Morgunblaðið - 09.07.1947, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 9. júlí 1947 J
KOMMÚNISTUM TÓKST EKKI AÐ
RJÚFA EINANGRUN SÍNA
ÞEGAR kommúnistum tókst
að hrinda Dagsbrúnarverka-
mönnum út í verkfallið, spáðu
þeir því, að það myndi standa
mjög stutt. Raunin varð öll önn-
ur. Verkfallið stóð nokkuð á
5. viku, og mun vera lengsta
Dagsbrúnarverkfall, sem hjer
hefur verið háð.
'Ríkisstjórnin gerði
skyldu sína.
Kommúnistar hafa að vonum
reynt að velta ábyrgðinni á
því, hversu lengi verkfallið stóð
af sjer og einkum vfir á ríkis-
stjórnina. Auðvitað rjeð ríkis-
.stjórnin engu um það, hversu
verkfallið stóð lengi. Ákvörð-
nn þess hvenær og með hverj-
tim hætti skyldi samið var í
þessu verkfalli sem öðru al-
gjörlega í höndum vinnuveit-
•enda og verkamanna. Um það
ihafði ríkisstjórnin ekkert úr-
slitavald, jafnvel þó að hún
hefði viljað.
Ríkisstjórnin gerði það eitt,
sem skylda hennar var. Hún
benti báðum aðiljum á hinar
alvarlegu hættur fyrir þá og
þjóðarheildina, er hljótast
myndi af því, ef almenn grunn
ikaupshækkun yrði nú í land-
inu.
Þrátt fyrir þessa ábendingu
liöfðu aðiljar í hendi sjer að
semja, þegar þeim sýndist. En
áhugi Dagsbrúnarstjórnarinnar
fyrir skjótum samningum kom
glögglega fram í því, að komm-
únistarnir þar eða í Alþýðu-
sambandsstjórninni. stungu
ekki upp á viðræðum um mál-
ið við atvinnurekendur, hvað
þá meira, fyrr en verkfallið
hafði staðið tæpar fjórar vik-
ur.
Ætluðu með vcrkföllum að
knýja ríkisstjórnina frá.
Ef kommúnistar hefðu haft
raunverulegan áhuga fyrir því,
að verkfallið yrði stutt, myndu
þeir auðvitað hafa hlutast til
um, að aðilar ræddust við á
öllum þessum langa tíma. Slíkt
var þeim fjarri skapi. Sannleik
urinn er sá, að þeir ætluðu sjer
ekki að láta verkföllin enda
fyrr, en þau hefðu pólitískar
afleiðingar á þá leið, að ríkis-
stjórnin yrði að segja af sjer.
Kommúnistar vildu ekki
leysa verkfallið fyrr en þessi
afleiðing væri komin fram. Það
var fyrst, þegar þeir sáu, að
engar líkur voru til að þessi
ósk þeirra næði fram að ganga,
og að almenningur harðnaði í
andstöðu við þá dag frá degi,
sem þeir sáu skömm sína og
beiddust þesfc, að samningar
yrðu upp íeknir.
Á Siglufirði varð ósigur
Ikomúnista eftirminnilegastur.
Fyrir íhlutun sjómanna
sjálfra urðu kommúnistar ger-
samlega að kyngja kröfunum
um, að fiskábyrgðarlögunum
yrði breytt á þá leið, að engar
uppbætur væri teknar af
bræðslusíldarverðinu til ann-
arra sjávarafurða. Sjómenn
sannfærðust um, að slíkar kröf-
ur horfðu til beins ófarnaðar
fjU'ir sjálfa þá, og neyddu þess
vegna Alþýðusambandsstjórn-
ina til að hverfa frá þeim.
Á sama veg varð hún að
Bökuðu verkamönnum stórfelt tjón
hverfa frá kröfunum um kaup-
hækkanir á Siglufirði, umfram
það, sem fólst í sáttatillögu Þor
steins M. Jónssonar frá 5. júní
s. 1. Otti kommúnista við úr-
skurð fjelagsdóms um lögmæti
atkvæðagreiðslunnar, er Þor-
steinn M. Jónsson ljet fara
fram um sáttatillögur sínar, var
slíkur, að þeir settu það sem
ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir
sáttagerð, að málið um þetta
yrði hafið.
Mega kommúnistar eiga það,
að í þessu kemur fram af
þeirra hálfu óvenjuleg sektar-
tilfinning. Aldrei þessu vant er
bersýnilegt, að þeir hafa kunn-
að að skammast sín. Enda verð-
ur ekki um það deilt, að ósigur
þeirra í sjómannadeilunni og
Þróttarverkfallinu, er svo
mikill, sem frekast má verða.
Dagsbrúnarmenn þurfa alt að
2% ár til að vinna upp tjónið,
sem kommúnistar hafa valdið
þeim.
Af hinu stæra kommúnistar
sig auðvitað, að Dagsbrúnar-
menn náðu 10—15 aura grunn-
kaupshækkun, eftir því um
hvaða flokka er að ræða. En
sá ávinningur er, því miður,
aðeins sýndur sigur. Svo sem
þegar hefir verið rakið hjer í
blaðinu, tekur það verkamenn
IV2—2 V2 ár að vinna upp með
þessari kauphækkun það tjón,
sem þeir hafa orðið fyrir í und-
anförnu mánaðarverkfalli.
Þessi nýi Dagsbrúnarsamn-
ingur er hins vegar ekki gerður
nema fram í miðjan október,
og mun láta nærri, að verka-
menn hafi þá ekki unnið upp
nema einn áttunda hluta af því
{jóni, sem kommúnistar nú
hafa bakað þeim.
Það er athyglisvert, að at-
vinnurekendur vildu ekki
semja lengur en fram í miðjan
októbermánuð. Ástæðan til þess
er auðvitað’sú, að þeir óttast,
að þá verði þannig komið fyrir
atvinnuvegunum, að þeir geti
ekki lengur staðið undir hinu
háa kaupgjaldi.
Litlar Iíkur til að tjónið
verði unnið upp.
Það er vitað, að atvinnurek-
endur myndu ekki hafa samið
um þessa hækkun nú, ef síld-
arvertíðin hefði eigi farið í
hönd, og kommúnistar lýst sig
reiðubúna til að stöðva hana,
ef engin hækkun hefði átt sjer
stað. En öll afkoma lands-
manna á þessu ári er verulega
háð síldveiðunum, og þessvegna
varð mikið að vinna til að koma
þeim af stað. Verðið á síldar-
lýsinu er hins vegar svo hátt
nú, að þann tíma, sem síldveið-
in varir, er hægt að standa und
ir hærra kaupgjaldi en aðrir
atvinnuvegir landsmanna þola.
Af þessum sökum er skiljanlegt
að atvinnurekendur hafi sjeð
sig knúða til að sémja um sem
skemmstan tíma fram yfir síld-
veiðarnar.
Hvort atvinnuástandið í
haust verður með þeim hætti,
að þeir þá segi þessum samn-
ingum upp, skal ekki fullyrt
að svo komnu. En ef svo færi,
að fjármálaástandið í landinu
gerði þessa nýju kauphækkun
að engu, á meðan vekamenn
hefði aðeins unnið upp með
henni Va hluta af því, sem þeir
hafa nú þegar tapað, eru þeir
vissulega illa staddir.
Verkamenn munu sækja
kommúnista til sakar.
Um þetta skal engu spáð nú.
Hitt mega allir sjá, að ólíklegt
er, að gjaldþol íslenskra at-
vinnuvega verði slíkt ÍVz—2V2
ár enn, að unt verði allan þann
tíma að halda uppi því háa
kaupgjaldi, sem Dagsbrúnar-
menn nú hafa fengið.
Tjón verkamanna af þessu
verkfalli er þess vegna því mið-
ur auðsætt, en hagnaðurinn
meira en vafasamur. Eru þá
Dagsbrúnarmenn aðeins einir
taldir. Enn þó auðsærra er þó
tapið fyrir járniðnaðarmenn,
vörubifreiðastjóra, bifvjela-
virkja, Þróttarmenn á Siglu-
firði og aðra slíka, sem komm-
únistar hafa leitt út í verkfall,
án þess þeir fengju eyris kaup-
hækkun frá því, sem áður var.
Hið eina, sem þeir hafa unnið
við verkfallið er vitneskjan um,
að öllum, sem vilja eigin vel-
farnað, ber að forðast vjelráð
kommúnista.
Kommúnistar valda fyrirsjáan-
legum vexti dýrtíðarinnar.
Hinn pólitíski ósigur komm-
únista í verkfallinu er auðsær.
í stað þess að velta ríkisstjórn-
inni og sundra andstaeðingum
sínum hafa þeir þjappað þeim
saman og sannfært fleiri menn
en nokkru sinni áður um, að
kommúnistar sjeu óhæfir til
stjórnarsamstarfs hjer á landi.
Tjón verkamanna er einnig
óumdeilanlegt. Sú litla kaup-
hækkun, sem þeir hafa fengið,
mun ekki megna að vega upp
á móti því tapi, er þeir þegar
hafa beðið.
En hafa kommúnistar þá ekki
unnið neitt á með þessari bar-
áttu sinni, þar sem þeir hafa
hvorttveggja sjálfir beðið póli-
tískan ósigur og bakað verka-
mönnum tjón? Jú, þeir hafa
gert það að verkum, að erfiðra
er en áður að ráða við dýrtíð-
armálin.
Kommúnistar valda því, ef
hið háa kaupgjald stendur
skemur ep ella.
Kauphækkun Dagsbrúnar
hlýtur að hafa í för með sjer,
að allur kostnaður við allar
framkvæmdir hjer í bæ, þar
sem verkamannavinna ræður,
vex a. m. k. sem kauphækk-
uninni nemur. Þetta hlýtur m.
a. að koma fram í auknum til-
kostnaði á erlendri vöru. Og á
sínum tíma kemur það eflaust
einnig fram í hækkuðu verði á
allskonar íslenskum fram-
leiðsluvörum, einnig þeim, sem
framleiddar eru utan bæjarins
þar á meðal landbúnaðarvör-
unum.
í stað þess að dýrtíðin væri
stöðvuð, hefir 'kommúnistum
nú tekist að auka vöxt hennar
enn, sem aftur hlýtur að verða
Brunatryggmgar
húsa
Herra ritstjóri:
VEGNA frásagnar „Þjóð-
viljans“ af bæjarstjórnarfundi
3. júlí og tilvitnun í ummæli
sem höfð eru eftir hr. bæjar-
fulltrúa Steinþóri Guðmunds-
syni, viljum vjer taka eftirfar-
andi fram.
1) Ef hús brennur algjörlega,
sem hefur gamalt brunabóta-
mat, t. d. kr. 50.000, en er eftir
núverandi verðlagi kr. 100.000,
greiðir fjelagið eiganda húss-
ins brunabótamatið kr. 50.000,
en mismunurinn er í eigin á-
byrgð húseigenda, því að trygg
ingariðgjaldið miðast við bruna
bótamatið, sem samkvæmt lög-
um er tryggingarupphæð húss-
ins.
2) Sje um partstjón að ræða á
húsum, þá er tjónið metið af
tveim dómkvöddum matsmönn
um og ef sú matsupphæð fer
yfir 20% af tryggingarupphæð
(brunabótamati) er húsið met-
ið að nýju eftir brunann af hin
um dómkvöddu mönnum.
Ef vjer tökum ofangreind
dæmi að gamla brunabótamat-
ið hafi verið kr. 50.000, en hús-
ið metið eftir brunann á kr.
100.000, gerist þá tjónið upp
þannig:
Kr. 50.000.—Vátryggingarupp-
hæð.
Kr. 100.000=verðmæti samkv.
mati
=50% af tjónum yfir kr.
10.000.
Tökum anað dæmi þar sem
vátryggingarupphæð hússins
er kr. 365.000, og kvikni í hús-
inu og tjónsupphæðin fari yfir
20% af brunabótamati, en að
húsið eftir brunann sje metið
á kr. 570.000, þar greiðir trygg-
ingin 365/570 hluta af tjóninu,
sem samkvæmt matinu getur
orðið allt að kr. 570.000.
3) Með lögum nr. 87, 16. des.
1943 er ákveðið, að gömul
brunabótamöt skuli hækkuð
samkvæmt vísitölu byggingar-
kostnaðar er reiknist út af
Hagstofunni árlega, en sú vísi-
tala er nú 388 miðað við 1939.
Nú vita allir að byggingar-
kostnaður hefur aukist meir
en tala þessi sýnir; og er það
ástæðan fyrir því, að húseig-
endur lenda í sjálfsábyrgð, ef
þeir hafa ekki farið fram á
nýtt brunabótamat.
Reykjavík, 5. júlí 1947.
Almennar Tryggingar h.f.
til þess, að atvinnuvegirnir
brotni fyrr undir verðbólgu-
þunganum en ella. En þar af
leiðir, að verkamenn munu
skemmri stund, en ella hefði
orðið, njóta háa kaupgjaldsins,
sem hjer hefir undanfarið ver-
ið.
Kommúnistar hafa enn sann-
að, að þeir hafa aðeins mátt til
að gera óskunda. en hvorki
vilja nje getu til að vinna að
neinu því, sem til varanlegrar
uppbyggingar má verða.
Brjef: i
Þess skal geta, sem
gerf er
JEG HELD það sje nú liðinn
meira en mánuður síðan jeg
hlustaði á mann tala í útvarpið
um daginn og veginn. Meðal
annars sem hann minntist á, var
hegðun og umgengni ungs fólks
sem þá fyrir skömmu hafði ferð
ast eitthvað um landið sjer til
skemmtunar. Lýsing þessi var
mjög slæm og bágt, að slíkt
skuli geta átt sjer stað hjá fólki
sem vill þó sennilega telja sig
til siðaðra manna.
Sem betur fer er hægt að
segja aðra sögu af ungu fólki,
sem einnig ferðaðist út á land í
vor, en það voru nemendur úr
5. og 6. bekkjar Menntaskólans
í Reykjavík, sem komu hingað
austur undir Eyjafjöll til að
moka og keyra í burt vikur og
sandfönnum er voru æði miklar
umhverfis bæjarhús okkar og a
túnum.
Fólk þetta kom hingað aust-
ur laust eftir hádegi, því var
skift niður á bæina í flokka, 6—•
8 á bæ. Það tók strax til starfa
og vann langt fram á kvöldið.
Jeg hjelt um kvöldið, að ungl-
ingar sem búnir voru að sitja
á skólabekkjum allan veturinn,
mundu ekki verða á marga fiska
morguninn eftir og hafa unnið
jafn rösklega og þeir gjörðu
um daginn, en reyndin varð
önnur.
Um fótaferðatíma daginn eft
ir var hópurinn kominn út, æði.
glaður og hress, tekinn til starfa
Ekki bar á þreytu nje nokkurá
konar vanlíðan, hvorki hját
stúlkum nje piltum. Unnið varí
með sama áhuga og dugnaði og
daginn áður til kl. 3, en þá fóril
hóparnir að búast til heimferð-
ar.
Um fólk þetta vil jeg segja
þetta: Það kom hjer, var hjer,
og fór hjeðan, sem sannarlega
prúð, dugleg, glöð og góð ung-
menni.
Fyrir hönd okkar Vestur-Ey-
fellinga þakka jeg því innilega
fyrir komuna.
Sveinbjörn Jónsson
á Skála.
Minnkandi framleiðsla.
WASHINGTON: — Clay, yfir-
maður bandaríska hernámsliðsing
í Þýskalandi, hefur skýrt svo frá,'
að dregið hafi úr iðnaði á hernáms
svæði Bandaríkjamanna vegna,
skorts á kolum og flutningatækj-
um.