Morgunblaðið - 28.04.1946, Síða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 28. apríl 1948
JEG KVÍÐI EKKI DÓMI ÞJÓÐARINNAR
ÞEGAR jeg frjetti, að búið
væri að bera fram vantraust
á stjórnina, giskaði jeg strax
upp á, að flutningsmenn
myndu vera þeir háttvirtur
þingmaður Strandamanna og
hátvirtur 2. þingmaður Sunn-
mýlinga, annar eða báðir. Jeg
rejmdist ” getspakur og sann-
spár. Það eru þeir Hermann
Jónasson og Eysteinn Jóns-
son, sem vantraustið flytja.
Þarna er þeim lifandi lýst.
Frá því í maí mánuði þar til
í byrjun okt. 1944, voru þeir
að semja við okkur um stjórn
armyndun. Þeir fjellust þá á
allt, sem máli skifti í þeim
samningi, sem stjórnarflokk-
arnir að lokum gerðu <með
sjer. Að vísu sannaðist síðar,
að þeir óskuðu, að stjórnar-
myndunin tækist ekki, og
ætluðu sjer að halda við
glundroðanum, en láta síðan
kjósa til Alþingis vorið 1945,
og kenna Sjálfstæðisflokkn-
um óreiðuna. En hitt er jafn
víst, að þeir voru staðráðnir
í að verða ráðherrar í nýju
stjórninni, ef ekki tækist að
hindra stjórnarmyndun. Sem
kunnugt er, tefldu þeir taflinu
svo klaufalega, að þeir urðu
utangátta. Og nú eru þeir að
bisa við að bera fram van-
raust á stjórnina fyrir að hafa
tramkvæmt þann málefna-
samning, sem þeir sjálfir að-
bylltust og þóttust hafa rík-
an áhuga fyrir fram á haust
1944.
Jæja, ekki er þeim það of
gott. Betra er illt en ekkert
að aðhafast. Og eitthvað
verða þeir að dunda við, með-
an við hinir neytum allra
krafta til að sækja fram að
settu marki með fullum hraða.
Annars er þessi vantrausts-
tillaga hálf spaugileg.
Hvað getur eiginlega vak-
að fyrir flutningsmönnum?
Vantrausfið er tálm
Ekki getur það verið tilgang
urinn að sanna þjóðinni, að
frá því það rann upp fyrir
þessum herrum, að stjórn
yrði mynduð og þeir yrðu
sjálfir utan við, hafa þeir ekki
á heilum sjer tekið og ekkert
til sparað að ófrægja stjórn-
ina. Alveg eins og allir líka
vita, að þessir menn eru og
verða yfirleitt móti sjerhverri
stjórn, sem þeir ekki eiga sæti
í sjálfir. Slíkt er skiljanlegt
um menn, sem telja sjer orð-
ið „áskapað að vera ráðherr-
ar á íslandi“.
Ekki vakti það heldur fvrir
flutningsmönnum með van-
traustinu, að fella stjórnina.
Þeir eru varla svo illa haldn-
ir, að þeir viti ekki enn, og
allir aðrir, að það er alveg
vonlaust.
Tæplega var heldur van-
trausið flutt í því skyni að
sanna einlægni Framsóknar-
flokksins fyrir að flýta störf-
um þessa þings, sem þeir eru
þráfaldlega að stagast á, að
sje orðið allt of langt.
Nei, auðsætt er, að ekkert
af þessu gat vakað fyrir flutn
ingsmönnum.
Ræða Ólafs Thors forsætisráðherra
við vantrauststillögu Framsóknar,
á Alþingi 26. apríl
Síðar, þegar skip verða ekki
fáanleg, eigi íslendingar að
kaupa mörg skip!
Meðan íslendingar eiga nóg
fje eiga þeir engin skip að
kaupa!
Síðar þegar búið er að eyða
öllu í herkostnað út af þeim
kaupdeilum, sem Framsókn
vill stofna til, eiga Islendingar
að kaupa stóran skipaflota.
Háttv. þingm. Mýramanna
skal jeg litlu svara. Það sem
hann sagði um landbúnaðar-
mál verður athugað af öðrum
Alt hitt var fremur meinlaust
og bar vott um að háttv. þ.m.
hafði veika sannfæringu fyrir
ádeilu sinni. Enda mun það
svo. Hann talaði fyrir hönd
þess eina flokks, sem hann
taldi ógallaðan.
að vísu nokkuð af því lært,
en þó eigi látið sjer segjast
sem skyldi. Verð jeg því enn
að reifa málið.
Ólafur Thors forsætisráðherra
En hvað var það þá, sem ljúka máli sínu og raunar allri
fvrir þeim yakti? ádeilu stjórnarandstöðunnar
Þannig er nú spurt. sje best svarað með því að
Jeg skal svara. Jeg Ijóstra rekja í örfáum aðaldráttum
upp leyndarmálinu. I þsð, sem stjórnarflokkarnur
Sannleikurinn er sá, að hafa gert. Menn geta þá bor-
flutningsmennirnir vita sjálf- ið það saman við það, sem var
ir ekki nokkurn skapaðan hlut og hitt, sem orðið hefði, ef
hvað fvrir þeim vakir. | á.jórnarmyndun hefði mlkV
Þeir vita bara, að þeir eru tekist 1944, og síðan kveðið
órcir, kvíðnir fyrir kosning- t:pp dóma sína. Skal það nú
unum, vanstilltir og reikulir stuttlega gert.
í ráði.1
Vantrausið er ekkert ann-
að en fálm út í loftið. Hold af
þeirra holdi. Alveg samskon-
ar hringsól eins og öll pólitík
f ramsóknarílokksins hefir
verið á síðari árum, allt frá
því aðrir flokkar hættu að
st.yðja þá árið 1942 og ljetu
þá fara að reyna að staulast
út í lífið á eigin fótum, eina,
óstudda. og forustulausa með
ráðherrapest.
Fyrir þá, sem lesa Tímann,
getur varla verið mikil ný-
breyttni í ræðum. eins og
þeim, sem verið var að flytja.
En kannski við hinir, sem
sjaldnar náum til þess les-
endahóps, getum borið eitt-
hvað á borð, sem þeim er
meira nýmeti.
Mætti þá svo fara, að van-
traustið yrði ekki alveg jafn
þýðingarlaust og mennirnir,
sem flytja það eru nú orðnir.
★
JEG HYGG, að ræðum hátt
virtra þingmanna, er voru að
Áður ætla
jeg þó rjett að víkja sjerstak-
lega að örfáum atriðum úr
ræðum þeim, er nú hafa ver-
ið fluttar.
SKAL jeg, til að stytta mál
mitt og fá myndina sem heil-
steyptasta, ræða í senn um-
mæli Hermanns Jónassonar
og Eysteins Jónssonar við um
ræðurnar í fyrrakvöld og um
mæli háttvirts þingmanns
Strandamanna hjer í kvöld.
í nefndri tillögu háttvirts
þingmanns segir svo:
„Skal ríkisstjórnin jafn-
framt leggja fyrir Alþingi öll
símskeyti og brjef, sem farið
hafa milli hennar og fulltrúa
erlendra ríkja um mál þetta,
og einnig þau símskeyti og
brjef um sama mál, sem farið
hafa mi-lli hennar og fulltrúa
íslands erlendis11.
í ræðu þeirri, er háttvirtur
flutningsmaður áðan flu'tti,
var hann að vísu lagður á
flótta frá tillögu þessari.
Ljet hann nú sem það værl
aðalatriði að birta efnis-
jskýrslu um málið, en ekki
Háttv. þingm. Strandam. sjálf skjölin en á þessu tvennu
átaldi stjórnina fyrir sleifar-^er einmitt höfuðmunur, eins
lag á þingstörfum. Bar hann og jeg síðar vík að. Er það að
jafnframt hæstvirtum forset-^vísu gott, að mjer hefir tek-
um þingsins að þeir misbeittu ist að glæða skilning hátt-
valdi sínu. Áburður á forset- virts flutningsmann's á þessu
ana er tilefnislaus 5g því víta- en viðfeldnara hefði verið og
verður. En starfstími þings-' stórmannlegra að játa það,
ins fullyrði jeg að er hinn enda er honum engrar undan
styðsti fram að þessu í hlut- komu auðið, þótt einhver hafi
falli við afköstin. Skal jeg síð-'orðað tillöguna, sem eigi læt-
ar víkja betur að því og færa ur nægilega vel að orða ljóst
á það óyggjandi sannanir. jjiugsun sína, því í greinargerð
Þá vítti þessi háttv. þingm. inni, sem háttvirtur þingmað
stjórnina fyrir skipun nýrra ur vafalaust sjálfur hefir sam
nefnda. Öðrum fórst en hon- ið, eru tekin af öll tvímæli um
um ekki. Sjálfur hefir hannjað hann krefst ekki efnisyf-
legið undir rökstuddu ámæli irlýsingar, heldur birtingu
fvrir freklega ásælni í ríkis-Jskjala. Þar segir orðrjett:
„I þingályktunartillögunni
er gert ráð fyrir því, að öll
sem úr sker, að alveg eins ogjs:mskeyti og brjef varðandi
athafnasamur bóndi þarf. herstöðvamálið, verði birt.
fleiri hjú en sá sem lítið hefst (Jeg fæ ekki sjeð, að það feli
að, þannig þarf sú stjórn er í sjer neina hættu“.
nú fer með völd vegna mikil-1 Jeg tel mjög líklegt og fylli.
virkra framkvæmda á flest- iPga skiljanlegt, að allur þorri
um sviðum, fleiri aðstoðar- ^ manna geri sjer óljósa grein
menn en k;s rstöðu stjórnir. fyrir þvi; hver munur er á
efnisskýrslu um málið og
birtingu allra skjala, er um
stefnulaus
sjóðinn %il beinagjafa til fylgi-
fiskanna. En auk þess er það

Háttvirtur þingm. Stranda-
manna ræddi allmikið um hið
HERMANN JÓNASSON svo nefnda herstöðvamál, og
tók upp á því að lýsa stefnu rjeðst með miklum þjósti að
Framsóknarflokksins í ný- ííkisstjórninni og þá auðvit-
sköpuninni. Þetta var ekki að einkum mjer sjálfum, fvrir
hyggilegt. Stefna Framsókn- alla meðferð málsins.
arflokksins í nýsköpun er Mál þetta var rætt nokkuð
nefnilega engin. Eða öllu held í sameinuðu Alþingi í fyrra-
ur eitthvað handa öllum. — kvöld. Var þá til umræðu til-
Framsóknarflokkurinn er í laga til þingsályktunar um
þessu sem öðru tilbúinn íil herstöðvarmálið, sem þessi
þess sem með þarf til þess að háttvirur þingmaður flytur í
tryggja honum völdin. þingskjali 634. í þeim umræð-
Jeg hefi lagt mig fram um um kom skýrt fram, að hátt-
að finna út hver sje nýsköp- virtur flutningsmaður hafði
unarstefna Framsóknarflokks enga grein gert sjer fyrir efni
ins. sinnar eigin tillögu og skildi
Jeg hefi komist að þeicri því auðvitað ekki, hversu al-
niðurstöðu að sje hún yfir- varlega afleðingu það myndi
leitt til, þá hljóði hún þannig: hafa, ef hún yrði samþykkt
Meðan skip eru fáanleg, og framkvæmd.
iga íslendingar ekki að kaupa í þeim umræðum skýrði jeg
nein skip! málið fyrir honum. Hefir hann
það fjalla. En það er næsta ó-
trúlegt að maður, sem verið
hefir forsætisráðherra í mörg
ár hafi ekki svo mikið sem hug
boð um það. En sannleikurinn
er sá, að í slíkum málum á
hver aðili sem er skýlausa
kröfu á því að birta efnis-
hlið málsins, ef hann óskar
þess. Sjálfsögð kurteisi er þó
talin, að tilkynna gagnaðila
það og reyna að hafa um það
fult samkomulag. Hitt, að ætla
sjer að birta öll skjöl málsins
án þess svo ,mikið sem að leita
samkomulags hins aðilans,
I vað þá tryggja það, er talið
svo fjarri sanni í viðskiftum
milli vinveittra þjóða, að ís-
lendingum er til lítils heiðurs,
að fyrverandi forsætisráð-
herra hefir lagt fram um það
tillögu á Alþingi, enda þótt
aðrir muni hafa vit fyrir hon
um og afstýra ósómanum.
Þetta er nú önnur hliðin á
Framh. á 5 síðu