Morgunblaðið - 06.09.1945, Qupperneq 7

FimtudagUr 6. sept. 1945
MORG UNBLAÐIÐ
7,
LPPHAF QLI8UIMGSIHALSÓKI\!ARII\il\IAR
Oslo 20. ágúst.
í DAG rann upp dagur dóms-
ins yfir manninum, sem ber
þyngstu sökina — á hernámi
Noregs og öllu því, sem af því
heíir leitt fyrir norsku þjóð-
ína. Abraham Vidkun Quisling,
maðurinn, sem, að því er sann-
að er, með framburði von Eibb-
entíops, Görings, Rosenbergs og
hershöfðingjanna v. Keitels og,
Jodls, hafði unnið að því, löngu ; inni 1 Möllersgaten 19 og yfir ] Formaður dómsins les upp
Á mánudaginn var hófst flutningur mesta saka-
máls, sem flutt hefir verið fyrir norskum dómstóli,
í sögu þjóðarinnar. Hjer segir frá þvi, sem gerðist
í „Lögmannsretten“ — Lögmannsrjettinum — í
Osló þennan dag.
Quisling bljúgur — en neitar sekt sinni.
andinn heldur ræðu sína, en að hyenær þetta eða hitt haíi
hann skrifar mikið hjá sjer. En
mesta athygli vekja nýju gögn-
in frá Þýskalandi, sem sagt var
frá hjer í upphafi greinarinn-
ar. Þar er m. a. brot úr ræðu,
sem Raeder aðmíráll hefir hald
ið fyrir Hitler, að viðstöddum
von Keitel og Jodl. Þar segir
Raeder frá því að hann hafi
fengið heimsókn af Quisling og
Hagelin þeim, sem mikið var
riðinn við landráðamálið
varð síðar verslunarmála-
og
og
fyrir innrásina 9. april 1940 að í Akershúsvirki daginn áður, og ákæruskjalið og tekur það tutt-
koma Noregi sem leppríki inn í Óaóan í klefa, sem búinn hefir ugu mínútur. Að svo búnu snýr
Stór-Þýskaland hið nýja _ verið út handa honum í Losjen. hann sjer að Quisling, spvr' innanríkisráðherra Quislings.
þriðja ríkið. Aðeins nokkrar hræður sáust hann til nafns og aldurs, hvað par segir svo: „Quisling, sem
í hinni ítarlegu skýrslu sak- á næstu götuhornum. | hann hafi haft að atvinnu fyrir'€r formaðw Nasjonal Samling,
sóknarans, Annæus Schiödts ^ En þeir fáu, :em leyfður hafði 9- apríl 1940 og áminnir hann virðist vera áreiðanlegur mað-
hæstarjettarlögmanns, eru að verið aðgangur að rjettarhald- um sannsögli. Quisling svarar, j ur, segir: Almenningsálitið í
vísu gögn fyrir því, að Quisling inu, urðu að ganga gegnum fer en talar lágt, svo að erfitt er ^ Noregi er mjög á móti Þýska-
hafi unnið að því, í desember faldan varðhring hermanna og að heyra til hans. En þegar dóm ^ landi vegna innrásar Rússa í
1939, að undirbúa sameiningu lögreglu áður en komið væri arinn spyr hvort hann játi sig Finnland. Brétar hafa þar mikii
Noregs og Stór-Þýskalands. En inn í salinn, og sýna skilríki sekan um kæruatriðin, sem áhrif, og er það einkum Ham-
í prófum þeim, sem fyrir beiðni sín, áður en þeir komust inn fram hafi verið borin gegn hon- ^ bro stórþingsforseti, sem því
norsku stjórnarinnar hafa ver- ] i stóra salinn i Losjen, sem val- um,» eitt þeirra eða fleiri eða , veldur (hann er gyðingur og munu tala Quisling til rnáls-
ið • haldin yfir áðurnefndum' inn hafði verið til rjettarsals. öll, svarar Quisling hátt og vinur Hore Belisha hermálaráð
fimm stórmennum Þýskalands,1 Hin venjulegu húsakynni Lög- skýrt: „Jeg játa mig ekki sekan herra) og er almáttugur í Nor-
er það sannað, að Hitler hefir mannsrjettarins nægðu ekki til um neitt af atriðunum“.
átt tal við Quisling eða um- 1 þessa fræga fundarhalds. j Nú tekur sækjandinn, Annæ
skeð — ef ekki upp á dag þá
upp á hluta úr mánuði. Aðeins
einu sinni bregst honum róin
Formaðurinn er að lesa upp
skýrslu um aðgerðir Quislings
í Þýskalandi i desember 1939
og sákborningurinn sprettur
upp úr sætinu — en tekur sig
á og sest niður aftur. Stundum
tekur hann fram í og spyr ró-
lega hvort hann megi gefa skýr
ingii á þessu eða þessu atríði,
sem kemur fram í upplestrin-
um.
-----Hve lengi standa þessi
málaferli? Því verður ekki
svarað áð svo stöddu. Vitna-
leiðslurnar taka eflaust marga
daga. Því að fjöldi vitna kem-
ur fram í málinu, þar á menal
Ruge hershöfðingi, æðsti mað-
ur norska hersins. Verjandinn
hefir tilkynt um átta vitni, er
bóta. Minna en tíu daga tekur
þetta rjettarhald ekki, en aðrir
egi núna. Quisling er sannfærð ( álíta að það muni taka mánuð.
ur um, að samningur sje milli' Og vitanlega fer lögmannsdóm-
boðsmenn hans miklu oftar. f Af áheyrendum, öðrum én us Schiödt, til máls. Hann rek- Norðmanna og Breta um að ] urinn svo til hæstarjettar.
Það, sem skeði — öllum á blaðamönnum. munu ekki hafa ur ákæruskjalið lið fvrir lið, og hernema Noreg. Þá mundu
óvænt í dag, er nefhilega þetta: verið viðstaddir nema um 200
Sækjandinn, Annæus Schiödt manns. Lögfræðingastjettin átti
hæstarjettarlögmaður, tilkvnti, ' marga fulltrúa þarna, meðal
að ný gögn væru komih fram í annars voru þar þrír menn,
málinu síðan ákæraskjalið gegn sendir frá lögfræðingafjelaginu
Quisling var birt, 12. júlí. Fyrir sænska. Þarna er og rithöf-
beiðni norsku stjórnarinnak undurinn Sigurd Hoel, Harald
hefðu próf verið haldin yfir Grieg forstjóri Gyldendals-for-
Göring, von Ribbentrop, Alfred lagsins og fleiri kunnir menn.
Rosenberg og hershöfðingjun- ! En fyrir gafli standa 9 auðir
byrjar með skiftum Quislings Svíar líka snúast gegn Þjóð-
við Þjóðverja fyrir 9. apríl 1940. j verjum. Hættan á þessu er mjög
Þar segir hann frá hinum nýju mikil og getur komið innan
gögnum, sem komið hafa frá ' skamms. Eftir 11. jan. 1940 verð
Þýskalandi síðustu daga og ur stjórnin og stórþingið ólög-
áheyrendurnir fara að sperrajmætt, því að umboð þess er þá
um von Keitel og Jodl, og af
þeim prófum hefði komið fram:
að Quisling hefði þrásinnis
áít fundi við Hitler og ýmsa
umboðsmenn þýsku stjórnar-
innar og mælst til þess að Þjóð-
verjar gerðu innrás í Noreg.
stólar — sæti rjettarins. Til
vinstri við þau er stúka sækj-
andans, Annæus Schiödt og að-
stoðarmanna hans, en til hægri
eyrun. Quisling gripur aldrei
fram í, en skrifar mikið hjá sjer
með blýanti. Einu sinni hrekk-
ur hann Við — Það er þegar
sækjandinn segir frá dagbók-
um Alfreds Rosenbergs.
Ræða sækjandans tekur fulla
þrjá tíma. Hún er flutt skýrt
útrunnið, en það hefir sjálft
Quisling á því enn nokkrar
vikur eða mánuði ólifaða. En
tveimur dögum áður en rjett,-
arhöldin yfir honum hófust,
var fyrsti norski stríðsglæpa-
maðurinn tekinn af lífi. Það var
Reidar Haaland, sem frægast-
ur er orðinn fyrir pyndingar og
framlengt kjörtímabilið í bága sjálfur hafði myrt fólk. Og þeir
stúka verjandans, Henriks ! og skilmerkilega en án nokkurs
Bei'ghs hæstarjettarlögmanns,
en við hlið hennar stúka hins
Ennfremun hafa fundist ýms'ákærða. Fyrir miðju er vitna-
skjöl suður í Þýskalandi .sem ! stúka. En uppi á vegg er upp-
sanna þetta sama. Þessi skjöl ! hleypt skjaldarmerki Noregs,
hafa fundist á ýmsum stöðum j ljónið á afturfótunum með öx-
í Þýskalandi, m. a. í skjalasafni ina milli framlappanna.
þýska utanríkisráðuneytisins.
Og í dagbókum Alfreds Rosen-
,,pathos“ eða handapats, eins
og stundum má sjá fyrir rjetti.
Ákæruatriðin teljast að nokkru
leyti undir herlögin, en að lang-
mestu leyti undir hin borgara-
legu hegningarlög og atriðin
eru þessi, í níu liðum:
Landráð, morð, fjárdráttur
Fimm mínútum fyrir klukk-
an tíu opnast dyrnar á innra.: og þjófnaður. Undir 1. atriðið
bergs, sem fundist hafa, eru! gafli salarins. Tveir hermenn t.eljast: starfsemi hans að því
ýms gögn í málinu enda var . koma inn og á eftir þeim Quisl-
Rosenberg sá maður, sem Quisl-; jng og með honum lögreglu-
ing átti mest skifti við. Einnig þjónar. Hann virðist fara hjá
hafa fundist í Gimli, bústað ( sjeri er niðurlútur en rennir þó (
Quislings í Osló, afrit af ýms- augunum yfir salinn. Og nú' sig völdin. bannaði hervæðingu
að koma Noregi undir Þýska-
land, bæði fyrir 9. apríl og
eftir að Þjóðverjar komu í
landið og hann hriísaði undir
um brjefum hans til Hitlers.
„Rjctturinn er settur“.
hefja ljósmyndarar ,,skoíhríð“
á þennan fyrverandi ,,statschef“
Þegar blaðamenn komu að sem frægastur hefir orðið að
vitja aðgöngumiða sinna siðdeg
is í gær, reyndist það að vera
endemum, allra norskra manna.
Það hefir verið sagt að Quisl-
148 erlendir blaðamenn, sem úig hafi lagt af síðan 7. maí.
komið hefðu til Osló til þess Dökkblá fötin hans bera þessu
að vera staddir við þetta fræg- j vitni, því að þau eru hólkvíð.
asta sakamál, sem nokkurntíma En samt er Quisling enn vel í j menn. Þjófnaður telst það, sem rjettarins til mals og for að
hefir verið rekið fyrir norskum skinn komið TT ' ’
og notaðl útvarpið til að villa
þjóðinni sýn. Þetta ákæruatriði
fellur bæði undir her-refsilög-
in og hin borgaralegu lög. Morð
við lög til eins árs. Þess vegna
gæti verið tækifæri til að gera
byltingu. Quisling hefir góð
sambönd meða.l foringjanna í
norska hernum og áhángendur
á áríðandi stöðum (t. d. meðal
járnbrautarstarfsmanna). Hann
"er reiðubúinn — ef til þessa
kæmi — að taka að sjer völdin
og kalla á Þjóðverja til að
hjálpa sjer. Hann er boðinn og
búinn til að ræða þessi mál við
þýsku stjórnina . . . Það nær
ekki nokkurri átt að láta Nor-
eg falla i hendur Breta, því að
það gæti ráðið úrslitum styrj-
aldarinnar, því að Svíþjóð kæm
ist þá undir ensk áhrif og ófrið
urinn mundi færast inn i Eystra
salt, en þá mundi þýski flotinn
ekkert geta aðhafst í Norður-
sjónum.
. Þá segir frá því að Hitler hafi
hugsað um að hafa tal af Quisl-
ing, til „að sjá hvernig sjer lit-
ist á hann“, en fyrst ætlaði
verða margir, sem farsu sörnu
leiðina. Fyrst og fremst Abra-
ham Vidkun Quisling, maður-
inn sem allir játa að hafi verið
prýðilega vel gefinn, en jafnan
hefir notað gáfur sínar á þá
leið að ættjörðinni hefir stafað
hætta af, alt frá því að hann
bauð kommúnistum, áiið 1924,
að gerast foringi fyrir undir-
róðri fyrir þá í Noregi. En þó
að syndaregistur Quislings sje
ljótt, þá- verður það þó ekki
sannað að hann hafi persónu-
lega kvalið fólk, eins og jfmsir
níðingar meðal fylgismanna
hans, einkum í sjálfri „hirð-
inni-*.
Skúli Skúlason.
Woodcock sigreii
LONDON: — í gærkveldi
var hjer ákaflega speimandi
hnefáleikakeppni niilli meist-
i, ,, , , arans Thomas Woodeock og
ákæran byggist á því, að hann ; hann að tala við Rosenberg, sem • , -
hafi neitað að náða saklausa I Þekki Quisling frá fornu fari.jj1; ,s “ ’ s' " ”
menn, sem dæmdir voru til I-------Þegar sækjandinn hafði | KmgSnst við að mvndi tma
alls fimtán lokið ræðu sinni, tók formaður 'Voodcock skemuha'ttur.
Þetta fór þó á annan veg,
dauða saklausir
dómstóli, og sem ekkí á sinn
líka á Norðurlöndum nema ef
vera skyldi landráðamál Stru-
ense í Danmörku á 18. öld. Flest
ir komu þeir frá Svíþjóð, en
þarna voru líka margir Bretar
og Ameríkumenn, tveir menn
frá Tass-frjettastofunni rússn-
esku, nokkrir Frakkar og Hol-
lendingar. Lengst að voru kom-
in rauðhærð lítil stúlka og stór
raumur sunnan frá Ástralíu.
Það var engin ös eða troðn-
ingur fyrir utan Losjen í Kirke
gaten í morgun þegar rjettar-
höldin áttu að hefjast. Fólki
hafði verið komið í skilning um,
að það fengi ekki að sjá Quisl-
ing þegar hann kæmi á stað-
inn. Hann hafði verið fluttur
úr klefa sínum á lögreglustöð-
Hann stendur J hann hefir veitt sjálfum sjer íesa upp málsskjölin og spurði ]>ví Woodock gat strax og
upprjettur um stund, meðan al' fje ríkisins eða notað til hirð- Quisling út úr jafnóðum. For- leikur hófst, komiö þi„igtt
ljósmyndararnir eru að taka ' ar sinnar. Hanrr tók i sínar hend maðurinn talaði hægt og vin- hægri handar höggi á Tliorn-
mvndirnar; þeir hafa sumir ur konungshöllina og bústaðinn samlega. eins og kennari sem ] ton. ()g hafði el’tir það yfir-
ruðst inn fyrir 'dómhringinn til „Gimli", stal listaverkum, inn- er a'ó prófa barn. Það voru að- .h&tdina i leikmnn. Þegar uokk
þess að komast nógu nærri. Svo búi og silfri, bæði frá konung- gerðir Quislings fyrir 9. apríl, yaj> hosnið fram í þriðju
sest hann og styður hönd undir inum og öðrum. einkum frímúr sem yfirheyrslan snerist um í
kinn. Klukkan slær tíu og dóm- urum, og ýrmsum þeim, sem dag og verður þessi „doku-
ararnir koma inn. Formaður- hann ljet handtaka og dæma al- nientation** tæplega búin fyr
inn setur rjettinn, það er Erik eiguna af. Sjálfur hafði hann en ei'tir þrjá daga.
Solem. Með honum eru í rjett- rúmlega miljón króna laun, IVi Quisling svaraði spurningun-
inum þrír lögfræðingar, Kruse mijjón notaði hann til hirðar- um skilmerkilega en talaði ó-
Jensen, Halvard Ryen og Chr. innar og 5.7 miljónir til um- skýrt. Stundum reyndi hann
Knudsen, og fimm ólöglærðir bóta á bústað sínum á „Gimli“. að komast framhjá spurning-
menn, sinn úr hverri atvinnu- Auk þess mikið fje ti! umbóta unni, en hún var þá jafnan end
grein, en rakarar eru ríkulega á „Arnarhreiðrinu** svonefnda, urtekin. Menn furðaði á hve
,,representeraðir“. því að þarna en það var bústaður utanbæjar, sakborningurinn, sem veit það
ilotu, var Thornton o'rfiinn
\ mjög illa leikinn, og köstu þá
aðstöðarmenn hans handklæð-
um sínum inn í hringinn, td
m'erkis um að hann gæfist upp
e.r umferðin endaði.
er bæði rakarameistari og rak-
arasveinn. Þetta eru alls níu
sem hann hafði komið sjer upp, með vissu að hans bíður dauði
einskonar eftirlíking af virki og engin náðun, gat verið ró-
menn, en af þeim eiga sjö að Hitlers í Berchtesgaden,
legur. Hann gefur langar skýr-
kveða upp dóminn. Tveir eru | Það dettur hvorki nje drýp- ! ingar, virðist hafa ágætt minni,
til vara. ur af Quisling meðan sækj- því að hann getur jafnan svar-
Byrnes til London.
Washington: James Byrnea,
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, er í þann veginn að
leggjá af stað til London, til
þess að sitja þar fúnd utanrík-
isráðherra hinna fjögurra stór-
\ælda.