Morgunblaðið - 27.03.1945, Síða 9

Morgunblaðið - 27.03.1945, Síða 9
Þriðjudagur 27. mars MORGUNBLAÐTÐ 9 STETTINIUS, UTANRÍKISRAÐHERRA EDWARD REILLY STETT- INIUS, jr., er yngsti utan- ríkisráðherra í sögu Banda- ríkjanna, að Edmund Rand- olph einum undanskildum, en hann var utanríkisráð- herra Georgs Washingtons. Stettinius er sá maður, sem mest er um rætt í Washing- ton. Þegar hann tók við em- bætti af Cordell Hull, var þessum föngulega manni yf irleitt ekki talið annað til kosta en gæflyndi og góð- menska — hann var talinn maður sem lítið kvæði að. En þann stutta tíma, sem þessi 44 ára hvíthærði og svartbrýnd fyrverandi for- stjóri stálhrings Bandaríkj- anna. hefir setið að völdum, hefir hann látið fram fara gagngerðari breytingar á hinu virðulega utanríkis- ráðunevti en dæmi eru til á síðastliðnum- hundrað árum og jafnframt tilkynt hinu viðhafnarmikla starfsliði ut- anríkisþjónustunnar, að hjeðan í frá verði minni á- hersla lögð á hinar form- legu kurteisisvenjur, en þeim mun meira dregið úr hverskonar skriffinsku. Hefir trú á æskunni. SKOÐANIR hans á heim- inum eru í samræmi við skoðanir ungu kynslóðarinn ar. Hann telur, að þjálfa beri starfslið utanríkisþjón- ustunnar á sama hátt og ung ir menn eru þjálfaðir tjl her þjónustu, og mun hann velja unga menn í þjónustu sína þar til sú stefna verður upp Aekin. Hann mun flýta fyrir af- námi þjóðabandalagsins til þess að sem fyrst verði hrundið í framkvæmd sam- þyktum þeim, sem samein- uðu þjóðirnar gerðu með sjer á ráðstefnunni í Dum- barton Oaks. Iiann telur, að friður geti haldist í heiminum með því, að þvingunarráðstöfunum verði beitt gegn þeim þjóð- um, sem láta ófriðlega. — (Fyrst verði beitt pólitísk- um þvingunum, þá við- skiftalegum refsiaðgerðum og loks hervaldi). Hann er þess fullviss, að ef hinar auð ugri þjóðir bera gæfu til þess að hjálpa þeim þjóðum, sem fátækari eru, þá verði þar með sjálfum orsökum stvrjalda rutt úr vegi. — Hann er þeirrar skoðunar, að Bandaríkjaþjóðin eigi heimtingu á því að henni verði gefinn kostur á að fvlgjast með starfsemi utan- ríkisráðuneytisins. Þegar ráðið hefir verið fram úr vandamálum líð- andi stundar, hygst Edward Reilly Stettinius hverfa á brott frá Washington og leita sjer annarar atvinnu. En það mun reynast honum erfiðara viðfangs en flestum öðrum. Verkefni verða næg fyrir Stettinius um langan tíma eftir að styrjöldinni er lokið. í Stettiniusi kemur fram einkennilegt sambland stór- iðjuhöldsins og þjóðfjelags- umbótamannsins og jafn- BANDARÍKJANNA glöðu geði. Þann 27. nóvbr. . síðastliðinn tilkynti forset- inn honum, að hann væri eftirmaður Hulls. f P i • p) I / v * S * Stettinius ljet nú hendui' Lttir bob Lonsidine • standa fram úr ermum. Eft- ir að hafa símað hinni fögru framt er hann sálræn og lík- amleg andstaða hinna al- vöruþrungnu og aldur- hnignu manna, sem að öll- um jafnaði hafa skipað hinn virðulega sess utanríkisáð- herra Bandaríkjanna. Stettinius og „big business”. ÞAÐbsem honum hefir að- allega verið fundið til for- áttu, er grunur um, að hann kynni að vera, á laun, full- trúi stóriðjuhölda og versl- unarjöfra. „Þegar jeg kom til Washington, varð mjer strax ljóst, hversu mjög jeg átti í vök að verjast sakir fortiðar minnar í sambandi við stálhringinn og General Motors”, sagði hann eitt sinn við mig. „Jeg rauf því öll tengsl mín við stálhring- inn, keypti stríðsskuldabrjef fyrir andvirði hlutabrjefa minna og sagði skilið við viðskiftaheiminn”. Nú eru árslaun hans, sem utanríkis ráðherra 15 þúsund dollar- ar (tæplega 100 þúsund kr.), í stað 100 þús. dollara árs- launa, sem hann hafði áður hjá stálhringnum. Eitt af því, sem ranglega hefir verið sagt um Stett- inius er, að auðæfi föður hans hafi orðið til þess, að koma undir hann fótunum. Faðir hans, sem var munað- arleysingi, og alinn upp á vegum Jesúíta, var aðstoðar hermálaráðherra mestan hluta æfi-sinnar. Stettinius yngri náði hinum skjóta frama sínum m. a. fvrir til- stilli Johns Lee Pratt, vara- forseta General Motors, en hann var gamall nemandi háskólans í Virginíu, þar sem Stettinius hlaut ment- un sína. , Þótti einrænn í skóla. STETTINIUS þótti nokk- uð einkennilegur í háttum á háskólaárum sínum. Hann neytti ekki áfengis, reykti ekki, talaði með annarleg- um hreim, iðkaði lítið íþrótt ir, barst lítt á, þótt hann hefði gnótt fjár, tók að sjer kenslu í sunnudagaskóla, hafði mikinn áhuga á starf- semi K. F. U. M. og setti á stofn skrifstofu. sem hafði það hlutverk að sjá getulitl- um stúdentum fyrir at- vinnu. Fjelögum hans þótti það einkennilegt háttalag, að hann var vanur að bregða sjer á hestbak, leggjast til sunds eða fara í langar gönguferðir, þegar íþrótta- kappleikir voru háðir og þangað þustu allir, sem vetl- ingi gátu valdið. (Og enn ep afstaða hans s'ú, að hann hefir engan áhuga á íþrótta- kappleikjum). Þó var hann alls ekki óyinsæll, eins og mátt hefði búast \dð, því að hann var mjög glaðvær og þýður í viðmóti. Enda naut konu sinni tíðindin, kallaði hann saman fund yfirmanna utanríkisráðuneytisins og hóf gagngerða endurskipu- lagningu ráðunevtisins. Að- ur en hann tók til starfa i skrifstofu Hulls, Ijet hann flytja burt hin íburðar- miklu húsgögn þar og ■ setja önnur einfaldari í stað inn. Tveimur símtólum Ijet hann koma fyrir á skrifborði ?; sínu, öðru svörtu. sem ætluð | er venjulegum símtölum, , jhinu hvítu, sem gefur hon- en staðfestmguna fjekk um beint samband við Hvíta velt, þáverandi ríkisstjóri í New York, staðfesti þau. — Stettinius fjekk þá að láni eina af bifreiðum General Motors og lagði leið sína til Hvde Park (sveitaseturs Roosevelts). Roosevelt og móðir hans sátu að te- drykkju þegar Stettinius bar að garði, og frú Roosvelt bauð honum sæti og rjetti honum tebolla Stettinius var dálítið óstvrkur. missti bollánn og braut hann ■— hann mikillar virðingar í háskólanum. Hann varð að hætta námi þegar hann var 24 ára gamall, sökum veik- inda. Þegar hann fór úr skól anum, skrifaði skólablaðið grein um hann og komast að þeirri niðurstöðu, að hann væri besti náungi — aðeins væri ekki nógur háskóla- bragur á honum. I þjónustu General Motors. HANN hafði ákveðið að ganga í þjónustu kirkjunn- ar, en hið óvænta tilboð Pratts um atvinnu hjá Gene ral Motors, varð til þess, að hann breytti ákvörðun sinni. Pratt sagði við hann: „Þú virðist hafa ágætar og frum legar hugmyndir um rjett- indi fólksins. Líttu í kring- um þig og segðu mjer, ef þú kemur auga á eitthvað, sem \'ið getum gert fyrir fólkið betur en við nú gerum”. Kinn ungi maður tók nú til starfa sem birgðaeftirlits maður fyrir 44 cent (tæpl. 3 krónur íslenskar) um klukkutímann, og lagði hart að sjer. Hann komst brátt í náin kynri við kjör verka- manna, og árið 1926, þegar Pratt hafði hækkað hann i tign, kom hann á fót alls- herjar tryggingakerfi fvrir hina 250 þúsund verka- menn fjelagsins. Hafði ráð- stöfun þessi í för með sjer jaukin útgjöld, sem námu j stórkostlegum fjárhæðurn. jAuk þess átti hann frurn- Ikvæðið að margvíslegum umbótum til handa verka- mönnum fjelagsins. — Árið 1931, þegar hann var 31 árs að aldri, var hann enn hækkaður í tign. og var þar með orðinn einn af ráða- mönnum General Motors. Kreppan lá eins og mara á þjöðinrii árið 1932. Stett- inius bauð þá fram aðstoð sína til þess að ráða fram úr ýmsum þeim vandaniál- um, sem- kreppan hafði í för með sjer. En áformum hans varð ekki hrundið í framkvæmd, nema Roose- hann. Vann hann nú um skeið að framkvæmd ýmissa krenpuráðstafana, en síðan varð vinur hans, Myron Tavlor, til þess að hann j gekk í þjónustu ameríska j stálhringsins. — Aðstoðaði j hann við endurskipulagn-1 húsið. Síðan hraðaði Stettinius sjer á fund Hulls. sem var þá í sjúkrahúsi flotans i Bethesda. og átti'langar við ræður við hann aldna spek- ing, sem er mikill vinur hans og hjálparhella. . , . . , „Jeg held. að hann sje sam þeim breytingum sem jeg hefi gert og hefi i ; hvggju að gera”, sagði Stett- inius. „Hann reyndist mjer var kosinn stjórnarformað- ur, til mikillar hrellingarj öllum eldri áhrifamönnum hringsins. Hann var aðeins 38 ára að aldri og þeir töldu hann ekki starfinu vaxinn. Hafði hann ekki gert samn- inga við fagfjelög verka- manna? Og hafði honum ekki tekist að koma í veg fyrir launalækkun hjá verkamönnum, til samræm- is við hið lækkaða verð á stálinu. Jú. vissulega, og Franklin Roosevelt, sem er maður langminnugur, tók að veita honum athygli. Framkvæmdastjóri láns- og leigulaganna. GEKK Stettinius nú í þjónustu ríkisins, var fvrst skipaður í landvarnanefnd- ina og tók síðan þátt í stjórn framleiðslumála, sem for- maður í stríðsframleiðslu- nefndinni og framkvæmda- stjóri láns--og leigulaganna, ákaflega hjálpsamur þegax jeg bar undir hann vanda- mál mín. Hann er ágætis maður”. ♦ Dagleg störf. ENGINN starfsmaður i höfuðborginni vinnur meir en Stettinius. Hann fer á fætur klukkan 7 og lagar sjálfur kaffið sitt. Meðan hann sötrar það, skrifar hann niður ýmsar athuga- semdir í litla svarta vasa- bók („hugur minn er skýr þá, þá er ágætt að hugsa”). Eftir það les hann blöðin frá New York, Wash- ington, Baltimore og Fíla- delfíu og snæðir síðan árbít ásamt konu sinni, dóttur og þremur sonum. Þegar hann hefir lokið snæðingi, er biðstofa hans venjulega orðin hálf-full af Sem framkvæmdastjóra aðstoðarmönnum hans og láns- og leigulaganna, var honum falið að sjá um út- hlutun vrrnings, sem var 15 biljóna dohara virði. ,,En riturum. Segir hann þeim fyrir verkum næstu 20 mín- úturnar, afhendir þeim nokkra miða, sem hann hef- hann var harður í horn að i ir skrifað á, og hraðar sjer taka”, sagði gamall starfs- maður utanríkisráðunevtis- ins, „hann heimtaði skvlaus ar sannanir fvrir því, að Bandamönnum væri brýn jnauðsvn þess varnings, sem' þeir báðu um og að beim \ræri ómögulegt að annast framleiðslu hans sjálfir”. | Tekur við embæíti utanrík- ! isráðherra af Cordell HuII. í SEPTEMBER 1943 gerð j ist Stettinius aðstoðarutan- : ríkisráðherra. Hafði hann I þá að baki sjer haldgóða I reynslu á flestum sviðum I alþjóðamála. — Samvinna hans og Cordells Hulls, sem þá var farinn að heilsu, reyndist með ágæturri. Hull tók nú að varpa bvrðum sín- um ýfir á hið hreiða bak Stettiniusar, sern tókst ábýrgðina á hendur með síðan til skrifstofu smnar. Þar fer hann yfir símskeyti þau, sem borist hafa um nótt ina og les síðan hinum tveinuu' hraðriturum sínum fyrir. Situr hann nú ráðstefnu með( starfsliði sínú, veitir \-iðtöku fjölda gesta, mest- megnis diplómata, og tekur s\ro á móti blaðamönnum fyrir hádegisverð.. Kl. 214 situr hann fundi með yfir- mönnum í ráðuneytinu. Um kl. 3 koma sendiherrar er- lendra ríkja á fund hans. — „Allir vilja þeir fá áheyrn „þegar í stað“, segir hann. Um 5-leytið undirritar hann ráðune\rtisbrjef og sím- skeyti. Eftir kriöldverð og fram að miðn*etti lés hann undirmönrium sínum fvrir, ræðir endurskiplagningar- Framhald á bls. 12

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.