Morgunblaðið - 23.11.1947, Blaðsíða 7

i
Sunnudagur 23. nóv. 1947
MORGVNBLAÐIÐ
l
REYKJAVÍKURBRJEF
11 eóvember
Hin nýja vertíð
SÍLDVEIÐIN hefur gengið vel
undanfarna viku, þá daga eða
þær stundir, sem veöur hefur
leyft, að fengist væri við veiðar.
Veiðin í Hvalfirði og hjer í
grend mun nú vera nálægt 100
þúsund málum. Og 28 þúsund
mála veiddust í Isafjarðardjúpi,
þann tíma sem síld veiddist þar,
og hægt var að stunda þá veiði.
Þó þau síldarskip, sem besta
hafa veiðina hafi að heita má
fengið uppgripa afla, og heild-
araflinn sje orðinn þetta mikill
eða um sjöundi hluti ársaflans,
þá fer því fjarri, að sú útflutn-
ingsvara, sem hjer hefur aflast,
geri mikinn mismun á afkom-
unni í ár. Talið er, að hver 100
þúsund mál sem fara í bræðslu,
,gefi af sjer 8 miljónir króna í
útf lutningsverðmæti.
Eftir síðustu útreikningum er
búist við, að alls verði sjáfar-
afurðir fluttar út í ár, fyrir 280
—290 miljónir króna. Það er
drjúgum meira, en á árunum
fyrir stríð, er útflutningurinn
náði aldrei 100 miljónum króna.
Pjetur Magnússon
bankastjóri Lands-
bankans.
Pjetur Magnússon var s.l.
föstudag kjörinn bankastjóri
Landsbankans í stað Magnúsar
heitins Sigurðssonar.
Þegar Ólafur Thors myndaði
ríkisstjórn haustið 1944 varð
Pjetur Magnússon fjármálaráð-
herra í ráðuneyti hans. — En
hann var þá einn af bankastjór-
um Landsbankans.
Pjetur Magnússon er einn af
reyndustu fjármálamönnum
þessa lands. Auk þess, sem hann
hefur gegnt bankastjórastörfum
í þjóðbankanum um nokkurra
ára skeið, var hann um all-langt
árabil bankastjóri Búnaðarbank
áns og naut í því starfi almennra
vinsælda og trausts. Sem fjár-
málaráðherra naut hann einnig
mikils álits sakir þekkingar sinn
ar og reynslu. Það mun því al-
mannarómur að val hans sem
bankastjóra Landsbankans nú
sje vel ráðið og viturlega.
Viðluinaður
ÞÓ ÞAÐ sje gleðiefni, að þjóð-
in fær af þessari aukasíldarver-
tíð góðan skilding, fyrir útflutn-
ing, og síldveiðimenn góða hluti,
sérn þeir gátu ekki búist við að
fá, þá er hitt ennþá meira gleði-
efni, að þessi Faxasíldarhlaup í
fyrra og í ár gefa mönnum von-
ir um, að hjer geti verið um á-
framhald að ræða næstu árin.
Og þá ætti hjer að vera betri
undirbúningur en nú er, til þess
að hagnýta aflann.
Telja má víst, að allir leggist
á eitt, til þess að flýta þeim und-
irbúningi, sem nauðsynlegur er,
fyrir næsta haust. Hjer ætti þá
að verá komin upp bræðsla, sem
gæti tekið við allmörgum þls-
undum mála á sóiarhring.
TiSIaga Jóhanns
Hafstein
HÓF JÓHANN Hafstein máls
á þessu á síöasta bæjarstjórnar-
fundi, þar sem samþykt var á-
lyktun, er hann bar fram, um
það, að allir aðilar tækju hönd-
um saman, til þess að hraða
hinum nauðsynlega undirbún-
ingi. Það mætti láta sjer nægja
veigaminni byggingar hjer, en
reistar hafa verið yfir bræðslu-
tæki ríkisins á Norðurlandi. M.
a. með tilliti til þess, að vel gæti
svo farið, að haustsíldin legðist
hjer frá eftir nokkur ár, hyrfi
alt í einu, eins og hún kom alt
í einu. Og þá mætti taka tækin
UPP. og flytja þau þangað, sem
þeirra yrði þá meiri þörf.
En þar sem það er vitað, að
í Hvalfirði hefur nú verið marg-
falt meiri síld, en komið hefur
hjer á land samanlagt í mörg ár
gefur að skilja, að einskis má
láta ófreistað til þess að skilyrði
til hagnýtingar aflans verði hjer
hin bestu strax á næsta ári.
Leggja þarf og alúð við að
finna út, hvernig slík uppgripa-
veiði innfjarða best yrði hand-
sömuð. Eru Norðmenn því van-
ari en við.
Atvinna í lamlinu
ÚTGERÐARMENN hafa rætt
mál sín hjer undanfarið. Þeir
telja það ekkert fangaráð, að
haldið verði áfram á ríkisábyrgð
arbrautinni. í fyrra var báta-
flotanum trygt með ríkisábyrgð
65 aurar fyrir kíióið af hrað-
frysta fiskinum. Síðan jókst
dýrtíðin. Margir bátanna voru á
vetrarvertíð reknir með tapi. —
Svo brást síldin. Þessa harmsögu
hafa blaðalesendur heyrt. Marg-
ir útvegsmanna komnir í stór-
kostleg vandræði þrátt fyrir rík-
isábyrgðina og alt saman.
Þeir vilja að aðalatvinnuveg
þjóðarinnar sje trygðir mögu-
leikar til þess að komast hjá
rekstrartapi. Þetta vilja allir,
sem á annað borð vilja, að þjóð-
in geti sjeð sjer farborða.
Ef framleiðslan ber sig ekki,
þá brestur atvinnan við önnur
störf. Hvaðan á að fá innflutn-
ing, ef útflutningurinn stöðvast ?
Vonir kommúnista
Kommúnistar vilja, að fram-
leiðslan stöðvist. Það hafa þeir
sýnt. Bæði í orði og verki. Á
ýmsan hátt.
Menn verða að læra að gera
sjer skiljanlegt, að þessi afstaða
kommúnistanna til framleiðsl-
unnar, til afkomu almennings,
til þjóðarinnaar er alveg eðlileg.
Síðan kommúnistum allra
landa var fyrirskipað, að vinna
gegn endurreisn Vestur-Evrópu,
þá gera þeir það, eins og þeir
framast geta. Bæði hjer á landi
og annars staðar. Allar tillögur
frá þeim verða að skoðast í
þessu ljósi. Enda kemur á dag-
inn, að í hverju máli ræður það
sjónarmið hjá þeim, að stefna
hjer öllu í vandræði og upp-
lausn.
Byggingar
og framleiðsla
Kommúmstar brasa yfir því,
að nokkuð sje hikað við að
byggja slindrulaust fyrir 500
miijónir, bæði opinberar bygg-
ingar og hus einstaklinga. Þegar
á það er minst, að eitthvað
þyrfti að draga úr flýtinum við
byggingarnar, þá segja kommar,
að verið sje að skapa atvinnu-
leysi. ,
Hvar skyldu þeir hugsa sjer
að fá efni í byggingar fyrir 500
iijónir króna, þegar verðmæti
bygt fyrst og fremst fvrir það
fje, sem þjóðin aflar fyrir fram-
leiðslu sína?
Þetta vilja kommúnistar ekki
heyra eða þykjast ekkert skilja.
Ef á því kynni að bóla, að ein-
hverjir þeir menn, sem haía unn
ið við byggingar á undanförnum
árum, hefðu ekki stöðuga vinnu,
þá láta komrnúnistar sem auka
þurfi innflutning byggingarefn-
is, alveg án tillits til þess, hvort
fje er í landinu fáanlegt, til að
halda hinum hröðu byggingum
áfram.
Fyrir kommúnistum er það
aðalatriðið, að framleiðslan
stöðvist, svo grundvöllurinn ond
ir öllum framkvæmdum í land-
inu bili. Og það sem fyrst.
AfurÖasalan V
MIKIL gleðitíðindi voru það, er
það frjettist fyrir nokkrum dög-
um, að allur hraðírysti fiskur-
inn skjddi vera seldur. En þegar
það kom á daginn hve síldveið-
arnar urðu litlar í suraar, var
sýnt, að þá urðu um 10 þúsund
tonn eftir óseld a£ þeirri vöru,
sem annars hefði selst um leið
og lýsið.
Ekki svo að skilja, að ríkis-
sjóður hafi sloppið við að greiða
með þeim fiski, sem síðar seld-
ist. Er ekki enn reiknað út hve
mikilli fjárhæð það netr.ur, sem
þjóðin verður að greiða, úr sam-
eiginlegum sjóði sínum, í fisk-
uppbæturnar.
Birgðirnar af hraðfrysta fisk-
inum ,sem nú eru til í landinu,
eru um 7,000 tonn. Er fiskur
þessi seldur til Breta, Hollend-
inga, Tjekka og Rússa. Iiefur
Bretum verið seld 5000 tonn af
þeim fiski, sem eftir \ ar, þegar
ekki var meira lýsi til að selja
með fiskinum.
Þegar reikna skal hve mikið
verð er hægt að vonast eftir fyr-
ir næsta árs framleiðslu, verð-
ur hægt að taka þær sölur til
hliðsjónar, sem nú hafa farið
fram. En fáa mun fýsa að hald-
ið verði áfram á þeirri braut, að
framleiða Þsk, sem er svo dýr í
framleiðslunni, að þjóðin verð-
ur að borga miljónir á miljónir
ofan, til þess að koma honum út.
Utanríkispólitík
Einars OlgeirSsonar
SÚ FREGN barst hingað til
lands fyrir fám dögum að Einar
alþingismaður Olgeirsson hafi
snemma á árinu 1944 komið að
máli við danskan blaðamano,
sem hjer var staddur, um tíma,
Ole Kiilerich, og farið þess á leit
við hann, að hann gengi í banda-
lag við sig.
Hið áíormaða samstarf átti að
leggja grundvöllinn að samvinnu
íslenuinga, Norðmanna, Dana
og Færeyir.ga,1 er miðaði að því,
að þessár bjóðir höfnuðu öllu
samstaríi við Ameríkumenn.
Áttu þessar Norðurlandaþjóðir
að verða í einu lagi einskonar
leppríki hins austræna valds.
Ekki öðru vísi. Einar Olgeirs-
son í broddi fylkingar við að slá
upp Norourlanda seli fyrir vin-
ina í austri. Menn geta ekki kom
ist hjá því að brosa að slíku
mikilmensku brjálæði, þessa
kommúnista þingmanns.
En hitt er svo armað mál, að
þessir óbermilegu tilburðir Ein-
hann er ófeiminn við að semja
um utanríkismál íslands, öld-
ungis á bak við tjöldin. Hvað
annað. — Hapn og fylgdismenn
hans í kommúnistaflokknum eru
því vanir, að taka upp leynilega
samninga við erlend ríki, um
málefni, sem þjóð þeirra varðar.
Sennilegt er að ekki verði á-
stæða til að hlífast við því, að
heimta frekari skýringar á þess-
um aðförum kommúnistans og
samningamakki hans.
j útflutningsins þverr? Er ekki ars, gefa mönnum til kynna, að
Frjettamenska
Laxness
ÞÁ HEFUR flokksbróðir Ein-
ars, skáldið Laxness leitt at-
hygli að sjer í síðastliðinni viku,
útaf fregn þeirri, er hann bar í
norskt kommúnistablað, að eng-
inn íslendingur mætti til út-
landa fara, án þess að hann
fengi áður amerískan stimpil á
vegabrjef sitt.
Þegar skyrt var hjer frá þess-
ari frjettamensku skáldsins,
rauk hann upp með vonsku, og
stærilæti, eins og það kæmi
mönnum ekKert við hvaðá þvætt
ing hann birt^, eða Ijeti hafa
eftir sjer í erlendum blöðum. En
reyndi þó að afsaka hin gífur-
legu ósannindi sín, með því að
segja, að hann hefði sent blað-
inu leiðrjetdngu á frásögninni
um ameríska stimpilinn Komið
er á daginn, að Laxness hef-
ur líka sagt ósatt, er hann hjelt
því fram, að hann hefði komið
leiðrjettingu til blaðsins. Svo
hann hefur orðið tvöfaldur ó-
sannindamaður. Fyrst er hann
sagði blaðinu sögur.a um uppá-
skriftirnar. Og síðan er hann
segir hjer heima, að hann hafi
komið leiðrjettingu í hið norska
blað. En blaðið leiðrjetti mis-
sögn Kiljans, þegar beiðni um
það kom hjeðan að heiman. *
Kiljan sagði Þjóðviljanum á
dögunum, að hann nennti sjald-
an að sinna því, þó eitthvað væri
við hann sagt í blöðura. Það er
engin furða þó maður, sem hag-
ar sjer eins og hann hugsi sig
tvisvar um, áður en hann beinir
athygli almennings að því hvern
ig framkoma hans er bæði heima
og erlendis.
Þar sem meirn hverfa
ÞANN 14. þessa mánaðar var á
bæjarstjórnarfundi í Berlín bar
mannshvarf eitt á góma er kom
fyrir um síðustu mánaðam. Mað
ur sá, sem hvarf í hinum rúss-
neska hluta borgarinnar og um-
ræður spunnust út aí hjet Friede
og var blaðamaður.
Fulltrúi nefndarmamja á fund
inum gripu þetta tækifæri, til
þess að ræða um ástandið í þeim
hluta Þýskalands, sem er uhdir
stjórn R'ssa, og þjónkun þýskra
kommúnista við þá.
I umræðunum kom það í ljós,
að síðan styrjöldinni lauk hafa
horfið 5414 menn í austurhluta
Berlínar, þar- sem Rússar hafa
völdin. Þar hverfur fólk þannig,
að aidrei spyrst neitt um aídrif
þess.
Af þeim, sem þannig hafa
týnst í höfuðborg Þýskalands,
eru yfir 1200 stúdentar. Jafn-
aðarmenn sem til máls tóku á
fundi þessum, hjeldu því hik
laust fram, að öryggisleysið sje
ennþá meira nú í austanverðu
Þýskalandi, en það var, á með-
an nasistar voru við völd, meiri
kúgun þar, útþurkun persónu-
frelsis, meiri harðstjórn enita
hafa fangabúðir þær, sem nas-
istarnir komu sjer upþ, fyrir
löngu verið teknar aftur í notk-
un. — .
_ Kommúnisminn
og ísiensk menntng
ÞEGAR þeirri harðstjórn vérð-
ur eytt ur heiminum, serh LU
tölulega fáir menn halda uppi,
í nafni kómmúnismans, og. hin-
ar undirokuðu þjóðir hafa brot-
ið af sjer þá hlekki harðstjórnar
og kúgunar, sem nú uffi sketð
hafa verið lagðir á miljónir þær,
sem stynja undir ofbeldi hin»
„austræna lýðræðis“ sem kallrrtf
er, munu þeir íslendingar,
þá lifa, furða sig á þvíy'
skuli hafa verið menn hjer A
landi, sem hafa fvlgt því kúg-
unarvaldi, óg glaðst yfir þe..in-»
stundarsigrum, sem sú einra-ð-
isstefna vinnur, en samtímis tal-
ið sig vera leiðtoga íslenskrar
menningar.
Svo mikla fyrirlitningu hafa
frjálsbornir íslendingar á* aJ.M
kúgun, svo einlægir unnendur
frelsisins eru heilbrigðir íslend-
ingar, að hver sem þekkir .&g
skilur andstygð kommúnismans,
og fjandskap hans við freísið,
skilur einnig hvílík fjarstæða
það er, að sömu menn geti he.it-
ið leiðtogar í andlegu lífi þjóð-
arinnar, sem hafa hneigst
fylgis við ofbeldisstefnuna -og
játa henni hollustu sína.
Það er bæði skiljanlegt og fyr-
irgefanlegt, að ýmsir mer-n sjeH
tímakorn að átta sig á því,",Tð
allfjölmennur hópur íslenskr-a
manna skuli vera uppi samtímis
með þjóðinm, sem hefur geng-
ið í þjónustu hins austræna
valds, með það fyrir augum ;r»1
koma hjer á samskonar ógnar-
stjórn, og nú er fyrir austan
járntjaldið, sömu lítilsvirðing-
unni fjTÍr lifi manna og eign-
um, og persónulegu frelsi, sörn*»
kúgun og þar ríkir, þar sem
löndum er breytt í fangelsi, þjóð
um í þræla. og lýgin er sett i
hásæti, látin drottna yfir hve;j
um þeim sannleika, sem harð-
stjórn kommúnista er ekki ífð
skapi.
Ef slíkí stjórnarfar ætti eftir
að rikja hjer á landi stundinm
lengur, þá væri því frelsi glat-
að, sem verið hefur aflgjafi þjóð
ar vorrar gegnum allar hennar
dimmu aldir, og sá frjálshugtir
sem einn getur alið íslenskn
raenningu við brjóst þjóðarinn-
ar.
Hver sá maður, í hvaða stjett
sem hann er, serri fylgir hktui
austrænu kúgunarstefnu að mál-
um, en þykist samtímis ver-a
höllir íslenskri menningu, er
andlegt viðrini, senv frjálshuga
menn íyrirhta, og þjóðin get-
ur ekki komist hjá að sýna full-
kcmna lítilsvirðingu sína.
flerfiráð kommún-
ista.
ÞJÓÐVILJINN birtir alllanga
greinargerð með tillögum, sera
eiga að heita að eigi að .vera
ráðstafanir til þess að ráða nið-
urlögura dýrííðarinnar óg
tryggja rekstur útvegsins.
En hver maður sjer, að tillrg-
(Framhald á bls. 8)