Morgunblaðið - 11.03.1945, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Gunnudagur 11. mars 1945
Kvikmyndaleikkona hjálpar særðum
MADELEINE CAEROLL kvikmyndaleikkona er nú starfandi
í ameríska Rauða Krossinum. Hjer á myndinni, sem tekin var
í Fiakklandi, sjest leikkonan vera að hjálpa amerískum her-
manni í sjúkrálest.
Péfverjar biðja páia
firn aðsioð gegn
Yaiiasamþykiinni
LONDON í gærkvöldi: Pólska
stjórnin í London hefir leitað
aðstoðar páfa gegn samþyktum
Yaltaráðstefnunnar um landa-
inæri Póllands, páfi hefir neit-
að, að blanda sjer í þessi mál,
en hefir hinsvegar látið 1 Ijósi,
að hann harmi mjög hvernig
komið sje í pólskum stiórn-
rnáium.
Griffin erkibiskup af West-
rninster hjelt ræðu í vikunni,
sem leið um Póllandsmálin, og
ei talið að hann hafi látið í ljós
slcoðanir páfa á þessum málum.
Pótskir liðsforingjar reknir.
Einnig er það kunnugt orðið,
að Iiinn nýi yfirmaður pólska
hersins, sem stjórnað er af rik-
isstjórn Póllands í London,
Wíadyslaw Anders, hershöfð-
iiigi, heíir rekið marga pólska
liðsforingja úr hernum, er ijetu
þá ósk í Ijós, að fara til Pól-
larids og berjast ur.dir merkj-
ujt, Lufclinstjárnarinnar.
Framkir „Gesiapo"
menii dæmdir
í París
Hikið fjölmenni á
Skafffellingamóti
SKAFTFELLINGAMÓT var
haldið að Hótel Borg síðastliðið
föstudagskvöld. Var þar mik-
ið fjölmenni samankomið.
Hófst mótið með sameigin-
legu borðhaldi. Helgi Bergs
forstjóri bauð gesti velkomna
og stjórnaði samkomunni. Und
lir borðum flutti Haukur Þor-
leifsson bankafulltrúi minni
Skaftafellssýlna, Gísli Sveins-
son, sýslumaður minni Islands
og Hjalti Jónsson framkvæmd-
arstjóri minni Reykjavíkur. —
Ennfremur töluðu Bjarni Bene
diktsson borgarstjóri og Sigurð
ur Jónsson bóndi á Stafafelli í
Lóni.
Skaftfellingafjelagið mint-
ist að þessu sinni 5 ára afmælis
síns og í tilefni þess bauð fje-
lagið borgarstjóra og frú hdhs
á mótið. Þau sýndu fjelaginu
þann heiður að koma þar.
Holger P. Gíslason söng ein-
jSÖng við m,ikla hrifningu á-
heyrenda. M. a. söng hann nýtt
lag eftir Sigurjón Kjartansson
kaupfjelagsstjóra í Vík, við
kvæðið Skaftárþing, eftir Stef-
án Hannesson, kennara í Litla
Hvammi.
Var að lokum stiginn dans
langt fram á nóttu. — Fór mót
þetta prýðilega fram í alla
staði.
PARI3 1 gærkvöldi: — Dómur
var í dag kveðinn upp í París
yfir 8 frönskum „Gestapo“-
rnön.num. Fjórir voru dæmdir
tii iífláts. tveir í æfilanga þrælk
unarvinnu, einn í 20 ára þrælk
uuamnnu og ein kona í fimm
ái'u þrælkunarvinnu.
Meðal annars var þetla fó!k
ákært fyrir, að hafa svift
franska föðurlandsvini vopn-
ujii sem þeir þurftu mikið á að
hal.da- Kinir ákærðu voru sagð-
ir hafa haft beint samband við
þýsku leynilögrepluna.
Þetta eru önnur rjetiarhöldin
af i>essu tagi. sefn haldin eru í
Poríd'á''ridkkn.Mi* GÖIjjfr'.
Japanar iaka völdin
í Indo-Kína
London í gærkveldi.
JAPANAR hafa tekið í sínar
hendur öll völd í Indó-Kína,
eftir að hafa ásakað Frakka þar
i landi fyrir að hafa veitt banda
mönnum lið með því að veita
flugmönnum þeirra skjól og fyr
ir að leiðbeina kafbátum banda
manna við sti’endur Indó-Kína.
Eftir árásina á Tokíó.
Tokíó brennyr eftir árásina
á borgina, sem 300 flugverki
gérðú f gSer. : >
Byggingarmál íslenskra kvenna
ÞAÐ hefir verið hljótt um
byggingu Hallveigarstaða síð-
ustu árin. Stjórn fyrirtækisins
hefir ekki þótt ráðlegt að hefj-
ast handa með húsbyggingu, er
vinna og byggingarefni var og
er svo hátl í verði. En hinsveg-
ar verður þörfin fy.rir þessa
stofnun alltaf meiri og meiri. —
Þessvegna er nú ráðist í að taka
þetta byggingarmál upp að nýju
i þeirri von, að það mæti meiri
samúð og skilningi, en verið
hefir til þessa. Það er Bandalag
kvenna í Reykjavík, ',er fyrsta
hreyfði þessu máli. L brjefi, er
iBandalagið sendi víða um land
ið, er komist svo að orði meðal
annars: „Þetta er eítt af áhuga-
mála málum Bandal. kvenna“,
að gela komið upp húsi, er gæti
orðið vistarvera fyrir stúlkur,
er dvelja í Reykjavík til náms
og eiga enga ættingja-eða kunn
ingja, ei' þær geta dvalið hjá“,
Þessi orð sýna, að byggingu
þessari var ætlað að taka á
móii stúlkum, er kæmu ókunn-
ugar lil höfuðstaðarins, , Þar
átiu þær að eiga vísa leiðbein-
ingu og aðstoð við að koma sjer
fyrir, hvort heldur við nám eða
atvinnu. Til þes svar ætlast og
er enn ætlast, að þarna verði
nokkrar íbúðir og gistiherbergi
fynr námsstúlkur og aðlcomu-
konur, er dvelja hjer um lengri
eða skemri íima. En brátt slækk
aði markmið þessarar kvenna-
byggingar, er síðar hlaut nafnið
,.Hallveigarsiaðir“, til minning-
ar um fyrslu húsfreyju lands-
ins, Hallveigu Fróðadóttur.
í grein, er birtist í einu dag-
blaði bæjarins, fyrir 10 árum,
um þetta húsbyggingarmál, eru
tilfærð nokkur verkefni þess,
Qg þar sem flest þeirra, ef ekki
öll. bíða enn úrlausnar, leyfi
jeg mjer að taka kafla úr fyr-
nefndri grein.
„Verkefnin: Vinnuskóli fyrir
ungar stúlkur, er lokið hafa
barnaskólanámi, húsmæðra-
námsKeið, leiðbejningF.skrif-
slofa, matsala og gisting fvrir
aðkomukonur, innlendar oe úi-
lendar, er dvelja í höfuðstaðn-
um um lengri eða skemmþ
tíma. Loks, ef nægilegt fje safn
ast, smáíbúðir fyrir einhlevpar
konur. í sambar.di við vinnu-
skólann er sagt: „Mönnum á að
skiljast það, að hjer er um
menningafmál að ræða, starf,
sern á að beinast að því, að
greiða fyrir ungum stúlkum,
leiðbeina þeim, vekja áhuga
þeirraý á þrjflegum hlutum
og gera þær sjálfbjarga". Við-
víkjandn kenslu í þjóðlegum
greinum, er komist að orði:
„Það er ætlast til þess, að á Hall
veigarstöðum fari fram kensla
í ýmsum þjóðlegum greinum
og verði hún miðuð við kröfur
núlímans og hollustu“.
Þá er minnast á samkomusal
hússins, þar sem kvenfjelög
Reykjavíkur og kvenfjelagasam
bönd geta haft fundi sína og
aðrar samkomur: „Fundarsalur
inn yrði og jafnframt fyrir-
lestrasalur, þar sem fræðier-
indi yrðu flutt um ýmis konar
efni. Lestrarfjelag kvenna mun
og flytja þangað bókasafn sitt
og barnalesstofu, sem starfað
hefir síðustu 22 árin til góðs
fyrir bæjarfjelagið". í lok grein
arinnar segir: „Sumir óttast að
þýggihg eins og þössi m'ur.di
aldrei bera sig. Það sje því að
kasta fje á glæ að styrkja svona
málefni. Það er að vísu rjett,
að stofnanir, er starfa að al-
menningsheill, eiga oft erfitt
uppdráttar fjárhagslega, en
væri úr vegi að vænta þess, ef
við konur sýnum dugnað við
að koma upp húsinu, að Alþingi
og bæjarstjórn Reykjavíkur
legu fram árlegan styrk til rekst
urs og viðhalds stofnuninni. Að
vísu mun mestur hluti bygg-
ingarinnar i;enta sig undir eins
svo sem smáíbúðir, leigubúðir
á neðstu hæð, gistiherbergin og
matsalan. Eflaust mun mörg
húsfreyjan kjósa fremur að
leita fil Hallveigarstaða, held-
ur en eillhvað annað, ef ónógt
rúm er heima fyrir, ef ferming,
gifting eða annan ” vinafagnað
ber að höndum". —
Þannig var skrifað fyrir 10
árum og á líkan veg má skrifa
nú í dag. Húsnæði vantar enn
tilfinnanlega, þar sem kvenfje-
lög og kvenfjelagasambönd
gela unnið að hinum margvís-
legu áhugamálum sínum, er öll
að meira og minna leyti stefna
að því, að efla hag hinnar ís-
lensku þjóðar. í vetur var í
blöðum og útvarpi lilkynnt sú
breyling á slarfshállum „Hall-
veigarstaða“ til eflingar bygg-
ingarsjóðnum, að í stað þess, að
safnað var fyrstu árin með
hlulabrjefum, ernámu.25, 50 og
100 krónum og nú fást útleyst,
Framhald af 1. síðu
Hann hefir alt sitt líf verið sjó-
maður og lifað mjög reglusömu
lífi. Hann hefir aldrei reykt nje
neytt áfengra drykkja og lifað
eftir ströngustu klausturregl-
um.
Hann er kaþólskur og mjög
trúaður. Síðastliðin þrjátíu ár
hefir ekki fallið úr einn einasti
dagur, þannig, að hann hafi
ekki meðtekið altarissakrament
og skriftað reglulega tvisvar í
viku.
Hvergi hamingjusamari
en í fangelsi.
Esteva kveður sig hafá svar-
ið Petain trúnaðareið og hann
hafi ekki getað rofið hann.
Hann hefir sagt vinum sínum,
að hann hafi aldrei í lífinu ver-
ið hamingjusamari en síðan
hann var settur í fangelsi síð-
astliðið haust, ,,af því að jeg
hefi meiri tíma en nokkru
sinni áður til þess að biðjast
fyrir“.
Mótmælti vopnahljes-
samningnum.
Þegar Harold King, frjetta-
ritari Reuters, átti tal við Est-
eva aðmírál, sagði hann m. a.:
„Þegar jeg var sjóliðsforingi í
Bizerta, var jeg eini franski
sjóliðsforinginn þar, sem mót-
mælti opinberlega vopnahljes-
samningnum við Þjóðverja. Jeg
hefi aldrei gert neitt annað en
hlýða fyrirskipunum Petains.
Jeg hefi altaf verið óvinur Þjóð
vórja'og h'atMítáli11.11'' 1
ef eigendur brjefanna óska þess
fremur en að gefa þau bygg-
ingarfyrirtækinu, sem nú á að
taka upp að nýju.
Hin nýja fjáröflunarnefnd
Halveigarstaða, sem skipuð er
fultlrúum frá hinum ýmsu fje-
iögum í Bandalagi kvenna, hef-
ir, eins og kunnugt er, birt
ávarp í blöðunum og skorað
þar á alla landsmenn, konur og
karla, að slyðja þetta þjóðþrifa
mál.
íslenskar konur! Við eigum
lóð undir Hallveigarstaði á
besta staðnum í Reykjavík, lóð
inni, er liggur að þrem götum,
svo að segja í hjarta bæjarins,
eða við Túngötu, Garðastcæti
og Öldugötu. Þessi lóð má ekki
standa lengur óbygð. Það er
ekki tilviljun ein, að bygging-
arfyrirtæki þetla var nefnt
„Kvennaheimilið“. Það sýnir,
að við konur getum ekki ósk-
að þessari byggingu betri heiila
en þeirra, að hún með tímanum
verði fyrir íslenska þjóðfjelagið
engu minni lyflislöng, heldur
en góða fyrirmyndarheimilið
er fyrir hvern einstakling, er
þar dvelur. Munið, að Hallveig-
arstaðir eiga að verða sá minn-
isvarðinn, er sýnir samtök cg
elju íslenska kvenna, sá minn-
isvarðinn, cr við reisum nú, er
þjóðin er að stíga fyrstu sporin
á lýðveldisbrautinni.
Aðrir háttsettir menn
Ieiddir fyrir rjett.
Þá mun dómstóllinn fara með
mál þeirra manna, sem voru
ráðherrar í Vichy-stjórninni,
Eru meðal þeirra ýmsir þektir
menn, þar á meðal Dentz hers-
höfðingi, sem veitti bandamönn
um mótstöðu í Sýrlandi og Pi-
erre Etienne Flandin, fyrv. for-
sætisráðherra. Heldur hann því
jfram, að hann hafi tekið við
ráðherrastöðu' vegna þess, að
leynisamband hefði verið milli
Churchills og Petains. Gert er
ráð fyrir, að þessi rjettur muni
einnig fara með mál Petains.
Dómurinn er skipaður þrem-
ur atvinnudómurum og 24 kvið
dómendum. Er helmingur
þeirra kosinn af fyrverandi
þingmönnum og öldungadeild-
armönnum, sem greiddu at-
kvæði gegn einræði Petains, og
hinn helmingurinn af vel þekt-
um borgurum.
Bazar til ágóða
Norðmönnum
PRJÓNAKLÚBBUR kvenna
í ,,Nordmannslaget“ hefir í þrjá
daga haldið bazar í norska sam
komuhúsinu á Hverfisgötu 116.
Munirnir, sem þar voru á boð
stólum, voru bæði vinna kvenn
anna sjálfra og gjafir, sem þeim
hafði borist.
Tekjurnar af bazarnum námu
kr. 15.275.00. Verður fje þetta
notað til kaupa á skófatnaði,
géín' séhdúr 'vérðúr til 'Noéegs.
Laufey Vithjálmsdóttir.
Háttsettir Frakkar
ákærðir