Morgunblaðið - 27.10.1948, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 27. okt 1948.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. >
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.)..
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson,
Auglýsingar: Áxni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10.00 6 manuði, innanlanda,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura me8 L*sMk
Von, sem brást
S.L. FÖSTUDAG gerðust þau tíðindi á fundi Öryggisráðs
Sameinuðu Þjóðanna að þær þjóðir ráðsins, sem ekki. eiga
hlut að Berlínardeilunni báru fram málamiðlunartillögur í
þessu deilumáli, sem nú ógnar heimsfriðnum. Ríkin, sem að
c-áttatillögunum stóðu voru þessi: Argentína, Belgía, Kan-
ada, Kína, Columbía og Sýrland. Þau lögðu til að Berlínar-
deilan yrði leyst með því að Rússar fjellust á að ljetta sam-
göngubanninu af borginni, en að gjaldmiðill þeirra skyldi
jafnframt innan mjög skamms tíma löggiltur fyrir ö31 her-
2:ámssvæði Berlínar.
Ennfremur skyldu utanríkisráðherrar fjórveldanna koma
hið fyrsta saman til þess að ræða Þýskalandsmálin heild.
Þegar að hinar 6 hlutlausu þjóðir höfðu sett þessar til-
lögur fram vöktu þær nokkrar vonir um að til sátta kynni
að draga um þær í Öryggisráðinu. í þeim fólst nokkur til-
slökun á báða bóga. Þar var lagt til að samgöngubanninu við
Berlín, sem Rússar hafa haldið uppi yrði afljett. A hinn
bóginn átti rússneskur gjaldmiðill að gilda í allri Berlín.
En þessar vonir hafa nú brugðist hrapalega. í skjóli neit-
unarvalds síns í Öryggisráðiriu feldu fulltrúar Sovjet Rúss-
lands og Ukrainu þessar tillögur með 2:9. Öll vesturveldin,
Bandaríkin, Bretland og Frakkland, samþykktu málamiðl-
unartillögu sexveldanna. En Vishinsky barði í borðið og
tilkynnti að hann myndi beita neitunarvaldi því, sem stór-
veldin hafa samkvæmt reglum samtakanna. Hann ljet heldur
ekki sitja við orðin tóm, heldur greiddi atkvæði gegn sátta-
boðinu ásamt Manuilsky.
Berlínardeilan, sem Vesturveldin lögðu fyrir Öryggisráðið,
er þessvegna jafn óleyst nú og þegar það hóf umræður um
hana. E. t. v. eru þó samkomulagshorfur ennþá verri. Til-
raun, sem virtist gefa góðar vonir um árangur hefur farið
út um þúfur. Enginn getur dregið í efa sáttavilja hir.na sex
ríkja, sem að miðlunartillögunum stóðu. Þessi ríki voru
dreifð um hina ýmsu hluta heims. Fyrir þeim vakti það eitt
að leggja málstað friðar og öryggis lið á hættulegu augna-
bliki. Allur heimurinn beið árangursins af málamiðlun þeirra
rneð mikilli eftirvæntingu. Þessvegna hafa líka vonbrigðin
y’fir skipbroti þeirra í Öryggisráðinu orðið tilfinnanlegri
En hvað verður næst í Berlínardeilunni?
★
UR DAGLEGA LIFINU
Útigangshestar.
LANGHOLTSBÚI segir frá
3vi, að undanfarna daga, eða
síðan veðurbreytingin varð og
snjóaði með nokkru frosti, hafi
hann og nágrannar sínir orðið
varir við ömurlega gesti, sem
reiki um hverfið.
Eru það hungraðir hestar,
sem reika þarna um klakann
og virðast hveragi eiga sama
stað, nótt nje dag. Heimildar-
maður minn bætir því við að
hrossin leiti í sorptunnur eftir
æti og takist stundum að nudda
lokum af sorpílátum og róti í
þeim.
Enginn verður var við eigend
ur þessara þörfu þjóna, eða
virðist vifja skifta sjer af þeim.
*■ •
■fí
IVlál fyrir Dýravernd-
"unarfjelagið.
ÞAÐ ER ömurlegt að sjá úti-
gangshesta inni í miðri Reykja-
vík og ætti vitanlega ekki að
líðast. Það má vera að sveita-
menn kunni að segja, að óþarfi
sje að taka hesta á gjöf á vetur-
nóttum og að margir hestar
hafi það harðara en þeir, sem
gangi lausir um hana Reykja-
vík. En það er ekkert svar. Borg
arbúar kæra sig ekkert um að
húsdýr gangi um á lóðum
þeirra.
Hjer er verkefni, bæði fyrir
lögreglu og Dýraverndunarfje-
lag íslands. Þeir, sem verða
varir við óskilahross ættu tafar
laust að tilkynna það lögregl-
unni.
Hestahaginn.
EN UM illa meðferð skepna
hjer fyrir augunum á höfuð-
staðarbúum mætti segja nokkr
ar sögurnar og þær ekki falleg-
ar.
Vini mínum, sem býr í Lang-
holtinu, blöskraði svo, að sjá
útigangshrossin núna fyrsta
vetrardag, að hann skrifaði eft-
irfarandi sögu um hestahaga
þar innfrá:
•
Alt rótnagað.
„HJER SKAMT neðan við
Langholtsveginn er afgirtur
blettur, sennilega um 2 dag-
sláttur að stærð. Þar hefir hest-
um verið beitt alt árið. Blett-
urinn er rótnagaður fyrir löngu
og nú í fyrstu fölinni sjest þar
ekkert og ekkert afdrep, því
jeg tel varla skúrskrifli, sem
flutt var þangað í sumar, því
það verður ekki sjeð að hann
komi að neinu gagni.
H’rissin verða því að láta s.ier
nægja að standa í höm á ber-
svæði hvernig sem veður er og
af hvaða átt, sem hann blæs“.
e
Fjórum búinn staður.
„ÞAÐ VIRÐIST svo, sem
fjórum hestum sje ætlað að
hafa samastað þarna í þessari
eyðimörk í vetur.
Jeg mintist þess. sem jeg sá
þarna innfrá i fyrra, rjett fj’r-
ir jólin. Það, var ,að morgni
dags eftir eina illviðrisnóttina,
að lögregluþjónar birtust hjer
innfrá bjá okkur með mikinn
viðbúnað. kranabíl og hvað
eina. Þessar „heisigræjur“ voru
settar í gang og viti menn neð-
an í þeim hangir hestsskrokk-
ur, steindauður og beingaddað-
ur. Hann hafði fengið meira en
nóg af útivistinni.
•
Draumar og bænahald.
„HVAÐ SKYLDI eigandann
hafa dreymt þessa nótt í hlýja
rúminu sínu“, bætir brjefritari
við. „Væntanlega ekki að hann
hafi legið alsnakinn úti í fönn-
inni.
Svo slæmt hefir það ekki
verið. Hann hefir eflaust lesið
bænirnar sínar áður en hann
fór að hátta og sofið í einum
dúr“.
Misskildar
hugleiðingar.
böðvar STEINÞORSSON,
formaður Matsveina- og veit-
ingaþjónafjelags Islands hefir
sent langt brjef, þar sem hann
tekur upp þykkjuna fyrir
starfsbræður sína út af hugleið-
ingum, sem birtust hjer í dálk-
unum 10. þ. m.
Brjef formannsins er of langt
til þess að það sje birt í þessu
takmarkaða rúmi. En á hitt skal
bent, að í pistlum þessum var
ekki á einn eða annan hátt
veist að þjónastjettinni, utan
að minst var á óhreinan þjón,
sem káfaði klaufalega á matar-
áhöldum. Ennfremur var að því
vikið, að það þyrfti að sjá þjón-
um fyrir betri mentun en þeir
nú fá í fági sínu.
Brjef formannsins byggist á
óþarfa viðkvæmni og þeim mis-
skilningi, að það hafi verið
„ráðist á“ þjónastjettina.
Má ekki mikið útaf
bregða.
EN ÞANNIG GENGUR það,
að ekki má mikið út af bregða
í ræðu, eða riti til þess, að mis-
skilningi geti valdið. |
Arngrímur Kristjánsson skóla
stjóri hringdi til mín á dögun-
um og þakkaði mjer ekkert fyr-
ir greiða, sem jeg hjelt að jeg
hefði gert honum með því
að minnast á brjef, sem
hann sendi um það, sem
hann hefir gert til þess, að leið-
beina börnum um almenna
hegðun.
„Það var ekki tilgangur minn
að ætla að fara að slá'mjer eða
mín^m skóla neitt upp, eða
telja okkur betri, en aðra“,
sagði Arngrímur. Og samtalið
varð lengra, en kemur ekki
þessu máli við.
Það virðist vera orðið erfitt,
að loýa einn ,nema að lasta ann-
an, eða öfugt.
MEÐAL ANNARA ORÐa
Ævintyri um „óskeikuli ofurmenni"
Það er ekki að furða þótt um það sje spurt. En svarið
liggur ekki á reiðum höndum. Fullkomin óvissa ríkir um
það, hvort unnt reynist að leggja fram nýjan samkomulags-
grundvöll, hvað þá heldur um það, hvort sættir takast um
hann. Vera má að Vesturveldin leggi málið nú fyrir Alls-
h'erjarþingið. En sumir eru þeirrar skoðunar að ef það gerði
samþykkt um það, sem væri mjög andstæð Rússum, þá kynni
svo að fara að Rússland segði sig úr samtökum Sameinuðu
Þjóðanna og gæti það auðvitað haft örlagaríkar afleiðingar.
Annars virðist sú skoðun nú verða stöðugt almennari að
Rússar ætli sjer að eyðileggja þessi samtök algjörlega með
því að koma í veg fyrir allan jákvæðan árangur af störfum
þeirra. Styður framkoma Vishinsky þá getgátu greinilega.
Rússar hafa engan vilja sýnt til þess að leysa Berlínardeil-
una, hvorki í Öryggisráðinu nje annarsstaðar. Þeir gerðu að
vísu samkomulag við fulltrúa Vesturveldanna í Moskvu í
sumar. En þegar til Berlín kom ljet Stalin Sokolovsky mar-
skálk sinn svíkja það með köldu blóði. Þannig hefur Sovjet-
stjómin leikið tveim skjöldum í málinu.
En þrátt fyrir alla tregðu Rússa til að leysa þetta deilumál
er þó eitt veigamikið atriði ónefnt, sem gefið getur nokkra
von um að samkomulag geti náðst og Rússar fengist til við-
ræðna um afnám samgöngubannsins. Það er sú staðreynd að
Vesturveldin hafa haldið uppi öllum nauðsynlegustu flutn-
ingum til Berlínar loftleiðis. Samgöngubann Rússa hefur
þannig alls ekki náð þeim tilgangi sínum að gera Vestur-
veldunum ókleift að haldast við í borginni. Af þessari ástæðu
hefur samgöngubannið mist verulegan hluta gildis síns fyrir
Rússa. Þeim hefur að vísu tekist að baka hinum hernáms-
yfirvöldunum gífurlegt óhagræði og aukakostnað. En þau
sitja engu að síður kyrr í Berlín og á þeim er ekkert farar-
snið þrátt fyrir þrákelkni Rússa.
OLLUM ÞEIM, sem fylgdust
með valdatímabili Adolfs Hitl-
er, er kunnugt um bókabrenn-
ur nasista, falsanir þeirra á
sögulegum heimildum og aðrar
tilraunir til að kenna Þjóðverj-
um og raunar öllum heiminum,
að líta á nasistafl., sem bjarg-
vætt Þýskalands og Hitler og
aðra forustumenn hans sem for
vígismenn frelsis og framfara.
Sagnritarar flokksins umsömdu
námsbækur skólanna og sá
kennari gat búist við mestum
og skjótustum frama, sem blygð
unarlaust hlóð lofi á nasista-
klíkuna og ósvífnastur var í
dómum sínum um andstæðinga
hennar.
• •
BÓKABRENNUR
*■ STALINS
Ofstæki þýsku nasistanna og
sú staðreýnd, að erlendir frjetta
menn' áttu auðveldara með að
fylgjast með atburðum í Þýska-
landi en öðrum einræðisríkj-
um, varð þess valdandi, að fólk
gerði sjer það oft og tíðum
ekki ljóst, að aðrir einræðis-
herrar en Hitler beittu sögu-
legum fölsunum og einhliða á-
róðri til að fegra sig og fylg-
ismenn sína og „rjettlæta“ of-
beldið og kúgunina og ófrelsið,
sem jafnan hefir verið megin-
einkenni einræðisstefnunnar. •—
Einn þeirra manna, sem beitt
hefur slíkum aðferðum allt frá
upphafi — og sem getur stært
sig af raunhæfari árangri en
Hitler og Mussolini samanlagt
— er Stalin ei.nræðisherra; og
á fáum stöðum munu bóka-
brennurnar hafa verið stærri og
tíðari en í ríki hans, Rússlandi.
• •
FLESTIR ERU
IIORFNIR
Itarlegar upplýsingar koma
fram um þessa hlið rússneska
kommúnistaeinræðisins í bók-
inni „Three Who Made a Re-
volution“ eftir Bertram Ð.
Wolfe. Wolfe, sem um skeið
! var kommúnisti, hefur heimsótt
j Rússland og varið fjölda ára til
rannsókna á rússnesku bylting-
unni, forustumönnum hennar
og átökum Stalins og hinna
gomlu fjelaga hans, sem flestir
hafa verið líflátnir eða „horfið“.
í * *
FALSANIR
STALINS
Wolfe bendir á mýmörg dæmi
um það, hvernig Stalin hefur
látið kalla sögugögn rússnesku
byltingarinnar og endurminn-
ingar gamalla kommúnista fals
anir, til þess eins að gera sinn
eigin þátt í byltingarbaráttunni
stærri og áhrifameiri en hann
var í raun og veru. „Lesandinn
ætti að gera sjer það ljóst“, seg
ir Wolfe, „að aldrei í heimssög-
! unni hefur nokkrum manni
j tekist betur en Stalin að falsa
jmyndina af sjálfum sjer“.
I ® •
LJÚGVITNI.
Hann fann upp hetjusögur
um sjálfan sig, heldur Wolfe
áfram, og beitti síðan hinu al-
gera einræðisvaldi sínu til að
neyða aðra til að gerast Ijúg-
vitni og staðfesta þær, til að
gera upptækar og eyðileggja
ibækur, sem sögðu sannleikann,
j og til þess að láta rita nýjar
bækur, þar sem ekki er minst
á afrek mannanna, sem hann
: hefur látið myrða, en honum
sjálfum þökkuð afreksverk, er
j hann aldrei vann. Fyr á tímum
smjöðruðu hirðskáldin og
! hræsnararnir fyrir þjóðhöfð-
ingjunum: en aldrei hefur það
áður komið fyrir, að skólabók-
um og bókasöfnum heimsveld-
is hafi verið breytt til þess að
skapa æfintýrið um óskeikul-
leik ofurmennis.
I Skartgripi’- týnast
a Oueen Elisabeth
LONDON — Þegar hafiskipið Queen
Elisabeth kom til Southamton frá
New York síðast, fóru íulltrúar frá
Scotland Yard um borð í skipið,
vegna þess að skartgripir konu nokk-
urrar, sem var farþegi á skipinu,
höfðu týnst. Voru þeir metnir á 8,
000 dollara.