Morgunblaðið - 04.11.1947, Blaðsíða 8

8
MORGVISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 4. nóv. 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsíngar og afgreiðsla,
Austurstræti 8, — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanland*.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Nýsköpun
landbúnaðarins
BÚNAÐARBANKINN aug lýsir um þessar mundir ián
úr byggingarsjóði og ræktunarsjóði.
Bak við þessa auglýsingu liggur athyglisverð saga. —
Nýsköpun sú, sem fyrverandi ríkisstjórn hóf á sviði sjáv-
arútvegsins, hefur verið hljóðbærari en sú hlið nýsköp-
unarinnar, sem að landbúnaðinum sneri.
En einnig á sviði landbúnaðarins lagði fyrverandi ríkis-
stjórn grundvöll að stórfeldum umbótum og framförum.
Þann 15. apríl 1946 voru samþykkt á Alþingi lög um
iandnám, nýbygðir og endurbyggingar í sveitum. Lög-
gjöf þessi var tvíþætt. Hún fjallaði í fyrsta lagi um land-
nám ríkisins og aðstoð ríkisvaldsins við bæjar- og sveit-
arfjelög, einstaklinga og bygðafjelög þeirra til þess að
hefja stórfeldar ræktunarframkvæmdir. í þessu skyni
skyldi ríkissjóður leggja fram 2,5 milj. króna á ári í næstu
tiu ár í fyrsta skifti á árinu 1947, eða samtals 25 milj. kr.
í öðru lagi var ákveðið í lögunum að leggja byggingar-
sjóði 2,5 milj. króna á ári úr ríkissjóði í næstu tíu ár, í
iyrsta skifti árið 1947, samtals 25 milj. króna.
Hlutverk byggingarsjóðs skyldi vera að veita bændum
ián til endurbyggingar íbúðarhúsa á sveitabýlum, til bygg
ingu íbúðarhúsa og peningshúsa í bygðahverfum og til
byggingar íbúðarhúsa og peningshúsa á nýbýlum, sem
í eist eru á ræktuðu landi við skiftingu jarða eða á landi,
sem sjerstaklega vel er fallið til ræktunar og bygðar.
Lán þessi mega ekki fara yfir 75 af hundraði af kostn-
aðarverði emstakra bygginga.
í beinu framhaldi af samþykt þessarar löggjafar voru
svo sett lög á s.l. vori um Ræktunarsjóð Islands, þar sem
ákveðið var að efla þann sjóð mjög, m. a. með hálfrar
miljóna króna árlegu framlagi í næstu 10 ár. Skal sá
í jóður veita stofnlán til jarðræktar, peningshúsa og
geymsluhúsa og annara mannvirkja við landbúnað, svo
sem mjólkurvinnslustöðva, ullarverksmiðja, þvottahús
o. s. frv. ^
'Uíhuet'jl ibripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Æskan á götunum.
Á SUNNUDÖGUM og öðrum
helgidögum, þegar veður er
gott, fyllast götur bæjarins af
fólki, sem ekki virðist hafa
neitt fyrir stafni annað en að
bíða eftir að tíminn líði. Þetta
er vafalaust ekki neitt sjer-
einkenni fyrir Reykjavík, held
ur mun það vera svo víðast
hvar í borgum og bæjum.
Menn, sem eiga frí frá störf-
um nota tímann og góða veðrið
til að fara út með konu og
krakka, sýna sig og sjá aðra,
eins og sagt er.
En það, sem er einkennandi
fyrir Reykjavík er ábyggilega
hve mikjð er af unglingum á
aðlgötum borgarinnar, sem
ekkert yirðast hafa að gera,
nema að eigra um og ærslast.
•
Engin áhugamál.
ÞAÐ ER eins og æskulýður-
inn hjer eigi engin áhugamál
önnur en að ráfa um göturnar
á helgidögum, safnast saman í
hópum á götuhornunum og
góna út í loftið.
Eins gæti það verið að þetta
unga fólk vanti einhvern sama
stað þar sem það getur eytt
tímanum við holla leiki og sak
lausar skemtanir.
Það getur ekki verið eðlilegt,
að unga fólkið hafi ekki eitt-
hvað fyrir stafni annað en að
hanga á götuhornum, eða standa
í biðröðum fyrir *framan kvik-
myndahús og dansstaði.
Þetta er alvarlegt mál, sem
þyrfti að athuga.
•
Dauðaslys enn.
UM HELGINA varð enn eitt
dauðaslysið hjer í bænum. Um
ferðarslysin eru að verða svo
geigvænleg, að mönnum hrís
hugur við. Það getur enginn
verið óhultur um sig lengur og
enginn veit hvenær röðin kem-
ur að honum eða einhverjum
nákomnum.
Og þá má ekki gleyma öku-
mönnum, sem verða fyrir því
óláni, að. slasa fólk til ólífis.
Það getur vafalaust hver og
einn einasti bifreiðastjóri í bæn
um, sem eitthvað hefir ekið að
ráði, sagt fíá því, að hurð hafi
skollið nærri hælum hjá hon-
um, eða henni. Það ætlar sjer
enginn ökumaður að valda slysi
og oft er það langt frá, að þau
sjeu ökumönnum að kenna.
•
Meiri vai'kárni.
ÞAÐ EINA, sem dugar til
þess að afstýra slysunum er
varkárni og aftur varkárni. —
Bæði fótgangandi og hinir, sem
ökutækjum stjórna, verða stöð-
; ugt að hafa það í hug, að fara
varlega. Og þeir fullorðnu verða
að hafa vit fyrir börnunum.
Það verður að brýna það stöð-
ugt fyrir börnunum hve slysa-
hættan sje mikil á götunum og
kenna þeim að varast farar-
tæki og gæta sín. Það má aldrei
gefa eftir í þessum efnum. Stöð
ug fræðsla og upplýsingastarf
semi er nauðsynleg.
•
Áminningar.
NOKKRUM sinnum hefir
verið að því vikið í þessum
dálkum, að meira væri hægt að
gera en gert er til þess að
minna almenning á slysahætt-
una. Það má gera með auglýs-
ingaspjöldum á áberandi stöð-
um. Með því að merkja þá
staði, sem slys hafa orðið og
með því að hafa umferðamerki
í sem bestu lagi.
Erlendis hefir sumstaðar ver
ið tekin upp sú regla, að setja
krossa á götur og vegi, þar
sem dauðaslys hafa orðið. Hefir
þetta gefist vel, því þegar fólk
kemur auga á þessa krossa,
minnir það á slysin og þeir sem
sjá þá fara varlegar eftirá.
•
Gott starf.
SLYSAVARNAFJELAGIÐ
hefir unnið gott og þarft starf
með upplýsingastarfsemi sinni
í blöðunum. En það mætti gera
meira. Auglýsingaspjaldaað-
ferðin hefir gefist vel erlendis
og engin ástæða til að halda
að hún dygði ekki einnig vel
hjer.
Og allir góðir menn eiga að
taka þátt í baráttunni gegn
slysunum. Því að það er stað-
reynd, að ef allir færu eftir
reglunum, þá yrði engin slys.
Trönutískan.
ÞAÐ ER að verða allmikill
spenningur hjá mönnum um
hvort trönutískan við Austur-
völl muni sigra að lokum og
spýturnar, sem halda vörð um
minnismerki Jóns Sigurðsson-
ar verði þar til eilífðar nóns,
eða þar til þær fúna niður.
Það sjest ekki nokkur hreyf
ing á því að það eigi að taka
þær burtu. En ef þær eiga að
trjóna þarna áfram, þá mætti
gera þeim gott með því t. d.
að tjörubera staurana. Þeir
myndu duga lengur fyrir bragð
ið. Eins þyrfti að gæta að hvort
þeir eru vel festir við bekkina,
sem styðja þá. Það gæti verið
að snærið væri orðið fúið .
Og áður en það gleymist hver
hefir reist þessar merkilegu
,,Kleopötrunálar“ á fegursta
bletti hins íslenska höfuðstað-
ar og beint á móti langömmu
allra lýðræðisþinga, ætti að
setja upp skilti úr,eir, þar sem
þess væri getið hver reisti og
hvaða ár.
MEÐAL ANNARA ORÐA .7. .
......| Eftir g. j. A. |--------—. „
Kommúnisminn og Hollywood
Á fjárlögum ársins 1947 eru fjárveitingar til þessara
iánastofnana landbúnaðarins í samræmi við fyrirheit fyr-
greindra laga.
Og starfsemi þeirra er þegar hafin. Landbúnaðinum
hafa verið trygðar 60 miljónir króna til ræktunarfram-
kvæmda og bygginga hverskonar húsa og mannvirkja í
sveitum landsins eða á öðrum stöðum, þar sem þau geta
komið þessari atvinnugrein að liði.
Bændur munu áreiðanlega ekki liggja á liði sínu við að
hagnýta sjer þá möguleika, sem þessi löggjöf skapar þeim
til stórfeldra átaka í ræktunar- og byggingarmálum. Þeir
hafa þegar flutt inn þúsundir nýtísku landbúnaðarverk-
færa og hafa flest þeirra þegar verið tekin í notkun. —
Ræktunarframkvæmdir verða á næstu árum unnar með
fullkomnari og betri tækjum en nokkru sinni fyrr í sögu
íslensks landbúnaðar. Af hálfu hins opinbera munu þær
verða öfluglegar studdar en nokkru sinni áður.
Það er rík ástæða til þess að fagna þessari þróun land-
búnaðarins. Hún er þjóðinni allri, ekki aðeins bændastjett
hennar, nauðsynleg. íslenskur landbúnaður hefur mikil-
vægu hlutverki að gegna í þjóðarbúskapnum þótt fram-
leiðsla hans hafi um skeið ekki verið arðgæf útflutnings-
vara. En frá landbúnaðinum koma þjóðinni bestu og holl-
ustu matvæli hennar. Nú, þegar gjaldeyrisörðugleikar
sverfa að, er ef til vill nauðsynlegra en nokkru sinni áður
að þessi atvinnugrein standi föstum fótum.
Ráðstafanir fyrverandi ríkisstjórnar, sem fyrst og
fremst voru framkvæmdar fyrir forustu Sjálfstæðis-
manna, til eflingar landbúnaðinum, voru því gæfuspor,
sem fagna ber að stigin voru þótt ríkissjóður hafi með
þeim tekið á sig verulega útgjaldabyrði um áratugs skeið.
Þeir eru að reyna að
gera Marx-bræður að
sonum Karls Marx.
& •» *7#*
STOKU sinnum koma mál
upp í Bandaríkjunum, sem
vekja alheimsathygli — og
hlátur. Oft eru mál þessi runn-
in undan rifjum lítt þekktra
stjórnmálamanna, sem eru að
reyna að „slá í gegn“. Banda-
ríkjamenn eru raunar sjálfir
oftast fyrstir manna til að koma
upp um þessa kumpána, og
venjulega fer þetta svo, að það
sem átti að fleyta stjórnmála-
spekingunum upp á hæstu boða
frægðar og frama, fleygir þeim
í staðinn niður í dýpstu dali
háðungar og athlægis.
Eitt þ^ssara mála er nú á
döfinni. Eins og endranær, hafa
Bandaríkjamenn verið fljótir
til að „læra á“ loddarana og
draga athygli að heimsku
þeirra. Blöðin hafa, sem oftar,
gengið á undan.
• •
Holiywood.
Þetta mál er kommúnista-
rannsóknin í Hollywood. Nokkr
ir þingmenn fengu þá flugu í
höfuðið, að þar morraði nú allt
í kommúnistum, og ekki leið
á löngu þar til þeir voru bún-
ir að kalla heila hersingu af
kvikmyndaleikurum, kvik-
myndaframleiðendum og rithöf
undum fyrir sig.
Nú átti að sanna það, að
Hollywood væri kommúnista-
hreiður!
En fólkið í Hollywood var
ekki lengi að svara fyrir sig.
Eric Johnston, yfirmaður kvik
myndasamtakanna, birti langa
yfirlýsingu, þar sem hann fletti
ofan af fyrirætlunum hinna
sjálfskipuðu ákærenda.
Andkommúnistar.
Johnston benti á, að enda
þótt ekki væri hægt að neita
því, að grafa mætti upp einn
eða tvo kommúnista í kvik-
myndaborginni, væri hitt ó-
hrekjanlegt, að andkommúnist-
ar væru þar í yfirgnæfandi
meirihluta. í yfirlýsingu sinni
segir hann meðal ananrs:
. Verður Bambi í teiknimynd-
I unum kallaður kommi?
Við erum sakaðir um komm
únistaáróður heima fyrir, en í
löndum þeim, sem kommúnist-
ar ráða í, eru kvikmyndir okk-
ar bannaðar, sökum þess að þær
þykja vera áróður fyrir ein-
staklingsframtakinu. Það er
auðvitað með öllu óhugsandi, að
við berjumst samtímis fyrir
kommúnisma og einstaklingsv
frelsi. Jeg hefi áður sagt það,
en jeg vildi gjarnan endurtaka
það, að í löndum kommúnista
er ekkert jafn hatað og banda
rískar kvikmyndir.
• •
Bandarísku blöðin.
Bandaríkjablöðin hafa tekið
í sama streng. Skopteiknarar
nokkurra hafa hæðst að tilraun
um ákærendanna til að merkja
Hollywood með kommúnista-
stimplinum. Og kvikmyndaleik
ararnir og framleiðendurnir
hafa komið fram hver á eftir
öðrum og bent á það, hversu
kommúnisminn og starfsemi
Hollywood er algerlega ósam
ræmanleg. Og svo hafa blöðin
utan Bandaríkjanna einnig tek
ið upp þráðinn, og eitt bresku
blaðanna birtir mynd af ofsa-
reiðum manni, þar sem hann
yfirheyrir Marxbræðui'na, sem
nú koma fram í Austurbæjar-
bíó. Maðurinn sakar bræðurna
urn að vera syni Karls Marx,
Framh. á bls. 12