Morgunblaðið - 10.05.1949, Síða 9

Þriðjudagur 10- maí 1949.
MORGV IS BLAÐIB
D
Lundúnabúar horfa hugfangnir ú Hljómleikar um belgina
ljósadýrðina hjú sjer ú kvöldin
Eftir Ivar Guðmundsson
London í maí.
LONDON ber enn örin frá
styrjöldinni, rústarveggir eru
grónir grasi og jafnvel fíflar og
sóleyjar hafa fest þar rætur.
Borgin hefir lítið breyst frá
styrjaldarlokum. Það er'varla
til tíðinda teljandi þótt ljósa-
auglýsingarnar á Piccadilly
Circus logi á ný í öllum regn-
bogans litum. Lundúnabúum
finst þetta samt mikil bót og
standa hugfangnir og horfa á
ljósadýrðina á kvöldin. Þegar
kveikt var á ljósaskiltunum á
ný fýrir hálfum mánuði þyrpt-
ust menn til að skoða undrin.
Sumir lögðu jafnvel á sig langt
ferðalag til þess að sjá þessi
marglitu auglýsingaljós, sem
ekki hefir verið kveikt á í 10
ár.
Skömtun afljett, en ...
Skömtun hefir verið Ijett af
flestum nauðsynjavörum, öðr-
um en matvælum. Kjöt er enn
skamtað smátt, svo og sykur og
ýmsar nýlenduvörur. Mjólkur-
skömtun hefir verið afnumin,
einnig skömtun á sælgæti og
. fatnaði.
Ekki bar á því, eftir að skömt
uninni var afljett, að menn
reyndu að birgja sig upp, t. .d
af fötum. Verðlag hefir hækkað
mikið, en laun ekki að sama
skapi. Karlmannaföt eru aug-
lýst í búðargluggum fyrir 15 og
uppí 30 sterlingspund, eða alt
að 800 krónur Það þykir Bret-
um dýrt. Blöðin skýra frá því,
að mikið beri á því, að ódýr
fatnaður seljist, en sá dýri geng
ur alls ekki út. Á þetta við,
bæði um kvenfatnað og karl-
manna.
Langir halar við sælgætis-
búðirnar.
Sælgæti gengur hinsvegar út.
I söluturni einum, nam versl-
unin yfir daginn að jafnaði um
15 sterlingspundum, áður en
skömtun sælgætis var afnumin.
I þessum sama turni er nú dag-
lega selt sælgæti fyrir um og
yfir 100 sterlingspund. Langar
biðraðir, eða halar, eru fyrir
framan hverja einustu sælgætis
búð alla daga. Ber að sjálfsögðu
mest á unglingum í þeim hóp-
um.
Bretinn er spaugsamur, eins
og áður og menn henda þeirri
sögu á milli sín, að hið aukna
sælgætisát muni kosta sjúkra-
tryggingarnar nýju talsvert fje.
því það sje annarhver maður,
sem hafi losað í sjer fölsku tenn
urnar, eða brotið þær með kara
mellu-áti. En alþýðuflokks-
stjórnin veitir mönnum ókeypis
gerfitennur, sem kunnugt er.
Erfiðleikar húsmóðurinnar
þeir sömu.
Jeg spurði breska húsmóður,
hvort afnám skömtunarinnar
hefði ekki gert starf húsmæðra
auðveldara, en þegar alt var í
víðjum. En hún taldi ekki vera
mikinn mun, frá því sem var.
Vegna dýrtíðar gæti almenning
ur ekki veitt sjer meira af
En borg þeirra ber enn
örin eftir stríðið
var skamtað og þar að auki
væru það einmitt matvælin,
sem enn væru skömtuð.
Breskar húsmæður eiga við
sömu erfiðleika að stríða og hús
mæður flestra annara landa, að
það er erfitt að fá vinnustúlk-
ur. Þær vinna í verksmiðjum
og' í skrifstofum og kæra sig
ekki um, að vinna á heimilum,
þar sem vinnutíminn er lengri
og starfið ver launað.
Ferðahugur í fólkinu.
Það má sjá af greinum í dag-
blöðunum, auglýsingum ferða-
skrifstofa og í samtölum við
menn, að það er mikill ferða-
hugur í Bretum, enda kominn
sá tími, að flestir eru farnir að
hugsa til sumarleyfisins og
hvernig því verði best eytt.
Bretar geta ferðast til út-
landa að vild. Fær hver maður
35 sterlingspund til utanferða
árlega og getur ráðið sjálfur
hvar hann eyðir þessum ferða-
peningum. Til nokkurra landa,
þar á meðal til íslands er veitt
ríflegra til ferðalagsins og menn
í nauðsynlegum erindagerðum
geta að sjálfsögðu fengið hærri
upphæðir til ferðalaga erlendis.
Og Bretar hafa úr nógu að
velja þegar þeir ráðgera sum-
arleyfisferðina. Það er hægt að
ferðast til Frakklands, Sviss-
lands og Ítalíu í 11 daga og
kostar ferðalagið alt aðeins 35
sterlingspund og er þá allur
kostnaður talinn með. Við vor-
um að tala um það, tveir Is-
lendingar, sem lásum auglýs-
ingu um þetta í glugga einnar
ferðaskrifstofunnar í London
að erfitt myndi fyrir okkur ís-
lendinga, að keppa við þetta
og þvílíkt kostaboð, þegar við
heimtum jafnvel helmingi
meira fyrir styttra ferðalag til
íslands, en höfum auk þess ekki
sömu þægindi uppá að bjóða,
hvað viðurgerning allan snert-
ir.
Það er eiginlega furðulegt, að
við skulum fá einn einasta er-
lendan ferðamann til þess að
eyða stórfje í að ferðast til ís-
lands sjer til skemtunar. .
Allar þjóðir gera það, sem
þær geta til þess að fá erlenda
ferðamenn til að heimsækja sig
Það er gjaldeyrir þeirra, sem
sótst er eftir. Eru hjer dýrar
skrifstofur frá flestum Evrópu-
þjóðum, sem á annað borð eru
opnar alm., er hafa það hlut
verk, að auglýsa land sitt og
þjóo og lokka skemtiferðamenn
til sín.
sýningunni. Hann er betur sett-
ur en flestir íslendinganna, sem
á sýninguna koma, sem allir
kvarta yfir því, að þeir verði
að láta sjer nægja ,,reykinn af
rjettunum'* á þessari kaup-
stefnu.
Manni bregður ekki frekar
við að sjá Kristján Ó. Skag-
fjörð á einu horninu á Picca-
dilly, frekar en að það væri fyr-
ir framan Skíðaskálann. Og
finst það eðlilegt, að rekast á
Árna Árnason i Vöruhúsinu
vera að skoða í sýningarglugg-
ann hjá Dunnhötturunum, hinu
megin á götunni. Og maður
reiknar með því, að hitta Frið-
rik Bertelsen fyrir framan Park
Lane, eða Harald Árnason á
Mayfair, svo ekki sje nú minst
á það safn kunnugra andlita,
sem m.aður hittir í námunda
við Buckinghamhöll á öllum
tímum dagsins, sem eru á leið
til eða frá íslensku sendisveit-
inni í Buchingham Gate, en
sendiherrann okkar er, sem
kunnugt er nábúi bresku kon-
ungsfjölskyldunnar.
Húsnæðishrak.
Það eru fleiri en íslendingar,
sem hafa komið til Lundúna
þessa dagana til að skoða fram
leiðslu Breta á iðnsýningunni
í Earls Court og Manchester.
Annarhver maður á götunni er
með merki sýningarinnar á
jakkaboðungnum. í veitinga-
stofum heyrast tungur margra
þjóða talaðar. Mikið ber á Dön-
um og öðrum Norðurlandabú-
um.
Öll gistihús borgarinnar eru
yfirfuli. Pjetur Eggers í ís-
lenska sendiráðinu hefir álnar-
langan lista fyrir framan sig
með símanúmerum gistihúsa og
talar við flest þeirra í síma
nokkrum sinnum á dag til að
reyna að útvega íslenskum
ferðamönnum skýli yfir höfuð-
ið, þótt ekki væri nema í eina
nótt. Verða menn að taka með
þökkum gististaði, sem varla
þættu boðlegir í sveit á íslandi.
Eitt furðulegasta gistihús,
sem jeg hefi sjeð, var staður sá,.
sem margir íslendingar bjuggu
í, eftir komu Gullfaxa til Lon-
don. Það var hreint og þokka-
legt, greiði allur hinn besti og
ekkert út á aðbúðina að setja á
einn, eða annan hátt.
En það, sem vakti furðu okk-
ar var, að gistihúsið var beggja
megin við breiða götu. Þannig
bjuggu 12 íslendingar í sama
gistihúsinu. en í sitthvoru hús-
inu, og breið gata á milli!
íslendingar í Lundúnum.
Það er margt um Islending
inn í Lundúnum um þessar
mundir. Á annað hundrað kaup
sýslumenn munu hafa farið til
að skoða hina miklu iðnsýningu
sem hjer er. En þúsundir kaup-
sýslumanna víðsvegar úr heim-
inum koma hingað á þessa sýn
ingu. Eitt Lundúnablaðið getur
þess í dag í frjettum, að fyrsti
l
nauðsynjum, en á meðan alt Þjóðverjinn hafi gert pöntun áj
Lítil von að úr rætist.
Lítil von er til þess. að það
rætist úr húsnæðishrakinu hjer
í London í sumar. Ferðamanna-
straumurinn er byrjaður til
Bretlands. Um hverja helgi
verða íþróttamót mikil, sem ut-
anborgarmenn sækja.
Skxifstofustjóri eins af stærri
gistihúsunum í London (sem
Framh. á bls. 12.
HASKOLAHLJOMLEIKARN-
IR urðu hinir ánægjulegustu.
Egill Jónsson og Rögnvraldur
Sigurjónsson fóru með 3 Phant-
asiestucke fyrir klarínettu og
pianó eftir Sohumann og sónötu
í f-moll í 4 köflum eftir Brahms
Samleikur þeirra var ljettur og
öi-uggur, og fjellu hljóðfærin
prýðilega saman. Verður ekki
annað sagt en að þeim hafi
tekist iTijög vel með jafn-vanda
söm verk.
Strengjakvartettinn Fjarkinn
(Þoi'v. Steingr., Óskar Cortes,
Sveinn Ól. og Jóhs. Eggertsson)
ljek þvínæst, ásamt Rögnvaldi
píanókvartett í es-dúr eftir
Schumann, undurfagurt verk
og næsta flókið. Samleikurinn
var mjög góður, og strengja-
kvartettinn vakti athygli fyrir
samþjálfaðan leik. Hann hefir
undanfarið nokkrum sinnum
leikið í útvarpið og er senni-
lega nýstofnaður, þótt þess gæti
fui’ðu lítið, enda eru strengleik-
ararnir allir mjög vel þjálfaðir.
Er þess að vænta að þessum
efnilega kvartett verði langra
lífdaga auðið, og getur hann
orðið styrkur þáttur í íslensku
músíklífi.
—O—
Það er orðið langt síðan út-
varpið hefir gert tilraun til að
flytja tónverk eftir Jón Leifs,
en þeim mun meiri ástæða var
til að fagna því að heyra verk
eftir hann á tónskáldakv öidinu,
sem helgað var fimmtugsafmæli
Jóns á sunnudag. Af verku.m
Jóns, sem ekki hafa áður heyrst
í útvarpinu, voru Requiem og
Guðrúnarharmur eftii'tektar-
verðust, þótt hvorugt geti talist
með stærstu verkum tónskálds-
ins. Hið fyri'a flutti Tónlistar-
kórinn undir stjórn Urbantsch-
itsch (Guðmunda Elíásdóttir
söng einsöng), en hið síðai'a var
tekið á plötur á tónlistarhátíð í
Osló, flutt af norskum lista-
mönnum.
Það má ekki dragast öllu leng
ur að leyfa íslendingum að
hevra veigamestu verk síns
mesta tónskálds, og það er fá-
tækleg afsökun að þau eru sam-
in næstum eingöngu fyrir stór-
ar hljómsveitir og kóra. En auð
veldara ætti að verða um vik
að fá þau leikin, eftir því sem
útgáfunni miðar áfram, en eins
og kunnugt er, hefir ríkissjóður
styrkt hann all myndarlega.
Það er að minnsta kosti á-
stæða til að gleðjast yfir því að
Jón Leifs skuli ekki vera eldri
en fimmtugur. Með hliðsjón af
hans miklu afköstum er þetta
furðulega lágur aldur. En bráð-
þroska hefir hann verið, því að
nú er bráðum aldarfjói'ðungur,
síðan hann heimsótti ísland og
hafði með sjer út hingað eina
bestu sýmfóníuhljómsveit meg-
inlandsins. Það er út af fyrir
sig líka í frásögur færandi, að
þá fengu Islendingar að heyra
tvö af fyrstu stórverkum hans,
Islands minni (ouverture) og
hluta úr músíkinni við Galdra-
Loft (Loftr-Suite). Þess verður
vonandi ekki langt að bíða, að
við fáum að heyra síðustu stór-
verkin hans, músíkdi'amað
Baldur og Sögusýmfóníuna, og
er þá hjer aðeins minnSt á fátt
eitt, þvi að milli þessara siðustu
verka og hinna fyrrnefndu eru
meir en 30 opus, sem þetta stór-
huga, frumlega og afkastamilvla,
tónskáld hefir afrekað.
Bjarni Guðmundssoio.
Skríiið samlal
í
i Þjoðviljanum
I ÞJÖÐVILJANUM s-. l. -föstt*
dag mátti lesa grein þar -seta
einhver J.B. segist ijafa át*tJ'4aA
við hafnfirskan sjómann. J4h(
tel það mjög hæpið að nokkur
hafnfirskur sjómaður láti ha#%
eftir sjer slík ummæli. Það er
efalaust ekki í fyrsta skipti, sen%
Þjóðviljamenn nota óþekkt
nöfn. Þeir virðast hafa ailgott
lag á því, að láta sjer dett%
ýmislegt í hug, til að pretta al~
menning. Það tekst ekki *r,ú *og
reyndar aldrei.
Fyrst í greininni spyr J. B.
óþekktan (sjómann?) um afl-
ann og aðbúnaðinn á toguru n-
um. Sjómaður svarar: „Sæmi-
legur, stundum lítill, stundum
góður“. — Gáfulegt svar þatT.
— Svo fara þeir að ræða ar»
fæðið. 'Svar sjómannsins "er' at)
öllu leyti tilhæfulaust. Það get%
þeir sjómenn dæmt um, sera
eru á togurunum. Telur -þe-iá
(sjómaður?) upp þrjá iogar%
og segir að á þeim sje got't
fæði, en á hinum fimm 'sje þatJ
vont. Þeir, sem tiLþekkja lát%
ekki blekkjast af slíkum skrit'-
um. Þá segir (sjómaðurinn?) &ð
fæðið á þessum síðasttöldu tog-
urum sje skorið við neglur. —
„Nei, nú hlýtur þú að vera'Ti#
ljúga að mjer“, segir J. B. ÆtA
J. B. sje ekki heldur að Ijúga
að sjálfum sjer. Eins og meni-l
hafa orðið varið við, eiga'Þjóð
viljamenn það til, og 'það
oft, að blekkja sjálfa sig, með
því að eigna hinum og öðrura
skrif sín. Þetta vita flestir og
er því óþarfi að fara fleiri orð-
um um það. — Já (sjómaður-
inn?) var að ljúga. Fæðið er
ekki skorið við neglur. Mat-
sveinarnir fá allan þann mat,
sem þeir biðja um. Fæðið %
þessum togurum er yfirleitt
gott og sums staðar betra
(meira borið í það), heldur en
margir skipverja eiga kost
á sínum eigin heimilum, að þvi
ólöstuðu. Hvort hjer er fanð
með ósannindi eður ei, geta sjó
mennirnir á togurum þessura
dæmt um sjálfir.
Þá er því haldið fram í þess-
ari grein, að yfirmennirnir á
togurunum sjeu í sjer fæði. Það
vita allir, sem á togurunura
eru, og reyndar fleiri, að.hjer
er gripið til lýginnar enn einu
sinni. — Þá á að telja þeim,
sem ekki til þekkja trú um, að
matsveinarnir sofi 16 tíma á
sólarhi’ing. J. B. spyr: „Hvern-
ig má það ske?“ Já, reiknings-
hæfileikar virðast ekki vera
miklir fyrir hendi hjá ykkur.
Þið hefðuð átt að biðja barna-
skólabarn að hjálpa ykkur, fr.ek
ar en að reikna vitl. Þeir, sera
til þekkja vita, að flestir tog-
ara matsveinar rísa úr rekkjx*
klukkan sex að morgni og fara
til hvílu klukkan níu á kvöld-
in og oftast seinna. Hvernig
getur hann þá sofið í 16 tíma?
— Þessa reikningsþraut ráð-
legg jeg J. B. að spreyta sig á,
áður en hann gefur sig í að
Framh. á bls. 12.