Morgunblaðið - 12.05.1946, Side 6

6
MORGUNBLAfolÐ
Sunnudagur '12 fnaí 1946

(Jtg.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Eitstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.).
Frjettaritsijóri: Ivar Guðmundsson.
Auglýsiagar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanUnda.
kr. 12.00 utanlands.
I lausasolu S0 aura eintakið, 60 aura með Zjcsbðk.
Þjóðhátíðin
Á FUNDI í bæjarráði fyrir skömmu var samþykt, að
bæjarstjórn Reykjavíkur skyldi gangast fyrir hátíðahöld-
um þann 17. júní með sama sniði og var í fyrra.
Þessum tíðindum munu Reykvíkingar áreiðanlega
fagna af alhug. Hátíðahöldin hjer í höfuðborginni 17. júní
í fyrra voru með ágætum. Nefndin, sem stóð fyrir há-
tíðahöldunum hjer í bænum hafði vandað prýðilega til
dagskrárinnar. En það, sem fyrst og fremst setti svip
á 17. júní í fyrra, var hin almenna þátttaka bæjarbúa í
hátíðahöldunum og hin prúða framkoma almennings
þann dag.
Einmitt þannig á að minnast 17. júní — frelsisdagsins.
Dagurinn er hinn eini sanni þjóðhátíðardagur íslend-
inga. Öll þjóðin á að fagna deginum. Fagna frelsinu.
Það fer vel á því, að bæjar- og sveitarstjórnir hafi for-
göngu um hátíðahöld 17. júní. Ætti það þannig að vera
allsstaðar á landinu. Með því fær dagurinn sinn rjetta
svip. Þjóðin hefir það á tilfinningunni, að þetta er hennar
dagur — þjóðhátíðardagur. En þá fyrst fær þjóðhátíðar-
dagurinn sinn rjetta svip, að fólkið — þjóðin öll — sje
þátttakandi í hátíðahöldum dagsins.
Vegna þessa er einmitt æskilegt, að bæjar- og sveitar-
stjórnir hafi forgöngu um hátíðahöld 17. júní, hver á
sínum stað. Að sjálfsögou munu þær hafa samráð og
samvinnu við almenn fjelagssamtök á staðnum við und-
irbúning hátíðahaldanna.
Við íslendingar eigum vissulega ekki of mörg tákn
samhugar og einingar, að við höfum ráð á að varpa frá
okkur minningunni um 17. júní 1944. Minningunni um
einstæðasta sögulega atburð þjóðarinnar. Minningunni
um glæsilegustu og fegurstu einingu, sem þjóðin hefir
nekkru sinni sýnt.
Þessar fögru minningar á þjóðin að varðveita og halda
í heiðri. Það gerir hún best með því að sameinast 17. júní
— þjóðhátíðardaginn. Sameinast til nýrra dáða, til vakn-
ingar á sannri, íslenskri þjóðarvitund.
Kjöt og kosningar
TÍMINN þykist hafa orðið þess vís, að ekki muni tak-
ast að selja allt dilkakjötið á innlendum markaði, eins
og bjartsýnir menn og velviljaðir bændum voru að vona.
Leynir sjer ekki fögnuður Tímans, þegar hann skýrir
frá þessum tíðindum. Fullyrðir blaðið, að flytja verði út
600—1000 tonn af dilkakjöti því, sem enn er í landinu,
og krefst þess að þetta kjöt verði flutt út þegar í stað,
svo að það sjáist „fyrir kosningar“ hvernig ástandið
raunverulega sje!
Hjer kom ritstjóri Tímans illa upp um sig. Hann hefði
ekki átt að minnast á kosningar í sambandi við þetta
mál. Með því auglýsir Tíminn fyrir alþjóð, að það voru
einmitt kosningarnar, sem þeir Tímamenn höfðu í huga,
er þeir voru að skipuleggja áróðurinn gegn kjötsölunni
innanlands. Öll skrif Tímans um þetta mál undanfarna
mánuði miðaðist við kosningarnar í vor. Þegar blað Fram-
sóknarflokksins á Akureyri sagði á s.l. hausti, að neyt-
endur í kaupstöðum yrðu að draga úr kjötkaupum „eftir
fremstu getu“, var stefnt að kosningunum!
Framsóknarmenn vissu, eins og allir aðrir, að hagur
bænda var best trygður með því, að sem allra mest af
kjötinu seldist á innlendum markaði. Það skilaði bænd-
um hæst verð fyrir kjötið. En Tímamenn óttuðust, að
ef þessi yrði útkoman, myndi það verða styrkur fyrir
ríkisstjórnina. Það mátti ekki ske. Þessvegna voru fund-
in upp öll hugsanleg ráð til að spilla fyrir kjötsölunni
innanlands.
En þrátt fyrir talsverðan árangur af skemdastarfi
Tímamanna, mun sú von þeirra ekki rætast, að flytja
þurfi út 600—1000 tonn af því kjöti, sem til er í landinu.
Ef til vill þarf að flytja eitthvað út,- en vonandi verður
það ekki mikið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Vantar æskuna
verkefni?
VIÐ HÆLUM OKKUR af
því, að hjer á landi sje ekk-
ert atvinnuleysi. Það geti all-
ir fengið vinnu, sem vilja
vinna. Ekki þarf að spyrja að
því, að vel er launað nú á
tímum. Hingað streymir fólk
frá nágrannalöndunum í at-
vinnuleit og á Norðurlöndum
ganga um það tröllasögur, að
ísland sje Gósenland, þar sem
smjör drjúpi af hverju strái.
Það kom mjer all-spánskt
fýrir sjónir, er jeg átti tal við
garðyrkjuráðunaut bæjarins
hjer á dögunum og spurði hann
hvort hann gæti ekki tekið
ungling í vinnu, og hann sagði(
að það væri nú síður en svo.
„Það hafa komið á þriðja
þúsund umsóknir til mín um
vinnu handa unglingum. Jeg
er búinn að ráða 10 og þarf
varla á fleirum að halda. Það
er ekki friður í símanum allan
daginn fyrir fólki, sem er að
biðja um vinnu fyrir unglinga
við garða bæjarins“.
Þetta sagði garðyrkjuráðu-
nauturinn og þarf ekki.að efa
að hann fer með rjett mál.
En hvernig má það vera, að
æskuna vanti verkefni núna,
þegar talað er um að hörgull
sje á fólki til vinnu.
•
ískyggilegt mál.
SKÓLARNIR eru um það bil
að hætta að þessu sinni. Iiundr-
uðum og jafnvel þúsundum
saman losna unglingarnir frá
námi, sem þurfa og eiga sjálfra
sín vegna að fara út í athafna-
lífið og vinna fyrir sjer. Það
er sannarlega ískyggilegt mál,
ef ekki eru til verkefni fyrir
unglingana. Ekki það, að nauð-
synlegt sje fyrir alla æsku-
menn að fá vinnu við skraut-
garða Reykjavíkurbæjar. Það
skiftir minna máli hvað það er,
sem unglingarnir vinna á með-
an vinnan er við hæfi þeirra.
Þeim.er ekki ofboðið með erf-
iði, en hafa þó það aðhald, sem
æskunni er nauðsynlegt.
•
Þarf skjótrar
athugunar.
SJE ÞAÐ RJETT að eftir-
sóknin eftir að koma ungling-
um að við garðyrkjustörf hjá
bænum gefi rjetta hugmynd
um verkefnaleysi fyrir æsku
höfuðstaðarins, þá þarf það
skjótrar athugunar við, hvað
hægt sje að gera til þess að
útvega unglingun verkefni
þann tíma, sem þeir eru ekki í
skóla.
Aldrei hefir íslenskrar æsku
beðið stærra hlutverk en ein-
mitt nú og það er lífsspurs-
mál fyrir framtíð lands og þjóð-
ar, að æskan læri snemma að
vinna, því engin þjóð á fram-
tíð fyrir sjer, sem ekkert kann
til verka.
Vormenn Islands.
EFTIR MARGRA ALDA fá-
tækt og volæði hefir íslenska
þjóðin nú loksins eignast þau
framleiðslutæki, sem gerir
henni mögulegt að rjetta sig úr
kútnum. Þessum framleiðslu-
tækjum verður ekki stjórnað af
fólki, sem vanist hefir á land-
eyðuskap.
Það dugar engin götuhorna-
hepgilmænu-buxnavasa- sígar-
ettu-háttur hjá vormönnum ís-
lands.
Það er ekki nóg að sú kyn-
slóð, sem nú er starfandi fái
þeirri næstu verkfærin, það
verður að kenna unglingunum
handbrögðin til þess að þeir
verði færir um að taka við
arfinum.
„Þjóðmötuneyti“.
MAÐUR, sem er kunnugur í
Þjóðleikhúsinu, var að því
spurður á dögunum hyernig
vinnan gengi við innrjettingu
hússins ög hvenær mætti bú-
ast við að verkinu yrði lokið.
Hann sagði að vinnan gengi
vel eftir ástæðum, en sennilegt
væri, að í hinu mikla húsi við
Hverfisgötu og Skuggahverfi,
kæmist fyrst upp „Þjóðmötu-
neyti“, áður en þar kæmist
upp Þjóðleikhús. Gengi prýði-
lega að innrjetta kjallara húss-
ins, sem ekki var miðstöðvar-
herbergi, og myndi þar brátt
verða hægt að metta fjölda
manns.
Þeir, sem þeim ráðstöfunum
ráða, hafa víst hugsað með sjer,
að það væri til lítils að Ijúka
Þjóðleikhúsinu, því enginn
myndi koma þar á fastandi
maga.
Illgirni?
ÖNNUR SAGA úr leikhús-
inu, sem vafalaust er tilbúning-
ur einn og sprottinn af illgirni,
er á þessa leið:
— Maður nokkur kom inn í
Þjóðleikhúsið á dögunum. Þar
heyrðist ekki mannsins mál
fyrir loftbor sem var 1 gangi,
en allt í einu þagnaði borhljóð-
ið, en í stað þess mátti heyra
óskaplegt undrunaróp frá
manninum, sem hjelt á loft-
bornum.
Er hann var að því spurður,
hvða undrandi hann svo mjög,
svaraði hann:
— Jeg boraði gat gegnum
vegginn, og sá inn í geisistór-
ann sal, sem enginn hefir haft
hugmynd um að væri til í þessu
húsi.
Já, margt bralla gárungarn-
ir.
Liggja undir grun.
„ÞAKKA ÞJER fyrir skrifin
um þjófana, Víkverji minn. —
Það er ekkert vit í því að halda
nöfnum þessara vandræða-
manna leyndum fyrir þjóð-
inni“, segir í brjefi frá N. K.
Og það á ekki að f^fa í neitt
manngreinarálit eða beita mis-
rjetti með því að birta nöfn
sumra þjófanna, en ekki ann-
ara. „Mjer fannst hún blátt á-
•fram hlægileg greinin, sem
blöðin birtu samkvæmt upp-
lýsingum frá sakadómara fyr-
ir nokkrum dögum! „Maður
nokkur dæmdur fyrir þjófn-
að“, Maður fiokkur dæmdur
fyrir fals“, o. s. frv. Hver er
þessi „maður nokkur“? Það
sjest ekki í bæjarskránni. —
Er það jeg eða nágranni minn.
Á meðan þagað er yfir nöfn-
um þjófanna liggjum við öll
undir grun.
■ Hver er þjófur og hver, er
heiðarlegur maður af þeim, sem
jeg umgengst eða mæti á göt-
unni?“
Á INNLENDUM VETTVANGI !
5 ......................
Spádómur um íslenska myndlis! í höfuðborgum Norðurlanda
FYRIR 35 ÁRUM var sænski
rithöfundurinn Albert Eng-
ström hjer á ferð, og skrifaði
síðan hina óviðjafnanlegu
ferðalýsingu sína, __ sem bæði
landar hans og íslendingar
hafa lesið síðan sjer til ánægju.
Hann hafði næmt auga fyrir
náttúrufegurð landsins. Hann
gat líka manna best komið orð-
um að því, sem hann sá og
honum lá á hjarta.
Um það bil sem hann er að
enda við lýsingu á Islandsveru
sinni, segir hann frá því, að
hann hafi hitt unglingspilt, sem
hafi eignast málaraáhöld, og
föndri við þá iðju í lofther-
bergi einu. Þetta var það eina,
sem hinn sænski rithöfundur
og listamaður varð var við að
íslenskir menn fengjust við
myndagerð. Þá áttum við þó
tvo málara sem kunnugt er.
Pilturinn sem Engström hitti,
hafði sett nafnspjaldið sitt á
lofthefbergisdyrnar, og neðan-
við nafnið sitt ,Artiste peintre'.
Síðan hætti hann tilraunum í
þessa átt.
Fundur þeirra Engströms
og hans vakti upp hugleiðing-
ar Svíans um framtíð íslenskr-
ar málaralistar. Hann komst
að orði á þessa leið:
Fyrir útlending er það undr-
unarefni að slíkt land, sem ís-
land, skuli ekki ala einhvern
Michel Angelo, eða jafningja
hans. En íslendingar hafa
sýnilega ekki uppgötvað land
sitt enn, ekki lært að njóta sín
nægilega við hina mikilfeng-
legu háleitu fegurð þess. Mjer
skilst að ættjarðarást þeirra
eigi rætur sínar fyrst og fremst
í sögunni. En þegar þeir ein-
hverntíma seinna meir læra að
þekkja Evrópu, munu þeir með
ánægju hrifning og þakklátum
huga hverfa aftur heim til
ættlands síns. Og þá skal heim-
urinn fá að sjá myndlist ....!
Nú hafa íslendingar æði-
lengi túlkað fegúrð lands síns.
Og nú er að því komið að þeir
kynni myndlist sína umheim-
inum meira en áður hefir ver-
ið.
Nýlega voru send hjeðan 48
olíumálverk og 29 vatnslita-
myndir og teikningar eftir 17
íslenska listamenn, til þess að
verk þessi verði sýnd á nor-
rænni listsýningu, er opnuð
verður í Osló 8. júní. Auk þess-
ara mynda er þess vænst að
Júlíana Sveinsdóttir sendi
myndir eftir sig á sýningu
þessa. Svo alls fara þangað um
80 myndir.
Það er norrænt listamanna-
samband sem stendur fyrir sýn-
ingu þessari.
Strax og vopnahljeð varð í
fyrravor vaknaði sú alda um
Norðurlönd að Norðurlanda-
þjóðirnar ættu að halda sem
(Gjörið svo vel að fletta á
bls. 8 miðdálk).