Morgunblaðið - 08.06.1947, Qupperneq 6

Sunrmdagur 8. júní 1947.
6
MORGUNBLAÐIÐ
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjörn, auglýsingar og afgreiðsla,-
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Óttiníi
við atkvæðisréttinn
ÚRSLIT atkvæðagreiðslunnar í verkamannafjelaginu
Dagsbrún í gær og í dag, skera úr um það, hvort vegurinn
iiggur í atvinnumálum þjóðarinnar. Þeir, sem fylgja kom-
múnistum út í hið pólitíska verkfall, sem þeir hafa hafið,
verða að gera sjer ljóst, að með verknaði þeirra er.þeirri
nýsköpun atvinnuveganna, sem unnið hefur verið að síð-
ustu ár, stefnt í mikla hættu. Það er ekki einhlítt að eiga
fullkomin og afkastamikil framleiðslutæki ef möguleik-
ana brestur til þess að reka þau.
■tt'
Dagsbrúnardeilan stendur því í raun rjettri um það,
hvort treysta beri rekstur hinna nýju tækja eða varpa
frá þjóðinni þeim glæsilegu möguleikum, sem hún hefur
af bjartsýni og dugnaði aflað sjer.
Atvinnurekendur og verkamenn sameinuðust um rík-
isstjórn til þess að koma nýsköpuninni í framkvæmd. —
Stjórnmálasamtök framleiðenda og verkamanna unnu
saman að því að hagnýta arð stríðsárannd til þess að
byggja upp bjartari framtíð og aukið atvinnuöryggi. Nær
öll þjóðin lagðist á eitt um það, að koma í veg fyrir að
á íslandi gæti nokkurn tíma aftur skapast atvinnuleysi.
Þessi samvinna var mikið gæfuspor.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði forustu um þessar ráðstaf-
anir. Fyrir frábæra stjórnarhæfileika formanns Sjálf-
stæðisflokksins tókst um skeið að fá jafnvel kommúnista
t-il þess að taka þátt í raunhæfri baráttu fyrir fjölþættum
þjóðlífsumbótum.
En .Adam var ekki lengi í Paradís.
Kommúnistar undu ekki lengi slíkri lífsvenjubreytingu.
Hún reyndist þeim of snögg. Þegar mest á reyndi hlupust
þeir frá hinu mikilvæga starfi. Og þeir hlupust ekki að-
eins burt frá því. Þeir hófu illvíga baráttu gegn þeim ár-
angri, sem þeir þó höfðu sjálfir um skeið tekið þátt í að
skapa.
Hið pólitíska verkfall Dagsbrúnar er einn liður í þessari
baráttu. Því er ætlað að steypa núverandi ríkisstjórn,
er hefir það efst á stefnuskrá sinni að halda nýsköpunar-
starfinu áfram og treysta grundvöll þess.
En baráttuaðferðir kommúnista eru ef til vill athyglis-
verðari nú en nokkru sinni fyrr. Blað þeirra heldur því
t d. .fram í gær að með því að láta fara fram allsherj-
aratkvæðgreiðslu í Dagsbrún um miðlunartillögur sínar,
hafi sáttanefnd deilunnar misnotað það vald, sem henni
er veitt í vinnulöggjöfinni til þess að láta verkamenn
sjálfa skera úr um ákveðnar tillögur!
Hjer kemur mat kommúnista á lýðræðinu greinilega í
ijós. Það er að þeirra dómi misnotkun vinnulöggjafarinnar
að leyfa verkamönnum sjálfum að segja til um það með
atkvæði sínu, hvort fallist skuli á ákveðin sáttaboð eða
hafna þeim. Hefur annað eins nokkurn tíma heyrst?
En hvað gægist í gegnum þessa staðhæfingu kommún-
istanna? í fyrsta lagi fyrirlitning þeirra fyrir sjálfsákvörð-
unarrjetti verkamanna og í annan stað ótti þeirra við dóm
þeirra.
Kommúnistaklíkan, sem hefur hrint reykvískum verka-
mönnum út í pólitískt verkfall er orðin hrædd við verk
sín. Þess vegna er hún á móti atkvæðagreiðslu verka-
manna og kallar hana „Misnotkun á valdi sáttasemjara".
Verkamennirnir, sem í dag greiða atkvæði með sátta-
tillögunum og vinnufrið í lanainu, munu sýna kommún-
istum, að ótti þeirra við atkvæðagreiðsluna var ekki á-
stæðulaus. Þeir munu sýna það, að þegar þeir hafa sjálfs-
ákvörðunarrjett um framtíð sína, láta þeir ekki sjórnast
af blindu ofstæki fámennrar klíku, sem misnota vill sam-
tök þeirra.
Það er á þessa lund, sem verkamenn í Reykjavík hugsa
í dag.
DAGLEGA LlFINU
Spánýir. Strætó.
ÞAÐ ERU LIÐNAR nokkr-
ar vikur síðan Daglega lífinu
hefir borist brjef um strætis-
vagnana. Það gat ekki verið að
alt væri með feldu og enda kom
það í .ljós þegar jeg fór að
kynna mjer það, að það er kom
ið fult af spánýjum strætóum
á göturnar. Og það er gamla
sagan, að þegar alt gengur vel
og menn eru ánægðir, þá skrif
ar enginn.
ÞaJ, var borgarstjórinn okk-
ar, Gunnar Thoroddsen, sem
gekk í það með oddi og egg, að
fá nýja strætisvagna á göturn-
ar. Hann sá að kvartanir fólks-
ins voru rjettmætar og vagn-
arnir voru óboðlegir með öllu.
En það var nú hreint ekki fyr-
irhafnarlaust að fá þessa nýjú
vagna. Það þurfti að fá hina
og þessa til að leyfa bænum
að ganga inn í kaup á vögnun-
um, sem aðrir áttu að fá ö. s.
frv., en alt gekk þetta vel að
lokum.
Eggsljettar götur.
ÞEGAR SÓLIN skín, eins og
í gær_og í fyrradag, sjer mað-
ur björtu hliðarnar á lífinu.
Menn taka eftir því, að það
er verið að gera við göturnar
í bænum og að margar þeirra
eru þegar orðnar eggsljettar.
Og maður tekur eftir því að
garðyrkjumenn bæjarins eru
að setja niður skrautblóm á
Austurvelli og í skrautgörðum
bæjarins. Það er að koma sum
arblær á bæinn. Margir einstak
lingar eiga fallega garða. Einn
best hirti blettur í bænum er
umhverfis Elliheimilið. í fyrra
voru þar kálhöfuð en nú eru
komnir túlipanar í þeirra stað.
og mikill, er sá_munur fyrir um
hverfið.
Bara að það leggist nú ekki
einhver blómaætan á beit þar
í sumar.
Verðlaun fyrir feg-
ursta garðinn.
í FYRRASUMAR stakk jeg
upp á því, að veitt yrðu verð-
laun fyrir fallegasta garðinn í
bænum. Það myndi hvetja
menn til að hafa fallega garða
hjá sjer. Það þyrfti eitthvert
fjelag að gangast fyrir þessu.
Hvernig væri t. d. að Reykvík-
ingafjelagið tæki það að sjer.
Eða eitthvað kvenfjelagið.
•
Háskólalóðin.
OG ÚR því að við erum að
tala um fegrun bæjarins og
sumarið er rjett að taka til at-
hugunar brjef, sem vinkona
mín sendir mjer um Háskólalóð
ina. —
Hún segist oft sitja við
glugga í húsi á Laufásveginum
og horfa vestur yfir bæinn á
góðviðriskvöldum. „Það er dá-
samlegt útsýni yfir bæinn á
þessum stað, en það eina -sem
skyggir á þá fegurð, er háskóla
lóðin“, segir hún. ,,Það stingur
svo í stúf. að sjá þessar glæsi-
legu byggingar í hinu hrjóstr-
uga umverfi“.
Það munu margir vera sam-
mála brjefritara um-að vinda
þurfi bráðan bug að því að
ganga frá háskólalóðinni. Það
var eitthvað unnið að því í
fyrra. En það er nú svo, að það
er ekki hægt að gera alt í einu
og ennþá á að fara að byggja
á lóðinni og því erfitt að ganga
alveg frá henni fyr en því er
lokið.
•
Þjóðhátíðin.
NÚ FER að líða að því að við
höldum þjoðhátíðardag —
þriggja ára afmæli lýðveldis-
ins. Hjer >í Reykjavík hefir
verið skipuð nefnd til að sjá
um hátíðahöldin og er hún að
mestu skipuð sömu mönnum,
sem voru 1 samskonar nefnd í
fyrra. Þá fóru hátíðahöldin 1
alla staði vel fram og voru okk
ur til sóma.
Allir góðir menn vilja stuðla
að því að svo megi og verða nú.
•
Fánahneyksli.
LEIÐNLEGT fánahneyksli
kom fyrir hjer í bænum núna
í vikunni. Á fimtudaginn var
flaggað í bænum, en öll flögg
voru tekin niður eins og vera
ber kukkan 8, eða fyrir þann
tíma ■—■ nema á sjálfu stjórnar-
ráðshúsinu!
Það gat varla verið óheppi-
legra. En það sýnir hve almenn
ingur er orðinn vakandi fyrir
að rjett sje með fánann farið,
að síðan hafa brjefin um þetta
fánahneyksli streymt til Vík-
veria. Það bætir lítið úr að
skrifa stór orð um þessi mis-
tök hjeðan af, en þess er kraf-
ist, að slíkt komi ekki fyrir
aftur.
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
.... . ----♦
FulHrúar verkamanna á Óðinsfundi
Dýrtíðin og kaupið.
í ÞJÓÐVILJANUM í gær
kemur það greinilega í ljós, að
ritstjórum hans er ekki um það
gefið, að segja satt og rjett frá
fundi þeim, sem haldin var í
fjelagi Sjálfstæðisverkamanna
fyrir nokkrum dögum.
Þar fluttu m. a. verkamenn
ræðpr, af stillingu og méð rök
festu, er þeir sýndu fram á að
kauphækkanir í krónutölu
væru verri en ekkert, eins og
nú standa sakir með fram-
leiðslu landsmanna.
I fyrra og í ár.
Einn ræðumanna, Friðleifur
Friðleifsson, benti rjettilega á
þann mikla mun í framkomu
kommúnista nú og í fyrra.
í fyrra talaði .ein af mál-
pípum kommúnista um að fast-
setja þyrfti vísitöluna. hvern-
ig sem færi með verðlagið. Að
búast mætti við tollahækkun-
um o. s. frv. „
Þegar kommúnistar fóru úr
ríkisstjórninni, þá töldu þeir
sjer trú um, að ekki væri hægt
að mynda ríkisstjórn án þeirra
tilverknaðar. Er það tókst
samt þá gripu þeir til þess úr-
ræðis, að stofna til verkfalla og
vinnustöðvunar, til þess á þann1
hátt, að reyna að komast til á-
hrifa í þjóðfjelaginu.
Tilraun kommúnista.
Verkamenn, er töluðu á fund
inum, kváðust ekki ganga þess
duldir. að uppsögn samning-
anna, og verkfall það, 'sem
kommúnistar hafa nú skellt á,
er ekki til þess að bæta kjör
verkamanna, heldur til þess
eins, að reyna til hins ítrasta
I að efla völd og áhrif kommún-
! istaflokksins, bæði hjer í Rvík
og annarsstaðar á landinu.
Þeyar verkamenn athuga
málið, með .stillingu, eins og
þeir fulltrúar þeirra gerðu. er
tóku til máls á Óðinsfundinum,
þá bregst það ekki, að þeir sjá,
að bað er aðalatriðið fyrir þá
að draga ekki úr atvinnuör-
ygginu.
Ný alda.
Sje nýrri dýrtíðaröldu hleypt
af stað, en það vilja komm-
únistar, þá er viðbúið að
salan á afurðum landsmanna
stöðvist þá og þegar að mestu.
Og þá verður lítið úr atvinn-
unni hjá verkamönnum á með-
an framleiðslan er iömuð.
Takist kommúnistum að
koma hjer á atvinnuleysi, gera
þeir sjer vonir um, að geta auk
ið völd sín og áhrif um stund
í landinu. Að því stefna þeir
með verkfallinu.
I fyrra töluðu kommúnist-
arnir um. að auka þyrfti kaup
mátt launa þeirra, sem laun-
þegar landsins bera úr býtum.
En nú, síðan þeir fóru úr stjórn
inni. hafa þeir, sem kunnugt
i er, gert alt sem í þeirra valdi
hefir staðið, til þess að draga
úr kaupmætti launanna, með
því að auka á útgjöld ríkisins
og auka dýrtíðina.
Allsstaðar að tapa.
Það sem þeir sögðu að væri
verkamönnum sjerstaklega
nauðsynlegt í fyrra. á eftir
þeirra kokkabókum að vera
gersamlega ónauðsynlegt í ár.
Eða öllu heldur. Nú á verka-
fólk að hafa hag af því að dýr-
tíðin hækki.
Þpssi mótsögn þeirra er sönn
un þess að verkfallið er gert
til bess eins, að gera síðustu
tilraun til að efla Kommúnista
flokkinn, sem nú um skeið hef-
ir mjög tapað fylgi og áliti,
ekki aðeisn hjer í Reykjavík
eða hjer á íslandi, heldur um
allan.heim, þar sem menn geta
bg mega segja álit sitt, sem
frjálsir menn.
Ekki nóg að skipla
um nafn
HERFORD.
BRESKU hernaðaryfirvöldin
í Þýskalandi tilkynntu kommún
istaflokknum í kvöld, að þau
mundu ekki leyfa myndun
nokkurs flokks á hernámssvæði
Breta, sem kallaði sig „sósíal-
istiskan sameiningarflokk“, en
það er heitið, sem kommúnistar
á rússneska hernámssvæðinu og
brot úr flokki demokrata hafa
tekið upp.
Breska hernámsstjórnin gef-
ur þá skýringu á þessu, að slíkt
leyfi verði ekki veitt fyr en
sönnur hafi verið á það færðar,
að flokkur sósíal demokrata,
eða meiriþluti meðlima hans,
vilji sameinast ofangreindum
flokki. Þá mun herstjórnin og
ekki heldur gangast inn á það,
að kommúnistaflokkurinn á her
námssvæði Breta breyti nafni
sínu í sósíalistan sameiningar-
flokk. — Reuter. ?