Morgunblaðið - 08.12.1948, Qupperneq 5

Miðvikudagur 8. des. 1948.
MORGIílIBLAÐIÐ
blauðsyn samræmdrar áætiunar um framt
kvæmdir og endurbætur í símamáium
ÞAÐ er mikið talað og ritað
um Marshallaðstoð þessa dag-
ana bæði hjer heima og er-
letndis. Bandaríki Norður-
Ameríku bjóða fjárhagslega,
hagfræðilega, skipulags- og
verkfræðilega aðstoð þeim þjóð
um, sem þes þarfnast og vilja
taka á móti henni.
íslenska ríkisstjórnin hefur
birt óskalista um framkvæmd-
ir í sambandi við Marshallað-
stoðina, miklar stórhuga endur
bætur til lands og sjávar. En
það er ekki einu orði minst á
stærsta þjóðnýtta fyrirtæki
ríkisins Landssímann, sem þó
þarfnast endurskipunar, senni
lega meira en nokkurt annað
fyrirtæki landsins til þess að
geta fylgst með þeirri þróun,
sem nú á sjer stað á öllum
sviðum. Landssiminn „misti af
strætisvagninum“ þegar önn-
ur fyrirtæki og einstaklingar
rjeðust í nýsköpun og hjakkar
þess vegna í sama farinu og
fyrir styrjöldina með úrelt og
ónóg tæki og mannfrekt og af-
kastalítið fyrirkomulag.
Reikningsfyrirkomulagið er
að mestu eins og það var fyrir
40 árum með blýanta og strok
leður, sem aðaláhöld skrif-
stofufólksins að viðbættum
nokkrum samlagningar- og rit-
vjelum. Að vísu hefur verið
tekin upp ný aðferð við reikn-
ingsfærslu langlínuafgreiðsl-
unar hjer í Reykjavík, ísa-
firði, Vestmannaeyjum og
Siglufirði, aðferð, sem jeg
kynti mjer í Kaupmannahöfn
haustið 1945 og hefur reynst
vinnusparandi, fljótvirkari og
ábyggilegri en gamla tvíritun-
arfyrirkomulagið. Er þetta
spor í rjetta átt, en nauðsyn-
legt væri að alt bókhaldskerfi
Landssímans væri endurskoð-
að og nýtísku vjelabókhaldi
komið á laggirnar.
Talssímaþjónustan i heild
þarf að endurbæta. Þær fram-
kvæmdir, sem gerðar hafa ver
ið á því sviði síðan styrjöld-
ínni lauk eru algjörlega ónóg-
ar og þannig skipulagðar, að
bundið er mikið fje í þeim án
þes að notfærðir sjeu mögu-
leikar til þess að fá einhverjar
tekjur af þessum framkvæmd-
um.
Það var á sínum tíma keypt
mikið af misjafnlega góðum
jarðstrengjum af setuliðunum,
sem þau skildu hjer eftir í
jörðini þegar styrjöldinni lauk.
Einnig heíur verið lagður jarð
strengur mikið umtalaður frá
Hvalfirði til Holtavörðuheið-
ar.
Nú er það sameiginlegt með
jarðstrengina að sje um veru-
lega vegalengd að ræða þarf
magnara í sambandi við þá til
þess að gott talsímasamband
fáist í þeim. Annað veigamikið
atriði er að til sjeu skiftiborð
'á símastöðvum þeim, sem jarð
strengirnir liggja að svo hægt
sje að starfrækja þessi talsam-
bönd. Það er því augljóst að
þetta alt þarf að fylgjast að,
talsímalínur og jarðstrengir,
magnarar og skiftiborð til
þess að hagnýta talsamböndin
Eftir Guðmund Jónm
og þar með möguleikana á að
fullnægja einhverju af hinni
gýfurlegu símatalaeftirspurn
og um leið að afla tekna fyrir
Landssímann. En þetta er því
miður ekki tilfellið. Magnara-
lausum línum er demmt inn í úr
elt og yfirfull skiftiborð, eða
þær liggja ónotaðar í jörðinni.
Það heyrist þarafleiðandi ver
ó þessum nýju jarðstrengssam
böndum en á loftlínunum. —
Undirbúningur símtalanna
vegna úreltra og ónógra tækja i
og hve illa heyrist, óeðlilega ’
langur, alt að 3 til 5 minútur, j
í staðin fyrir 30 sekúndur með
nýtísku tækjum og hæfilegu
álagi. Simanotendur eyða meiri
tíma í símtalið vegna þess hve
illa heyrist og eru óánægðir.'■
Starfsfólkið þreytist og afköst
þess minka Qg Landssíminn
tapar stórfje. i
Þá er ekki nóg með að Lands-
símann vantar skiftiborð, held
ur haf orðið óskiljanleg mis-
tök með þau fáu skiftiborð,
sem komið hafa til landsins
eftir styrjöldina. Eru t.d. skifti
borðin, sem sett hafa verið upp
á símastöðvunum í Keflavík,
Akranesi, Neskaupstað og Vest
mannaeyjum gamaldags, óá-
byggileg 'og seinvirk klaffa-
borð, sem engin ástæða er til
að nota á þessum stöðum þar
sem næganlegt rafmagn er fyr
ir hendi og hefðu þar átt að
koma nýtísku skiftiborð með
ljósaútbúnaði.
Landssíminn hefur enn sin
aðalviðskipti á skiftiborðum
og símatækjum við Noreg og
Svíþjóð og virðist vera mjög
erfitt að fá það sem hann van-
hagar um frá þessum löndum
og ýmsar kvaðir settar af
þeirra hálfu, virðist, minsta
kosti hvað skiftiborðunum við
víkur, að þeir óliti að landið
sje ennþá upplýst með olíu-
lömpum og grútartýrum og
þarafleiðandi henti okkur best
það gamla.
Finst mjer ótrúlegt að ekki
hafi verið farið fram á annað
og betra frá Landssímans
hálfu. Virðist ennþá loða við,
að upphaflega keypti Lands-
simin alt sitt efni og áhöld frá
Noregi og Svíþjóð vegna þess
að viðskifti Islands voru á
þeim tíma aðallega við þessi
lönd og Danmörku kjötið, síld-
in og saltfiskurinn, en síðan
hafa tímarnir breytsts og við
höfum nú aðstöðu til þess að
beina okkar viðskiptum þang-
að sem haganlegast er.
Þá er ósamræmi það, sem
nú er milli hjeraðssíma eða
sveitasíma og aðallínukerfi
Landssímans mjög svo athuga
vert. A síðari árum hafa mjög
margir sveitabæir fengið síma,
og á stundum hefur litið út
sem um væri að ræðá kapp-
hlaup um hvort takast mætti
að leggja síma að bænum áður
en hann legðist í eyði. Mikið
af þessum símum koma ekki
bændum að fullum notum
vegna þess að sambandið við
aðalkerfi Landssímans er ófull
nægjandi eða slæmt. — Væri
nauðsynlegt þegar sveitasímar
eru fyrirhugaðiiN að um leið
væri endurbætt aðalkerfi
Landssímans i hlutfalli við
fjölgun símanna, svo full not
yrðu af þeim og um leið fengi
Landssiminn tekjur af lang-
línusímtölum. Eins og sveita-
lagnirnar eru framkvæmdar
nú eru þær stórkostlegur út-
gjaldaliður fviir Landssímann
og tekjumöguleikar sáralitlir
eða engir.
Endurbætur og nýsköpun at
vinnuveganna útheimtir fljót-
virka og ábyggilega talsíma-
þjónustu og það er nauðsyn-
legt fyrir þjóðarbúskapinn að
Landssíminn heltist ekki úr
lestinni.
Það þarf að gera 5 til 10 ára
samræmda áætlun um fram-
kvæmdir Landssímans, en það
er því miður mín reynsla eftir
tæpt 8 ára starf sem eftirlits-
maður með talsimaafgreiðsl-
unni, að slik framtíðaráætlun
verði ekki gerð og framkvæmd
eins . og nú er skipað málum
hjá Landssímanum virðist því
ekki annað fyrir hendi en að
leytað verði aðstoðar utan frá
og þá náttúrlega þar sem síma
málin eru með nýtísku og arð-
berandi fýrirkomulagi. Þetta
mun kosta mikð fje og mikla
vinu en gefa aftur mikið i
aðra hönd, þar sem tekjumögu
leikarnir biða eftir því að
vera hagnýttir.
Landssími Islands, ásamt
pósti, flugþjónustu, íirðtækja-
þjónustu, sjerleyfisferðum o.
fl., er það mikið bókn að hag-
kvæm yerkaskifting er nauð-
synLeg.
Nú eru þær tillögur, sem
borna eru fram, til úrbóta tal-
símaþjónustuni að minsta
kosti, annað hvort alls ekki
teknar til greina eða smávægi
legar ívilnanir gerðar, eins og
til þess að friða þann, sem til-
löguna bar fram, en mólin
aldrei krufin til mergjar svo
hægt sje að komast að ákveð-
inni niðurstöðu.
Jeg vil taka það fram að
hjer er ekki ráðist á einstakl-
inga eða stjórn Landssímans,
heldur á skipulagsleysið. Það
er mjög sennilegt að hugsunar
háttur minn falli ekki inn í
þann, sem ríkir hjá Landssím-
anum, en sennilega hefur vera
mín meðal annara þjóða.í 12
ár átt sin þátt í því, en þar var
í hávegum höfð hin gullna
setning „hver maður á sínum
stað“ með sjálfstæð verkefni
og sjálfstæða hugsun og á-
byrgðartilfinningu, en hjerna
virðist það vera „allsstaðar og
hvergi og aðrir hugsa fyrir
þig“.
Það má segja um Landssím-
ann að hann sje stærsta þjóð-
bera veggir talklefanna venju-
iega þess vitni. Biðstofur I.andg
simans, minnsta kosti í nýbygg
ingum hans, ættu að vera vi;;t-
legar með nægum þægiiegum
sætum, snyrtiklefa og talklof-
arnir loftgóðir og bjartir ineíf
litlu skrifborði stól og ritföng-
um eins og tíðkast víða er'iendis.
nýtta verslunarfyrirtæki rikis-
ins, með einkarjett á sölu mjög
aðgengilegrar vöru, sem sje sím
tala, símskey.ta, loftskeyta-
tækja, talsímatækja o.. s. frv.,
og verðið undanþegið öllu verð- l^mnig væri ekkert á moti. þyi
lagseftirliti og .eftirspurn stöð-
ugt vaxandi. .Þao liggur í aug-
um uppi að þessa möguleika
þarf að hagnýta sem best með
hag Landssímans og viðskifta-
vinanna fyrir augum, Sjerstak-
lega þarf að bæta aðstöðu þeirra
mörgu sem ekki haía síma. Er
sennilega engin borg.eða oar í
heimi með vfir 50,000 ibúa
nema Reykjavík sem ekki hef-
ur nema eina símstöð og eitt
pósthús. Eru símalausir sima-
notendur illa settir þeir sem
fjarst búa og verða þeir annað
hvort að vera upp á liðligheit
nágrannanna komnir ,um simaaf
not eða fara langar vegalengd-
ir á símstöðina og biða þar
máske klukkutímunum saman.
Eru það mörg símtöl sem Lands
síminn verður af sökum erfið-
leika á þessu sviði. Þá eru bið-
stofurnar á Landssímastöðvun-
að .Landssíminn gæfi sim.a.n.o.t-
endum, með síma, kost á a«5
.velja litinn á símaáh öidi ina
þeirra þar sem á heimsmarkaðtt
una er úrval í ýmsum ututn.
Það eru ábvggilega margir en*
eru leiðir á svörtu tækjunum.
Virðist mjer að meiri áher:;lt»
ætti að leggja á það a5 'gora
viðskiftavini Landssimsns á-
nægoa. Þjóðnýtt fyrirtær.i yiir-
leiít ættu að standa .bitur aíí
vígi en einstaklingsfrarntat'iíl
um hagnýtingu nútíma tfíii'U*
og s»ttu að vera vel vakar.di fyr
ir öllum nýungum se:"
starfræksluna einfaldari. f.ljót-
virkari og ódýrari.
Landssíminn hefur . tis
starfsfólki á að skipa og me3
góðri þjálfun, nútíma tækjum,
vel skipulagðri verkaskiftingt*
og góðum vinnuskilyrðun*
•mundi hann geta orðið vinsajl-
um yfirleitt leiðinlegar vægast asía og í fremstu röð arðbe-nndJ
sagt, með hörðum og venjulega fyrirtækja ríkisins.
ófullnægjandi sætum, talklef-1 Sex milljónir doUara af
arnir eru ennþá árið 1948 loít- Marshallaðstoðinni hafa mriíf
litlar langlokur af þeirri gerð iegðar tií hliðar til teknisi;rar
þar sem símanotandi verður að -aðstoðar í þeim löndum sen*
standa upp á endann meðan á.gerst hafa aðilar. Vona jeg aO
símtalinu stendur, engin rit- eítthvað af heirri aðstoð eet»
föng eða pappir til að- notera kemur i hlut Islands, veroi £ tl—
hjá sjer atriði úr símtalinu, enda uð Lanössímanum.
I.isti yfir nýjar
útlendar bækur
hjá
Finni F.inar->yni. tíávallagötu 41
The joui rial of I.ugene Ðelacrpix
Hemleík van Loon: iReport of St. Peter.
Thomas >fann: Buddenbrooks
Thomas Mann: Stories of Three Decades
Thomas Afaim: Essays of trhee Decades.
Lin Vutang: The Gay Genius
Galsworthy: The For.syte Saga. þrjú bindi í ejnu.
GaUworthy: A Mouerne Comedy. þrjn hindi í eim
Cordell Hull: Tre Memoirs
Herbert Weiiistock: Tchaifeovsky
Mclntire: Twelve Year? vvith Roosevelt
Colonel W ehster: Ti te History of the Olimpic
gfaines, og margar fleiri.
Ávallt viðlátinn frá 2—7 .eSa eftir samkomulagi.
h'innur Einar&sfm Hátfúlafíötu 41. Sími 4281.
inngangur um kjallarady-r í vesturenda hússins.
Höftuii fyrirliggjandi hessian 50 og 72 tommu 8 oz.
öíafur Cjíóíaóou & Co. L f,; >
Sími 81310.
BEST AB AUGLtSA i MORGWBL4B1IW