Morgunblaðið - 25.03.1949, Blaðsíða 5

Föstudagur 25. mars 1949.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Páll B. Melsteð:
ÁIMINGASTAÐUR EÐA FERBAMANNALANE
Horfnar fjarlægðir.
Það er ekki meira en svo, að
fólk hafi áttað sig á því, hve fjar
lægðir landa á milli hafa horfið
á síðustu árum, ef miðað er við
lestagang á innanlandssamgöng-
um í fyrri heimsstyrjöld, og flug-
ferðir núna, þá tekur jafnlang-
an tíma að ferðast frá Reykja-
vík til Oslo og tók að fara upp
á Kolviðarhól. Ef borið er sam-
an flugvjelasamgöngur við skipa-
samgöngur í byrjun þessarar
heimsstyrjaldar og nú, tekur á-
líka marga daga að ferðast með
farþegaskipum til næstu höfuð-
borga á Norðurlöndum og það
tekur marga klukkutíma með
flugvjelum. Einangrun lands og
þjóðar er horfin, og ekki fer hjó
því að það valdi áhrifum og um-
róti og gefi tækifæri til mögu-
leika, sem áður voru ekki fyrir
hendi eins auðveldlega og eftir-
leiðis.
Þegar er þetta farið að hafa
áhrif á atvinnuhætti, á jeg þar
við flugstarfsemi landsmanna, en
þessi atvinnuvegur getur því að-
eins þrifist að honum sje búinn
sem fyrst góður starfsgrundvöll-
ur og er einn þáttur hans sá, að
sjeð sje fyrir góðum gististöðum
hjerlendis semxfyrst.
Samgönguhraðinn — flutnings-
magn — hóf.elrekstur.
Fyrir 30 til 40 árum, þegar all-
ar samgöngur voru seinar, var
Reykjavík miklu betur sett með
hótel en nú í samanburði við
fólksfjölda. Framfarir hafa verið
stórkostlegar í húsakosti. og hý-
býlaháttum og það svo áð við
þolum þar samanburð við hvaða
þjóð sem er. Einnig hefur höfuð-
borg vor eignast eina hina dýr-
ustu líkbrennsiuhöll í heimi, svo
að borgarbúar hjer geta lifað og
dáið samkvæmt nýjustu tísku,
ög getum við þvi boðið hvaða
útlendingi sem vora skal sóma-
samlega útför ef á þyrfti að
halda, en ef þarf að hýsa einn eða
fleiri útlendinga, þá vandast mál
ið, annaðhvort' komast þeir á
Hótel Borg, eftir að hafa verið.
á biðlista langa lengi, jafnvel
þangað til Alþingi er lokið, ef
þetta skeður um þingtímann, eða
þeim er komið fyrir á heimilum
einstaklinga eða gististöðum hjer
í bæ, sem varla er hægt að kalla
hótel.
Þessi hótelskortur er að vísu
víðar en hjer á landi, en í sam-
anburði við allar framkvæmdir
hjer í síðasta stríði og þar á
eftir, erum við langt á eftir öll-
um okkar nágrannaþjóðum, sem
höfðu nægileg hótel fram að síð-
ustu styrjöld, en nú eiga við
hótelskort að búa vegna aukins
samgönguhraða heimsálfa á milli.
Hvað þá með Reykjavík, sem hef
ur lítið fleiri hótelherbergi upp
á að bjóða nú, en þegar íbúatal-
an var um 10 þúsund fyrir 35 til
40 árum.
Hugleiðingar og staðreyndir
um mikilsvert hagsmunamá!
Fyrri grein
Fyrsta spurning. Hótel.
Þegar ferðamenn ætla í frí eða
skemmtiferð gera þeir fyrst
ferðaáætlun og athuga hvert
hægt sje að halda og er þá fyrsta
spurningin, enf hótel og gististað-
ir fáanleg við hæfi ferðamanns-
ins og verða þá kröfur flestra
líkar því, sem Reykvíkingar gera
til fullkominnar íbúðar. Aðrar
spurningarnar verða eitthvað á
þessa leið: Hvernig eru hótel,
stór — smá — góð? Eru herberg-
in með baði og snyrtiklefa? Eru
herbergin með rennandi heitu og
köldu vatni? Er matur góður?
Er músik og skemmtiskrá í sam-
bandi við hótelið? Golfvellir ná-
lægir? Tennisvellir?
Ef ferðaskrifstofa- er spurð um
ísland, er svarið: Eitt gott hótel
í Reykjavík með 41 herbergi, upp
pantað löngu fyrirfram mest allt
sumarið. Nokkur smærri hótel
gamaldags, og stúdentagarður,
sem oftast er fullur að sumri af
stúdentum og innlendum gestum.
Síðast er, hvort hægt er að koma
gestum fyrir í ibúðum borgar-
búa. Þegar á er litið hve hótel-
kostur er lítill, munu flestir eft-
ir fyrstu fyrirspurn hörfa frá því
að eyða í skeytafyrirspurnir og
snúa sjer annað.
Auglýsingar endurgjaldslaust.
Auglýsingar eru dýrar og læt-
ur það því undarlega í eyrum að
fá þær endurgjaldslaust. Svo er
mál með vextx, að farþegaflug-
fjelög gera þetta í stórum stíl að
auglýsa allt það, er laðar ferða-
menn til þessa eða hins staðar,
hvar sem er á hnettinum, sem
Páll B. Melsted ,
hitti leist ekki á blikuna og varð
að orði, ef þetta er rjett fer jeg
ekki til íslands. því í Washing-
ton er maður að drepast úr hita
mest allt árið. og óskaði sjer því
svalari staðar en ísland er.
Holl rigning Frægur íslenskur
læknir og sportmaður sagði ekki
alls fyrir löngu við mig: ,,Menn
ættu að vita hve rigning er holll“.
Ekki efa jeg sannleika orða lgekn
isins, enda gjörast menn nú 100
ára, uppaldir í sunnlensku rign-
ingarloftslagi. Það er hægt að aug
lýsa rjettilega að rigning bregð-
ist sjaldan hjer bæði norðanlands
og sunnan samtímis, enda mundi
líka margur láta sjer vel lika
þó auglýst holl rigning brygðist
og það yrði því að notast við
sólskin.
þessi flugfjelög fljúga um og hafa
öll stærri flugfjelög sína eigin [ Hótel, sem áíti að byggja.
auglýsingadeild með mörgu starfs Hótelin i Reykjavík. Litið er
fólki. Fyrir tæpu ári síðan kom jeg kunnugri en aðrir, hvað hef-
hjer til lands forstjóri fyrir aug- ; ur staðið til með hótelbvggingar
lýsingadeild American Overseas hjer í bæ, en töluvert stóð til, sem
Airlines og var hjer á fundi með ekkert hefur orðið úr. A kreik
forstjóra Ferðaskrifstofu ríkisins hafa komist sagnir um ekki
hætt að lofa hinum jötunelfdu
flugfjelögum að auglýsa eftir
viid. Það hefði verið hægt að ■
hafa allskonar Norðurlandamót
og annara landa mót, hverju
nafni, sem nefndust. Ekkert land
í Evrópu eða Ameríku, hefur
bægilegra loftslag að sumri til en
Island, þar sem sumarhiti er ann
arsstaðar oft meira og minna til
óþæginda.
Svo er að skilja, sem ein ástæð-
an til frsmkvæmdaleysis í þess-
um hótelbyggingamálum hafi ver
:ð samkeppnisótti þeirra hvert
’dð annað; að þeir, sem ætluðu
r>ö bvggja hótelið við Aðalstræti
hafi hætt vegna þess að bærinn
ap rikið ætluðu að byggja annað
’’ótel suðvestan við tjörnina. Sá
ótti var ástæðulaus. þó að háðir
hefðu bvggt og þeir þriðju og
beir fjórðu. Reynslan hefur orð-
ið og mun ennþá meir síðar
verða sú. að bví fleiri hótel. sem
bvffgð eru góð fvrir „túrista“ því
fleiri koma, því beir sækja alltaf
bangað, sem fjöldinn og fjöl-
breytni er — af fólki — fyrst
off fremst. Svisslendingar og
Norðmenn skilja þetta vel og
hafa furðulegt lag á því að lofa
og láta „túristana" skemmta
hjerjum öðrum, en hinsvegar
borga greiðann fullu verði í er-
lendum gjaldeyri. Ekki má
gleyma því að innlent fólk mundi
nota miklu meira hótel hjer nú,
ef hótelherbergi fengjust, bæði
í höfuðstaðnum og annarsstaðar.
Jafnhliða auknum hótelkosti í
höfuðstaðnum þyrftu víðtækar
framfarir að eiga sjer stað úti
á landi á öllum heppilegum stöð-
um, bæði við sjó og til sveita.
FjTst af öllu fullkomið hressing-
arhótel sem næst Reykjavík, þar
sem nóg er af hveravatni til
baða og sundlauga og nóg raf-
orka fyrir gervisólarsali. og mun
jeg koma frekar að því síðar.
ásamt mjer og nokkrum fleir-
um. Rætt var um hvað aðlaðaði
hjer ferðamenn og hvað ætti helst
að auglýsa fyrír hina ófróðu út-
lendinga. Niðurstaðan var auð-
vitað sú, að þýðingarlaust væri
að auglýsa þar sem svo lítill
hótelkostur væri. Forstjóri Ferða
skrifstofunnar gat ekki lofað
nema fáum hótelherbergjum í
höfuðstaðnum Því til hvers væri
að auglýsa undur og fegurð lands
ins, ef ekki samtímis væri hægt
að hýsa gistifólkið samkvæmt al-
Fyrir 10 til 20 árum þóttu 150 mennum
menningarkriifum.
til 200 herbergja hótel nokkuð
stór á Norðurlöndum, en nú fyll-
íst slíkt hótel í dag af farþeg-
um úr þrem ílugvjelum, sem
lögðu af stað í gær frá Indlandi
eða Ameríku og er ekki ólíklega
spáð þó innan fórra ára verði
flugvjelar í förum sem bera 200
farþega og fari helmingi hraðar
yfir en nú, er.da er þegar bvrjað
á nýbyggingum hótela í Evrópu
af brýnni nauSsvn þrátt fyrir
ýmsa kunna erf ••'•i">ka. F,n vjer
eigum ekki ennþu iicitt.hótel svo
stórt að það taki í einu farþega
úr einni af stærstu millilanda-
flugvjelunum. nema braggahótel
ið við Skerjafjörð.
Einnig hefur blaðamaður frá hinu
fræga Esquire — tímaritinu fyrir
karlmenn — sem sagt er, að sje
þó meira lesið af konum — gert
fyrirspurn ufn ísland sem ferða-
manna- og veiðimanna-land, og
viljað fá efni í greinar þar að
lútandi, en svar við þeirri mála-
leitun var eitt, af ástæðunum,
sem áður greinir. í auglýsingum
má ekki vera ofhól heldur sem
rjettastar og raunverúlegastar
lýsingar.
Eitt útlent flugfjelag lýsti lofts
lagi i bæklingi, þar sem minnst
er á Island, á þá lund að meðal-
hiti væii sami hjer og í Wash- s
minna en 5 hótel hjer í bæ. Fyrst
er sagan um hótelið, sem ríkið,
bærinn og eitt eða, tvö stærstu
fyrirtæki landsins ætluðu að slá
sjer saman um að koma upp, en
ekki hefur komist lengra en á
pappírinn. Önnur sagan er um
fyrrverandi eiganda að Hótel Is-
land og aðal húsa og lóðaeigend-
ur við Aðalstræti, sem sagt er
að hafi verið tilbúnir 1945 að
byggja gott hótel við Aðalstræti
en hætt við vegna hins fyrst
nefnda. Þriðja er, að iðnaðar-
Hótelbókin.
Jeg hef hjer við hönd.mjer
bók, 276 blaðsíður með smáu
prentletri. Það er hótela og gisti-
skrá Fjelags bandarískra öku-
tækjaeigenda. Þar er furðu mikl-
um upplýsingum komið fyrir með
fáum orðum og tölum. Nokkur
hótel hafa fengið alt að sex lín-
um til að auglýsa ágæti. sitt, en
flest eina línu, en þrátt fyrir
það er frágangi þannig fyrir kom
ið að hægt er að sjá hve mörg
herbergi eru með baði og án
baðs, verð fyrir einn eða tvo á
dag, einnig umsögn um hvort
hótelið er ágætt, gott eða sæmi-
legt. Maður skvldi halda að hið
menn sjeu tilbúnir að byggja fræga Waldorf-Astoria hótel í
hótel á lóð milli Bergstaðastrætis
og Ingólfsstrætis. Fjórða að eig-
endur Hótel Borg stækkuðu það
hótel að mun með viðbvggingu.
Fimmta: Hótel Skialdbreið sótti
um að byggja, en verið synjað.
Hvernig hefði nú farið. ef eitt
eða fleiri af þessum hótelum
hefðu komist upp með vel útbún-
um nokkur hundruð herbergjum?
Ætli þau hefðu staðið ónotuð
eins og Hæringur? Nei. þau hefðu
ekki þurft að standa lengi auð.
Það er ábyggilega auðveldara að
nú í ,.túrista“ að austan og vest-
an hinffað tl) lands m sOdina,
engin veit. hvaðan kemur
New York væri dýrast allra, en
svo er ekki, þar fæst herbergi
fyrir einn frá 7 dollurum og frá
10 dollurum fyrir tvo. Þetta hótel
mun vera hið stærsta í heimi gð
rúmmáli, en hið fjórða í rcðinni
að herbergjafjölda með 2200 her-
bergi, öll með baði. Hið her-
bergjaflesta hótel í heirni er
Stevens Hsotel í Chicago með
30000 herbergi öll með baði, verð
frá 3,25 doollara. Dýrustu hótel-
in í nefndri bók eru baðhótelin
á sólströnd Florida í borginni
Miami Beach. frá 10 dollurum til
35 dollara á dag, hægt er .þó að
dag. Á Florida er aðeins eftir-
sótt að búa á vetrum en flest-
um þykir of heitt á sumrum og
lækkar gistingarverð mjög enda
eru þá mörg hótel lokuð.
Þegar frá sjó dregur í Banca-
ríkjunum, þá eru hréssingar-
hótelin (Resorts-Hotel) dýrust.
í þorpinu Hotspring í Virginia,
sem hefur ca. 1000 íbúa, er hótel,
sem heitir The Hoemsted me'ð
500 herbergi öll með baði og
kosta fyrir einn frá 14 dollutum
á dag. Eins og nafnið bendir til
eru þarna hverir og að sjálf-
sögðu hveraböð, þjónusta og,að-
búnaður allur, sem bestur má
verða. Eini ókostur þessa er, a'S
mörgum þykir þar helst til þ’eitt
loftslag. Annað hótel vil jeg
nefna, sem er Biltmore Hotel x
bænum Phoenix vestur í fjalla-
landinu Arizona. Þetta hótel hef-
úr 235 herbergi, sem kosta < frá
25 dollurum, en þeir sem >eru
kunnugir vestur þar segja að þau
sjeu fæst svo ódýr, flest 40 döll-
ara og þar yfir. Jeg minniát á
þessi tvö hótel vegna þess að þa u
minna á íslenska staðhæt.ti •—
fjöll, vötn, ár og hveri. Fullyrða
má, að mörg stærri hótel h<*fðu.
verið byggð i Arizona, ef þar
hefðu verið hverir eins og hjer.
Það er álíka löng leið frá New
York til Arizona og frá New York
til Revkjavíkur en bærinn Phoe-
nix með rúma 65.000 íbúa heíur
12 hótel með samtals um 1300
herbergjum, en Reykiavík me'ð
yfir 50.000 íbúum og miljónaþjóð-
ir í 4,—5 tíma flugfjarlægð. hef-
ur 3 hótel með samtals undir 'Í OO
herbergjum. í nágrannasveitu.ra
Reykjavíkur og í bænum sjálf-
um væri hægt að sameina kosti'
tveggia nefndra hótela með einu
eða fleirum 100—200 herbergja
hótelum bj-ggðum eftir kröfum
tímans og mætti fá fjölda er-
lendra gesta bæði austan og vest-
an með fulla vasa fjár af erlentl-
um gjaldeyri.
Jeg hef dvalið nokkuð við a'ð
lýsa hinum stærri og dýrari hótel
um. sem nefnd eru í bók þessari,
en mestur er fjöldi hinna smáu
frá 6 til 30 herbergja hótelum,
verð frá 2 dollurum á dag.
Hvað hægt er að gera ti) aff
bæta úr þessum hótelskorti?
Frekari samanburður á Reykja-
vík og öðrum erlendum borgum
er ekki þörf og mun engin sam-
bærileg borg í nokkru öðru menrv
ingarlandi eiga við svo ömur-
legan og lítinn hótelkost að búa.
Það er nauðsynja-
mál, menningarmál, metn-
aðarmál, atvinnumál og gjald-
evrismál, að greidd sje gata þess,
að komist upp, sem allra fyrst a'ð
minnsta kosti 150—200 herbergja
hótel í Reykjavík, og revnslan
mun fljótt sýna að fleiri verður
brátt þörf bæði stærri og smærri.
Að byggt sje sem fyrst sem
fullkomnast hressingarhótel, sem
næst Reykjavík í sambandi við
hverahita. Það tekur um tvö ár
að koma slíkum hótelum upp og
þarf því að hefjast handa sem
fyrst.
En hvar eiga þessi hótel -ftð
vera. Æskilegt væri að fyista
hótelið væri sem næst miðbren-
um, þó að það sje ekki aðalsktl-
yrði, því að svo lítið svæði er
hinn svokallaði miðbær, að ekki
komast allar framtíðarinnar
nausynlegu bvggingar þar. Þeg-
ar hótelum fjölgar á næstu !A
árum mega þau vera viðsv^gr.r
um bæinn í austur- eða ve.-,
bænum, þar sem lóðir vp*u
fá inni á gististöðum skammt hverfis til prýðis og rými r.,ógr
ington. Ameríkumanni, sem jeg eða hvert fer. Þá hefði verið ó- • frá strönáinni fyrir 4 dollara á fyrir bílastæði.