna. Churc-
hill forsætisráðherra sagði
líka í ræðu, er hann flutti
27.júní síðastliðinn, að hann
óttaðist, að bresk-amerísku
landsstjórarnir myndu hafa
næstum sömu áhrif á íbúa
óvinalandanna og lands-
stjórar þeirra hafa á þjóð-
ir hernumdu landanna í
Evrópu. Churchill, sem er
framsýnn og glöggskygn
maður, hefir hjer algeiiega
á rjettu að standa.
Óvinaþjóðirnar munu
verða einhuga í fjandskap
Dorothy Thompson.
sínum gegn þeim fulltrúum
bandamanna, sem taka eiga
við völduríum úr höndum
nazistastjórnarinnar, þótt
þær verði sundurþykkar í
öðrum efnum. Vjer skulum
athuga, hverskonar flokka
hjer muni helst verða um
að ræða.
Höfuðáhugamál ahra
stjetta í hvaða þjóðfjelagi
sem er, er ætíð það, að reglu
og friði sje haldið uppi 1
þjóðfjelaginu. Þetta við-
fangsefni er þó nokkuð
annars eðlis í þjóðfjelagi, es
gengið hefir í gegnum tvær
styrjaldir, tvær byltingar,
verðbólgu og hverskyns
fjármálaöngþveiti, þar sem
alt hið frjálslynda viðskifta
kerfi, eins og það er þekt
meðal vesturveldanna, hef-
ir verið eyðilagt og mist
gildi sitt. Eignastjettirnar
munu óttast stjórnleysi, upp
nám og óreiðu. Þær munu
vilja hafa völdin í sínum
höndum. Þær munu setja
traust sitt á herinn og munu
verða studdar bæði af
kirkju, bændum og öllum
öðrum varðveislusinnuðum
öflum. Allir þessir aðilar
vita, að bylting er framund-
an, en þeir ætla sjer að hafa
taumhald á þeirri byltingu.
Þessara aðila bíða tvenns
konar hlutskifti: í fyrsta
lagi að sundra röðum verka
mannanna, sem ella gætu
orðið of róttækir í byltingu
sinni og í öðru lagi að fá
aðgengilega friðarskilmála
hjá banaamönnum.
Hvað getur nýja stjórnin
. gert?
EF NÝ stjórn þessara að-
ila verður sett á laggirnar í
Þýskalandi, mun hún fyrst
og fremst beita sjer fvrir
þv'í að komast að heiðarleg-
um friðarskilmálum, leysa
upp fjelög nazista og af-
nema löggjöf þeirra, endur-
reisa lýðræðisskipulag með
almennum kosningum og
að síðustu gefa út yfirlýs-
ingu um það, áð hið nýja
þýska lýðveldi vilji lifa í
sátt og samlyndi við allar
þjóðir. Þessi flokkur manna
veit einnig fullvel, að þýska
„hernaðarstefnan“ er illa
liðin hjá öðrum þjóðum og
því mun hann gæta þess að
setja ekki neinn hernaðai
sinna í valdastól.
Ef vjer gerum ráð fyrir,
að slik stjórn, óháð hernum,
gæti unnið fylgi fólksins;
hver myndi þá afstaða
bandamanna verða til henn
ar?
Einnig þetta hygg jeg, að
sjá megi fyrir, enda þótt
það að sjálfsögðu sje kom-
ið undir þeirri hernaðar-
legu aðstöðu, sem Þjóðverj-
ar þá hafa. — Bretar og
Bandaríkjamenn munu án
efa verða að fórna hunclr-
uðum þúsunda mannslífa
til þess að gersigra her
þeirra. Til þess að styrkja
enn herstöðuna, getur yfir-
herstjórnin fyrirskipað al-
gert undanhald frá Rúss-
landi og þannig fengið
mörg herfylki, er beita
mætti í vestri, eftir að hafa
eyðilagt allar samgöngur
og hernaðarmannvirki á
undanhaldi sínu. Slíkt und-
anhald myndi tryggja Þjóð-
verja um skeið fyrir rúss-
nesri stórsókn, því Rússar
yrðu að koma samgöngu-
kerfinu í lag.
Síðan myndu Þjóðverjar
sýna Vesturveldunum fram
á það, að áframhaldandi
stríð af þeirra hálfu, myndi
opna rauða hernum braut
inn í Evrópu og jafnvel gera
þá ófæra um að stöðva hann
við þýsku landamærin.
Enn fremur myndu þeir
sýna fram á það, að þeir
gætu ekki komið í veg fvrir
upplausn og byltingu innan
lands nema þeir fengju frið.
í þriðja lagi mvnda býska
stjórnin fullvissa Vestur-
veldin um það, að þýska
þjóðin myndi aldrei fallast
á friðarsamninga, er viður-
kendu rjett bandamanna til
eftirlits með landinu. — Ef
stjórnin biði slíka samn-
inga, myndi henni því beg-
ar steypt af stóli.
I fjórða lagi myndi stjórn-
in bjóðast til þess að veita
aðstoð sína við að refa Hitl-
er og fylgifiskum hans.
I fimta lagi munu þeir
bjóðast til þess að kalla heri
sína heim af öllum her-
numdum landssvæðum,
nema þeim er andspænis
væru rauða hernum, bjóð-
ast til þess að ábyrgjast
landamæri Þýskalands og
Rússlands
endurreisa
aftur Pólland og Eystrasalís
löndin.
Tvær ástæður rnunu
verða þess valdandi, að
Vesturveldin munu hugsa
sig tvisvar um, áður en þau
höfnuðu slíku boði. Rúss-
nesku herirnir saékja a'ð
hjarta Evrópu og yfir
Þýskalandi sjálfu hvíbr
þrumuský róttækrar bvlí-
ingar, er breiðst gæti út sem
eldur í sinu.
Vjer skulum íhuga aí-
stöðu hinna ýmsu stjetta í
Þýskalandi. Kjarni þeirra
eru iðnaðarverkamennirnir.
Margir þeirra eru socialist-
iskt sinnaðir og enda þótt
þeir hafi mist marga for-
ustumenn sína, þá eiga þeir
marga menn, er fyllilega
kunna aðferðir byltingar
manna.
Háværasta krafa allra
verkamanna verður friður.
Hinir konservativu geta því
aðeins haldið völdunum í
sínum höndum, að þeir geti
veitt þjóðinni frið og það
skjótt. Geti. þeir það, kann
að vera, að þeim verði auð-
ið að lægja byltingarölduna-.
Hinir gömlu róttæku
verkamenn vita eitt fyrir
víst. Ef vjer í byltingu tök-
um andstæðingana í sátt qg
leiðum þá inn í eigin her-
búðir, þá er úti um alla bvl t
ingu. Þetta er reynsla þeirra
frá 1918. Einnig vita þeir að
aðaláróðurinn verða þeir að
reka í hernum. Þeir verða
að vinna syni sína á sitt
band.
Þýsk æska hefir gleypt
ýmsar róttækar kennisetn-
ingar frá nazistum.Það mun
reynast auðvelt að æsa
hana upp og skapa þannig
öflugt byltingarlið, eins
þjálfuð og hún er í meðferð
allskyns vopna og líkur til
að hún meti líf sitt lítils á
því andartaki, er ósigurinn
gerir að engu allar hennar
draumsýnir. Og í þessu sam
bandi má ekki ganga fram
hjá áskorun þeirri er send
var frá Moskva til þessara
verkamannasona, um að
leggja ekki niður vopn,
heldur halda þeim og taka
völdin í sínar hendur.
Erfiðleikamir með erlendu
verkamennina.
ERLENDU verkamenn-
irnir í Þýskalandi munu
hugsa á alt annan hátt. —
Hversu róttækur, er þýski
verkamaðurinn kann ao
vera í skoðunum sínum,
langar hann til þess að
skapa sjálfum sjer, stjett
sinni og fjölskyldu góða
framtíð meðal þjóðar sinn-
ar. Erlendi verkamaðurinn
hefir alt annað í huga. —
Hann langar til að komast
heim, og hann lætur sig
engu varða framtíð óvina-
lands síns. Á hinn bóginn
verður ókleift með öllu að
Framh. á 8. síðu.