Morgunblaðið - 27.07.1946, Page 6

6
MORGD NBLAÐIÐ
Laugardagur 27. júlí 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Gaiðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Samein uðu þjóðirnar
ALÞINGI ÍSLENDINGA hefir nú samþykkt að veita
■ ríkisstjórninni heimild til þess að sækja um inntöku ís-
lands í bandalag hinna sameinuðu þjóða og takast jafn-
framt á hendur fyrir landsins hönd þær skyldur, sem
samkvæmt sáttmála bandalagsins eru samfara þátttöku
i því.
Sáttmáli hinna sameinuðu þjóða hefst með svohljóð-
andi inngangi:
„Vjer, hinar saminuðu þjóðir, staðráðnar í
að bjarga komandi kynslóðum undan hörmungum
ófriðar, sem tvisvar á ævi vorri hefur leitt óseigjan-
legar þjáningar yfir mannkynið,
að staðfesta að nýju trú á grundvallarrjettindi manna,
virðingu þeirra og gildi, jafnrjetti karla og kvenna og
allra þjóða, hvort sem stórar eru eða smáar,
að skapa skilyrði fyrir því, að hægt sje að halda uppi
rjettlæti og virðingu fyrir skyldum þeim, er af samn-
ingum leiðir og öðrum heimildum þjóðarjettar,
að stuðla að fjelagslegum framförum og bættum lífs-
kjörum án frelsisskerðingar,
og í því skyni
að sýna umburðarlyndi og lifa saman í friði, svo sem
góðum nágrönnum sæmir,
að sameina mátt vorn til að varðveita heimsfrið og
öryggi,
að tryggja það með samþykki grundvallarreglna og
skipulagsstofnun, að vopnavaldi skuli eigi beita, nema í
þágu sameiginlegra hagsmuna, og
að starfrækja alþjóðaskipulag til eflingar fjárhagsleg-
um og fjelagslegum fromförum allra þjóða,
höfum orðið ásáttir um að sameina krafta vora til þess
að ná þessu markmiði.
Um markmið og grundvallarreglur sáttmála hinna
sameinuðu þjóða segir í fyrsta kafla hans á þessa leið:
Markmið hinna sameinuðu þjóða er:
1. að varðveita heimsfrið og öryggi og gera í því skyni
virkar, sameiginlegar ráðstafanir til að koma í veg fyrir
og eyða hættu á friðrofi og til að bæla niður árásar
aðgerðir eða friðrof og til að á friðsamlegan hátt og í
samræmi við grundvallarreglur réttvísi og þjóðarjettar
koma á sættum eða lausn milliríkjadeilumála eða ástands,
sem leiða kann til friðrofs.
2. að efla vinsamlega sambúð þjóða á milli, er bygð sje
á virðingu fyrir grundvallaratriði jafnrjettis og sjálfs-
ákvörðunarrjettar og að gera aðrar hæfilegar ráðstafanir
til að styrkja alheimsfrið.
3. að koma á alþjóðasamvinu um lausn alþjóðavanda-
mála, fjárhagslegs, fjelagslegs, menningarlegs og mann-
úðarlegs eðlis, og að styrkja og stuðla að virðingu fyrir
mannrjettindum og grundvallarfrelsisrjettindum allra án
tillist til kynþáttar, kyns, tungu eða trúarbragða, og
4. að vera miðstöð til samræmingar á aðgerðum þjóða
til að ná þessu sameiginlega markmiði.
í sambandi við meðferð málsins á Alþingi hafa rjett-
indi og skyldur þjóðanna samkvæmt sáttmálanum verið
ítarlegar ræddar. Það^ sem efnislega .skiftir meginmáli,
er, að komið sje á alþjóðasamökum til þess að viðhalda
og varðveita frið í heiminum, þar sem rjettur þjóðanna
er jafnt virtur, hvort þær eru smáar eða stórar, og hinni
smæstu þjóð er það sannarlega ljúft að leggja til sinn skerf
að því marki, að þeim tilgangi, sem þjóðabandalagssátt-
málinn stefnir að, verði náð.
í sambandi við meðferð þessa máls á Alþingi hafa að
vísu komið fyrir lítt skemtileg tilbrigði, sem þó í sjálfu
sjer skifta engu máli. Einn þingmaður Alþýðuflokksins,
sem skar sig úr hópi flokksbræðra sinna, Kommúnistar
og Framsóknarmenn, stigu þar sitt á hvað pólitíska línu-
dansa, og mátti ekki á milli sjá hverjum aumlegast veitti
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn hjeldu á
málefnum svo sem efni stóðu til og á þann hátt varð mál-
um vel borgið.
^Jíbvterji ikripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Maður, sem þekkir
hörmungarnar.
RÍKISSTJÓRNIN hefir far-
ið fram á það við þjóðina að
hún spari við sig í mat. Eyði
ekki matvælum í óhófi, eins og
Vitað er að átt hefir sjer stað
og á sjer alstaðar stað, þar sem
menn hafa nóg að bíta og
brenna og þurfa ekki að bera
kvíðboga fyrir hvar þeir fái
næstu máltíð. Hvernig þessari
áskorun hefir verið tekið er
ekki hægt að segja, en vonandi
að henni hafi verið tekið vel.
I, gær hitti jeg mann, sem
þekkir hörmungarnar í Evrópu-
löndum og sögur þær, sem hann
segir eru svo ægilegar, að þær
hljóta að vekja hvern einasta
mann til umhugsunar um hvað
hægt sje að gera til að lina
þjáningar; fólksins í Evrópu-
löndunum. Maðurinn er Þórður
Albertsson fulltrúi í UNRRA
í Grikklandi. Hann kom hing-
að í fyrradag í sumarleyfi. •—
Hann hefir verið íGrikklandi
á annað ár og komið til Al-
baníu, Júgóslafiu, Ítalíu og
víðar. Þórður segir að það sje
eins og að koma í Paradís að
koma heim. Fólkið líti svo vel
út og viðbrigðin sjeu svo mik-
il.
„Maðurinn, sem
hafði stækkað“.
ÞÓRÐUR ALBERTSSON hitti
gamlan kunningja sinn á göt-
unni hjer í Reykjavík í gær.
Maður þessi er smávaxinn og
grannur. Þannig hefir hann
altaf verið. „En jeg var að
undra mig á því hvað hann
hefði stækkað mikið frá því
að jeg sá hann síðast“, segir
Þórður. „Mjer fannst hann alt-
af svo mikill væskill í gamla
daga. Sannleikurinn er sá, að
hann hefir ekki stækkað um
sentimeter og ekki fitnað um
gramm, en jeg er svo vanur
að sjá Grikkina og ítalina grind
horaða, að mjer fannst sá
litli vera
maður.
allra myndarlegasti
; 1
Fara ekki út í
rigningu.
„VÍÐA í SUÐUR-EVRÓPU“,
segir Þórður, „sjest varla nokk-
ur maður á götum úti, ef það
kemur skúr úr lofti. Það er
vegna þess að mjög fáir menn
eiga heila skó á fæturna.
I Rómaborg, á aðalgötunni,
Via Nationale, eru daglega
hópar af hálfberum börnum,
sem liggja í götunni betlandi.
Á götunum í Róm sjást tví-
tugir karlmenn hlaupa á eft-
ir amerískum hermönnum, ef
þeir eru með kvenmanni, til að
bjóða rós til sölu. Þessir full-
vöxnu karlmenn hafa ekki þrek
í sier til að vinna neitt annað.
í slíkum hörmungum fer sið-
ferðið út í veður og vind. Öllu*
er stolið steini Ijettara, sjer-
staklega ef það er matarkyns,
eða flík. En hver getur láð
druknandi manni þó hann grípi
í rekald til að halda sje'r uppi
og telji það sína rjettmætu
eign.
UNRRA hjálpar eftir fremsta
megni að fæða og klæða fólk-
ið, en það, sem stofnunin getur
látið í tje er ekki nema rjett til
að halda líftórunni í fólkinu.
En það er ekkert líf“.
Lýsisflaska kostar
% mánaðarlauna.
„í LYFJABÚÐUM í Róma-
borg er hægt að fá keypt lýsi“,
segir Þórður Albertsson. En það
er ljeleg tegund og ein lítil
flaska af þessu Ijelega lýsi
kostar sem svarar þriðja hlut-
anum af mánaðarlaunum emb-
ættismanns. Hryllilegt er að
sjá ungviðið í þessum löndum.
Hvað verður af þeim æskulýð,
sem ekki fær í sig nje á í upp-
vextinum. Er hægt að vænta
þess, að hann fái kjark til að
vinna að því óhemjumikla end-
urreisnarstarfi, sem fyrir hendi
er í þeim löndum, þar semrópu.
heilar borgir eru í rústum, ekki
ein einasta brú er heil og heim-
ili leyst upp? Þetta er hið mikla
vandamál Evrópu í dag.
•
Getum við hjálpað?
GETA ÍSLENDINGAR hjálp-
að nokkuð til að ljetta fólkinu
í Evrópu þessar þungu byrðar?
Því er til að svara, að við höf-
um þegar gert nokkuð með að-
stoð okkar til frændþjóðanna
á Norðurlöndum og með lýsis-
gjöfum til Mið-Evrópulanda.
En við getum hjálpað á
margvíslegan hátt annan og
eigum að gera það. Með því að
spara við okkur innflutt mat-
væli, eins og við getum, stuðl-
um við- að því að meiri mat-
væli er hægt að senda til þeirra
landa, þar sem sulturinn sverf-
ur að.
Grikkland og Ítalía eru okk-
ar góðu gömlu viðskiftalönd og
hafa þegar tekið upp viðskifti
t. d. lýsi er gífurlega mikil og
nokkur grömm handa hverju
barni gæti bjargað mörgum
mannslífum.
Fordæmi íra.
ÍRAR, sem framleiða sykur-
rófur, sendu 1—2 þúsund smá-
lestir af sykri til Ítalíu að gjöf
til fátækra og matarlausfa. —
Sykrinum var tekið með þökk-
um og í hverri einustu borg, þar
sem sykrinum var úthlutað
voru birtar stórar auglýsingar
úti, þar sem tilkynt var að
„írska sykrinum" yrði úthlut-
að á þessum stað. Það var ekki
mikið sem kom í hlut hvers
eins, en Italir kunna að meta
þetta vinarbragð íra og svo
myndi og verða, ef við gætum
látið eitthvað af mörkum.
Við skulum ekki segja, að
við getum þetta ekki, eða að það
komi okkur ekki við, heldur
hefja þeg&r undirbúning að
söfnun til lýsis, eða fiskkaupa
fyrir hinar nauðstöddu við-
skiftaþjóðir okkar í Suður-Ev-
MiiiiiiiiiiiMiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiMiiiMiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiMiiiiiiiiiiiiMiiiiiitMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiMV
MEÐAL ANNARA ORÐA . . .. i
MMIIMIIIIIIMMIIIIMIIimilllllMIMMIIIMIIIIMIIIMMIIIIIimilimillMlllimilllllMI
SAGAN UM ÞJÓÐKÓRINN
FÁTT HEFIR orðið eins vin-
sælt, af öllú því, sem útvarp-
ið hefir flutt eins og söngur
Þjóðkórsins. Útskýringar og
fróðleiksmolar, er Páll ísólfs-
son flutti á milli þess sem
sungið var, gerðj dagskrárefni
þetta ennþá vinsælla. Uppá
síðkastið hefir minna verið
gert úr því talaða orði, söng-
urinn einn látinn nægja.
Útásetningar.
Söngfróðir menn og þeir,
sem hafa gaman af því að láta
á því bera, hve mikla þekkingu
þeir hafa á hljómlist, hafa
sumir hverjir látið uppi þá
skoðun, að söngur Þjóðkórsins
væri allt of fábrotinn og ó-
merkilegur fyrir þeirra háþrosk
uðu eyru og hárfína smekk.
En slíkir gagnrýnendur eru
æfinlega einhversstaðar' á stjái.
Góðra vina fundir.
Söngur Þjóðkórsins gerir sitt
gagn og hefií sín áhrif einmitt
af því, að hann minnir lands-
menn sem til hans heyra, á
glaðar stundir í lífi þeirra
sjálfra. Söngurinn er sá sami
eins og Islendingar eru vanir
að viðhafa, þegar þeir koma
saman, til að skemta sjer á
góðra vina fundum. Þar er ekk-
ert útflúr, þar er sungið líkt
og þegar menn syngja, hver
með sínu nefi. En einmitt þess
vegna nær söngur Þjóðkórsins
tilgangi sínum. Einmitt þess-
vegna ber Þjóðkórinn nafn með
rjettu.
Menningaráhrif.
Ríkisútvarpið hefir nú starf-
að í rúmlega hálfan annan ára-
tug. Því hefir verið fagnað, það
hefir verið gagnrýnt, og það
hefir verið skammað, eins og
gengur. En tiltölulega sjaldan
er talað um hvaða skerf út-
varpið leggi í menning og upp-
eldi þjóðarinnar. Oftar er um
það talað, sem handhægt eða
öllu heldur alveg ómissandi
áhald, til þess að ná eyrum
þjóðarinnar, með daglegar
frjettir og þessháttar. Á dag-
skránni er síðan reynt að hafa
eitthvað fyrir alla, eins og það
er kallað, svo almenningur
muni eftir því, sem flesta daga
ársins, að þar sje flutt annað
en frjettir um það, sem er að
gerast hjer og þar í heimin-
um.
Sólargeislar.
Útvarpið á að keppa að því,
og vel má vera að sú viðleitni
sje fyair hendi að landsfólkið,
hlustendurnir fái með útvarp-
inu daglegan sólargeisla inn á
heimili sín í einni eða annari
mynd. Jeg fyrir mitt leyti er
viss um að þetta tekst trauðla
betur, eða gerist varla með
hægara móti, en með því að
leggja rækt við söng alkunnra
ættjarðarljóða og þeirra kvæða
og söngva sem íslendingar hafa
á vörunum við hvers kondr há-
tíðleg tækifæri. Þegar menn
hlusta á þessa söngva hver í
sínu horni, við vinnu sína, ell-
egar að afloknu dagsverki, þá
er það ekki einasta að menn
hafi ánægju af því að heyra
lögin sungin og góðkunn kvæði
rifjuð upp, heldur finna menn
líka til þess, að alstaðar, á
hverju bygðu bóli á landinu,
jafnt í kaupstöðum sem sveit-
um, er fólk sem er sama sinn-
is og maður sjálfur, hefir á-
Fraxnúald k 8. líftu.