Morgunblaðið - 07.01.1947, Blaðsíða 6

■~*5^
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. jan. 1947
• 6
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. •— Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
, kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
1_______________________________________________________
Verslunin
ÞEGAR lögin um innflutning og gjaldeyrismeðferð
voru upphaflega sett, var svo ákveðið, að þau skyldu falla
úr gildi sex mánuðum eftir að styrjöldinni væri lokið.
En þegar sá tími nálgaðist var viðskiftaástandið þannig,
að ekki þótti fært að láta lögin falla úr gildi á tilsettum
tíma. Var því horfið að því ráði, að framlengja lögin um
ákveðinn tíma, eða til 1. desember 1946
En í byrjun Alþingis þess, sem nú situr, var að til-
hlutan fjármálaráðherra flutt frumvarp, þar sem lagt
var til að felt yrði burt ákvæðið um tímatakmörkunina.
Var sú ástæða færð fyrir þessu, að „eins og sakir standa
þykir ekki fært að láta lögin falla úr gildi og þar með
þær ráðstafanir, sem þau hafa að geyma“.
Alþingi fjellst á að framlengja gildi laganna, en aðeins
til skamms tíma, eða til 1. febrúar n. k. Vildi þingið fá
að fjalla nánar um þessi mál, áður en það leyfði fram-
lengingu laganna um óákveðinn tíma. Verður það því eitt
af fyrstu verkum þingsins nú, er það kemur saman á ný,
að ræða framtíðarskipan þessai’a mála.
★
Það er víst engin von til þess, að vænta megi að versl-
unin verði leyst úr þeim fjötrum, sem fyrnefnd lög um
innflutning og gjaldeyrismeðferð settu hana í af illri
nauðsyn. Viðskiftaástandið í heiminum er þannig ennþá,
að ekki mun þykja fært að stíga slíkt skref. Ástandið inn-
anlands myndi heldur ekki leyfa þetta.
En það er annað, sem hægt er að gera — og verður
að gera — þegar ákvörðun er tekin um framtíðarskipan
þessara mála. Það verður að gerbreyta aðferðinni við veit-
ingu innflutningsleyfa og álagningaraðferðinni.
Með því fyrirkomulagi, sem nú er á haft, við veitingu
innflutningsleyfa, er öll samkeppni raunverulega útilok-
uð. Slíkt óheillaástand hlýtur að gerspilla versluninni,
en það bitnar á neýtendum. Þessu verður að breyta. Það
verður að notfæra sjer kosti samkeppninnnar sem frekast
er unt, þrátt fyrir innflutningshöftin. Þetta er hægt að
gera, ef í Viðskiftaráði eru menn, sem hafa þekkingu á
verslun og viðskiftum. Það á að veita þeim innflutnings-
leyfi, sem best innkaup geta gert, miðað við vöruverð
og gæði.
Þetta er það sjónarmið, sem á að ráða við veitingu inn-
flutningsleyfa, en ekki gamlar og úreltar reglur, sem miða
að því að einoka verslunina. Við minnumst þess, að þegar
íormaður Viðskiftaráðs kom heim úr utanför á s.l. ári,
gat hann þess að Svíar hefðu einmitt þessa aðferð við
veitingu innflutningsleyfa, og hún hefði gefist þar mjög
\el. Mátti skilja á formanninum, að sjálfsagt væri að taka
þessa reglu upp hjer. En hví hefir það ekki verið gert?
★
Svo fráleitar sem núverandi reglur Viðskiftaráðs eru
varðandi veitingu innflutningsleyfa, eru reglurnar um
alagninguna þó enn fráleitari og vitlausari. Þar er fylgt
prósentureglunni, er Eysteinn Jónsson fann upp. Útkom-
an verður sú, að því óhagstæðari innkaup sem menn gera,
því meiri er hagnaðarvonin! Með öðrum orðum: Reglan
beinlínis hvetur innflytjendur til þess að kaupa inn dýrai
vörur! Vitanlega þurfa innflytjendur ekki að óttast af
þeir sitji með vöruna, meðan eftirspurnin er jafn gífurleg
og raun ber vitni.
Er nokkurt vit í svona fyrirkomulagi? Er nokkurt vit í
■ að hið opinbera beinlínis stuðli að háu vöruverði á nauð
synjum almennings? Er dýrtíðin ekki næg fyrir, þótt slík
ar aðgerðir komi ekki til?
Þegar Alþingi tekur nú til meðferðar framtíðarskipai
þessara mála, gleymir það vonandi ekki þeim lagfæring
um, sem hjer hefir verið drepið á.
Innflutningshöftin eru neyðarúrræði. En þau verð
birein plága, ef framkvæmd verða áfram á sama hátt o;
verið hefir. Sama er að segja um verðlagsákvæðin. Hvort
tveggja þarf að breyta.
'UíhverJL ólrijar:
ÚR DAGLEGA
LlFINU
Á eftir tímanum.
ÞAÐ VILL BRENNA VIÐ,
að þeir, sem gefa út almanök,
vasabækur með dagatali og
mánaðardaga hjer á landi,
verði stundum á eftir tímanum
með þessa nauðsynlegu og vel
þegnu útgáfustarfsemi sína. —
Það kemur va'rla fyrir, að slíkt
komi á rjettum tíma, eða fyrir
áramótin.
Þetta kann að þykja heldur
lítilfjörlegt atriði, en það er nú
svo samt, að menn vilja líka
fylgjast með tímanum fyrstu
daga ársins. Einna verst er
þetta með lausu dagatölin, sem
notuð eru á skrifstofum. Fyrir
þau eru sjerstök „stativ“, sem
notuð eru ár eftir ár, en ný
dagatöl sett í árlega. En sá er
gallinn á, að nýju dagatölin eru
sjaldan tilbúin úr prentun fyr
en liðið er á janúarmánuð. —
Það er slæmt þegar menn eru
á eftir tímanum svona yfirleitt,
en langverst er það með þá,
sem hafa gert sjer að atvinnu,
að fylgjast með tímanum fyrir
aðra.
Almanökin eiga að vera til-
búin fyrir áramót, ef þau eiga
að koma að fullum notum.
•
Nöfn afbrotamnnna.
UM ALLLANGT SKEIÐ
hefir verið rætt um það hvort
rjett væri að birta nöfn þeirra
manna, sem brjóta af sjer við
þjóðfjelagið, eða hvaða reglum
ætti að fylgja í því. Mönnum
þótti ósamræmis gæta í því
fyrir skömmu, er einstæðings-
stúlka, sem hafði falsað ávís-
anir kom með fullu nafni í'dag-
blaði, en skömmu áður höfðu
fjórir innbrotsþjófar verið
handteknir, en enginn vissi
um nöfn þeirra, nema lögregl-
an. —
Jeg mintist á þetta við Svein
Sæmundsson yfirlögregluþjón
á dögunum, en hann veit
manna mest um afbrot manna
hjer á, landi og hefir kynnst
mörgu í starfi sínu við rann-
sóknarlögregluna. Sveinn sagði
eitthvað á þessa leið:
„Það er föst venja hjá okk-
ur í rannsóknarlögreglunni, að
reyna að halda leyndum nöfn-
um á unglingum, sem eru inn-
an við lögaldur sakamanna,
þótt#eir brjóti eitthvað af sjer.
Það er svo með marga þessa
unglinga, að afbrot þeirra má
frekar skoða sem barnabrek,
en meðfædda glæpahneigð. —
Það gæti orðið þeim óbætanlegt
tjón á lífsleiðinni, ef nöfn
þeirra yrðu birt almenningi. •—
Þeim myndi finnast, sem þeir
væru stimplaðir afbrotamenn,
og biðu þess aldrei bætur, að
nöfn þeirra yrðu birt.
Opinber mál.
„ÖÐRU MÁLI gegnir með
fullorðið fólk, sem brýtur lög-
in“, sagði Sveinn Sæmundsson.
„Með mál þeirra er farið sem
opinber mál þegar rannsókn er
lokið og þá er það ekki okkar
að segja til um hvort nöfn
þeirra eru birt eða ekki. Þar
kemur til kasta blaðanna
sjálfra. Mun það og hafa komið
fyrir, að aðstandendur hafa
fengið blöðin til að þegja um
nöfn afbrotamanna.
„Hitt er svo annað, að við
reynum að halda málum, sem
eru í rannsókn, leyndum þeg-
ar um það er að ræða, að birt-
ing þeirra gæti torveldað rann-
sóknina og kemur þá vitanlega
ekki til mála, að birta nöfn. •—
Ýms mál taka talsverðum breyt
ingum frá því að þau eru í okk
ar höndum og þar til dómur
fellur. Ættu allir að skilja, að
það væri ekki rjett að birta
nöfn manna, sem grunaðir eru
um eitthvert afbrot, ef svo
skyldi fara við frekari rann-
sókn, að viðkomandi menn
reyndust saklausir. En það get
ur vitanlega komið fyrir.
„Blöðin ná oft frjettum af
málum, sem eru í rannsókn, og
birta það, sem þau hafa náð í á
skotspónum. Vill þá oft verða
misjafnt sannleiksgildið. Næg-
ir í því sambandi að minnast á
stúlkuna, sem falsaði ávísanirn
ar. Blöðin sögðu frá því, að hún
hefði falsað 20 ávísanir, en ekki
eru þær komnar enn svo marg-
ar til okkar“
•
Meira samræmi.
ÞANNIG sagðist Sveini Sæ-
mundssyni frá og mjer skildist
að hann væri mjer sammála í
því, að meira samræmi þyrfti
að vera í því, en verið hefir til
þessa, hvenær og hvort birta
skuli nöfri þeirra manna, sem
gerast brotlegir. Það kemur oft
fyrir, að nöfn manna, sem hafa
brotið eitthvað smávegis af
sjer, eru básúnuð út, en hinir
heyrast aldrei nefndir, sem
fremja verri verknaði og stærri
að guðs og manna lögum.
Það þarf meira samræmi í
þetta en verið hefir og blöðin
geta sjálf þar mestu um ráðið.
En um það er jeg Sveini sam-
mála, að ekki sje rjett að birta
nöfn unglinga, sem gerast brot
legir við lögin í fyrsta skifti og
það oft í barnaskap eða af óvita
hætti.
•
Munið eftir fuglun-
um. —
ÞAÐ ER ástæða til að minna
bæjarbúa á litlu fuglana í görð
unum. Það er hart í búi hjá
þeim þessa dagana. Það sjá þeir
best, sem láta eitthvað ætilegt
handa þeim í garðana sína, því
hóparnir, sem njóta góðs af,
fara sífelt stækkándi.
Það er ekki mikil fyrirhöfn
að setja brauðmola eða grjón út
í garðinn halida þessum vesl-
ingum og þeir launa það í vor
margfalt með söng sínum.
I MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
É _ __
Stásssfolur og daglegt Isf.
ÞEGAR menn leggja leið
sína um hin nýju húsahverfi í
útjöðrum bæjarins og sjá hve
húsin erú yfirleitt vönduð, og
vel frá þeim gengið, er eðlilegt
að mönnum detti í hug hvernig
hús þessi muni falla kynslóð-
um framtíðarinnar í geð.
Flest eru hús þessi reist fyrir
mikið fje, og með mikilli fyrir-
höfn. Og þeir sem húsin hafa
bygt, hafa kappkostað að
ganga eins vel frá þeim 'og
íægt er, með þeirri tækni sem
iú er í húsabyggingum.
En hvaða kröfur verða gerð
ir til mannabústaða á næstu
ildum. Enginn getur neitt um
>að sagt. Þeir, sem vilja hugsa
vo langt fram í tímann, verða
ið láta sjer nægja ágiskanir
inar.
En eitt mun vera óhætt ‘ að
ullyrða, að þau steinhús, sem
ú eru byggð hjer, eru eins
önduð og eins vel frá þeim
engið, eins og tilsvarandi hús
m með náírannaþjóðum vor-
m.
Vafasamara er að húsbúnað-
r sje hjer yfirleitt eins hent-
gur og eins smekklegur, og
/rirhittist, þar sem slík heim-
.lisrnenning er á háu stigi.
Leiðbeiningarstarf-
semi.
SVÍAR eru orðlagðir fyrir
hve miklir smekkmenn þeir
eru í vali húsgagna sinna og
öllum ytra frágangi heimil-
anna. Samt finnst þeim sjálf-
um, að einmitt í því efni sje
þeim áfátt. Þessvegna hafa þeir
nýlega komið á hjá sjer leið-
beiningastarfsemi, svo unga
fólkið, sem ætlar að reisa bú,
geti fengið ráðleggingar í því,
hvaða húsmuni það á helst að
kaupa, og hvaða gerðir það á
að vélja sjer. Ennfremur hvern
ig hagkvæmast er að" raða nið
ur húsgögnunum í heimilunum
og koma þeim fyrir.
Svíar hafa sjerstaka lána-
starfsemi til þess að styrkja
ung hjón eða hjónaefni við
stofnun heimila. í sambandi
við þær lánveitingar eru leið-
beinendur starfandi, sem segja
til um það hvernig lánsfjenu
verði best varið. Unga fólkið
fær ekki lánin, nema það hlýti
ráðum hinna sjerfróðu í þessu
cfni.
Stássstofurnar.
EFTIR því, sem sagt hefir
verið frá leiðbeinendastarfsemi
þessari, hafa Svíar ekki enn
losað sig við stássstofu fargan-
ið sem nokkuð hefir verið rætt
um hjer á landi í blöðum og
tímaritum. I leiðbeiningaheft-
um þeim, sem unga fólkið í Sví
þjóð fær, er því bent á, að stáss
stofurnar sjeu úreltar með öllu,
stofurnar sem eru svo fínar, að
börnin mega ekki stíga þar sín-
um fæti, vegna þess hve hús-
gögnin eru viðkvæm, sem
þangað hafa verið sett, og þar
hefir verið tildrað upp alls-
konar glysi, sem hætt er við að
andóðir óvitar geti brotið.
Stássstofurnar voru mjög al-
gengar hjer á landi á tímabili,
einkum þegar tillit er tekið til
þess, hve húsakynni voru yfir-
leitt ófullnægjandi. Allir, sem
nokkurs máttu sín efnalega,
reyndu fyrir hvern mun, að
koma upp stássstofum, með
flosdúkuðum húsgögnum og
allskonar pírumpári. En þetta
er að hverfa, sem betur fer.
Hvar á jeg að vera?
EN MANNI sýnist að enn
eimi helst til mikið eftir af
stássstofu-andanum eða
smekknum. Að fólki hætti til
að kaupa sjer húsgögn, sem sjeu
t.d. svo viðkvæm fyrir snert-
'"•■''".h á his. ö.