Morgunblaðið - 05.01.1946, Qupperneq 4

4
MOKÖUNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. jan. 1946
NIIMON
Samkvæmiskjólar
Eankastræti 7
•:• •:•
•:• ' • ♦:•
! Ævisaga Napoleons |
1 eftir Emil Ludwig I
•:• •:•
«•«
•:• kemur út í íslenskri þýðingu í sumar, í vandaðri og «|«
1?! myndskreyttri útgáfu.

vtóacjnaútcja^
an
«^x$>^xí>^x$^xíxíxí^xS>^x$xM><$>^xM^^x$>^xMx»^>4xSx$xí^x$^k$><MxSx
UMSÓKNIR
um styrk af fje því, sem á fjárlögum ársins 1946 er.
veitt til skálda, rithöfunda og listamanna, sendist
nefnd þeirri. er Alþingi kaus til úthlutunarinnar,
fyrir 25. janúar 1545
Umsóknir sjeu stílaðar til Úthlutunamefndar, Skrif-
stofu Alþingis. -
- Uthlutunamepnckn,
I . , 1
! Tvær ráðskonur !
*: <•
*** ,
*:* vantar nú þegar við landróðrabáta. Upplýsingar hjá
t J)navari í\Jlílidín
AF SJÓNARHÓLI SVEITAMANNS
'ncjvan
Hafnarhvoli
jcilmóóvjm
Sími 1574.
vv*«*vvvVv*«*%H»*%**?vv*»**»*%*,»H«**/v*/%****v*»M»*vv
PILTAR
Heildverslun óskar eftir röskum og ábyggilegum pilti, '£
til afgreiðslu og sendiferða. Gott kaup. Tilboð. merkt: ♦:•
y
„Framtíð“, sendist á afgr. blaðsins. X
••• X
| Hafnfirðingar
X *
j Kosningarskrifstofa
| Sjálfstæðisflokksins
S er í Sjálfstæðishúsinu (stóra salnum). Opin fyrst um
1 sinn kl. 1,30—5 og 8—10 síðdegis.
Sjálfstæðismenn og konur, komið á skrifstofuna og
í hefjið ötult starf fyrir flokkinn.
I * Fulltrúaráðið.
«X^k$x$K$X$^X$>^>^>^$^K$X$X$X$X^K$X$X$4>^X$X$^><Jk®X^<$X$X$x^<Í^K$X$K$X$X$XÍxJk$xJk^,
UM ÁRAMÓTIN viljum við
öll ganga upp á sjónarhólinn.
Að vísu sjáum við lítið aftur og
ekki fram. Þó reynum við að
gera okkur grein fyrir því, sem
hefir gerst og draga af því á-
lyktanir um hvers megi vænta
í næstu framtíð. Mjög erum við
misjafnlega skygn á þá hluti,
og þannig eru tímarnir nú, að
því er okkur finst, að ekki er
hægt um vik að geta sjer til
um, hvað ókomni tíminn færir
oss að höndum.
★
HVAÐ SJER íslenskur sveita
maður, er hann lítur til baka
af sínum sjónarhóli um þessi
áramót? Eflaust er það margt,
sem ber fyrir augun. Þegar
homírn verður litið til baka,
sjer hann, að á þessu síðastliðna
ári, eins og þeim næstu á und-
an, hefir fólkinu fækkað í sveit
unum. Mun sú fækkun > síst
hafa verið minni en undanfar-
in ár. Þrátt fyrir þessa öru fólks
fækkun úti á landsbygðinni er
það þó tvent, sem sveitirnar
geta verið ánægðar með.
★
HIÐ FYRRA er það, að enn
lifir fleira fólk á landbúnaði
heldur en nokkrum öðrum at-
vinnuvegi hjer á landi. Sam-
kvæmt manntalinu 1940 fram-
fleytti landbúnaðurinn tæplega
þriðjungi landsmanna, eða
30.6%. En það sýnir best, hvert
stefnir í atvinnuháttum okkar,
að á áratugnum 1930—1940
hafði landbúnaðarfólkinu fækk
að um 5.2%*og varla verður sú
fækkun minnr á yfirstandandi
áratug. Þrátt fyrir þetta er það
staðreynd, að enn er landbún-
aðurinn annar höfuðatvinnu-
vegur þjóðarinnar, sem mikill
hluti hennar hefir sína lífsfram
færslu af og hefir því nauðsyn-
lega hlutverki að gegna, að
framleiða hollustu og bestu
fæðutegundir fólksins í kaup-
stöðunum. Eftir því sem kaup-
staðirnir stækka, verður sú
þörf æ brýnni, að landið verði
nytjað og framleiðslan skipu-
lögð með tilliti til innanlands-
markaðarins og honum full-
nægt eftir því sem föng eru á.
★
HITT ATRIÐIÐ, sem sveita-
menn geta minst á með ánægju,
er það, að þrátt fyrir fólksfækk
unina hefir sveitaframleiðslan
altaf aukist og líklega aldrei
verið meiri en nú. Það sýnir, að
hvað sem sagt er um hægfara
þróun og ónóga tækni í þessari
atvinnugrein, hafa framfarirn-
ar verið stórkostlegar, enda
miklu til þeirra kostað af hálfu
þess opinbera. Að vísu hafa
breytingarnar ekki verið eins
örar og á öðrum sviðum, en
það er líka alveg eðlilegt. Jarð-
rækt og búfjárrækt er erfiðara
og tímafrekara verkefni í lítt
numdu landf’heldur en skipa-
kaup og verksmiðjubyggingar
á sjávarbakkanum við fengsæl
íiskimið, sem veita fljótfenginn
gróða, þegar aflinn bregst ekki.
★
EN ÞÓ afr mikið hafi áunn-
ist á þessu sviði í sveitunum,
er þó ennþá meira eftir, og
engum mun það ljósara held-
ur en bændum sjálfum og öðru
sveitafólki. Með bættum sam-
göngum —- lengri vegum og
Um áramót
I fleiri brúm — koma fljótari og
I þægilegri samgöngutæki og þar
í með vjelar og ýms áhöld, sem
tækninni fylgja. Aldrei fyr hef
j ir verið eins mikill hugur á
i bændum og nú að afla sjer þess
I ara tækja. Þeir láta úrtölur og
' hrakspár afturhaldsaflanna
engin áhrif hafa á sig, en eru
einráðnir í að nota aukin fjár-
ráð til að fullkomna tæknina
í landbúnaðinum svo fljótt sem
verða má, svo að sjá megi í
hverri sveit „stritandi vjelar,
en starfsmenn glaða og prúða“.
★
0
EN ÞAÐ er nú fleira, sem
sveitirnar þurfá heldur en þess
ar margumræddu vjelar. Lífs-
þægindin fást ekki eingöngu
með jeppum og traktorum og
verkfærum, sem þeir geta dreg
ið. Við, sem eitthvað þekkjum
til í sveitunum, vitum vel, hve
mikið skortir þar á ýms híbýla
þægindi, að jeg ekki nefni hý-
' býlaprýði. Og um það þurfum
við ekki að fára eftir neinni á-
giskun. Þar höfum við fyrir
okkur kaldar og harðar tölur,
og þær meira að segja frá sjálf-
um Páli Zóph. Þær eru að vísu
ekki alveg nýjar, heidur síðan
1940, að síðasta fasteignamat
fór fram og síðan má bú-
ast við að þetta hafi farið tals-
vert batnandi.
SAMKVÆMT fasteignamats-
bókinni er ekki vatnsleiðsla
inni í bæ nema á 58.4% af öll-
um jörðum á landinu. Inn í
rúml. 2500 bæi þarf fólkið að
bera vatnið úr brunnum eða
lækjum, sumsstaðar langan
veg. Ekki er betra ástand með
frárenslið. Það er aðeins á
þriðjungi býla í sveitunum. Á
2/3 allra bæjanna er skólpið
borið út í fötum og því skvett
fram á varpann, eins þrifalegt
og það nú er. Þá kem jeg að al-
varlegasta gallanum við híbýli
sveitanna og það er kuldinn. Á
helmingnum af sveitabýlum
landsi ns er:mnaðhvort rafmagn
eða miðstöð eða hvortveggja.
En þar sem þetta er hvorugt,
er yfirleitt mjög ónóg upphit-
un eða engin. Margt fólk virð-
ist haldið þeim hættulega mis-
skilningi, að sæmileg hús þurfi
eldavjelin eina hitunartækið á
yfirleitt ekki upphitun. Víða er
á bænum og svo olíumaskína
til að bregða upp í stofunni ef
gestur kemur. Flesta daga vetr
arins á fólkið við að búa van-
líðan og óhollustu kaldra hí-
býla.
ÞAÐ ER sannarlega engin
von til þess að vel gangi að
halda kvenfólkinu í sveitunum
þegar svona er að því búið. — í
sveitinni þurfa konurnar víða
enn í dag að sækja vatn, bera
út skólp og sjóða mat við Ije-
legan eldivið. í Reykjavík
streymir heitt og kalt vatn um
húsin ef skrúfað er frá krana,
og ljósið og hitinn kemur, ef
þrýst er á einn hnapp. En allt
af er verið að jafna þennan að-
stöðumun og hann verður að
minka mikið enda þótt það
kosti einhverjar róttækar að-
gerðir eins og t. d. samfærslu
og skipulag bygðarinnar í sum-
um sveitum.
★
JEG HEFI þá drepið á nokk-
ur verkefni, sem sveitafólkið
mun vinna að á komandi ári.
Þetta er eitt af því, sem sveita-
maðurinn sjer í framtíðinni,
þegar hann gengur á sjónar-
hól og skygnist um við áramót-
in. Við lifum á öld tækninnar
og vjelanna og bess vegna er
eðlilegt að þetta sje það sem
honum er efst í huga. En er
þetta nú það, sem okkur ríður
mest á? Nei, í raun og veru
ekki. Til er annað æðra, var-
anlegra og verðmætara heldur
en þetta aRt, sem nú hefir ver-
ið rætt. Hvað er það?
★
FYRIR nokkrum árum sendi
tímaritið ,,Eimreiðin“ lesendum
sínum spurningu: „Hvað skort-
ir íslensku þjóðina mest?“, og
hjet verðlaunum fyrir bestu
svörin. Það var bóndi, sem fekk
fyrstu verðlaun. Hvað taldi
hann þjóðina skorta mest?
Smjörgóðar kýr? Vjeltæk tún?
Kraftmikla traktora? Áburðar-
verksmiðju? Nei, hann bað ekki
um meiri tækni eða aukna rækt
un, og mun hann þó vel hafa
kunnað að meta slíka hluti, en
hann sendi svar sitt í ljóði, þar
sem í er þetta ágæta erindi:
Brestur borgara,
bændur, forkólfa
lífsins lýsigull —
eldmót eilífrar
ítur-hyggju
konungs, er krossinn bar.
Þó að sveitafólkið og raunar
þjóðin öll, ætli sjer mikinn hlut
í tæknilegum framförum nútím
ans, skulum við gæta þess, að
gleyma ekki því, sem skáld-
bóndinn á Sandi taldi mest um
vert — eldmóð eilífrar ítur-
hyggju konungsins, er krossinn
bar.
BEST AÐ AUGLYSA
í MORGUNBLAÐINU
TILBOÐ ÓSKAST 1
vöruflutningabifreið
Chvrolet (model 1941) með vjelsturtum, nýrri vjel og
palli. Tilboð sjeu komin til undirritaðs fyrir 8. jan.
sem gefur allar nánari uppl. Áskilinn rjettur til að
taka hvaða tilboði sem er, eða hafna öllum.
-JJamftluv ~J\ritótmannóóovi
Yesturgötu 24, Akranesi.