Morgunblaðið - 05.04.1945, Blaðsíða 7

Fimtudagur 5. apríl 1945
MORGUNBLAÐIÐ
y
FRELSISBARÁTTA dana
Tvennskonar
eyðileggingarsíarfsemi.
í ODENSE, meðan brest-
irnir í fallandi húsum kváðu
við og eldtungurnar teygðu
sig upp í næturhimininn,
hringdu þorpararnir dyra-
bjöllum hjá fjórum sjúkra-
húslæknum. algjörlega sak-
lausum, mönnum sem ekk-
ert höfðu gert á hluta Þjóð- , ... „
verja. Jafnskjott og þeir _i_ __
komu til dyranna, þarna um
hánótt, voru þeir skotnir.
Eftir Anker Svart, sendiráðsfulitriía Dana
Síðari grein
tregðast við 'að ganga
málaráðherrann hefir lofað : við þá, en eftir það er þeim
að svo fremi sem hin lög-
legu dönsku yfirvöld óski
seldir í stríðslok, svo að þeir
hljóti rjettmæta refsingu.
Mestur hluti þessarar eyði-
leggingarstarfsemi var til
, r nema sjaitum sier.
skamms tima unnmn af1 , ,
Treysta engum
tveimur dönskum svikara- \ -
ÞAÐ er almenn revnsla í
flokkum, sem störfuðu
vegum Þjóðverja.
Það voru Schaldburglið-
ar, arftakar „Frikorps Dan-
mark”, sem eftir að hafa
goldið mikið afhroð á Aust-
urvígstöðvunum komu heim
og ógna nú landsmönnum
til hlýðni. Ennfremur flokk
ur Sommers liðsforingja,
sem í fyrstu þóttist vera
andvígur eyðileggingarstarf
seminni og nefndist Anti-
sabotagekorps”, en sem síð-
ar fylgdist með þýsku lög-
reglunni er hún tók á vald
sitt danskar lögreglustöðvar,
eftir að danskir lögreglu-
þjónar höfðu verið hand-
teknir.
Ef hringt var á lögreglu-
stöðina. var svarað á þýsku.
Þessir tveir flokkar voru
notaðir til óþrifaverka, sem
öllum herteknu löndunum, eru nú látin ónotuð og svik-
/að hernámsþjóðin hefir á-
kastað útbvrðis í þakklætis-
skyni íyrir störf sín.
Og nú getur Gestapo ekki
lengur treyst föðurlands-
svikurunum í Danmörku.
Öll tilefni sem hingað tii
hafa verið notuð i áróðurs-
skyni og til þess að slá ryki
í augu dönsku þjóðarinnar,
hús, gistihús og opinberar
byggingar fyrir særða menn
og flóttafólk, sem án lækrús
eftirlits streyma nú inn í
^ landið og valda mjög auk
Hipo, verður afvopnaður og 'nrn sjúkdómahættu meðal
honum útskúfað, og gömlu ^óönsku þjóðarinnar.
flokkarnir tveir leystir upp. | \ dönskum borgum sem
Á síðasta stigi hernáms- j 20—30 þúsund ibiia er
ins þora Þjóðverjar engum aóeins einn skóli starfand'
að tiævsta nema sjáífum °S mjög víða mun koma tii
sjer. Hafi nokkur Dani hing alvarlegs matarskorts végna
að til efast um að hermdar- Þessara vágesta. A fundi
^araliðið, þ. e. a. s. þeir sem
kafa fyrirlitningu á þeim dyggastir eru, eru innlim-
mönnum, er hún getur notað aðir í hið þýska lögreglulið
sem sitt ieiguþý.
Á meðan þjóðverjar geta
haft gagn af þessum mönn-
Hilfspolizei eða ,.Hipo” sem
starfar beinlínis í þágu
Gestapo. Sjerhver Schal-
um, þá gera þeir sjer dælt I burg- eða Sommer-liði sem
Bækur:
Ferðabók Dufferin lavaroar
verkin og glæpirnír hafi ver
ið unnir fvrir tilstilli Þjóð-
verja, þá liggur hjer fyrir
sönnunin svört á hvitu. Frá
pólitísku sjónarmiði verður
þetta síðasta skref að telj-
ast fullkominn ósigur Þjóð-
verja Allar aðgerðir þeirra
til þess koma í veg fyrir
skemdarstarfsemi föður-
landsvinanna hafa revnst
árangurslausar og stefna
þeirra markast nú af al-
gjörri ógnarstjórn. Síðasta
kúgunaraðferðin er líflát án
dóms og laga, sem nú er
beitt gegn gislum og öðrum
algjörlega saklausum mönn
um sem valdir eru af handa-
hófi. Þeir eru myrtir og lík
þeirra finnast á götunum að
morgni, venjulega án vega
sem nýlega var haldinn i
Berlín og þar sem viðstaddir
voru leiðtogi þýska minni
hlutans i Norður-Slesvik —
fimmta herdeild Danmerk-
ur — Jens Möller yfirdýra-
læknir, Gestapoforinginn ’i
Darimörku, Pancke hers-
höfðingi. Dr. Best, Linde-
mann hershöfðingi og full-
trúar þýsku yfirvaldanna í
Berlín. eru sagðar hafa kom
ið fram kröfur um að Danir
veiti viðtöku ekki færri en
300 þúsund þýskum flótta-
mönnum.
„Lad mig kun fiagre .. .”.
En Danmörk á ekki ein-
göngu að gagna Þjóðverjum
sem flóttamannabæli.
Lindemann hershöfðingi
hefir nú gefið fyrirskipanii
I júnímánuði árið 1856 kom ast viða um landið og ritað ít- brjefs eða annara skilríkja. | um að dönsku skógarnir
arlegar írásagnir af landi og Hinar mikilvægu styrj-! skuli notaðir til þess að
þjóð. Ferðabækur Hendersons aldaraðgerðir á þýskri koma á fót öflugum varnar-
ungur, breskur aðalsmaður a
skemmtisnekkju sinnr, til Is-
lands.
Island var þó aðeins viðkomu
staður á lengra ferðalagi. því
að hann sigldi skipi sínu til Jan
Gestapo vildi ekki koma ná-, Mayen og Svalbarða þetta sum
lægt. Þá þótti Þjóðverjum
og heppilegra að geta sann-
að dönsku þjóðinni að það
væru Danir en ekki Þjóð-
verjar sem hefðu unnið ó-
dæðisverkin.
Tilgangurinn var auðvit-
að sá, að koma ruglingi á
skemdarstarfsemi föður-
landsvinanna, og gjöra
dönskum almenningi ó-
kleift að greina á milli þess-
arar tvennskonar eyðilegg-
ingarstarfsemi, og vekja
andúð hans á hvorttveggja.
Það má með öruggri vissu
segja, að þetta hafi ekki tek-
ist.
Þjóðverjar hefðu þess
vegna getað sparað sjer
þetta ómak og þegar það
kom til orða að Schalburg-
liðar tækju að sjer löggæsl-
una í Danmörku, þá varð
hinn þáverandi dómsmála-
og Mackenzie eru miklu betri
heimildarrit um Island en brjef
Dufferins, en þau hafa þó til
að bera nokkuð, sem fagurt er
og skemtilegt og finst ekki hjá
hinum.
Dufferin lávarður var Ijett-
lyndur og skemtilegur maður
ar, en siðan suður með Noregs-
ströndum til Danmerkur og
heim til Englands.
Þessi bretski tignarmaður | og hafði afar næmt auga fyrir
var Dufferin lávarður. Þegar öllu spaugilegu, enda var hann
hann fór þessa ferð, var hann írskur í aðra ættina, og hann
ungur að aldri, aðeins þrítugur, var hvorki viðkvæmur nje
en fyrir honum átti síðan að hneykslunargjarn. Ekki sló
liggja að gegna ýmsum virðing hann heldur hendi við heims-
arstöðum fyrir bretska heims- 1 ins lystisemdum.
veldið, meðal annars varð hann Þessir eiginleikar Dufferins
landsstjóri Kanada og varakon- setja merki sin á bók hans og
ungur Indlands. ! gefa henni lit og líf, svo að hún
Brjefin, sem Dufferin lávarð er jafn skemtileg aflestrar nú
ur sendi móður sinni úr þess- og hún var. þegar hún var gef
um Norðurhafsleiðangri, voru in út i fyrsta sinn. Dufferin
gefin út 1857 og margoft síðan, tekst upp, þegar hann lýsir
og hafa þau ekki haldið nafni Wilson. þjóni sínum. veislunum
hans minna á lofti en embætt- í Reykjavík og drukkna bónd-
in, sem hann gegndi síðar á æv anum. sem hjelt hann vera
inni. jNapóleon prins. og kvsti hann
Island var fyrsti viðkomu- svo, að lávarðurinn var nærri
staður Dufferins í ferðinni. — dottinn af baki.
Hann dvaldi hjer nokkurn i Annnars virðist ísiand hafa
grund hafa að vissu marki virkjum i Danmörku og
orkað til breytingar á stefnu j \rirki þau sem þegar eru á
nasista í Danmörku. Nú vesturströnd Jótlands og
strevma flóttamenn frá aust1 sem Rommel hershöfðingi
urhluta Þýskalands, snauð-! nefndi „barnaleikföng” þá
ir, þrevttir og sjúkir suður^er hann var á eftirlitsferð.
til Áusturríkis eða norður . eiga nú að hljóta gagngerð-
yfir dönsku landamærin. j ar endurbætur. Og við get-
Þeir koma með skipum frá, um ekki varist þeirri hugs-
Evstrasaltshöfnum Þjóð- !un að Danmörk verði e t. v.
verja, eða með járnbraut- nokkurskonar Stalingrad.
um. Sumir koma jafnvel þar sem úrslitabaráttan verð
fótgangandi yfir dönsku ur háð. Dönum hefir verið
landamærin. | k\'alræði að hernámi Hún-
Þjóðverjar, sem áður(anna og e. t. v. eru enn
tróðu á rjetti annara þjóða. meiri hörmungar framund-
eru nú sem flakkarar á an. Um það verður ekki sagt.
þjóðvegum. Nú vænta beir j En eitt er vist: Að danska
samúðar frá fólki sem á frelsishreyfingin — og það
ættingja sina i fangelsum \ er öll vor þjóð — mun ekki
nasista. eða fangabúðum eða jláta bugast og ekki víkja
sem ‘-'kotnir hafa \ erið á göt um fet í baráttunni gegn
unum. kúgurunum, hverjar þær að
tíma og skoðaði Þingvelli og haldið sjer mjög til fyrir þess-
ráðherra Thune-Jacobsen'Geysi- °S helmingur ' bókar um unga aðalsmanni og baðað
að viðurkenna að flestir þess ' hans eða brjefa, fjallar um ís- sig og hann í sól og hlýju með-
ara liðsmanna væru hagvan land °g dvöl hans hjer. ' an hann stóð við. Það er and-
ir á lögreglustöðinni. Það I Dufferin lávarður var auðvit blær sumars og birtu yfir þeim
var þess vegna ekkert nýtt menntaður maður eins og köflum. sem fjalla um ísland,
að Þjóðverjar tækju l sína Stjett hans sómdi, og skáldablóð fremur öðrum í bókinni.
A sama tíma og ibúarnir j gerðir verða er Þjóðverjar
í Aarhus leituðu eigna sinna' grípa til. Okkur er ljóst að
i brunarústunum sem Schal ekkert land fær frelsi fvrir-
burg-þorpararnir eftirskildu hafnarlaust og hversu smáir
kröfðust þýsku yfirvöldin að sem við erum, þá verðum
við að leggja fram okkar
skerf.
Þess vegna vinna flokkar
föðurlandsvina störf sín
markvisst og samkvæmt á-
ætlun. en öflugar sveitir
vopnaðra manna bíða þess
dags er merkið verður gefið
og uppreisnin hefst, er
hrekja mun hinn hataða
óvin úr landinu.
Á þessum árum hefir okk
ur læfst að meta frelsið, og
ljóð Jeppe Atkjers er ein-
kunnarorð allra danskra
borgarstjórnin ljeti af hendi
rakna 700 þúsund krónur til
þess að væri hægt að koma
þýsku-m flóttamönnum fyr-
ir.
í útvarpinu frá Kalund-
borg, sem Þjóðverjar stjórna
hafa þeir nú bytjað skipu-
þjónustu glæpamenn þjóð- rann í æðum hans, en hann virð I för með Duffersn lávarði lagðan áróður til þess að
ar vorrar. |lst ekki hafa verið mikill grúsk var íslenskur lagastúdent, Sig- : vekja samúð hinnar þraut-
Þessir glæpamenn hafa ari eða vísindamaður. Hann tal urður L. Jónasson. Mun Grím- ípýndu dönsku þjóðar á
um langt skeið leikið laus- 'aði og flutti ræður á latínu, ef ur Thomsen hafa útvegað hann þýsku brennuvörgunum. —
um hala meðal dönsku þjóð- svo vildi verkast og þekkti lávarðinum til fjdgdar. enda Þjóðverjar eru ekki miklir
arinnar. Ef danska lögregl- furðu mikið til sögu íslands og þekktust þeir Grímur og sáJfræðingar!
an á meðan hún enn starf- fornbókmenta, enda nefnir Dufferin, og heimsótti hann Um alla Danmörku eru
aði, handtók einhvem þess- hann sjálfan sig með nokkru móður Gríms að Bessastöðum juú rýmdir skólar, sjúkra- j frelsisvina:
ara manna, heimtuðu Þjóðv. -yfirlæti „sagaman", þegar hann meðan hann dvaldi i Revkja- |
að hann væri látinn laus nefnir persónur bókarinnar og vík. Góð vinátta tókst með
samdægurs og málið gegn dyggðir þeirra í einni útgáf- þeim Sigurði og Dufferin, og er
honum látið niður falla. junni. íslenskar fornsögur og líklegt. að Sigurður hafi vak-
Ýmsir quislingar eru nú sagnir rifjast upp fyrir honum, ið áhuga lávarðarins á ýmsu,
orðriir smeikir og hafa flúið er hann kemur til heimkynna sem hjer varð sjeð-óg heyrt, þó
yfir til Svíþjóðar og þar eru þeirra, og kryddar hann jafnan að dvalartímjnn yrði styttri en
þeir kyrrsettir. Ekki muriu með þeim frásögu sína:
þeir þó eiga þar varanlegtj Fyrr á 19. öld höfðu bretsk-
friðland, því að sænski dóms ir menn komið til íslands, ferð
til var ætlast í fyrstu.
Bókfellsútgáfan hefir nú gef
Framhald á 8. síðu,
Lad m-ig kun flagra hen som Blad í Höst,
Naar du, mit. Land, min Stamme, frit maa leve
og skönne Sange paa den danske Röst
Maa frie, stærke Sjæle gennembæve.
Da staar en ny Tids Bonde paa sin Toft
og. lvtter ud mod andre Lærkesange,
Mens Himlen maler blaat sit Sommerloft,
og Rugen gulnes tæt om Vig og Vange.