Morgunblaðið - 11.10.1946, Qupperneq 7

Föstudagur 11. okt. 1946
MOBGUNBLAÐIÐ
WF'ir
Einar Kristjánsson
r
un i
Bíó
ÞAÐ HEFIR LONGUM verið
viðkvæðið í landi voru, að bók-
vitið yrði ekki í askana látið,
það væri ekki eftirsóknarvert
að „stunda upp á bókarament-
ina“. En þetta var nú í þann
tíð. Nú er öldin önnur. Nú hafa
góðir rithöfundar um hríð búið
við slík kjör, að þeir hafa haft
laun á við útgerðarmenn og
lifað í dýrðlegum fagnaði, bygt
sjer vönduð hús, með öðrum
orðum, þeir hafa getað lifað
eins og hvítir menn í einu mesta
bókmentalandi heimsins. Þá
hefir og hagur listmálaranna
verið allgóður, og sumra mjög
góður upp á síðkastið.Alt bend-
ir þetta til aukins .þroska og
velmegunar íslensku þjóðar-
innar, og er gott til þess að
vita. En ein er sú list, sem
lægst er metin í landi voru, og
það er tónlistin. Á jeg þó þar
sjerstaklega við tónskáldskap-
inn, því að aumari iðju er vart
hægt að hugsa sjer hjá þessari
marglofuðu menningarþjóð en
þá, að fást við samningu tón-
verka. Er skemst af að segja, að
það er með öllu ómögulegt að
draga fram lífið á þessari göf-
ugu list í ossu landi, jafnvel
þó að á ægilegustu stríðstím-
um væri og alt logandi í gulli
og auðlegð. Ber og brjef það,
sem „Fjelag íslensfcra tón-
skálda“ hefir fyrir skömmu
sent Mentamálaráði, og birst
hefir á prenti nýlega (og vel
mætti kalla neyðaróp) skíran
vott um ástandið eins og það
er. Það er margt undarlegt. Við
úthlutun styrkja tál listamanna
er tónlistin sett lægst hjer á
landi, en þegar kemur suður
fyrir Færeyjar, og alt þar fyrir
austan og vestan, er hún kölluð
list listanna eða drottning list-
anna, og til hennar veittar f jár-
hæðir jafnvel meiri en til nokk-
urra annara lista.
Er góður rithöfundur þrisvar
sinnum meira virði en gott tón-
skáld? Er góður málari tvisvar
sinnum meira virði en gott tón-
skáld? Mundu Norðmenn meta
Grieg minna en Bjömson og
Ibsen? Eða mundu Finnar ekki
meta Sibelius til jafns við sinn
besta rithöfund? Og þannig
mætti lengi spyrja. Jeg ætla
ekki að eyða fleiri orðum að
þessu að sinni, en vel mættu
menn lesa fyrnefnt brjef til
Mentamálaráðs, ef þeir vilja
kynnast þessum málum nánar.
En það var söngskemtun Ein-
ars Kristjánssonar í Gamla Bíó
á þriðjudaginn var, sem jeg
ætlaði að minnast á. Það hefir
stundum viljað brenna við, að
íslensku lögin hafa orðið út-
undan hjá söngvurum vorum,
þá er þeir komu heim og sungu
fyrir oss. Þau hafa oft verið
eins og uppfylling á efnis-
skránni óg orðið einskonar oln-
bogabörn, og ekki altaf svo vel
til fara sem skyldi, stöku sinn-
um tötrum klædd, vegna þess,
að þeim var minni rækt sýnd
en útlendu lögunum. Þetta
gildir þó ekki um alla söngv-
ara vora, því að heiðarlegar
undantekningar eru til, og
þökk sje öllum þeim, sem hlúð
hafa að þessum frumgróðri ís-
lenskrar tónjistar og kunnað erfitt, en Einar söng það án
að meta hann að verðleikum.
Einn þessara söngvara er
Einar Kristjánsson, sem að
þessu sinni söng 16 íslensk lög
á tónleikum sínum, og mörg
þeirra ný og áður lítt þekt. Líkt
þessu hefir að vísu verið gert
áður, en það er engu að síður
gleðiefni öllum þeim, sem á-
huga hafa fyrir íslenskri tón-
list, að jafnmikill og ágætur
söngvari og Einar Kristjánsson
leggur henni slíkt lið.
Söngskráin hófst með lög-
um eftir undirritaðan, og hygg
jeg að hið fyrsta þeirra „Heim-
ir“ hafi farið sæmilega fyrir
ofan garð og neðan hjá hlust-
endum, ekki síst vegna þess, að
kappganga mikil fór fram í
salnum, einkum á loftinu, og
lauk henni með fullum sigri
kappgöngumanna ^vona um
það bil er þessi fjögur lög voru
á enda sungin. Þá athugasemd
vil jeg og gera, að þetta fyrsta
lag'mitt var of hratt sungið á
köflum og þyrfti að flytja það
með enn meiri þunga sam-
kvæmt innihaldi textans. En
þakkir færi jeg söngvaranum
fyrir söng hans á þessum lög-
um mínum, ekki síst „Frá liðn-
um dögum“ og „Söng völvunn-
ar“, sem voru prýðilega sung-
in. Læt jeg svo útrætt um þessi
lög mín.
Næst voru lög eftir Hall-
grím Helgason. Af þeim vil jeg
fyrst nefna „Tólf sona kvæði“,
sem er vel endursamið, fagurt
og þróttmikið þjóðlag. Einnig
vakti „Söknuður“ sjerstaklega
athygli mína og „Ef engill jeg
væri“ er fagurt lag, ð vísu
dálítið í anda Regers, en það
dregur á engan hátt úr gildi
þess. Hygg jeg að það nyti sín
mun betur með einfaldari und-
irleik. Annars er allur frágang-
ur á þessum lögum með menn-
ingarbrag og Einar söng þau
framúrskarandi vel.
„Nótt“ eftir Þórarin Jónsson
er einkar þýtt Og lyriskt lag.
„Söngur bláu nunnanna“ eftir
Karl O. Runólfsson er sjer-
kennilegt með klukknahring-
ingunni í hægri hendinni, sem á
að undirstrika klausturstemn-
inguna. „Minning“ og „Bikar-
inn“ eftir Markús Kristjánsson
nutu sín afbragðs vel. Markús
bjó yfir miklum gáfum sem
tónskáld, var hugmyndaríkur
og hugkvæmur í undirleik sín-
um, sem er alltaf „píanistisk-
ur“ og lýsir vel hinum mikla
píanóleikarar-
Þá voru tvö lög eftir Nestor ís-
lenskra tónskálda, Árna Thor-
steinsson. Voru það „Kirkju-
hvoll“ og ,,Meðalið“. Má hið
síðarnefnda” heita nýtt lag þó
gamalt sje, svo sjaldan er það
sungið. Það er ágætt lag ekki
síður en „Kirkjuhvoll“ óg fult
af gletni, sem er lítt þekt fyrir-
brigði hjá tónskáldum vorum,
en bregður þó fyrir í gömlum
rímnalögum. Söng Einar þetta
lag skenttilega og með miklum
ljettleika.
Efnisskránni lauk með
„Mamma ætlar að sofna“ og
„Hamraborginni11 eftir Sig-
valda Kaldalóns. Er hið síðara
fyrirhafnar eins og alt, sem
hann syngur, en stundum er
því líkast, sem honum sje full
ljett um að syngja, og finst mjer
hann mætti á stundum beita
öllu meiri þunga og breidd í
söngnum, en söngur hans er
ánnars stórglæsilegur.
Jeg saknaði að sjálfsögóu
ýmsra tónskálda, og væri vel
farið, ef Einar efndi til annar-
ar slíkrar söngskemtunar með
íslenskum lögum eftir höfunda,
sem ekki komust að í þetta
sinn. Mundi því vera vel
fagnað.
Viðtökur voru afbragðs góð-
ar varð söngvarinn að syngja
mörg aukalög og endurtaka
sum lögin.
Dr. Urbantschitsch ljek
snildarlega undir og átti sinn
mikla þátt í gera þessa söng-
skemtun hina ánægjulegustu.
P. I.
Dregið í 10 flokki
Happdrættisins
25 þús. krónur:
2464
5 þús. krónur:
15558
2 þús. krónur:
Útvarpið
8.30—8.45 Morgunútvarp.
12.10—13.15 Hádegisútvaíp.
15.30—16.00 Miðdegisútvarp.
19.25 Þingfrjettir.
19.40 Auglýsingar.
20.00 Frjettir.
20.25 Útvarpssagan: „A<5 haust-
nóttum“, eftir Knut Hamsun,
VII (Jön Sigurðsson frá
Kaldaðarnesi).
21.00 Strokkvartett útvarpsins:
Lítið næturljóð eftir Mozart.
21.15 Erindi: Kjölfestan (Pjet-
ur Sigurðsson erindreki).
21.40 Óperulög (plötur): a)
Symfónía í B-dúr, nr. 102
eftir Haydn. b) Píanó-kon-
sert nr. 3 eftir Beethoven.
23.00 Dagskrárlok.
21281 21513 21549 21783 21827
21886 22062 22093 22154 22845
23365 23454 23791 24030 24912
23365 23454 23791 24030 24124
24322 24355 24547 24829 24912
200 krónur:
2659 10231 10454 10594 10703
12146 13938 17701 18776 21788
1 þús. krónur:
177 624 2798 3523 7520
12519 14052 14759 15338 15457
20931 23376
500 krónur:
1097 2823 4896 4986 5355
6172 6286 6514 9420 9602
10261 10870 11336 12805 13029
13266 14353 14534 14896 15291
16781 17229 17366 19828 20407
21025 21956 23949 24323 24798
320 krónur:
32 170 668 1045 1216
1395 1827 1915 1953 2605
2876 3529 3560 3735 4059
4270 4292 4488 4592 4744
4941 5017 5263 5266 5298
5479 5591 6035 6095 6151
6200 6229 6318 6319 6477
6524 6626 6919 7374 7696
8094 8178 8198 8271 8346
8442 8486 8673 8790 8859,
8883 9112 9123 9827 9956
10131 10228 10611 10622 10812
10816 11334 11335 11401 11451
11646 12288 12395 12493 12543
12759 12895 12928 12959 13054
13207 13489 13549 13573 13589
13637 13882 14101 14191 14264
15238 15319 15373 15618 15686
16200 16236 16266 16283 16441
16588 16708 16876 16894 16957
16980 17380 17719 17751 17859
17889 17901 17924 17960 18492
18516 18547 18830 18978 19032
19292 19382 19443 19455 19695
19765 19830 20073 20103 20220
20513 20709 20832 20988 21080
60 ára:
Sigurborg Kristjánsdóttir
frá Múla
19 56 156 314 537
697 714 831 905 965
1017 1037 1046 1103 1202
1211 1242 1248 1357 1403
1421 1428 1487 1504 1585
1670 1824 1840 1939 1979
2152 2231 2335 2368 2373
2393 2511 2558 2642 2692
2939 2942 2947 2978 2997
3039 3065 3136 3191 3289
3442 3518 3542 3544 3610
3641 3722 3819 3884 3930
3999 4022 4081 4083 4115
4178 4496 4497 4782 4940
5014 5125 5167 5172 5257
5383 5385 5402 5449 5502
5740 5751 5826 5866 5947
5956 6006 6062 6112 6139
6183 6207 6345 6402 6425
6489 6491 6520 6544 6611
6655 6766 6790 6804 6829
6917 6984 7026 7058 7240
7312 7339 7441 7525 7554
7630 8044 ,8056 8073 8095
8192 8224 8333 8499 8532
8557 8619 8688 8754 8888
8893 9058 9089 9093 9113
9152 9166 9328 9482 9487
9523 9655 9726 9760 9962
Brjef. — Brot.
Kæra Sigurborg!
JEG veit ekki hvað veldur
því, að margir vinir okkar og
kunningjar, hafa komið til mín
þessa síðustu daga og beðið mig
að senda þjer nokkur kveðju
orð og hamingjuóskir á þessum
fæðingardegi þínum.
Jeg geri ráð frir að þeir viti,
að jeg var svo heppinn, að
dvelja árum saman á heimili
þinna ágætu foreldra, Kristjáns
Þorlákssonar og Valgerðar Jóns
dóttur frá Laugabóli í Múla í
Isafirði.
Og þeir vita, að jeg sá .þig
vaxa úr smá telpu í fullvaxta
mey, að öllum góðum kostum,
sem hæfði dóttur hefðarhjóna
á þeim árum. Einnig má vera
að jeg þekki skapgerð þína bet-
ur en flestir aðrir, dul, fáskift-
in, trygglynd, en átt ekki vini
á hverri hundaþúfu — eins og
svo mörgum hættir Við Menta-
þrá þína og vinnugleði og fram-
farahug að velferð lands og
þjóðar.
Þegar þú, fátæk stúlka, fyr-
ir 19 árum stofnaðir skóla á
Staðarfelli í Dalasýslu — þá
spurðum við vinir þínir: ?.Hvað
hugsar hún Borga, að ætla sjer
að reka skóla og bú á þessari
strjálbygðu' strandlengju við
fáfarinn fjörð, af síns eigin
kostnaði.“
En við þektum þig ekki eins
vel og við hugðum. Þú stofn-
aðir við Breiðafjörð, annað
merkasta mentasetur í hinni fá-
mennu Dalasýslu og stjórnaðir
því með prýði, meðan heilsa
þín leyfði. Og þannig gekkst þú
frá skóla þessum að hans mun
verða' getið í sögunni, þegar
getið er Búnaðarskóla Torfa
Bjarnasonar í Ólafsdal, sem
var á sínum tíma einhver glæsi
legasta mentastofnun þessa
lands.
Það hefir staðið töluverður
styr um skólasetrið á Staðar-
Framhald á bLs. 11
10007 10070 10074 10083 10141
10145 10185 10190 10205 10229
10279 10404 10422 10458 10522
10561 10614 10642 10716 10835
10848 10937 11075 11086 11346
11462 11683 11692 11809 11810
11812 11820 11872 11876 11901
11928 11962 11964 12013 12097
12161 12185 12192 12230 12262
12267 12269 12332 12350 12470
12521 12530 12536 12572 12616
12627 12729 12757 12773 12853
12869 12890 12993 13059 13167
13179 13200 13247 13252 13305
13318 13335 13539 13566 13834
13954 13983 14026 14089 14110
14237 14283 14315 14357 14398
14415 14431 14517 14578 14611
14780 14804 14883 14991 15109
15215 15231 15364 15471 15502
15579 15661 15692 15755 15762
15808 15849 15865 15907 15923
15925 15929 15968 15977 16014
16033 16162 16179 16198 16303
16331 16513 16840 16856 16902
16914 17070 17129 17432 17503
17513 17629 17634 17655 17684
17712 17721 17767 17843 17853
17873 17964 18014 18186 18189
18297 18300 18341 18343 18399
18417 18429 18609 18623 18701
18747 18795 18914 19037 19039
19098 19118 19120 19131 19142
19156 19191 19193 19284 19389
19456 19489 19553 19561 19585
19630 19698 19740 19891 19967
20184 20265 20280 20281 20297
20315 20636 20744 20825 20924
21016 21096 21135 21172 21251
21260 21350 21372 21373 21397
21455 21494 21546 21566 21606
21652 21743 21841 22016 22217
22588 22356 22678 22784 22929
23019 23084 23103 23257 23271
23310 23483 23516 23541 23564
23605 23664 23699 23781 23808
23874 23891 23897 24038 24073
24167 24175 24181 24201 24225
24290 24490 24581 24596 24732
24731 24739 24746 24816 24823
Aukavinningar 1000 krónur:
2463 og 2465.
(Birt án ábyrgðar).