Morgunblaðið - 24.01.1947, Síða 7

r-
Föstudagur 24.
jan. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
UM HVAÐ HUGSA ÞJÓÐVERJAR?
HVAÐ hugsa Þjóðverjar innst
inni um þessar mundir. Hvernig
var það mögulegt að nokkur
þjóð, menningarþjóð, skyldi
geta látið leika sig þannig og
auðmýkja takmarkalaust? Og
það af umskipting eins og Hitl-
er, án þess að rísa upp til and-
stöðu.
Þetta er spurning, sem heim
urinn mun framvegis velta
vöngum yfir enda þótt menn
sjeu fyrir löngu orðnir þreytt-
ir á Þýskalandsfrjettunum.
Ef hægt væri að komast nægi
lega nálægt Þjóðverjum til þess
að fá svar við fyrri spurning-
unni, væri lykillinn að þeirri
síðari einnig fundinn. En til
þess að það megi heppnast hygg
jeg að við verðum að fara úr
einkennisbúningnum og reyna
að hverfa í fjöldann eins og
einn þeirra sjálfra.
Við skulum reyna að ferðast
um Þýskaland án þess að vera
í einkennisbúningi. Með því
verðum við að afsala okkur
mi-killi fyrirgreiðslu en jafn-
hliða losnum við við allan
kurteisis undirlaégjuhátt en get
um r staðinn vænst meiri hrein-
skilni.
Eftir Alv. G. Sch.eld.erup
í eftirfarandi grein segir norskur rithöfundur
frá því er hann ferðaðist óeinkennisklæddur um
Þýskaland með þann ásetning í huga að ,,hverfa
í fjöldann“ til þess að geta sem best kynnst hugsun-
um þýsku þjóðarinnar á örlagastundu hennar.
. I líta vel hirta akra. Hinn græni
litur þeirra er e. t. v. dálítið
fölari en í Hollandi vegna á-
burðarskortsins. En hið bros-
andi landslag andar friði og
fegurð á móti okkur. Síðar, þeg
ar við ferðumst með bifreið
þvert í gegn um Þýskaland undr
umst við stöðugt meira að sjá
hið velklædda fólk, sem verður
á vegi okkar, blómlegar ung-
meyjar, áhyggjulausa æsku, .
sem gengur um þjóðvegina, VISA ABYRGÐINNI A BUG
er gert án þess að gefa full-
nægjandi skýringu á þeirri ein-
kennilegu umsköpun, sem er
áberandi ólíkleg fyrir það að
nasisminn átti eins og kunnugt
er rætur sínar í Suður-Þýska-
landi og furðulega fáir af for-
ingjum hans voru ættaðir frá
hinu prússneska Norður- Þýska
landi.
hjer heyrist enginn trjeskó-
hljómur eins og á götunum
heima á skóleysistímabilinu.
En smám saman, við nánari
athugun, kemst maður að raun
um neyðina og sjer hungurvof-
unni bregða fyrir. Og strax á
fyrsta setuliðsgiStihúsinu sem
jeg kem til, það er aðalstöð
breska hersins, heyrast allskon-
ar kviksögur. Skrifstofustúlkan
segir mjér, að hið hörmulega
ástand í birgðamálunum, spretti
af því, að Englendingar sendi
alla landbúnaðarframleiðsluna
heim til Englands. Hún full-
vissar mig um að vinkona
frænku hennar yfir í Englandi
hafi keypt smjör, sem sent hafi
verið frá mjölkurbúi þar í
grendinni.
Jeg svara henni með því að
•segja henni að jeg, sem sje
frjettaritari, myndi vera henni
mjög þakklátur fyrir sannanir.
— Hún roðnar og lofar að út-
vega þær, en jeg sá hana aldrei
eítir það á gistihúsinu. .
En hver var svo tilgangur-
inn með þessu tali? Áreiðan-
lega enginn.
Þessi kona túlkaði aðeins til-
finningar sínar, það var engin
stefna í hugsun hennar, húr.
var aðeins að leita tilfinning-
um sínum útrásar.
Þessa sömu mynd sjer maður
allsstaðar, hvort heldur er á
enska eða ameríska hernáms-
svæðinu. Að sjálfsögðu eru þeir
Þjóðverjar til, sem réyna að
gera sjer ljóst, hvað raunveru-
lega hafi skeð. Það er hægt að
fullvissa sig um það af þeim
fjölda tímarita og flugrita sem
gefin eru út þrátt fyrir pappírs-
skortinn. I þeim er gerð alvar-
leg tilraun til þess að komast
að niðurstöðu um orsakir hins
þýska hruns. I greinum, sem
fólks, sem látið hafði bugast af , bera fyrirsagnir svo sem „þýska
blygðun en sem vildi með þeim | vandamálið“ eða „Þýska þjóðin
dylja niðurlægingu sína, hvað , og þjóðernisstefnan“ eru rædd-
En einmitt vegna þess, hversu
margir Þjóðverjar eru sann-
færðir um að nasisminn túlki
ákveðna þróun í þýskri sögu,
er það ennþá einkennilegra að
sjá, með hvílíkri vandlætingu
Þjóðverjar vísa á bug allri sam
ræðum eru það alltaf viss augna
blik, sem Þjóðverjinn gleymir
sjer á, og hverfur út í notkun
óskýrra og undanbragðakendra
málshátta. En það skapar hjá
manni þá tilfinningu að maður
sje í námunda við einhverskon-
ar forboðið svið. Þar að auki
er það svo mismunandi, hvað
hverjum einstökum er hið for-
boðna.
Þessvegna er margfalt auð-
veldara að skilja tilfinningar
meðalmannsins, sem eru ein-
kennandi fyrir hugarástand
Þjóðverja í dag. (Hin sálræna
vörn afburðamannsins er allt-
af miklu margbrotnari). í sam-
ræðu við þýskan alþýðumann,
verður þess fljótlega vart að
það er erfitt að ræða skynsam-
lega við hann.
Eina umræðuefnið, sem hann
hefir áhuga fyrir er augnabliks
ástandið.
GAGNRYNI OG SJALFS-
MEÐAUMKVUN..
Allt hnígur að háðslegri gagn
erfitt að ræða málin við Þjóð-
verja í dag.
Aðeins þegar talið snýst að
Rússlandi færist skyndilega líf
í Þjóðverjann.
Hann játar með opinskárri
meinfýsni að hann þrái þriðju
heimsstyrjöldina. Styrjöldina
milli austursins og vestursins,
jafnvel þótt hann verði að játa
að slík styrjöld myndi tæplega
færa Þýskalandi blessun vegna
þess að þá myndi það fyrir al-
vöru verða orustuvöllur og all-
ar borgir þess jafnaðar við
jörðu. En það skyggir ekkert á
gleði hans. Það er eins og- hans
eigin þjáningar sjeu honum ó-
viðkomandi.
Það verður allt í einu ljóst
að Þjóðverjinn lætur ekki leng-
ur skynsemi sína ráða. Hann
gefur sig mótstöðulaust á vald
tilfinningadyntum sínum. Hann
hugsar ekki, rekur aðeins með
flaumi tilfinninganna.
ANDAR KÖLDU
Jafnvel fyrir brottförina frá
London leggur kaldan gust á
móti okkur.
Einn þeirra fáu, sem komust
lifandi frá Theresienstadt,
gömul og efnuð Gyðingakona,
krefst refsingar Gamlatesta-
mentisins, gjöreyðingar, yfir
Þjóðverjum. Hún hefir tapað
öllu trausti til fyrri landa sinna,
allri von um þýska yfirbót.
Reynsla hennar á leiðinni til
frelsisins hefir reynst henni of
bitur.
Hún segir frá því er hún
mætti fólkinu fyrir utan Ther-
esienstadt rjett eftir að hún
slapp út. Þeim, sem eftir lifðu
var mætt með hatursfullum
háðsyrðum: „Nú, þið eruð þá
ennþá lifandi? Við hjeldum að
þið hefðuð fyrir löngu verið
gaskæfð“. í annað skipti mætti
hún hóp kvenna. Þær töluðu
um „hrunið“. Þá sagði ein
þeirra ógnandi: „Bíðið þið bara,
þið getið verið róleg núna, en
við munum einhverntíma sigra
ykkur, óvini okkar, frjósemi
okkar mun sjá fyrir því“.
Þetta var fyrsta kuldakastið
frá Þýskalandi. Jeg veit að sjálf
sögðu, að þessi kona var Gyð-
ingur og að hún tilheyrir und-
antekningunum. Engir hafa
meira traust á framtíð Þýska-
lands en hinir landflótta og of-
sóttu Gyðingar. Mjer er einnig
ljóst að hin hatursfullu orð, sem
varpað var framan í Gyðinga-
konuna, voru aðeins vottur
trylltrar minnimáttarkenndar
eiginlégri ábyrgð á afbrotum j ............—----------o-e,** |
„hreyfingarinnar“. Staðreyndin rýni á hernámsstjórninni,'
er þessi: Þjóðverjar í heild neita I sjálfsmeðaumkvun og ásökun-
allri ábyrgð, jafnvel meðábyrgð
Þetta gildir ekki aðeins um all-
an almenning heldur og leið-
andi menn Þýskalands. Það ligg
ur við að talað sje með fyrir-
litningu um hinar fyrirvara-
lausu syndajátningar sjera Nie-
möllers.
Að vísu eru til rithöfundar,
sem fyrir hönd þýsku þjóðar-
innar, viðurkenna sök hennar.
En þeir gera það þó allátaf með
vissum fyrirvara. Þeir benda
t. d. — og að vissu leyti rjetti-
lega — á þann stuðning, sem
Hitler var veittur af stórveld-
unum fyrir atbeina stjórnmála-
manna eins og Chamberlains
og á þá skringilegu staðreynd
að England og Ameríka studdu
þýskan vígbúnað fjárhagslega.
Þrátt fyrir það geti verið um
ábyrgð að ræða en engan veg-
inn hjá Þjóðverjum einum.
Aðrir, sem líta á spurning-
una um sök, frá persónulegu
sjónarmiði, reyna að takmarka
‘ábvrgð Þjóðverja við hugtakið
„ábyrgð hinna afvegaleiddu“ en
þeir gleyma að þeir, sém af-
vegleiddu, nasistarnir, voru
einnig Þjóðverjar.
Enda þótt þeir Þjóðverjar,
sem hugsa þessi mál, sjeu und
antekning frá fjöldanum, getur
verið athyglisvert að athuga
nánar, það sem þessir menn
hafa að segja. Afstaða þeirra
hefir þýðingu, sem engan veg-
sem það kostaði.
En samt sem áður — eða ef
til vill þessvegna, fer hrollur
um mann þegar þessi kaldi vind
ur blæs á móti manni.
í ÞÝSKALANDI.
En þessi tilfinning hverfur
smám saman þegar flogið er inn
yfir hina blómgvuðu lendur
ar orsakirnar fyrir hruni þýskr
ar menningar. Það eru til marg
ir Þjóðverjar, sem benda á að
nacisminn hafi veið ávöxtur
þróunar, sem nái yfir 70 ár
þvskrar sögu. Þeir benda til
dæmis á samhengið milli hinna
prússnesku hernaðarerfðavenja
og nasismans. Ennfremur að
hin prússneska ríkishugmynd
um, bitrum orðum um sigur-
vegarana og lýðræðið. Þeir
hafa með fögrum orðum lofað
okkur frelsi frá neyð, ótta og
þvingun. — Já takk fyrir, ótt-
ann höfum við fengið frá ná-
búanum í austri, neyðina fyrir
daglegt brauð, kúgunina með
tilskipunum, spurningaeyðu-
blöðum og gjörræði, eylífur
ótti og vergangur, það er það,
sem við höfum fengið.
Þannig eru viðfangsefnin
gerð einfaldari í stíl við goð-
sagnasköpun Hitlers. Annað-
hvort er maður engill eða djöf
ull, meðalvegur er ekki til.
Hefi jeg ekki sjálfur orðið að
viðurkenna að Bandamenn, a.
m. k. viss öfl þeirra, stefna að
því að eyðileggja þýskan iðn-
að, ekki aðeins til þess að
vernda friðinn, heldur hreint
og beint til þess að losa sig við
keppinaut. Og ætla jeg samt
sem áður að reyna að telja fólki
trú um að það sjeu einhverjir
til sem meina „hugsjónir“ sín-
ar alvarlega — nei, það er kom
ið nóg af þessu. Sigurvegarinn
hugsar alltaf fyrst og fremst
um sína eigin hagsmuni — að
einhver vilji okkur vel, því höf
um við aldrei tekið eftir. En
bannig hefir þetta alltaf verið
í heiminum, sigurvegarar og
sigraðir. Sigurvegaírinn notar
tækifærið og látum hann gera
það, en látið okkur svo vera í
Nokrashi Pacha
ræðir við Farouk
konung
Cairo í gærkvöldi.
NOKRASHI Pacha forsæt-
isráðherra, ræddi í dag vio
Farouk Egyptalandskonung,
til að skýra honum frá gangi
samkomulagsumleitana Breta
og Egypta um endurskoðun
bresk-egypska sáttmálans,
Stjórnmálaritarar í Cairo
síma, að nú virðist ekki ann-
að fyrir Egypta að gera, að
ákveða að hætta samkomu-
lagsumleitunum eða þá að
koma með tillögur um lausn
Súdan-vandamálsins, sem
Bretar telji sig geta fallist á.
Hiíf segir ekki upp
samningum
FJÖLMENNUR FUNDUR
var haldinn í verkamannafje
laginu Hlíf í Hafnarfirði s.l.
þriðjudag og var meðal ann-
ars til umræðu hvort segja
bæri upp samningum við at-
vinnurekendur, sem hægt var
að segja upp frá 22. janúar.
Samþykkti fundurinn með yf
irgnæfandi meiri hluta at-
kvæða að segja ekki upp
samningum.
Á móti því að segja upp
samningum voru 61, c/\ 12
vildu segja þeim upp.
inn má ganga framhjá. En engu friði fyrir hjali hans um lýð
að síður er það meðalmaður- ræði og frelsi.
inn. sem athyglisverðari er og
Westfalen. Hvarvetna getur að hafi birst í nasismanum. Þetta
meira einkennandi fyrir heild-
ar ástandið. Og þegar maður
sier hversu útbreiddar kvik-
sögur, eins og þær, sem áður
var getið eru, verður maður
ráðþrota. Og það er ekki hægt
að losna við þá tilfinningu að
allar ræður þýskra leiðtoga
sjeu talaðar fyrir daufum
eyrum. Við þetta bætist, að
einnig þessi kjarni þýskra rit-
höfunda, geta aðeins hugsað
rrjálefnalega á vissu sviði. I um-
Alþýðumaðurinn í Þýskalandi
verður sjerstaklega háðslegur á
svioinn þegar honum er sagt
að Bandamenn spari sínar eig-
in lífsnauðsynjar til þess að
geta komið í veg fyrir hung-
ursneyð annarsstaðar í heimin-
um, þar á meðal í Þýskalandi.
Þessi augljósa, háðslega van-
trú, verkar afar illa nærri því
eins og ögrun. Það er eins og
staðreyndir, tölur og skjallegar
sannanir hafi enga þýðingu. í
'stuttu máli sagt, það er afar
Cóð bújðrð
norður í landi, með ágætu É
ibúðarhúsi, ásamt gripa- |
húsum og heyhlöðum, er |
til sölu eða leigu. 1
Vatnsveita er bæði í i
bæjar- og peningshúsum. |
Til greina getur komið |
skifti á sumarbústað eða 1
önnur eignaskifti. Þeir, i
sem vildu sinna þessu, |
leggi nöfn sín inn á afgr. |
Mbl. fyrir 1. n. m. merkt i
„Framtíð" 1500 — 255. 1
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii"*iiiii'i'ii''>iiiiiii>iniiii*Miii'ii"i*
/