Morgunblaðið - 29.08.1945, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 29. ágúst 1945.
MORQ DNBLABIÐ
7
Tvær greinar eftir Skúla Skúlason.
Sykurskortur næstu árin
Samkvæmt rannsókn, sem
íarið hefir fram í öllum syk-
urframleiðslulöndum undan-
farið, verður sykur eín af þeim
vörutegundum sem almenning-
ur má til að spara næstu ár-
in. Heimilin fá minna af sykri
en áður og ýmiskonar iðnaður,
sem byggist á sykurnotkun, svo
sem súkkulaði- og sætindagerð
og framleiðsla ávaxtamauks úr
talið kð þær rýrni úr 500 niður svo lítið, að tilfinnanlegur skort
í 216 þúsund tonn. Bretar flytja ur verður á þessari vöru fyrst
einkum inn sykur frá Vestur- um sinn.
Indlandi, Maui'itius og Fiji-
eyjum.
Sykurekrurnar í Canada
minkuðu úr 40 niður í 9 þúsund
ekrur 1942—’43, en voru 14.500
i fyrra og eru nú komnar upp
í 40.000 aftur. Afraksturinn af
þessum rófnaakri fullnægir sjö-
berjum og aldinum vei'ður j unda hluta af sykurþörf Can-
minni en fyrir stríð. „Econom- 1 a(ia_
ist“ gefur ítarlega skýrslu um
þetta mál nýlega, — eftirtekt-
arverða fyrir allar þjóðir, sem
Á meginlandi Evrópu hefir
sykurframleiðsla víða lagst nið
ur af hernaðarástæðum. Banda
verða að lifa á aðfluttum sykri. I ,
J i menn munu reyna að hjalpa
Arin eftir 1930 var sykur-
framleiðslan orðin svo mikil,
að hefjast varð handa um að
takmarka hana, með alþjóða-
samkomulagi. Framleiðslukostn
aður fjarlægu landanna, sem
þessum löndum eftir megni, en
það er enginn hægðarleikur.
Talið er að Frakkland, Belgía,
Holland, Danmörk og Noregur
muni samtals þui-fa að fá 2 milj.
tonn af sykri. Fyi'ir sti’íðið fram
/3™ eiy reyrsykur, fyrst og. jeiddu Belgía og Danmöi'k
ffemst Cuba og Java, lækkaði,
en í Evrópu og N.-Amei’íku
hleypa innfluttum reyrsykx-i að
á markaðinum og vörðu of fjár
til að vernda innlendu fram-
leiðsluna. Árið 1937 var Al-
þjóða-sykurráðið stofnað, til
þess að ná jafnvægi á framboði
og eftirspurn á frjálsum mark-
aði, en þó að 21 land ætti hlut
að þessu ráði, gekk ekki nema
10% af sykurframleiðslunni —
en hún var þá 30 milj. tonn —
um hendur þess
Á stríðsárunum gerbreyttist
þetta og nú kom sykurskortur í
stað ofgnægta áður. Java, sem
var einn helsti sykurframleið-
andinn, komst í hendur Jap-
ana, og sömuleiðis Filippseyj-
ar. Það mun taka tíma að köma
Sovjet-samveldið framleiddi
fyrir stríð 2.3 milj. tonn syk-
urs, og flutti út 1,36 milj. tonn.
En á stríðsárunum hefir syk-
urframleiðslan minkað niður í
einn fjórða af því sem var fyrir
stríð, og fá því tíu Rússar ekki
meiri sykur en einn .Englend-
ingur. En þess má geta, að af
sykurekrum Þýskalands eru
undir rússnesku hernámi, og
þar fengust fyrir stríð 1.4 milj.
tonn af sykri.
Tjekkóslóvakía framleiddi
755.000 tonn sykui's fyrir stríð
og ílutti út 260.000 tonn (1937).
TVT \ * / | | •
rsieyoin 1 Tinnlandi
Það er vafasamt hvort Norð-
menn eru bágast staddir Norð-
urlandaþjóðanna eins og stend-
ur. Líklega er ástandið enn
verra í Finnlandi núna, og það
sem verra er: margt bendir á
að neyðin eigi eftir að verða
meii'i. Finski þingmaðurinn
Atos Wii'tanen gefur þessa
mynd af ástandi og horfum
Finna nú:
I Finnlandi er nauðsynjaþurð
á öllum svdðum, meira að segja
er brauðmatarskorturinn nú
orðinn alvai’legur. Skamturinn
af viðbiti, sykri, fatnaði, brenni,
kolum og olíum er altaf að
verða minni og minni og þess-
ar vörur sífelLað verða sjald-
sjeðari. Kornframleiðslan hefir
I Póllandi voru tilsvarandi töl- minkað um 250.000 smálestir og
ur 575.000 og 52.000. Suðaust- brauðskamturinn verið lækk-
aður um 10%. Kemur þetta eigi
mysu notað til brauðgerðar, en
þó var hún aldrei hagnýtt að
fullu.
Það er langt síðan mjólkur-
búin settu efnafræðinga til þess
að finna nýjar aðferðir til hag-
nýtingar mysunnai’, og hafa
þeir m. a. gert tilraunir með
framleiðslu spritts úr henni,
með þeim árangri, að þau eru
nú reiðubúin til þess að fara
að framleiða spritt í stórum
stíl, ef leyfi fæst til þessa. Er
málinu svo langt komið, að
mjólkurbúasambandið hefir
í-eiðubúnar teikningar að verk-
smiðju, sem gefeur unnið úr
30.000 lítrum af mysu á dag og
framleitt um 120.000 kg. af
100% alkóhóli á ári. Rannsókn-
ir, sem gerðar hafa verið á
þessu spritti, leiddu í ljós, að
það er mjög áþekt spritti, sem
unnið er úr kartöflum.
Það er talið ódýrt að setja
upp eimingaráhöld í venjuleg-
um mjóikurbrúsum, þannig að
framleiðslan verði mikið til
jsjálfkrafa og liður í mjólfcur-
þessi lönd samanlagt 2,55 milj.
tonn, en 11.38% af heimsfram-
leiðslunni. I Ástralíu og Vestur-
Indlandi hefir framleíðslunni
líka hrakað. Ástralía fi'amleiddi
t. d. -aðeins 625.000 tonn ái'ið
1944, en 815.000 tonn 1938. —
En Cuba gat framleitt eins mik-
ið og áður og Bandaríkin, Eng-
land og Canada munu geta
fengið sama heimilisskamt
framvegis og þau hafa nú, ef
skamturinn til iðnaðar er lækk-
aður. En þó mun ganga á birgð-
ir Bandaríkjamanna. Þeir áttu
816.000 tonn af sykri 31. mars
í vor, en 1.160.000 tonn í árs-
lok 1944, og 1.600.000 í árslok
1943.
Talið er að Bandaríkin noti
6.5 milj. tonn af sykri á yfir-
standandi ári; af því framleiða
þeir sjálfir 1.15 milj. tonn, en
afganginn fá þeir frá Cuba,
Puerto Rico, Suður-Ameríku
og Hawaji. Þetta er tvofaldur
innflutningur ársins 1937, svo
að sykurrækt Bandaríkjanna
hefir ekki gefist vel. Hún gaf
af sjer 1.63 milj. tonn á ár-
unum 1938—40, en hrapaði of-
an í 875.000 tonn árin 1943—
’44.
Bretar notuðu 2.34 milj. tonn
sykurs á ári fyrir stríð, þar af
framleiddu þeir með rófnarækt
heima 440.000 tonn. Árið 1944
var . sykurneyslan aðeins 69 %
af því sem verið hafði fyrir
sti'íðið, en þó gekk á birgðarn-
ar, og á yfirstandandi ári er
ir þetta sykurmagn. Bi’etar hefir að endurheimta Java og
vei’ða því að taka á sig að sjá Filippseyjar, fer ástandið að
endurheimtu löndunum fyrir batna. því að þá fær Evrópa
sykri, en það íramlag verðurreyrsykur þaðan.
til þess að hýsa það fólk, sem
nú er á vergangi. En jfegna
skorts á járni hefir að heita má
verið ógerningur að byggja, og
hefir þó verið reynt að taka upp
nýtt byggingarlag. Það er talið
óhjákvæmilegt að flytja fjölda
fólks frá Helsinki í háust, bæði
vegna húsnæðis- og eldiviðar-
leysisfþar.
Svíar hafa unnið ósleitilega
áð því að hjálpa nauðstöddum
Finnlendingum. Þeir hafa t. d.
tekið til fóstui's 42.000 finsk
börn, og eru 35.000 þeirra enn
í Svíþjóð. Má telja að þessi-ráð-
töfun hafi bjargað fjölda þeirra
frá sveltidauða. Eins ög ástæð-
urnar- eru nú í Finnlandi, er
ekki hugsanlegt að aðstandend-
ur þessara barna geti tekið við
að hún geti haft mikla bjóðhags
lega þýðingu og spari körn það,
sem nú fer til sprittgerðar.
ur-Evrópuríkin voru hvað syk-
ur snertir fremur þurfandi en' síst hart niður á erfiðismönn
nægan sykur til eigin þarfa, en veitandi. en a friðartímum Um, sem fíafa haft brauð fyrir
Holland flutti inn 80.000 og h9fði Mið-Evrópa haft nægilegt aðalnæringu. Sykurskamturinn,
vildu sykurlöndin ógjarna: Frakkland 150.000 tonn. i111 að miðla Rússum nn- Hins Sem áður var ótrúlega lítill,
Meðal sykurneysla á íbúa veSar er víst að sykurræktinni jhefir vei'ið lækkaður um helm-
var fyrir stríð þessi: England heflr hrakað míög 1 Póllandi ing og er nú ekki nema nafnið
50 kg., Belgía 31%, Frakkland og Austúr-Þýskalandi undan-jtómt. Viðbitsskamturinn er y3 j vinslunni. Formælendur þess-
26, Holland 39,6, Danmörk 54,8. farin ar- Hinsvegar er fram- kg. á mánuði — fjögur kg. á*arar nýjungar leggja áherslu á
Noregur 34,4 kg. „Economist“ lelðsla Tjekkóslovaka í fullum'ári. Þó liggur við að húsnæð-
telur, að þessi lönd muni sjálf blóma og Tjekkar eru því þeir isieysið sje tilfinnanlegast.
geta framleitt 40% af þeim einu á Þessum slóðum, sem geta Mundi þurfa yfir 50.000 íbúðir
sykri, sem þau notuðu fyrir miðlað öðrum'
stríðið, upp til hópa. í Bret- Til sykursuðu og -hreinsunar
landi var sykurneyslan 32,1 kg. þarf bæði kol og ýmsar efni-
á íbúa í fyrra,, eða meiri en vörur, svo að framleiðslan er
Frakkar og Belgar notuðu fyrir ekki eingöngu komin undir
stríð. ræktuninni, heldur einnig undir
— Nú er að leita ráða til að því hvenxig samgöngurnar
bæta úr þessum skórti. Banda- verða og hvort nægilegt verður
ríkin hafa fyrir sitt leyti tekið af eldsneyti og efnivörum. En
frá 320.000 tonn til útflutnings ekki er gert ráð fyrir, að sam-
samkvæmt láns- og leigulög- göngurnar í Evrópu verði komn
unum, en Sovjet-Rússland ar í samt lag fyrr en eftir nokk-
sykuriæktinni þar í gamla horf þarfnast 500.000 tonna fram yf- ur ár. En undir eins og tekist
ið. Fyrir stríðið framleiddu!
veiðar
ÞAÐ HORFIR nú til vand-
ræða vegna þess, hvað illa geng
ur að ná í síldina í herpinætur.
Að mínu áliti er hægt að
veiða síld i herpinót þótt hún
ekki vaði, þ. e. komi upp á yfir
borð sjávarins. Þegar svo er,
en annars bærilégt veður, ætti
að leita að síldinni með , Ekkó-
lóði“-og, er enginn efi á því, að
síldar myndi oft verða vart svo
ofarlega í sjó, að hægt sje að
ná henni með hinum djúpu
herpinótum, sem nú er fai-ið*
að nota. Næturnar eru venju-
þeim fvrst um sihn. Einnig verð ieSa minýt 32 faðma djúpar pg
Reg.u.s.pat.off.
Sprautu- og pensillökk
fyrir bifreiðir fyrirliggjandi.
Einnig DUCO
bílabón og
bón-hreinsir.
Látið
. DU PONT vörur
halda bílnum við.
Bíla- og málningarvömvenlun
FRIÐRIK BERTELSEN
Hafnarhvoli. Símar 2872, 3564.
álít jeg, að í þær_náist síldin,
þótt hún sje 10 til 15 föðmum
undir yfirborðinu.
í íilefni af þessari skoðun
.ninni skal jeg geta þess, að
Skotar fyrir nokkrum árum
reyndu nothæfni „Ekkó-lóðs-
xns“ við reknetaveiðaf í Norð-
ursjó. Árangurinn varð sá, að
þau skip, sem ekki lögðu net
sín fyr eri „Ekkó-lóðið“ hafði
ur fjöldi sjýkra finskra barna
fluttur til Svíþjóðar, því að
Finna vantar bæði sjúkrahús
og hjúkrunarkonur. Líka halda
Sviar áfi’am matgjöfum í Finn-
landi handa 10.000 börnum. Öll
þessi hjálp kostar mikið fje.
Hefir Hjálparnefndin sænska
látið gera minnispening, sem
seldur verður til ágóða fyrir
þetta málefni, og er hann kend-
ur við Fenrik Stál. sem Rune- sýnt- hvar og hvað djúpt síld-
berg gerði ódauðlegan með m var, veiddu til jafnaðar þriðj
Ijóðum sínum. ® ungi meira en hin, sem ekki
höfðu ,.Ekkó-lóð“.
Æskilegt væri, að öll veiði-
Brennivín úr mysu.
Sænska mjólkui'samlagið hef sklP sem haía „Ekkó-Ióð" strax
ir íarið þess á leit við ríkis- jieitl síldarinnar með þeim, og
stjói’nina. að mega setja upp j sömuleiðis að ríkisstjórnin háti
sprittgei'ð í sambandi við mjólk ieita sxldarinnar með þeim skip
urbú samlagsins í Linköping og urn hennar, sem hafa ..Ekkó-
framleiða og selja þar áfengi úr
mysu.
Sænsku mjólkui’búin, sem
einkum leggja stund á osta-
gerð, hafa lengi verið i vand-
ræðum með mysuna. Fyrir stríð
ið var að nokkru leyti soðinn
úr henni ostur eða hún var
notuð sem gripafóður, en mest-
ur hlutinn rann burt i holræs-
imiirn' og mengaði vatnið. Á
stríðsármnum var talsvert af
lóð“. eða láni öðrum skipum
það. —
Þótt þetta ekki bjargi miklu
við í ár gæti reynsla sú, sem
fengist orðið til þess, að öll
herpinótaskip hefðu „Ekkó-
lóð“ næsta ár, og þá veddist
vel, þó sildin hagi sjer eins og
í ár, þ. e. mikil sild 10 föðm-
um Undir yfirborðinu.
Akureyri 17. ág.* 1945.
Otto Tblimus.