Morgunblaðið - 07.02.1948, Page 11

Laugardagur 7. febrúar 1948
MORGVTSBLAÐIÐ
11 1
AððHundur .Varðar'
á Akureyri
VÖRÐUR, fjelag ungra Sjálf-
stæðismanna á Akureyri, hjelt
aðalfund sinn 9. f. m. Fjelagið
starfaði af miklum áhuga s.l.
ár og bættust því nokkuð á 2.
hundrað nýir meðlimir.
í stjórn fjelagsins voru kosn-
jr: — Magnús Jónsson, form.,
Sigurður Ringstea, varaformað
ur, Snorri Kristjánsson, gjald-
keri, Gunnar Árnason ritari,
Gurinar Schram, Hörður Sigur-
geirsson og Bjarni Sveinsson.
Varastjórn-: Magnús Óskarsson,
Axel Kvaran og Einar Sigurðs-
son.
Hvalveiðafielagið
ætlar að ieigja jirjú
erlend skip
FJÓRIR þingmenn, Pjetur Otte
sen, Hermann Guðmundsson,
Finnur Jónsson og Jörundur
Brynjólfsson, flytja frumvarp
um að hvalveiðifjelaginu verði
heimilt á árunum 1948—1952 að
nota þrjú erlend skip til veið-
anna.
í greinargerð segir m. a.:
Hvalur h.f. hefur á margan
hátt notið stuðnings fyrrv. og
núverandi ríkisstjórnar og ann-
arra opinberra aðila. Þannig
hefur fjelagið fengið 10 ára sjer
leyfi til hvalveiða. Fyrir milli-
göngu ríkisstjórnarinnar festi
fjelagið kaup á ýmsum eignum
setuliðsins í Hvalfirði, sem gerði
því fært að byggja stöðina á svo
skömmum tíma sem raun ber
vitni um. Ríkisstjórnin gekkst
fyrir því, að ísland gerðist að-
ili að alþjóðasamtökum hval-
veiðiþjóða, en það var skilyrði
til þess, að útflutnings- og gjald
eyrisleyfi fyrir öllum hvalvinslu
vjelum.
Eins og kunnugt er, eru eng-
in hvalveiðiskip til hjer á landi,
og enn höfum við ekki á að
skipa sjómönnum, sem þekkingu
háfa á hvalveiðum. Þær þjóðir,
sem stofnað hafa til hvalveiða
hin síðustu ár, hafa allar fengið
norska hvalveiðisjómenn fyrst
í stað, en síðan hafa innlendir
sjómenn lært af þeim. Þannig
var það um Þjóðverja, er þeir
hófu hvalveiðar, og sama er að
segja um Rússa og Hollendinga,
er tóku að stunda hvalveiðar
eftir styrjaldarlok. — Stjórn
Hvals h.f. hyggst að fara svip-
aða leið, að leigja erlend hval-
veiðiskip, en ráða á þau nokkra
íslenska sjómenn, er læri allar
veiðiaðferðir, í því skyni, að
áhafnir skipanna geti síðar orð-
ið alíslenskar. Alþingi hefur áð-
ur veitt tveimur fjelögum heim-
ild til að nota erlend hvalveiði-
skip við veiðar hjer á landi....
VÁTRYGGINGAR
Sigurður Kristjánsson flytur
í neðri deild frumvarp um breyt
ingu á lögum um vátryggingar-
fjelag fyrir fiskiskip þess efnis
að öll skip er ríkið á skuli trygð
hjá Samábyrgðinni.
HeimsmeiMOOyards
bringusundi
PENNSYLVANIA. þriðjudag:
Bob Sohl frá Michiganháskóla,
setti hjer í dag nýtt heimsmet
í 100 yards bringusundi.
Synti hann vegalengdina á
1.00,0 mír. Staðfesta heims-
metið á vegalengdinni er 5/10
sck. lakara en tími Sohl.
—Reuter.
— Saga Prestaskólans
- Ræða Björns Ól-
afssonar
Frh. af bls. 10.
Magnús Jónsson ritaði á sínum
tíma í Breiðablik um æskufrá-
sagnir guðspjallanna og kenn-
inguna um meyjarfæðinguna. í
sambandi við þetta stendur:
„Heil hersing rithöfunda fór af
stað gegn þessum manni, sem
vildi taka jólagleðina frá Vestur-
íslendingum“. Á þessu virðist rit-
dæmandinn byggja ásökun sína.
Jeg hefði að óreyndu haldið að
hann kynni betur að lesa! Hjer
er aðeins skýrt frá sögulegum
staðreyndum. — Rithöfundarnir
færðu það fram, sem megin-
ákæru gegn sjera. Magnúsi, að
hann vildi með þessu taka frá
þeim jólagleðina. Ekkert annað
meinti jeg með þessu, og felst því
enginn persónulegur dómur í
þessum orðum til eða frá. Hvern-
ig höf. fær það út úr orðum mín-
um, að jeg sje með þessu á gal-
gopalegan hátt að gera gys að
helgi jólaguðspjallsins, er mjer
sannast að segja alveg óskilian-
legt, og þarf annað hvort mikið
ímyndunarafl eða frámunalegt
skilningsleysi til að finna upp
svona lagaðar ákærur.
4. Þessu næst færir Kolka mjer
það til ósæmdar, að jeg segi að
almenningur hafi talið það vera
til skammar fyrir Háskóla íslands
að prófessor Hallesby va.r leyft að
flytja þar fyrirlestra.
Hví gleymir ritdæmandinn að
skýra frá því, að jeg bendi á
þessa sögulegu staðreynd, aðeins
til að mótmæla kröftuglega þeirri
skoðun, sem þar kemur fram?
Sjálfur kveð jeg upp þann dóm,
að þetta hafi verið Háskólanum
til sæmdar, og hafi hann með því
að leyfa slíkum manni að tala,
sýnt frábæra víðsýni og frjáls-
mannlegan hugsunarhátt. Virðist
mjer læknirinn hafa meira en
litla tilhneigingu til að reyna að
finna eitthvað annað út úr orð-
um mínum en þar stendur, fyrst
hann þarf að koma með svona
öfuga röksemd til að finna mjer
eitthvað til foráttu.
5. Læknirinn les mjer langan
pistil út af því, að jeg eigi að
vera eindreginn andstæðingur
kirkjulegra játninga. Líklega
þykist hann finna þetta út úr
því, að jeg rek söguna um baráttu
guðfræðikennaranna fyrir kenn-
ingarfrelsi presta og skýri frá
greinargerð þeirra fyrir afstöðu
íslensku kirkjunnar til játning-
arritanna. Hjer verður ritdómar-
anum það á sem oftar, að ganga
út frá því sem vísu, að alt sem
jeg tilfæri eftir guðfræðikennm--
um Háskólans eða segi til að út-
skýra hugsanir þeirra, sjeu mínar
eigin skoðanir á málunum.
En enda þótt svo væri, þá hef-
ur læknirinn enga heimild til að
ganga út frá þessu sem gefnu
og^byggja dóm sinn á því, meðan
jeg geri grein fyrir þessum skoð-
unum kennaranna á fullkomlega
hlutrænan hátt, enda má hann
glöggt skilja, að í slíkri sögu
verður ekki hjá því komist, að
geta skoðana þeirra og baráttu í
andlegu lífi þjóðarinnar að ein-
hverju. Jcg hef nú aftur lesið yf-
ir þann kafla, sem einkum fjallar
um þetta efni (bls. 234—237), og
finn jeg hvergi neinn persónu-
legan dóm um þet.ta mál frá
minni hcndi, nema ef vera skyldi
það, að jeg segi, að sjera Jón
Helgason hafi fært fyrir því góð
rök og gild, að játningaritin hafi
alls ekki upprunalega verið sam-
in'í þeim tilgangi, að vera bind-
andi regla og mælisnúra fyrir
kirkjuna á öllum öldum og aldrei
hafi þau verið loglega samþykt af
íslcnskri þjóðkirkju, heldur hafi
þeim verið neytt upp á Íslendinga
af erlendu veraldarvaldi. Jeg
veit ekki til, að þessum skoðun-
um Jóns biskups Hclgasonar hafi
nökkurn tíma verfð hrundið með
óyggjandi rökum. Um síðara at-
riðið kunna ef til vill að hafa
verið eitthvað skiptar skoðanir
meðal lögfræðinga, en jeg hygg
að Kristján Jónsson, dómsfcjóri,
sem var ágætur kirkj urj ettarfræð
ingur og kendi þá fræðigrein við
Prestaskólann hafi verið kennur-
unum samþykktur um þetta at-
riði, enda er röksemdafærsla Jóns
Helgasonar mjög skilmerkileg.
Þykist jeg því ekki hafa talað út
í bláinn um þetta efni.
Annað mál er það, hvort Kolka
læknir og skjólstæðingar hans
telja það sáluhjálparatriði, að
hlíta fyrirskipunum Kristjáns
III. Danakonungs um trúarefni.
Mega þeir það fyrir mjer. En jeg
sje enga ástæðu til, að þeir fyrir-
skipi mjer eða öðrum að trúa
hinu sama, frekar en mjer dett-
ur í hug að banna þeim að setja
traust sitt á dauða konunga. Og
reyndar hef jeg ekkert á rnóti
játningum, sjeu þær einlægar og
sprottnar út úr trúarvitundinni
sjálfri. Aftur á móti þykir mjer
heimskulegt og ekki ná neinum
tilgangi, að gera trúarjátningar
að lögum. Um það snerist deilan.
Sjálfur meistarinn benti á það
að varajátningar væru lítils virði,
ef ekki fylgdi hugur máli: „Ekki
mun hver sá, er við mig segir:
Herra, herra, ganga inn í himna-
ríki, heldur sá er gerir vilja föð-
ur míns, sem er í himnunum".
Hins vegar hyggur Kolka, að þeir
sem duglegastir eru að hrópa:
herra, herra, og hengja alls stað-
ar utan á sig „ólseigar játningar",
sjeu hinir mestu guðs kappar og
eigi sjer tryggast sæti við háborð-
ið hjá guði sínum. Nenni jeg ekki
að jagast við hann um það.
V.
Jeg hefi nú athugað þau dæmi,
sem læknirinn tilfærir úr bók
minni, til að rökstyðja með dóm
sinn um hlutdrægni mína í efnis-
meðferð og sýnt fram á, að þar
er ýmist um algerðan misskiln-
ing að ræða, eða hann tileinkar
mjer í heimildarleysi skoðanir
annara manna, er jeg af sögu-
legum ástæðum komst ekki hjá
að skýra frá, eða hann færir mjer
það til lýta, að skýra frá söguleg-
um staðreyndum, sem honum
þykja vera skjólstæðingum sín-
um til ófrægðar, og lætur þá> í
veðri vaka, að jeg búi þær til,
en sjer ekki hitt, að jeg geri mjer
alt far um að taka á þeim sem
mildustum höndum.
Þar sem jeg geri ráð fyrir, að
minn góði vinur, Kolka, hafi val-
ið þau dæmin, er hann taldi helst
vítaverð, vænti jeg þess að hann
sje nú kominn til skilnings á, að
rit þetta sje ekki eins slæmt í
þessu efni og hann bjóst við,
heldur hafi honum í fljótu bragði
missýnst mjög í dóminum, Er
mjer ljúft að fyrirgefa honum
það, enda segir hann ýmislegt vin
samlegt um ritið þar fyrir utan.
Að sjálfsögðu er aldrei hægt
að skrifa sögu þannig, að ekki
skini einhvers staðar í persónu-
legar skoðanir söguritarans, enda
er það heldur ekki nein sögu-
fræði, að leggja aldrei neinn dóm
á nokkurn skapaðan hlut og
skýra eigi söguna að neinu. Má
því vel vera, að einhvers sts.ðar
sjái merki samúðar minnar með
trúmálastarfi þeirra manna, sem
jeg hefi persónulega þekt að
drengskap og sannleikshollustu,
og vissi vel að ekki voru ver trú-
aðir en aðrir, sem meira þóttust.
Ber jeg engan kinnroða fyrir það.
Ætla jeg að hið sama hefði orðið
uppi á teningnum, hver sem
fenginn hefði verið til að rita
þessa sögu.
Gæti það einmitt orðið fróðlegt
til sjálfsgagnrýni fyrir Kolka, að
ur, eða þeir sem líkar trúarskoð-
anir hafa og hann, mundu hafa
hugsa um það, hvernig hann sjálf
lagt hjer hönd að verki. í somu
grein og hann reynir að færa
sakir á hendur mjer fyrir það,
að jeg tali ekki nógu virðulega
um heimatrúboðið og róg þess
um guðfræðikensluna, gætir hann
eigi betur tungu sinnar cn það,
að í hvert skipti, sem hann minn
ist á þá guðfræði, sem lengst af
hefur ríkt við Háskólann, brigsl-
ar hann henni um andleysi og
óbyrjuhátt, neínir hana guðrækn-
islegt gutl og líkir henni við horn
kerlingu og niðursetning.
Jeg get nú ekkert dáðst að
svona löguðu umburðarlyndi, og
sæmir þeim best að vanda um
við aðra, sem ekki drýgja hálfu
verri yfirsjónir sjálfir í sömu
andrá. Með slíkum ummælum um
starf háskólakennaranna finnst
lækninum væntanlega ekki mis-
boðið virðingu Háskólans, og má
af þeim nokkuð marka, hvernig
honum hefði best líkað að saga
þessi væri rituð.
Það er af þessum ástæðum sem
jeg get ekki tekið mjög hátíð-
lega vandlæti hans um virðingu
Háskólans. Mjer sýnist honum
hafa verið meira umhugað um
virðingu þeirra, sem verið hafa
óvinir Háskólans, er ekki má
segja af þeim og afskiptum þeirra
sanna sögu, svo að ekki sje kom-
ið við hjartað í brjósti hans.
Benjamin Itristjánsson.
—Álykanir um
verðiagsmál
Frh. af bls, 1.
og reynt að hafa svo til að verk-
smiðjurnar fái árlega sama syk-
urmagn og þær höfðu árið 1944
og áður.
Þeir aðilar, sem selja kaup-
mönnum utan Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar skömmtunarvörur,
fái innkaupaheimild hjá skömmt
unarstjóra til handa viðkomandi
kaupanda, er síðan geri seðlaskil
beint til Skömmtunarskrifstofu
ríkisins.
Skömmtunarkerfið allt verði
endurskoðað eins fljótt og verða
má, í samráði við fulltrúa frá
verslun og iðnaði.
Byggingarefnið
Fundurinn beinir tilmælum til
Fjárhagsráðs um að byggingar-
efnavöruskömmtuninni verði
breytt á þá lund, að til viðhalds-
þarfar mannvirkja verði ætlað
minnst 15% af heildarinnflutn-
ingi sements, og 8% af heildar-
innflutningi annars byggingarefn
is, þar af 4%, sem nú eru ætluð
til viðhalds, hafa reynst alveg ó-
fullnægjandi..
Ennfremur verði byggingar-
efnaframleiðsla, úr innlendu hrá-
efni, óháð skömmtuninni.
Aðalfundur fjelags
ungra Sjálhiæðis-
manna í Ólafslirði
NÝLEGA hjelt Fjelag ungra
Sjálfstæðismanna í Ólafsfirði
aðalfund sinn, en í Ólafsfirði
ríkir nú mikill áhugi meðal
ungra Sjálfstæðismanna og fer
fjelagalaga FUS þar ört vax-
andi.
I stjórn fjelagsins voru kosn-
ir: Magnús Stefánsson, form.,
Jón Ólafsson og Ingólfur Bald-
vinsson. Varastjórn skipa:
Kristín Sigurðardóttir, Dýrleif
Tryggvadóttir og Sigurður Guð
mundsson.
Herb Hckenley tapar
í Áslralíu
JAMAICA-negrinn Herb Mc-
Kenley, heimsmethafi í 440
yards hlaupi, beið lægri hluta
bæði í 440 yards og 100 yards
hlaupi á móti í Ástralíu 24. jan.
síðasl.
í 440 yards hlaupi varð Ástr-
alíumaðurinn John Bartram
fyrstur á 48,4 sek.. en McKen-
ley var annar. í 100 yrads
hlaupinu var McKenley 3. •—
Fyrstur var Ástralíumaðurinn
Treloar á 9,8 sek., en Bartram
annar.
Frh. af bls. 7.
sjer ljóst, hversu einstaklingsrekstur-
inn verður- fyrir þungum búsifjum
af skattlagningu hins opinbera. Þjóð-
fjelagsskipunin viðurkennir rjett ein-
staklingsins til reksturs, en i fram-
kvæmdinni verður það svo, að eng-
inn rekstur á jafn erfitt uppdráttar
vegna skattanna. Það er eins meS
einstaklingsrekstur og fjelagsrekstur
í hvaða starfsgrein sem er, að hon-
um er nauðsynlegt að geta tryggt
rekstur sinn fjárhagslega með söfn-
un sjóða til þess að mæta áföllum,
sem ætið geta komið.
Aðstöðumunurinn á einstaklings-
og fjelagsrekstri er sá, eins og kunn
ugt er, að allar tekjurnar af rekstr-
inum koma sem persónulegar tekjur
eða kaup eigandans, og verður því
skattlagt í einu laga og hann hefir
engan rjett til frádráttar til varásjós,
nema um útgerð sje að ræða. Sje
fyrirtækið hinsvegar í fjelagsrekstii
með einum aðaleiganda, þá er kaup
forstjórans eða eigandans skattlagt
annars vegar hjá honum og netto
tekjur fjelagsrekstursins skattlagt hins
vegar hjá fjelaginu. Við það að tekj-
um fjelagsins er þannig skipt á tvo
aðila, verður skatturinn samanlagður
minni en hjá einstaklingsrekstrinum.
Auk þess nýtur fjelagsreksturinn frið
inda í sambandi við varasjóð, þótt
hömlur sjeu á notkun hans.
Eins og skattamir eru nú, getur
sá, sem hefir eingöngu persónulegau
rekstur, varla búist viö að hafa nokkr
ar tekjur umfram það, sem hann
þarf að nota til lífsuppihalds fyrir
sig og sina. Svo mikið tekur ríki og
bær af tekjunum. Þetta er bæði rang
látt og hættulegt ástand.
Einstaklingur sem hefir 200 þús.
kr. tekjur af rekstri sinum, heldur
eftir 65 þús. þegar riki og bær hefir
tekið sitt. Og á þvi á hann svo aS
lifa yfir árið og mæta skakkafölluin
í rekstrinum. Hafi þessi sami maði.r
100 þús. kr. heldur hann eftir um
50 þús. kr. En hafi hann 400 þús.,
verður aðeins eftir 85 þús. kr. Eins
og j.eg hefi tekið fram, þá er árs-
kaup hans innifalið i þessum afgangi.
1 þessu er þó umreikmngur á lágtekj
um ekki frádreginn.
Með þessu móti er einstaklings-
rekstur í landinu dauoadaimdur öðru
visi en sem smárekstur og hokur.
XIII. Hver er svo niðurstaðian?
Niðurstaðan af þessum hugleiðing
um verður þessi í stuttu máli:
1. Niðurfelling frádráttarheimild-
ariimar hefir verið misnotuð af lög
gjafarvaldinu gegn skattþegnun-
um og verður að takast aftur í lög.
2. Skatt- og útsvarsstiginn verður
allur að umreiknast í samræmi við
verðrýrnun peninganna.
3. Veltu-útsvarið er ranglátt og
verður að hverfa.
4. Innheimta skatta og útsvara þarf
að breytast og koinast í það horf
að ein stofnun anmst innheimtuna
og skattarnir sjeu greiddir allir
með jöfnun’ afhorgunum.
5. Einstaklingsrekstrinum verðut*
að skapa lífvænlegri skilyrði eu
nú*fer, með því að liann hafi ekki
verri aðstöðu til atvinnureksturs
vegna skattn en aðrir aðilar.
En til þess að fá þessar leiðrjettingni*
þarf meira að gera en að láta í ljós
vanþóknun sina á einum fundi. Til
þess þarf að fylgja jiessum máluin
fast eftir með samtökum sjetta og
einstaklinga.
Heimsóknir bandarískra
herskipa
Washington i gærkvöldi.
BANDARÍKIN hafa vísað á bug
mótmælum Rússa vegna heim-
sókna bandarískra herskipa til,
ítalskra hafna. Hefur banda-
ríska utanríkisráðuneytið í
þessu sambandi skýrt frá því,
að heimsóknir þessár hafi verið
í fullu samræmi við alheims-
venjur, en til þeirra hefði ekki
verið efnt fyr en að fengntr
leyfi ílölsku yfirvaldanna.
— Reuter.