Morgunblaðið - 08.12.1948, Qupperneq 6

6
/
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. des. 1948.
Iimfhitnmgsyfirvöld í glerhúsi
í 263. TBL. TÍMANS, þann 26.
nóv. s. 1. birtist grein undir nafn-
inu „Deilur á innflutningsyfir-
völdin“ undirrituð „Borgari".
„Sjerhver þekkist á sínum verk
um“, segir máltækið og fer svo
hjer að handbragð Stefáns Jóns-
sonar skrifstofustjóra viðskipta-
nefndar er of áberandi til að
ekki þekkist, nema að einhver
hafi tekið að sjer að herma stíl
hans, eins og sagt er um ungu
skáldin gagnvart hinum eldri.
Ekki er fyllilega ljóst hvað fyrir
þeim heiðursmanni vakir, er
hann skrifar greinina, nema ef
vera skyldi að hún ætti að vera
eitthvað í líkingu við varnar-
ræðu Sókratesar forðum og hef-
ur þá óhönduglega til tekist, því
að þessi varnarræða ber greini-
leg merki vondrar samvisku.
En þar, sem hjer er riðið á
vaðið með að skrifa um mál, seih
lítið hefir verið ritað um opin-
berlega þykir mjer ástæða til að
láta í ljós mín sjónarmið í því
efni, ekki síst vegna þess að jeg
furða mig á því að verslunar-
stjettin skuli ekki hafa hreyft því
opinberlega og gefið þannig
„Borgara“ viðskiptanefndar til-
efni til að skrifa umrædda grein
í Tímann.
Meginefni greinarinnar er, fyr-
ir utan stunur undan vanþakk-
læti almennings og skilningsleysi
í garð innflutningsyfirvaldanna,
„samþykkt viðskiptanefndar" s.l.
sumar um „að svipta framvegis
þá einstaklinga og þau fyrirtæki
rjetti til gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfa, er brjóta sett verðlags-
ákvæði —
— „Aðgerðum þeim er hjer
ræðir, ákveður nefndin að beita
strax, til bráðabirgða, er sann-
anir um verðlagsbrot, þess eðlis,
er að framan greinir liggur fyrir
á skrifstofu verðlagsstjóra, enda
sje málið samtímis sent sakadóm-
ara.
Síðan er meint, ódæmt, og að
því er virðist ekki fullrannsakað
verðlagsbrotamál, tengt við þessa
reglugerð.
Jeg vil taka það strax fram,
svo að engum misskilningi geti
valdið, að jeg er fyllilega sam-
mála „Borgara" viðskiptanefnd-
ar um það atriði, að rjett sje að
beita mjög þungum og vægðar-
lausum refsingum í verðlagsbrota
málum, en hinsvegar er mjer
ekki sama hverskonar trúðar
handfjatla íslensk lög, nje hvort
slíkar refsingar samrýmist ís-
lenskum lögum og rjettarvenj-
um, að því leyti sjerstaklega,
hvort lögin gangi jafnt yfir alla
hlutaðeigandi.
XJt frá þessu sjónarmiði vildi
jeg leyfa mjer að fara nokkrum
orðum um „samþykkt viðskipta-
nefndar“ frá s. 1. sumri.
Það sem fyrst hlýtur að vekja
athygli er að skrifað stendur þar:
„Viðskiptanefnd ákveður að
svipta framvegis þá einstaklinga
og þau fyrirtæki rjetti til gjald-
eyris- og innflutningsleyfa, er
brjóta sett verðlagsákvæði“ o. s.
frv.
Það verður m. ö. o. strax aug-
ljóst að þessi lög geta ekki eðli
samkvæmt gengið jafnt yfir alla.
Það getur nefnilega auðveld-
lega hent að t. d. smásöluversl-
un, sem aldrei hefur flutt eða
flytur neitt inn brjóti sett verð-
lagsákvæði, eða t. d. verslun eða
einstaklingar, sem versla ein-
göngu með innlendar iðnaðar-
vörur eða landbúnaðarafurðir.
Hverá á þá innflytjandinn að
gjalda sjerstaklega umfram hinn,
þegar. báðir brjótá i sömu ákvæði
(verðlagsákvæði) og eru hugsan-
lega í sömu sök.
Á þjóðfjelagið að þola það að
einhver „allrahæstvirt nefnd“
geti gert samþykkt og sett regl-
ur, sem mismuna þegnum þess.
Hvað mundi vera sagt um
hreppstjóra eða annað yfirvald
úti á landi sem auglýsti þá sam-
þykkt sína að hann mundi fram-
vegis og án undangengins dóms
svipta mann, Sem gerði sig sek-
an um að stela reiðhjóli, öku-
rjettindum á bíl?
Það mundi verða hlegði að hon
um mundi einhver svara.
En vitleysan getur bara geng-
ið svo langt að það sje ekki nóg
að hlægja að henni.
Annað atriði „samþykktarinn-
ar“ sem athygli vekur er: „nefnd
in ákveður fyrst um sinn að meta
eftir málavöxtum í hverju ein-
stöku tilfelli, hvort hinn brotlegi
skuli sviptur leyfum um stund-
arsakir, tiltekinn tíma eða með
öllu um óákveðinn tíma“ o. s. frv.
Hjer er það ákveðið kallt og
rólega að verðlagsstjóri, sem er
samkvæmt lögum um fjárhágs-
ráð o. fl. einskonar undirnefnd
viðskiptanefndar og viðskipta-
nefnd skuli hafa bæði ákæru og
dómsvaldið í einu og sama máli
og það án undangengins dóms
löglegra dómsvalda, eins og síðar
kemur fram.
Skyldi annað eins hafa heyrst,
þar sem lög og rjettur er ein-
hvers metin? Hvernig mundi
verða á það litið ef t. d. húsa-
leigunefnd dæmdi húseiganda,
sem hún lcæmist á snoðir um að
hefði leigt íbúð á okurverði, sjálf,
og dómurinn yrði í samræmi við
fyrsta atriði umræddrar „sam-
þykktar“ sá, að hinn seki mætti
ekki leigja út íbúð um stund-
arsakir, tiltekinn tíma, eða aldrei
fyrir utan venjulegan dóm að
lokinni rannsókn.
Jeg tel vafalaust að slíkt mundi
ekki líðast.
En hversvegna líðst þá annari
nefnd svona „Egilstaðasam-
þykkt“.
Þriðja og síðasta atriðið, sem
hjer verður drepið á er svo: —
„Aðgerðum þeim er hjer um ræð-
ir ákveður nefndin að beita strax
til bráðabirgða — enda sje málið
samtímis sent sakadómara til
meðferðar. Hjer er viðskipta-
nefnd ekki að fara í neinar graf-
götur með það að hún er að setja
sig sem dómara í málum, sem
ekki hafa fengið meðferð nje
dóm lögum samkvæmt og dæma
menn til refsingar, sem dómstól-
unum er hvergi ætlað að hafa
áhrif á. Það er m. ö. o. verið að
stofna sjerstakan óháðan dóm-
stól, og ábyrgðarlausan, sem
getur á hverjum tírna, eftir því
hverjir þar sitja, látið stjórnast
af mjög annarlegum sjónarmið-
um, skyldleika, kunningskap o.
s. frv. án laga og rjettar.
Jeg vona nú, er jeg hefi bent
á þetta, að mjer verði virt til
vorkunnar, þó jeg hafi grunað
„Borgara" viðskiptanefndar um
vonda samvisku er hann reit
grein sína, og nefnt orðið „trúð-
ar“ í þessu sambandi.
En fleira er það í þessu grein-
arkorni „Stefáns“, sem vert væri
að minnast á, þó að þáð ættu aðr-
ir aðilar fremur að gera en jeg,
eins og tekið var fram í upphafi
greinarinnar.
Nærri hálf grein „Borgara“
Viðskiptanefndar fjallar um á-
kveðið verðlagsbrotamál hjá skó-
verslun einm hjer í bænum. Mjer
er af tilviljun lítið eitt kunnugt
um þetta mál, af meira og minna
tilviljunarkendum umræðum við
aðila, sem fulltrúar verðlags-
stjóra vjefengdu, að því er helst
verður skilið, af þeim ástæðum,
að þeir gátu ekki gefið þær upp-
lýsingar, er þeir vildu fá.
Að vísu er mjer ekki kunnugt
um, hvort rannsókn þess máls
sje lokið, en hygg þó að svo sje
ekki, en „Borgari“ Viðskipta-
nefndar talar svo kunnuglega um
málið að ekki getur verið um að
villast aðsetur hans, nema þá að
um alvarlegt trúnaðarbrot sje að
ræða hjá einhverjum á skrifstofu
verðlagsstjóra eða viðskiptanefnd
ar. Er því óþarft fyrir hann að
reyna að breiða yfir nafn og núm-
er eða að segja: „Mál þetta mun
að sjálfsögðu hafa verið kært til
sakadómara" o. s. frv.
Hjer er eitt, sem hlýtur að
vekja athygli, sém sje það,
hvernig „Borgari" viðskipta-
nefndar tengir saman „samþykkt
viðskiptanefndar“ og þetta á-
kveðna meinta verðlagsbrotamál.
Er ekki unnt að komast hjá að
álykta a&viðskiptanefnd ætli, eða
hafi beitt ákvæðum samþykktar-
innar í þessu máli.
Skýtur þá enn nokkru skökku
við um almennar rjettarvenjur
og rjettarmeðvitund viðskipta-
nefndar, því að meint verðlags-
brot var að því er jeg best veit
framið 2—3 vikum áður en við-
viðskiptanefnd gerði umrædda
„samþykkt".
Mundi hún því „verka aftur
fyrir sig“ og er það að minni
hyggju í fullu samræmi við
„samþykktina“ í heild en gagn-
stætt almennum rjettarvenjum.
Fæ jeg því ekki skilið að það
sje rjett, sem „Borgari" viðskipta
nefndar segir, að „ef opinber
starfsmaður sýnir ekki þegnskap
er hann sviptur starfi“.
Veit jeg ekki hver þegnskapur
er í því -fólginn, ef rjett er, að
viðskiptanefnd hafi dæmt í máli,
sem er ekki full rannsakað, beitt
ákveðinn aðila refsingu fyrir
meint brot, samkvæmt samþykkt
sem gerð er eftir að meint brot
er framið, og með aðstoð „Borg-
ara“ borið dómstólum landsins
rangsleitni og jafnvel hlutdrægni
á brýn, eftir því sem helst verð-
ur sjeð. Eða með hans eigin orð-
um:
„Þess utan sje reynslan sú, að
dómar í slíkum málum sjeu oft
svo vægir, að ekki sje útilokað
að hinn seki sleppi með veruleg-
an fjárhagslegan gróða“.
Þýkir mjer undarlegt, ef dóms
yfirvöldin gleipa þennan bita
þegjandi. I þessu sambandi þætti
mjer fróðlegt að heyra álit „Borg
ara“ viðskiptanefndar á því, ef
einhver nefnd t. d. sparnaðar-
nefnd rikisins legði hlustir við
almannaróminum og dæmdi opin
bera starfsmenn t. d. Viðskipta-
nefnd eftir sjerstakri „samþykkt"
án undangenginnar rannsóknar.
Ef einhverjir væru t. d. dæmd-
ir eða vikið frá starfi án frekari
athugunar, fyrir það eitt að al-
mannarómur segði, að þeir hefðu
veitt sínum eigin fyrirtækjum, í
skjóli opinbers starfs, aðstöðu
sem þeir á sama tíma hefðu neit-
að öðrum fyrirtækjum um; venju
legt slúður um mútuþægni, að
þeir hefðu leyft sjálfum sjer að
fara í luxusflakk til útlanda með
fjölskyldu og vinnukonu á sama
tíma og þeir neituðu öðrum um
það sama o. s. frv.
Sjálfum finnst mjer þetta vera
hliðstætt ákvörðun viðskipta-
nefndar, og vildi gjarnan vita
hvort „Borgari" hennar er mjer
sammála. Dm hina miklu raun
viðskiptanefndar skal jeg ekki
fjölyrða, því jeg vil ekki gera
ágreining um raun nefndarinnar
af óheiðarlegum borgurum og
raun heiðarlegra borgara af
nefndinni.
Margt er það fleira í gréin
„Borgará“ viðskiptanefndár, sem
gefur tilefni tiT athugásemda, þó
að því verði sleppt hjer. En ef
rjett ér til getið hjá mjer um
Framh. á bls. 7,
Landssamband bland-
aðra kóra tíu ára
LANDSSAMBAND blandaðra
kóra varð tíu ára s. 1. sunnudag
og hjelt þá upp á afmælið með
hófi í Flugvallarhótelinu. Var
þar fjölmenni mikið og skemt-
unin hin ánægjulegasta.
Jón Alexandersson, formað-
ur sambandsins, setti hófið, en
Edvald Malmquist stjórnaði
því. Sungu þrír af sambands-
kórunum við þetta tækifæri,
IOGT-kórinn, „Harpa“ og Tón
listarfjelagskórinn, en að lok-
um sungu allir kórarnir saman
þrjú lög, en endað var á þjóð-
söngnum. Margar ræður voru
og fluttar við þetta tækifæri
og fleira var til skemtunar.
Það var söngfjelag I.O.G.T.,
sem hafði forgöngu um stofnun
sambandsins, en aðalhvatamað
ur þess var Jakob Tryggvason,
þáverandi söngstjóri fjelagsins.
Fimm fjelög stóðu að stofnun
sambandsins, en það voru auk
Söngfjelags I.O.G.T., Kantötu-
kór Akureyrar, Sunnukórinn á
ísafirði, Vestmannakórinn í
Vestmannaeyjum og Kór Ró-
berts Abraham á Akureyri. Sá
kór er nú ekki lengur starf-
andi.
Síðan hafa fimm kórar gengið
í sambandið, og eru það: Kirkju
kór Borgarness, Söngfjelagið
Harpa, Söngfjelagið Húnar,
Samkór Reykjavíkur og Tón-
listarfjelagskórinn.
Söngmálaráð hefur starfað
innan sambandsins frá fyrstu
tíð og eru í því hverju sinni þrír
af söngstjórum sambandskór-
anna. í söngmálaráði eru nú
þessir menn: Björgvin Guð-
mundsson, Akureyri, Jónas Tó-
masson, ísafirði og dr. Victor
Urbantschitsrh, Rvík.
Tilgangur sambandsins er að
efla kórsöng og aðra söngmennt
á íslandi, m. a. með því, að
styðja eftir mætti starfsemi
kóra þeirra, sem eru í samband
inu, að halda uppi söngkenslu
fyrir fjelagsmenn sambands-
kóranna og efna til námskeiða
fyrir söngstjóra, eftir því, sem
ástæður leyfa, að efna til söng-
móta, þegar hentugt þykir og að
styðja og örfa íslensk tónskáld
með því að beita sjer fyrir út-
gáfu og flutningi tónsmíða
þeirra.
Sambandið hefur gefið út þrjú
sönglagahefti fjölrituð, sem nú
eru algerlega þrotin, og nú er
von á prentuðu hefti, sem Bóka
útgáfan „Norðri“ geíur út að
tilhlutan sambandsins og Björg
vin Guðmundsson hefur búið
til prentunar. Er þegar hafinn
undirbúningur að öðru hefti, er
Jónas Tómasson býr til
prentunar. Þá er og komið nokk
uð .áleiðis að safna til og fá
leyfi til að gefa út í vönduðum
búningi og fyrir blandaðar radd
ir þjóðsöngva flestra þeirra
þjóða, sem við Islendingar eig-
um skifti við.
Á þessum árum hafa sumir
sambandskórarnir sungið
stærstu kórverk fyrir blandaða
kóra, sem hjer á landi hafa ver
ið. flutt, og tveir. sambandskórar
tekið þátt í Norðurlandasöng-
mótum við mjög góðan orðstir
(Harpa 1946 og Tónlistarfjelags
kórinn 1948).
Stjórn L.B.K. er nú skipuð
þessum mönnum: Jón Alexand
ersson, form., Steindór Björns-
son, ritari og Eðvald B. Malm-
quist, gjaldkeri.
Axel Andrjesson
heldur námskeið
að Hólum og á
Sauðárkrók
AXEL ANDRJESSON, sendi-
kennari íþróttasambands ís-
lands, hefir nýlokið tveimur
námskeiðum, á Hólaskóla og
Sauðárkróki. Námskeiðið á Hól
um stóð yfir frá 16. okt. til 6.
nóv. Þátttakendur voru alls 53
úr íþróttafjelagi Hólaskóla og
U.M.F. Hjalta. Kenslan fór
fram daglega úti og inni.
Námskeiðið á Sauðárkróki
hófst 9. nóv. og var slitið 30.
s. m. Þátttakendur voru úr
U M.F. Tindastóli, Gagnfræða-
skólanum og barnaskólanum.
Á meðan námskeiðið stóð yf-
ir fóru Knattspyrnulið pilta og
handknattleikslið úr Tinda-
stóli til Hóla. Piltarnir þreyttu
úti-kapþleik við blandað lið úr
Hólaskóla-fjel. og Hjalta. Leik
urinn fór svo að Tindastóll
vann með 4:1. Dómari var Axel
Andrjesson. Eftir kappleikinn
sátu gestir kaffiboð hjá Hóla-
sveinum. Þegar staðið var upp
frá borðum, gengu allir út í
leikfimishús og var þar margt
manna komið. Sýndu þar 14
stúlkur úr Tindastóli hand-
knattleikskerfi Axels Andrjes-
sonar undir stjórn höfundarins.
Góður rómur var gerður að
%ýningunni.
Á eftir sýningunni var dans-
að í 2 tíma.
Áhorfendur voru um 100
manns á Hólum.
Námskeiðið á Sauðárkrók
endaði með 3 sýningum á Axels
kerfunum. Als sýndu 124, 74
piltar og 50 stúlkur. Húsfyllir
var á öllum sýningunum.
Námskeiðin bæði tókust með
ágætum. — Kennaranum var
haldið samsæti á Hótel Tinda-
stóli kvöldið áður en hann fór
frá Sauðárkróki.
- _a
Handknatfleiksmót
íslands
ÍSLANDSMÓTIÐ í handknatt-
leik hjelt áfram s.l. sunnudag.
Þá fóru leikar þannig, að Vík-
ingur vann Fram með 24:17 og
Valur vann ÍBH með 15:11.
Leikar standa nú þannig:
L U T Mörk St.
Ármann 3 3 0 56:38 6
Valur 3 2 1 42:31 4
í. R. 2 1 1 21.27 2
Víkingur 3 1 2 58:53 2
í. B. H. 3 1 2 41:46 2
Fram 3 1 2 46:58 2
K. R. 3 1 2 40:51 2
Enn ber þess að gæta, að
KR er talinn unninn leikurinn
við Val, en sá leikúr hefur ver-
ið kærður, og endanlegur úr-
skurður er ekki enn fenginn.